1-10_uroki

Җәен урманда кызыл, яшел, сары, зәңгәр, шәмәхә чәчәкләр үсә.

Кавын нинди төстә? Ул сары төстә.

Баклажан нинди төстә? Баклажан шәмәхә төстә.

Синеңчә, иң тәмле яшелчә нинди? Минемчә, иң тәмле яшелчә – карбыз.

Иң файдалы яшелчә нинди? Минемчә, кәбестә.

Бу кишер баллымы? Бик баллы.

Кура җиләге карлыганнан баллырак.

29. Җөмләләрне тулыландырыгыз. Дополните предложения. Complete the sentences.

151

ИГЪТИБАР ИТЕГЕЗ! ОБРАТИТЕ ВНИМАНИЕ! PAY ATTENTION!

ак –аграк, вак – ваграк, күп - күбрәк; белый – белее, мелкий-мельче, много-больше. White – whiter, small-smaller, much – more.

5.

Сәламәтлек турында ничек сөйләшәбез? Как разговариваем о здоровье?

31. Укыгыз. Прочитайте. Read.

Кичә мин дәрестә булмадым, чөнки авырдым.

Авыргач, без табиб чакырабыз, дарулар эчәбез.

Һәр кеше сәламәтлеген сакларга тиеш.

Минемчә, сәламәт кешеләр генә бәхетле булалар.

Сәламәт булу өчен, җәен дә, кышын да чыныгырга кирәк.

рис. Части тела

32. Текстны укыгыз һәм сорауларга җавап бирегез. Прочитайте текст и ответьте

на вопросы. Read to the text and answer the questions.

152

Һәр кеше сәламәтлеге турында уйларга тиеш. Моның өчен, беренчедән,

яхшы тукланырга кирәк. Шуңа күрә кешеләр ит ризыклары да, сөт ашамлыклары да, яшелчә дә, җиләк-җимеш тә ашарга тиеш. Ләкин һәр ризыкны норма белән генә ашау яхшы. Икенчедән, кышын да, җәен дә көн саен саф һавада йөрү яки йөгерү кеше организмы өчен бик файдалы. Җәен кешеләр су коеналар, елгада яки күлдә йөзәләр, көймәдә йөриләр, урманга баралар, футбол яки бадминтон уйныйлар. Ә кышын алар тимераякта,

чаңгыда, чанада шуалар, хоккей уйныйлар. Димәк, сәламәт булу өчен, һәркем тырышырга тиеш.

? Сәламәт булу өчен, кешеләр нәрсәләр эшләргә тиеш? Сәламәт булу

өчен, син нәрсәләр эшлисең?

33. Сораулар куегыз һәм җөмләләрне укыгыз. Поставьте вопросы и прочитайте

153

Бик рәхәтләнеп. – С удовольствием.

– With pleasure.

+35. Мәкальләрне укыгыз һәм истә калдырыгыз. Read and remember the proverbs.

*Сәламәтлек – зур байлык.

*Сәламәт тәндә - сәламәт акыл.

36. Сәламәт булу өчен, сез ниләр эшлисез? Шул турыда языгыз һәм сөйләгез.

What do you do to stay health? Write and tell about it?

6.

Эшнең үтәлү дәрәҗәсен ничек белдерәбез? Как выражаем степень протекания

действия? How to express the degree of an action’s accomplishment degree?

+37. Тыңлагыз, кабатлагыз һәм укыгыз. Прослушайте, повторите и прочитайте.

Listen, repeat and read.

1) Мин кызыклы хикәя укый башладым. Я начал читать интересный рассказ. I

began reading an interesting short story.

Дустым татар телен өйрәнергә керешкән. Мой друг начал изучать татарский

язык. My friend started learning the Tatar language.

Яңалыкны ишеткәч, алар көлеп җибәрделәр. Услышав новость, они

засмеялись. They started laugthing as soon as they heard the news.

2) Без татар телен өйрәнеп йөрибез.Мы продолжаем изучать татарский язык. We

have been learning Tatar.

Ул барлык җөмләләрне язып бара. Он записывает все предложения. He keeps

writing down all the sentences.

Без Казан Кремленә карап тордык. Мы стояли и смотрели на Казанский Кремль.

We have been looking at Kazan Kremlin for a while.

Өч ел инде дустым Америкада яшәп ята. Мой друг три года уже живёт в

Америке. My friend has lived in America for three years already.

154

3) Без яңа сүзләрне язып бетердек. Мы дописали предложения. We have finished

writing the sentences.

Без дәрескә вакытында килеп җиттек. Мы вовремя приехали на урок. We came to

the lesson in time.

Алар тиз генә ашап алдылар. Они быстро поели. They had a quick snack.

ИСТӘ КАЛДЫРЫГЫЗ! ЗАПОМНИТЕ!MEMORIZE!

Укый башлый, өйрәнеп йөри, язып бара, әйтеп бетерде,; килеп җитә- – аналитик фигыльләр -аналитические глаголы - analytical verbs.

1)-а/-ә; -ый/-и + башла; -ырга/-ергә/-рга + кереш; -ып/-еп/-п + җибәр фигыльләре эшнең башлануын белдерәләр. Эти глаголы выражают начало действия. These verbs mean the

beginning of an action. 2) -п/-ып/-еп + ят (йөр-, тор-, бар-, утыр-) фигыльләре эшнең дәвам итүен белдерәләр.

Эти глаголы выражают продолжение действия. These verbs mean that an action continues.

3) -п/-ып/-еп + бетер (җит-,-чык, - ал-) фигыльләре эшнең тәмамлануын белдерәләр.

Эти глаголы выражают завершение действия. These verbs mean the ending of an action. 38. Укыгыз. Прочитайте. Read.

Дустым каратэ белән шөгыльләнә башлады.

Быел алар фитнес-клубка йөрергә керешкәннәр.

Әнием белән сеңлем Ялтада ял итеп яталар.

Берничә ел инде апам Кырымда яшәп ята.

Дүшәмбе көнне ул барлык эшләрен эшләп бетергән.

Мин физкультура дәресенә вакытында килеп җиттем.

Әтием “Ак барс” командасы турындагы мәкаләне укып чыккан.

39. Сорауларга җавап бирегез. Ответьте на вопросы. Answer the questions.

Ял вакытында ул нәрсә укып яткан? Кичә сәгать ничәдә өеңә кайтып җиттең?

Алар дуслары белән нәрсә турында сөйләшеп утырганнар? Дустың ниләр эшләп йөри? Бүген физкультура дәресенә кемнәр вакытында килеп җитмәде? Алар Мәскәүгә ничә сәгатьтә барып җиткәннәр? Син “Спорт” журналын укып бетердеңме?

40. Сорауларның башын языгыз.Допишите начало вопросов. Make up the beginning

of the questions.

....................................... кайчан шөгыльләнә башлаган?

155

Рис. Дети катаются с горки

+43. “Шуабыз” шигырен тыңлагыз һәм яттан сөйләгез. Прослушайте

стихотворение “Катаемся” и расскажите наизусть. Listen to the poem “We skate and ski” and tell it by heart.

156

тырышырга – старатьсяto make efforts

тукланырга –питаться- to eat

157

ҮЗ-ҮЗЕГЕЗНЕ ТИКШЕРЕГЕЗ! ПРОВЕРЬТЕ СЕБЯ! .CHECK YOURSELF!

+1. Дикторның сорауларын тыңлагыз һәм пауза вакытында җавап бирегез. Прослушайте вопросы диктора и ответьте на них в паузу. Listen to the questions on the recording and answer in pauses.

Буш вакытыңны ничек үткәрәсең?

.........................................................

Җәен нишләргә яратасың?

..................................................................

Сәламәт булу өчен, кышын нишләргә кирәк?

.......................................

Син спорт белән шөгыльләнәсеңме?

................................................

Син нәрсәләр ашарга яратасың?

............................................

Синеңчә, иң тәмле яшелчә нинди?

.......................................................................................

2. Җавап бирегез. Ответьте. Answer the questions.

Буш вакытта нишләргә яратасың? Җәен син ничек ял итәсең? Кышын тимераякта яки чаңгыда шуасыңмы? Синеңчә, саф һавада йөрү файдалымы? Буш вакытны ничек үткәрергә кирәк? Син сәгатьничәдә торасың һәм йокларга ятасың? Синеңчә, нәрсә тәмлерәк: балык ризыкларымы, ит ризыкларымы? Синеңчә, нәрсә баллырак: кура җиләгеме, карлыганмы? Синеңчә, иң баллы ризык нинди?

4. Җөмләләрнең башын языгыз. Допишите начало предложений. Write the beginning of the sentences.

..................... бәрәңге һәм алма алдык. ................... яшелчә базарында бар. ...................

шәһәр китапханәсенә йөри. ..................туклану турында сөйләшәчәк. ................ кунакка

5. Җөмләләрне дәвам итегез. Продолжите предложения. Complete the sentences.

158

8. Төрле заманнарда дөрес әйтегез. Скажите правильно в различных временах. Say it correctly using different tenses.

Ял көне җитү белән, ул стадионга (китәргә). Кичләрен без саф һавада (йөрергә). Мин дусларым белән футбол турында сөйләшергә (яратырга). Укучылар физкультура дәресендә төрле күнегүләр (ясарга). Кичә мин танылган спортчылар турында кызыклы тапшыру (карарга). Өченчекөн балалар чаңгы шуарга (барырга). Дәресләрдән соң мин спорт мәктәбендә (шөгыльләнергә).

9. Татарча мәкальләр әйтегез. Скажите татарские пословицы. Say some Tatar proverbs.

159