1-10_uroki

-Александр Пушкин һәм Габдулла Тукай нәрсәләр язганнар?

-.........................................

39. Үрнәк буенча диалог төзегез. Составьте диалог по образцу. Make up a dialogue

according to the model.

Үрнәк:

-Дустың кая киткән?

-Минемчә, Бишкекка.

Рис. Казанский университет

40. Текстны укыгыз һәм сорауларга җавап бирегез. Прочитайте текст и ответьте

на вопросы. Read to the text and answer the questions.

Казан университеты – Россиянең иң танылган университетларының берсе. Ул 1804 нче елда ачылган. Анда атаклы галимнәр эшләгән, зур фәнни ачышлар ясалган. Университетта төрле елларда танылган шәхесләр укыган.

Күренекле галимнәрдән Карл Фукс, Николай Лобачевский, Александр Бутлеров, Михаил Нужин, Александр Коновалов төрле елларда университетның ректоры булганнар.

Хәзерге вакытта университет студентлары лекцияләр тыңлыйлар, фәнни хезмәтләр белән танышалар, курс эшләре һәм диплом эшләре язалар. Ял вакытында алар спорт белән шөгыльләнәләр, концертлар һәм фестивальләр үткәрәләр. Студентларның тормышы бик күңелле.

? Казан университеты кайчан ачылган? Анда атаклы галимнәрдән кемнәр эшләгән? Хәзерге вакытта университетның ректоры кем?

Университетта кайсы илләрдән студентлар укыйлар? Дәресләрдә алар нишлиләр?Ял вакытында студентлар нәрсәләр үткәрәләр?

ИСТӘ КАЛДЫРЫГЫЗ! ЗАПОМНИТЕ! MEMORIZE!

-ыл/-ел – фигыльнең төшем юнәлеше кушымчалары – аффиксы страдательного залога глагола - suffixes of Passive Voice.

ачыла –открывается - (it) is opened , төзелә - строится - (it) is constructed;

эшләнә –делается- (it) is done, башлана –начинается- (it) is started.

Прочитайте. Read.

121

Китапханә сәгать тугызда ачыла, унтугыз сәгатьтә ябыла. Казанда яңа мәктәпләр төзелә. Татарстанның барлык мәктәпләрендә татар теле укытыла.

Бу сүз шулай языла һәм укыла. Татар теле дәресе бер сәгать унбиш минутта башлана. Бу кагыйдә дәреслектә күп тапкыр кабатлана.

42. Сораулар куегыз һәм җөмләләрне укыгыз. Поставьте вопросы и прочитайте

предложения. Make up questions, read the sentences.

.......................................? Казан университеты 1804 нче елда ачылган.

..........................................? Университет Кремль урамында урнашкан.

..........................................? Без университет тарихы музеена бардык.

......................................? Күренекле галимнәрдән Карл Фукс, Николай Лобачевский, Александр Бутлеров, Михаил Нужин, Александр Коновалов төрле елларда университетның ректоры булганнар.

ИСТӘ КАЛДЫРЫГЫЗ! MEMORIZE!

Барысы да (бөтенесе дә) яхшы –всё хорошо- Everything is good.

Барысы да (бөтенесе дә) исән –саулар все живы-здоровы - Everybody are safe and sound.

6.

Теркәгечләрне ничек кулланабыз? Как употребляем союзы?

How to use conjunctions?

+43. Тыңлагыз, кабатлагыз һәм укыгыз. Прослушайте, повторите и прочитайте.

Listen, repeat and read.

Мин – Алсу, ә бу – Майкл. Я – Алсу, а это Майкл. I am Alsou, and he is Mike.

Мин Татарстаннан, ләкин Казаннан түгел. Я из Татарстана, но не из

Казани. I am from Tatarstan, but not from Kazan.

Бүген алар Казаннан китәләр, һәм без алар белән саубуллашабыз.

Сегодня они уезжают из Казани, и мы с ними прощаемся. Today they are leaving

Kazan, and we are saying goodbye to them.

Дустым Мәскәүгә китте, чөнки ул конкурста катнаша. Мой друг уехал в

Москву, потому что участвует в конкурсе. My friend went to Moscow, because he takes

part in a competition.

Без китаплар күп укыйбыз, шуңа күрә күп беләбез. Мы много читаем

книг, поэтому много знаем. We read books, that’s why we know a lot.

122

ИСТӘ КАЛДЫРЫГЫЗ! ЗАПОМНИТЕ! MEMORIZE!

Ә, ләкин, һәм, чөнки, шуңа күрә – теркәгечләрсоюзы -conjunctions.

.................................., шуңа күрә дәрес бик кызыклы булды.

.................................., чөнки ул бу китапны укымаган.

.................................., ә алар белмәгәннәр.

……………………, һәм дәрес башланды.

46. Укуыгыз турында дустыгызга хат языгыз. Напишите письмо другу о своей

учёбе. Write a letter to your friend about how you study.

+47. ”Тыныч йокы” шигырен тыңлагыз һәм сәнгатьле итеп укыгыз.

Прослушайте стихотворение “Спокойной ночи” и прочитайте выразительно. Listen to the

poem “Good night” and read it out with intonation.

123

СҮЗЛЕКЧӘ.СЛОВАРИК. VOCABULARY.

ҮЗ-ҮЗЕГЕЗНЕ ТИКШЕРЕГЕЗ! ПРОВЕРЬТЕ СЕБЯ! CHECK YOURSELF!

124

10.Иң кызыклы һөнәр турында сөйләгез. Расскажите о самой интересной профессии.

Make up a dialogue about the most interesting profession.

126

КИТАПКА РӘХМӘТ ӘЙТӘБЕЗ. СПАСИБО ГОВОРИМ МЫ КНИГЕ.

THANKS TO BOOKS

Тугызынчы дәрес. Девятый урок. Ninth Lesson

1. Китапханәдә булу турында ничек әйтәбез? Как говорим о посещении

библиотеки? How to speak about going to the library?

2. Китаплар уку турында ничек сөйләшәбез?Как разговариваем о чтении книг?

How to speak about reading books?

3. Киләчәктә буласы билгеле эш турында ничек әйтәбез? Как говорим о будущем

определённом действии? How to refer to a definite action in the future?

4. Киләчәктә буласы билгесез эш турында ничек әйтәбез? Как говорим о

будущем неопределённом действии? How to refer to an indefinite action in the future?

сөйлибез? Как рассказываем о Национальной библиотеке РТ? How to speak about the Republic of Tatarstan National Library?

6. Билгесезлекне ничек белдерәбез? Как выражаем неопределённость? How to

express indefiniteness?

1.

Китапханәдә булу турында ничек әйтәбез? Как говорим о посещении

библиотеки?

How to speak about going to the library?

+1. Тыңлагыз, кабатлагыз һәм укыгыз. Прослушайте, повторите и прочитайте.

Listen, repeat and read.

2. Укыгыз. Прочитайте. Read.

127

Студентлар дәресләрдән соң китапханәгә баралар һәм фәнни әдәбият, яңа китаплар, газета-журналлар белән танышалар, семинарларга әзерләнәләр.

Алар анда кирәкле мәгълүматны эзлиләр һәм өйрәнәләр. Китапханәдән китапларны өйгә дә алырга мөмкин. Аларны бер айга бирәләр.

ИСТӘ КАЛДЫРЫГЫЗ!ЗАПОМНИТЕ! MEMORIZE!

Син китапханәгә йөрисеңме? Син нәрсәләр турында китаплар укырга яратасың? Китапханәдә укучылар һәм студентлар нишлиләр? Хәзерге вакытта бөтен мәгълүматны компьютер аша укырга мөмкин, ә китапханәләр,

синеңчә, ни өчен кирәк?

4. Диалогларны тулыландырыгыз. Дополните диалоги. Complete the dialogues.

- ....................

5. Үрнәк буенча диалог төзегез. Составьте диалог по образцу. Make up a dialogue

according to the model.

Үрнәк:

-Исәнмесез!

-Хәерле көн!

-Гафу итегез, сездә Татарстан тарихы турында китаплар бармы?

-Булырга тиеш. Хәзер карыйбыз.

-Рәхмәт.

128

2.

Китаплар уку турында ничек сөйләшәбез? Как разговариваем о чтении книг?

How to speak about choosing books? изменить

+6. Тыңлагыз, кабатлагыз һәм укыгыз. Прослушайте, повторите и прочитайте.

Listen, repeat and read.

7. Укыгыз. Прочитайте. Read.

Мин китапханәдә еш булам, чөнки татар, рус һәм чит ил язучыларының әсәрләрен укырга яратам. Миңа детективлар ошый, ә дустым шигърият белән кызыксына. Китапханәдә һәрвакыт кеше күп була. Яхшы уку өчен,

безгә күп мәгълүмат белергә кирәк, шуңа күрә мин китапханәгә еш йөрим.

Укытучы дәрестә балаларга Габдулла Тукайның шигырьләрен укыды. Ул

“Гали белән кәҗә” шигырен яттан сөйләде.

129

8. Җөмләләрне дәвам итегез. Продолжите предложения. Complete the sentences.

9. Диалогны тулыландырыгыз. Дополните диалог. Fill in the blanks in the dialogue.

11. Сораулар куегыз һәм җөмләләрне укыгыз.Поставьте вопросы и прочитайте

предложения. Make up questions, read the sentences.

....................................? Мин тарихи романнар укырга яратам.

...................................? Дустым күренекле шәхесләр турында китап укый.

....................................? Апам мода турында журналлар карарга ярата.

....................................? Абыем машиналар турында җурналлар ала.

.....................................? Әниемә классик әдәбият әсәрләре ошый.

......................................? Татарча яхшы сөйләшү өчен, китаплар укырга кирәк.

Рис. Дети с книгами

+12. “Китап һәм балалар” шигырен тыңлагыз һәм сәнгатьле итеп укыгыз.

Прослушайте стихотворение “Книга и дети” и прочитайте выразительно. Listen to the

poem “Book and children” and read it aloud with intonation.

Китап һәм балалар

Дүрт-биш бала җыелганнар бер урынга,

130