2 Пән бойынша тапсырмаларды орындау және тапсыру кестесі

Бақылау түрі	Тапсырманың мақсаты мен мазмұны	Ұсыныла-тын әдебиеттер	Орындау ұзақтылы-ғы	Бақылау түрі	Тап-сыру мерзімі
1	2	3	4	5	6
№1 Практика-лық жұмыс	ТС 307 электронды тахеометрін оқып білу	TC(R) 303/305/307	1-2 апта	ағым-дағы	3 апта
№2 Практика-лық жұмыс	ТС 307 электронды тахеометрімен жұмыс жасау	TC(R) 303/305/307	3-5 апта	ағым-дағы	6апта
Бақылау жұмысы №1	Теориялық білім мен практикалық дағдыны бекіту	TC(R) 303/305/307	1 біріккен сағаттар	аралық	7 апта
1	2	3	4	5	6
№3 Практика-лық жұмыс	ТС307 электронды тахеометрінің FNS режимін оқып білу	TC(R) 303/305/307	6-7 апта	ағым-дағы	8 апта
№4 Практика-лық жұмыс	ТС 307 электронды тахеометрінің жұмыс бағдарламаларын оқып білу	TC(R) 303/305/307	8-9 апта	ағым-дағы	10 апта
№5 практика-лық жұмыс	ТС 307 тахеомет-рінің қолдаңбалы есептері. Жергілікті жердің түсірісі	TC(R) 303/305/307	10-11 апта	ағым-дағы	12 апта
№6 практика-лық жұмыс	ТС 307 тахеометрі-нің қолдаңбалы есептері. Tie distance. Ауданды есептеу	TC(R) 303/305/307	12-13 апта	ағым-дағы	14 апта
Бақылау жұмысы №2	Теориялық білім мен практикалық дағдыны бекіту	TC(R) 303/305/307	1 біріккен сағаттар	аралық	14 апта
№7 практика-лық жұмыс	Free Station режимі (Станцияны байла-ныстыру). Кодтау	TC(R) 303/305/307	14-15 апта	ағым-дағы	15 апта
Курстық жоба	Теориялық білім мен практикалық дағдыны бекіту	TC(R) 303/305/307	15 апта	Қоры-тынды	15 апта
Емтихан	Пән материалының меңгерілу деңгейін тексеру	негізгі және қосымша әдебиеттің жалпы тізімі	Семестр аралығын-да	Қоры-тынды	Сессия кезеңінде

3 Дәрістердің қысқаша жазбасы

1-тақырып. Тарихи даму аспектінде геодезиялық өлшемдерді автоматтандыру (2 сағ.)

Дәрістің жоспары

1 Кіріспе.

2 Геодезияның дамуының қысқаша тарихы жазбасы.

3 Геодезиялық өлшеу құралдар мен әдістердің даму тарихы.

Инженерлі-геодезиялық жұмыстары іздестіру, жобалау, көлік жолдарының құрылыс және оны қолдану, құрылыс объектілер, инженерлік жұмыстарының маңызды бөлігі болып табылады. Осы жұмыстар құрылыстың құнын және сапасын, сондай-ақ инженерлік объектілерді қолдану жағдайын анықтайды.

Инженер дәстүрлі инженерлі-геодезиялық ақпараттардың түрлерімен, топографиялық карталармен пландармен жұмыс істеу, сондай-ақ ГАЖ негізі болып табылатын электрондық аналогтар – электрондық карталармен (ЭК) жұмыс істей алу тиісті.

Осы инженерлі-геодезиялық жұмыстар түрлері автомат құралдармен есептеу техникаларын кенінен қолданып, камералдық жұмыстарының көлемін көбейтудің нәтижесінде дала жұмыстарының көлемін және құнын максималды азайту мүмкіншілік береді. Инженерлі-геодезиялық жұмыстарда аэрофото түсіріс жабдықтар, фототеодолиттік кешендер, электрондық тахеометрлер, лазерлік аспаптар, нивелирлер, ЭЕМ, және т.б. автоматтандырылған құралдар кенінен қолданылады.

Қазіргі замандағы құрылыстар өндірісі жоғары дәлдікті қамтамасыз ететін жергілікті жердің инженерлік ғимараттарды бөлу геодезиялық әдістерін, құрылыс жұмыстарын бақылау оперативтік әдістерін және құрылыс машиналар мен механизмдер жұмыстарын геодезиялық басқару әдістерін кенінен қолдаңып келеді. Сол үшін инженерлік объектілер құрылыс кезінде лазерлік технология, спутникалық навигациялау жүйесінің аспаптарын қолдану қажет.

Геодезия атам замаңғы Грецияда жоғары дамыған болатын, онда геодезия теориялық жағынан негізделді. Оған бізге жеткен Александриялық Геронның «Диоптрия туралы» және «Ауданды өлшеу» атты кітаптары дәлел бола алады. Бұл кітаптарда геодезиялық құралдардың сипаттамалары келтірілген.

1919 ж. Мемлекеттік картографиялы-геодезиялық қызмет құрылды, содан кейін Совет үкіметінің геология және жер қойнауын қорғау Министрлігінің геодезия және картографияның бас басқармасы болып қайта құрылды.

Осы кезде ғылыми және өндірістік геодезистпен картографтарды дайындауға көп мәні берілді. Сонымен 1928 ж. Совет үкіметінде геодезия, аэротүсіріс және картографияның Орталық ғылыми-зерттеу институты, сондай-ақ геодезиялық базасы мен ЖОО құрылды.

Соғыстан кейінгі бесжылдықта халық шаруашылығында аэротүсірістерді, ал бірінші Жер спутник жіберілгеннен кейін ғарыштық түсіріс әдістерін кенінен қолдана бастады.

Қазіргі кезде тез және жоғары дәлдігі мен жергілікті жердің нүктелердің үшшамалық координаталарын анықтау мүмкіншілік беретін «GPS» спутникалық навигациялық жүйесі пайда болды.

XIX ғ. ортасында (1857 Амслера—Лаффон шеберханасында қолдаңбалы деңгейі мен нивелир құрастырылған) нивелир тәжірибелік қолданысын тапты. 1890 ж. орыс геодезист Д. Д. Гедеонов дүрбісінде деңгейімен жоғары дәлдікті нивелирді құрды.

Геодезиялық аспаптарды игеру және геодезиялық өлшеу әдістерінің даму тарихында 1816 жылдан 1855 жылға дейін Ресейде 40 жыл бойы әскери геодезист генерал К. И. Тоннер, Пулков обсерваторияның бірінші директоры академик В.Я.Струвтардың басшылығымен жүргізілген градустық өлшеулер ерекше орын алды.

1850 ж. П.А.Зарубин планиметрді ойлап тапты. Новороссиялық университетінің профессор Ф. Н. Шведов оптикалық қашықтық өлшегішті өңдеді.

ХІХ екінші жартысында Батыс Европада өнеркәсіптің тез дамуына байланысты оптикалық және басқа дәл аспаптардың шығарылуы көбейе бастады.

ХІХ ғ. 70-80 жылдар қозғалмалы сызғышпен, тангенциалды винттермен немесе шкаласымен тахеометрлерді дайындай бастады.

Ұсынылатын әдебиеттер

1. Поклад Г.Г., Гриднев С.П. Геодезия. – М.: Академический проект, 2007. – 592 с.

2. Федотов Г.А. Инженерная геодезия. – М.: Высш. шк., 2004.- 463 с.

3. Киселев М.И., Михелев Д.Ш. Геодезия. - М.: Издательский центр « Академия», 2004.- 384 с.

СӨЖ арналған бақылау тапсырмалары (1-тақырып) [14]