44.Дәлдік класын білудің маңыздылығы неде?

Дәлдік класы - жол берілетін негізгі және қосымша қателіктердің шегімен, сондай-ақ мәндері таразылардың жекелеген түрлеріне нормативтік құжаттарда белгіленетін дәлдікке әсерін тигізетін басқа да қасиеттермен анықталатын таразылардың жинақталған сипаттамасы;

Дәлдік класын білу дәл өлшеу жүргізу үшін қажет. Өлшеу жүргізу барысында дәлдігі жоғары құралды таңдаған тиімді. Ол нақты мән алу және өлшеудің қателігінің аз болуын қамтамасыз етеді.

Класс дәлдігі- процентсіз алынатын келтірілген қателік.Класс дәлдігі жіберілетін негізгі қателіктің шектерімен анықталатын берілген түрдегі өлшем құралдары дәлдігінің жалпы сипаттамасы.Өлщем құралдарына дәлдік классы оны дайындау кезінде беріледі.Ол берілген түрдегі өлшем құралдарының өкілетті партиясын зерттеу және сынау кезінде жасалады. ГоСт стандарт бой-а дәлдік класының клас-сы: 0,02;0,05;0,1;0,2;0,5;1;1,5;2,5;4;Мұндай жіберілетін қателіктердің шектеріне номер қойылады және өлшеу диапазоны шегінде қателіктерді өлшеу сипатына байланысты абсолютті,келтірілген,салыстырмалы қателік түрінде өрнектейді.Өлшем құралдарының дәлдік класстары арнайы белгімен белгіленеді.Салыстырмалы қателіктен келтірілген қателікті ажырату үшін дәлдік классын салыстырмалы қателік түрінде белгісін дөңгелекпен сызады.δ=Δx/xmax•100% Δx=δxmax/100%=1,5%=1,5•300/100=4,5mА.Егер қателік шкала ұзындығынан пайызбен нормаланған болса онда класс белгісінің астына V белгісі қойылады. қателіктер көріну сипаты б/ша: дөрекі, жүйелік, кездейсоқ болып бөлінеді. Өлшеу құралдарының қателіктері жүйелі қателіктер тобына жатады. Себебі мұндай қателіктер шамасы мен бағытын өлшеу процесі барысында тұрақты боладыне белгілі бір заңдылыққа сүйенеді. Қателіктер өрнектелуі б/ша абсолютті ж/е салыстырмалы болып бөлінеді. Өлшеу құралының абсолютті қателігі – өлшеу нәтижесінің өлшенетін шаманың шын мәнінен ауытқуы. Δх= х-х0 Мұнда х-прибор көрсеткен мән, х0-үлгілік прибордың мәні. Салыстырмалы қателігі процентпен беріледі ε=(Δх/хо)100% Ол практикада көп қолданылмайды.Приборлардың қателігі өлшеуші шаманың уақытқа тәуелділігіне байланысты: а)статикалық б)динамикалық болып бөлінеді. Рұқсат етілетін қателік, өлшенген шама мәнінің абсолют қателігі класс дәлдігінен асып кетпеуі керек.

45.Ығыстыру қандай мақсатта қолданылады?

Ығыстыру өлшенген шаманың мәні дәлірек болу үшін қолданады. Көп жағдайда ығыстыруды ғылыми жұмыстарда қолдану тиімді.

Ығыстыру өлшеу шамасы әр өлшеу құралы үшін әр түрлі болып келеді.

Ол өлшеу құралының дәлдігіне байлансты болады, неғұрлым дәлдік класы жоғары болған сайын ығыстыру шамасы да азырақ болып келеді.

Жол берілетін негізгі және қосымша қателіктердің шегімен, сондай-ақ мәндері таразылардың жекелеген түрлеріне нормативтік құжаттарда белгіленетін дәлдікке әсерін тигізетін кезде ығыстыру қолданылады.

46.Прибор көрсеткішінің рұқсат етілген салыстырмалы ауытқуы екі мүшелі өрнекпен нормаланатын жағдай үшін дәлдік класы қалай белгіленеді?

Құралдың көрсеткішінің салыстырмалы ауытқуы дегеніміз – абсолют ауытқудың шын мәнінен нақты мәннің ауытқуы. Салыстырмалы ауытқу дәлдікке кері шама болып табылады. Дәлдік өлшенетін шама мәнінің оның шын мәніне жақындығын білдіреді. Ал салыстырмалы ауытқу салыстырмалы ауытқу осы шын мәннен қаншалықты ауытқығанын көрсетеді.

Құрал көрсеткішінің салыстырмалы ауытқуы құралдың нақты көрсету керек мәнінен ауытқып көрсетуі. Көп жағдайда салыстырмалы ауытқу абсолют ауытқуға қарағанда көбірек шама, сондықтан жол бермеуге тырысу керек. Құралдың метрологиялық сипаттамаларына байланысты салыстырмалы ауытқу шамасын табуға болады. Орта факторларын да ескеру қажет.