41.Эталондық құрал қандай шарттарды қанағаттандыруы тиіс?

Эталон ерекше өлшеу құрал болып табылады.

Өлшем бірлігін қамтамасыз ету үшін физикалық шамалар бірліктердің ұқсастығы қажет.

Өлшем бірлігі физикалық шамалардың белгіленген бірліктерін сақтау мен дəл жаңғырту жəне олардың өлшемін қолданылатын өлшеу құралына беру жолымен жетілдіреді.

Өлшем бірлігінің мөлшерін беру метрологиялық тізбегінің жоғарғы түйіні эталон болып табылады.

Эталон — деп бұл басқа өлшем құралдарына мөлшерді беру мақсатымен шама бірліктерін сақтау жəне жаңғыртуға арналған жоғары дəлдікті өлшем. Эталоннан шама бірліктер дəрежелік эталонға беріледі, ал одан жұмыс өлшеу құралдарына беріледі.

Эталондық құрал екі шартты қанағаттандыруы тиіс. Олар:

• Физикалық шама бірлігін жаңғырта алу

• Физикалық шама бірлігін сақтау

Физикалық шама бірлігін жаңғырту – осымша жəне туынды бірліктерді жаңғыртуы технико-экономикалық мақсатқа лайықты екі əдістің біреуі мен іске асырылады:

1) орталықтандырылған – бүкіл ел үшін бірдей мемлекеттік эталонның көмегімен;

2) децентрализацияланған – метрологиялық қызметтерінде үлгілі аспаптардың көмегімен орындалатын, жанама өлшеу арқылы.

Физикалық шама бірлігін сақтауы күрделі метрологиялық кешенді жұмыстар болып табылады. Бір жағынан, шама бірлігінің сақталуын жоғары деңгейде қамтамасыз ету, екіншіден – эталоннан бірліктер шамасы жан-жақтағы аумақтарда қолдану үшін қажетті дəлдігімен берілуі тиісті.

42.Эталондық құралдың қандай екі шарттары бар?

Эталон — деп бұл басқа өлшем құралдарына мөлшерді беру мақсатымен шама бірліктерін сақтау жəне жаңғыртуға арналған жоғары дəлдікті өлшем. Эталоннан шама бірліктер дəрежелік эталонға беріледі, ал одан жұмыс өлшеу құралдарына беріледі.

Эталон ерекше өлшеу құрал болып табылады.

Өлшем бірлігін қамтамасыз ету үшін физикалық шамалар бірліктердің ұқсастығы қажет. Өлшем бірлігі физикалық шамалардың белгіленген бірліктерін сақтау мен дəл жаңғырту жəне олардың өлшемін қолданылатын өлшеу құралына беру жолымен жетілдіреді. Өлшем бірлігінің мөлшерін беру метрологиялық тізбегінің жоғарғы түйіні эталон болып табылады. Физикалық шама бірлігін жаңғырта алу –қосымша жəне туынды бірліктерді жаңғыртуы технико-экономикалық мақсатқа лайықты екі əдістің біреуі мен іске асырылады:

1) орталықтандырылған – бүкіл ел үшін бірдей мемлекеттік эталонның көмегімен;

2) децентрализацияланған – метрологиялық қызметтерінде үлгілі

Физикалық шама бірлігін сақтау

Физикалық шама бірлігін сақтауы күрделі метрологиялық кешенді жұмыстар болып табылады. Бір жағынан, шама бірлігінің сақталуын жоғары деңгейде қамтамасыз ету, екіншіден – эталоннан бірліктер шамасы жан-жақтағы аумақтарда қолдану үшін қажетті дəлдігімен берілуі тиісті.

43.Абсолюттік ауытқудың шамасы қандай болуы керек?

Абсолюттік ауытқу дегеніміз – өлшенген шаманың оның нақты мәнінен ауытқуы.

Абсолют ауытқу дегеніміз – өлшенген шаманың оның нақты мәнінен ауытқуы болып табылады. Сенімделетін құрал көрсеткішінің абсолют ауытқуы – құрал көрсеткішінің нақты мәннен ауытқып көрсетуі. Абсолют ауытқудың әр құрал үшін өзінің шегі болады. Ол әр түрлі факторларға тәуелді. Ауа қысымына, өлшеу құралының дұрыс орнатылмауына .

Абсолют ауытқудың шамасы әр өлшеу құралы үшін әр түрлі болып келеді.

Ол өлшеу құралының дәлдігіне байлансты болады, неғұрлым дәлдік класы жоғары болған сайын абсолют ауытқу шамасы да азырақ болып келеді.