УМК6
.pdf
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Таблица 2.4 |
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
Значения m, n, p |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Подстановка |
|
|
||||||||||||
|
1. p – целое число |
|
|
|
|
|
x = tq , |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
q – общий знаменатель дробей m и n |
|
|
|||||||||
|
2. |
|
m +1 |
- целое число |
|
|
|
a + bxn = tr , r – знаменатель дроби p |
|
|
|||||||||||||||||||
|
|
|
n |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
3. |
|
m +1 |
+ p – целое число |
|
ax−n + b = tr , |
|
|
|||||||||||||||||||||
|
|
|
n |
|
|
r – знаменатель дроби p |
|
|
|||||||||||||||||||||
|
|
|
|
Пример 2.42 Вычислить интеграл ∫ |
|
|
dx |
|
|
|
|||||||||||||||||||
|
|
|
|
6 x(3 x −1)2 |
|
|
|||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
Решение. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x−1 6 (−1+ x1 3 )−2 dx , m = − |
1 |
|
|||||||||
|
|
|
|
Дифференциальный |
бином |
имеет |
|
вид |
|
, |
|||||||||||||||||||
|
|
1 |
|
6 |
|||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
n = |
, |
p = −2 – целое число, т.е. имеет место первый случай интегрируемости, |
|||||||||||||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
подстановка x = t6 , dx = 6t5dt и интеграл принимает вид |
|
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
∫ |
|
|
|
dx |
|
|
|
|
= |
∫ |
6t5dt |
= 6∫ |
|
t4dt |
|
|
= |
|
|
|
|||||
|
|
|
|
6 x(3 x |
−1)2 |
t(t |
2 −1)2 |
(t |
2 −1)2 |
|
|
|
|||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||
|
|
|
|
После выделения целой части в полученной неправильной дроби имеем |
|
|
|||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2t |
2 |
−1 |
|
|
|
|
2t |
2 |
−1 |
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
= 6∫ |
|
1+ |
(t2 −1)2 |
dt |
= 6 t + ∫ |
(t2 −1)2 |
dt |
|
= |
|
|
|
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Разложим подынтегральную функцию на сумму простейших
дробей |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
2t 2 −1 |
|
A |
|
B |
C |
|
D |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
= |
|
+ |
|
+ |
|
+ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
(t 2 −1)2 |
t −1 |
t +1 |
(t −1)2 |
(t +1)2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
2t 2 −1 = A(t −1)(t +1)2 + B(t +1)(t −1)2 + C(t +1)2 + D(t −1)2 |
|
|
|||||||||||||||||
После решения системы получим A = |
|
3 |
, B = − |
3 |
,C = |
1 |
, D = |
1 |
, тогда |
||||||||||
4 |
4 |
4 |
4 |
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
111
|
|
|
3 |
|
|
dt |
|
|
|
|
3 |
|
dt |
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
dt |
|
|
1 |
|
|
dt |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
= 6t + |
|
|
|
|
|
|
− |
|
|
+ |
|
|
|
|
|
|
+ |
|
|
|
|
= |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||
6 |
|
∫ |
|
|
|
|
|
|
∫ |
|
|
|
|
|
|
∫ |
|
|
|
|
|
|
|
|
∫ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
4 |
t − |
1 |
4 |
t + |
1 |
4 |
|
(t |
−1) |
2 |
4 |
|
(t +1) |
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||
= 6t + |
3 |
|
|
|
t −1 |
|
−3ln |
|
+1 |
|
− |
|
|
1 |
|
|
− |
|
1 |
+ C = 6t + |
9 |
|
|
t −1 |
|
− |
3t |
+ C, |
|||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
3ln |
|
t |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ln |
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
t 2 |
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
t −1 |
|
t +1 |
|
|
|
|
|
2 |
|
|
t +1 |
|
|
−1 |
|
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
где t = 6 x. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
Пример 2.43 Вычислить интеграл ∫ |
x3 1+ 4 |
x3 dx |
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
Решение. |
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
Имеем m = |
, |
n = |
, p = |
. Таким образом |
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
1 2 +1 |
|
2 |
|
|
|
|
|
4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
m +1 |
|
= |
|
= |
3 2 |
= |
2 - |
|
целое число, |
значит имеет |
место второй случай |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
n |
|
|
|
3 4 |
3 4 |
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
интегрируемости, следовательно |
|
|
применяем подстановку |
|
1+x3 4 = t3, где |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
r = 3– знаменатель дроби p , откуда x = (t3 −1)4 3 , |
x = (t3 −1)2 3 , |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
dx = |
4 |
|
(t3 −1)1 3 3t 2 |
|
dt = 4t 2 (t3 −1)1 3 dt , интеграл имеет вид |
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
3 |
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
(t3 −1)2 3 3 t3 4t2 (t3 −1)1 3 dt = 4∫(t3 −1)t3 dt = |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
∫ x 3 1+ 4 x3 dx = ∫ |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
= 4∫(t |
6 |
|
|
|
3 |
)dt = |
|
|
|
7 |
|
t |
4 |
|
|
|
|
|
|
|
4 |
|
7 |
|
4 |
|
|
|
3 |
|
|
4 |
|
3 |
||||||||||
|
− t |
|
t |
|
|
− |
|
|
|
+C = |
t |
− t |
+C, где t = |
1 |
+ |
x |
||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
4 |
7 |
4 |
|
7 |
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
|
|
Пример 2.44 Вычислить интеграл ∫ |
3 1+ x3 |
dx |
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
x 2 |
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
Решение. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
|
|
Здесь m = −2, |
n = 3, p = |
|
и |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
m +1 |
|
|
|
|
|
|
− 2 +1 |
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
1 |
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
+ p = |
+ |
|
|
= − |
+ |
|
= 0 – целое число. Имеет место третий случай |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
n |
|
|
|
|
|
3 |
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
3 |
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
интегрируемости, тогда полагаем x−3 +1 = t3 , где r = 3– знаменатель дроби p ,
откуда −3x−4dx = 3t2dt , т.е. x−4dx = −t2dt . Преобразуем данный интеграл
∫x−2 (1+ x3 ) 13 dx =∫x−2 [x3 (x−3 +1)]13 dx = ∫x−1 (x−3 +1) 13 dx =
= |
x3 |
x−4 |
(x−3 |
+1)13 dx = |
∫ |
x3 |
(x−3 |
+1)13 x−4 dx = − |
(t3 −1)−1t t2 dt = |
||||
|
∫123 |
|
|
|
14243123 |
∫ |
|
||||||
|
|
x−1 |
|
|
|
|
|
t |
3 |
2 |
dt |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
−t |
|
|
112
= −∫ |
t3dt |
|
dt = −∫ |
t3 |
−1+1 |
dt = − ∫(1 |
+ |
|
1 |
)dt = ∫( |
|
1 |
−1)dt = |
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
t3 −1 |
t3 −1 |
t3 |
|
|
− t3 |
||||||||||
|
|
|
|
−1 |
1 |
|
|
|
1 |
|
|
= |
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
= |
|
|
A |
+ |
|
|
|
Bt + C |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||
1− t3 |
|
(1− t)(1+ t + t 2 ) |
1− t |
1 |
+ t + t 2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
1 = A(1 + t + t 2 ) + (Bt + C)(1− t) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
t 2 |
|
|
A − B = 0 A = B |
= |
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
A + B − C = 0 A + A −1+ A = 0 A |
= |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
t |
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
t0 |
|
|
A + C =1 C =1− A = |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
t |
+ 2 |
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
(2t +1) + |
|
1 |
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
2 |
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
= |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
+ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dt − |
|
|
ln1 − t |
− t + C = |
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
∫ |
3(t |
2 |
+ t +1) |
3(1 − t) |
|
|
−1 dt = |
3 |
∫ |
|
|
|
t |
2 |
+ t +1 |
|
|
3 |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
d |
(t2 |
+t+1) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
64748 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
= |
1 |
|
∫(2t +1)dt + |
1 |
|
∫ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dt |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
− |
1 |
ln |
|
1−t |
|
−t +C = |
|
|
|||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
t |
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
6 |
|
|
|
t2 + t +1 |
2 |
|
|
|
t2 +2 |
+ |
|
− |
+1 |
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
2 |
4 |
|
4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
14243 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
t+ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
d(t + |
) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
= |
|
ln(t |
2 |
+ t +1) + |
|
∫ |
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
− |
|
|
ln1 − t |
|
− t + C = |
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
6 |
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
1 2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
2 |
|
3 |
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
t + |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
+ |
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
= |
1 ln(t2 |
+ t +1) + |
|
1 |
arctg 2t +1 |
− |
1 ln1 − t − t + C , где t = |
3 1+ x3 |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
6 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
113
2.8 ОПРЕДЕЛЕННЫЙ ИНТЕГРАЛ
Определенные и несобственные интегралы служат для вычисления различных величин. Суть общего метода вычисления этих величин заключается в следующем:
-искомая величина разбивается на большое число малых элементов;
-вычисляется приближенное значение (главная часть) каждого элемента
ипутем их суммирования находится приближенное значение всей искомой величины в виде интегральной суммы;
-находится предел этой интегральной суммы, который и дает точное значение искомой величины.
Пусть на отрезке [a; b] задана непрерывная функция y = f (x). Разделим
отрезок [a; b] на n частей произвольным образом точками: |
|
a = x0 |
< x1 <K |
|||||||||||||||||||
K< x n−1 |
|
< x n = b . На каждом |
элементарном |
отрезке |
[xi−1; xi ] |
выберем |
||||||||||||||||
произвольную точку ξi |
и вычислим значение функции y = f (x) |
|
в этой точке, |
|||||||||||||||||||
то есть f (ξi ). Вычислим произведения f (ξi ) |
xi (где |
xi = xi − xi−1 ) для |
||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Sn |
n |
|
|
|
|
xi |
|
всех |
|
i =1,2,K, n и затем составляем сумму |
= ∑f (ξi ) |
|
, которая |
|||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
i=1 |
|
|
|
|
|
|
называется интегральной суммой для y = f (x) на |
[a; b]. |
|
Обозначим через |
|||||||||||||||||||
max |
|
xi |
|
длину наибольшего частичного отрезка для данного разбиения и |
||||||||||||||||||
|
|
|||||||||||||||||||||
продолжим процесс разбиения отрезка [a; b]так, чтобы max |
|
xi |
|
→ 0 . |
||||||||||||||||||
|
|
|||||||||||||||||||||
|
|
ОПРЕДЕЛЕНИЕ 2.1 Если существует и конечен предел интегральной |
||||||||||||||||||||
суммы Sn при max |
|
|
|
xi |
|
→ 0 , |
не зависящий от ни от способа разбиения |
|||||||||||||||
|
|
|||||||||||||||||||||
отрезка [a; b], ни от |
|
выбора |
|
точек ξi , то этот предел называют определенным |
||||||||||||||||||
интегралом от функции y = f (x) на [a; b]и обозначают следующим образом: |
||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
n |
|
b |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
lim |
|
|
|
∑f (ξi |
) |
xi = ∫f (x)dx , |
|
|
|
|
|
|
(2.1) |
|||
|
|
|
|
max |
|
xi |
|
→0 i=1 |
|
a |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
где числа a и b называются соответственно нижним и верхним пределами интегрирования, [a; b] - промежутком интегрирования, f (x)− подынтегральной функцией, x − переменной интегрирования.
Свойства определенного интеграла
1. При перестановке пределов изменяется знак интегрирования:
∫b f (x)dx = −a∫f (x)dx . |
(2.2) |
|
a |
b |
|
114
2. |
Интеграл с одинаковыми пределами равен 0: |
|
|||||||||
|
|
∫a f (x)dx = 0 . |
|
|
(2.3) |
||||||
|
|
a |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3. |
Отрезок интегрирования можно разбить на части: |
|
|||||||||
|
|
∫b f (x)dx = ∫c f (x)dx + b∫f (x)dx . |
(2.4) |
||||||||
|
|
a |
|
a |
c |
|
|
||||
4. |
Постоянный множитель можно выделить за знак интеграла: |
||||||||||
|
|
∫b c f (x)dx = c ∫b f (x)dx . |
|
(2.5) |
|||||||
|
|
a |
|
|
|
a |
|
|
|
||
5. |
Интеграл от суммы функций равен сумме интегралов от этих функций: |
||||||||||
|
|
∫b (f (x)+ g(x))dx = b∫f (x)dx + b∫g(x)dx . |
(2.6) |
||||||||
|
|
a |
|
|
|
|
|
a |
|
a |
|
Оценки определенного интеграла |
|
|
|||||||||
1. |
|
b∫f (x)dx |
|
≤ ∫b |
|
f (x) |
|
dx . |
|
|
(2.7) |
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
a |
|
a |
|
|
|
|
|
|
|
2. |
Если на отрезке [a; b] функции |
y = f (x) и y = g(x) |
удовлетворяют |
||||||||
условию f (x)≥ g(x), тогда |
|
|
|
||||||||
|
|
∫b f (x)dx ≥ ∫b g(x)dx . |
|
|
(2.8) |
||||||
|
|
a |
|
a |
|
|
|
||||
3. |
Если m и M − наименьшее и наибольшее значения непрерывной на |
||||||||||
отрезке [a; b]функции y = f (x), то |
|
|
|||||||||
|
|
m (b − a)≤ b∫f (x)dx ≤ M (b − a). |
(2.9) |
||||||||
|
|
|
|
a |
|
|
|
2.8.1 Вычисление определенного интеграла
Теорема 2.1 (Формула Ньютона – Лейбница). Если функция y = f (x)
непрерывна на отрезке [a; b] и F(x)− первообразная функции f (x) на [a; b], то
b
∫f (x)dx = F(x)ab = F(b)− F(a). (2.10)
a
115
Теорема 2.2 (Замена переменной). Пусть дан определенный интеграл
b∫f (x)dx , где f (x)− непрерывная функция на отрезке [a, b]. Тогда, если
a
функция x = ϕ(t) непрерывна вместе со своей производной ϕ′(t) на отрезке [α;β](здесь ϕ(α)= a; ϕ(β)= b ), то имеет место формула
|
b |
|
|
|
|
|
β |
|
|
′ |
|
|
|
|
|
|
||||
|
∫f (x)dx = ∫f (ϕ(t)) |
|
|
|
|
|
(2.11) |
|||||||||||||
|
ϕ (t)dt . |
|
||||||||||||||||||
|
a |
|
|
|
|
|
α |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
Теорема 2.3 (Интегрирование по частям). Пусть u = u(x) и v = v(x)− |
||||||||||||||||||||
дифференцируемые функции на отрезке [a; b], тогда |
|
|||||||||||||||||||
|
∫b u(x) dv(x)= u(x) v(x) |
|
|
ab − ∫b v(x) du(x). |
(2.12) |
|||||||||||||||
|
|
|||||||||||||||||||
|
|
|
||||||||||||||||||
|
a |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
a |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
Пример 2.45 Вычислить ∫x dx |
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
Решение. |
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
2 |
|
x |
2 |
|
|
|
2 |
2 |
|
|
2 |
|
|
1 |
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
∫x dx = |
|
|
|
|
= |
|
− |
1 |
= 2 − |
=1,5 |
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
||||||||||
1 |
2 |
|
1 |
2 |
|
|
2 |
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
R |
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
Пример 2.46 Вычислить ∫ |
R 2 − x 2 dx |
|
||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
Решение. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x = R sin t |
||
Сделаем |
|
|
|
|
замену |
|
переменной |
величины: |
||||||||||||
dx = d(R sin t)= R d(sin t)= R cos t dt |
x [0; R], то при |
|||||||||||||||||||
Так как исходный интеграл вычисляется на отрезке |
||||||||||||||||||||
x = 0, |
R sin t = 0 t = 0 |
и при |
x = R, |
R sin t = R sin t =1 t = π. |
||||||||||||||||
Далее воспользуемся формулой (2.11): |
|
2 |
||||||||||||||||||
|
|
|||||||||||||||||||
R |
|
|
|
|
|
|
|
|
π 2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
∫ |
R 2 − x 2 dx = ∫ |
R 2 − R 2 sin 2 t R cos t dt = |
|
|||||||||||||||||
0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
116
|
π 2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
π 2 |
|
|
таккак1 + cos 2t = |
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
= ∫ |
R 1 − sin t R cos t dt = R 2 ∫ |
cos2 t dt = |
= 2 cos2 t cos2 t = |
= |
||||||||||||||||||||||||
|
0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
0 |
|
|
|
|
1 |
(1 + cos 2t) |
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= |
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
R 2 π 2 |
|
R 2 |
π 2 |
|
|
π 2 |
|
|
|
R 2 |
|
π |
|
|
|
πR 2 |
|
|
|||||||||
= |
|
|
∫ |
(1 + cos 2t)dt = |
|
|
∫ |
dt + |
∫ |
cos 2t dt = |
|
|
|
|
|
+ 0 |
|
= |
|
|
. |
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||
|
2 |
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
2 |
|
|
|
|
4 |
|
|
||||
|
0 |
|
|
|
0 |
|
|
|
0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
e |
1+ ln x |
dx |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
Пример 2.47 Вычислить ∫ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
3x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
Решение. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
y =1+ ln x . |
|
|
|
|
x =1 |
|||||||||
|
|
Сделаем |
замену |
|
переменной |
|
При |
|
||||||||||||||||||||
y =1 + ln1 =1 + 0 =1; |
при |
|
x = e |
|
y =1 + ln e =1+1 = 2; |
|
из |
|
выражения |
|||||||||||||||||||
y =1 + ln x находим |
x |
и |
|
dx : |
|
ln x = y −1 x = ey−1 , |
|
dx = d(ey−1 )= |
= ey−1 dy . Подставим в исходный интеграл:
|
|
|
|
|
e |
1 |
+ ln x |
|
|
|
2 |
|
|
y |
|
y−1 |
|
|
1 |
2 |
|
|
|
|
1 |
|
|
|
2 |
|
2 |
|
1 |
|
2 |
2 |
|
|
|
2 |
|
|
||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
y |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
∫ |
|
|
|
|
|
|
|
|
dx = ∫ |
|
|
|
|
|
e |
|
|
|
dy = |
|
|
∫y dy |
= |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= |
|
|
|
|
|
|
|
− |
|
|
|
= |
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
3x |
|
|
3 |
e |
y−1 |
|
|
|
3 |
3 |
|
2 |
|
|
3 |
|
2 |
|
2 |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||
|
1 |
|
|
|
|
|
1 |
= |
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
= |
|
|
|
2 − |
|
|
|
|
|
|
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
3 |
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
π 3 |
x dx |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
Пример 2.48 Вычислить |
|
|
∫ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
π 4 cos2 x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
Решение. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
Применим |
|
|
|
формулу |
|
|
|
|
интегрирования |
|
|
|
по |
|
|
|
частям |
|
|
|
|
(2.12): |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
u(x)= x; dv(x)= |
|
|
dx |
|
|
du(x) = dx, |
v(x)= tg x . |
|
Итак, |
|
по |
|
|
формуле |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
cos2 |
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
π 3 |
|
x dx |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
π 3 |
|
π 3 |
|
|
|
|
|
π |
|
|
|
π |
|
π |
|
|
|
|
π |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
π 3 |
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
∫ |
|
|
|
|
|
|
= x tg x |
|
− ∫tgx dx = |
tg |
− |
tg |
+ ln cos x |
|
= |
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
π 4 |
|
|
|
|
|
π 4 |
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
π 4 cos2 x |
|
|
|
|
|
|
|
|
π 4 |
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
3 |
|
|
4 |
|
|
|
|
4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||
|
π |
|
|
|
|
|
|
|
π |
|
|
|
|
|
|
|
π |
|
|
|
|
|
|
|
π |
|
|
|
|
3 |
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
= |
|
|
3 |
− |
+ ln cos |
− ln cos |
|
|
|
|
− |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ln 2 |
= |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||
3 |
|
4 |
3 |
4 |
|
= π |
3 |
4 |
−ln 2 + |
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
|
|
|
3 |
|
|
|
1 |
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
− |
|
− |
ln 2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
= π |
3 |
|
4 |
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
117
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
e |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Пример 2.49 Вычислить ∫ln x dx |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Решение. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
u(x)= ln x; |
|||||
|
|
Применяя |
|
|
формулу |
|
|
|
|
|
(2.12), |
|
|
получаем |
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||
dv(x)= dx du(x)= |
1 |
dx; v(x)= x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
e |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1e |
|
|
e |
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1e |
|
|
|
|
|
|
∫ln x dx =1 |
= x ln x |
|
− |
∫x |
dx = e ln e −1 ln1− x |
|
= e − e +1. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
π 6 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
Пример 2.50 Вычислить |
|
∫ e2x sin 3x dx = J |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Решение. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
u(x)= e2x ; |
|||||
|
|
Используя |
|
|
формулу |
|
|
|
|
(2.12), |
|
|
полагаем: |
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||
dv(x)= sin 3x dx du(x)= 2 e2x dx; v(x)= − |
1 |
cos3x; |
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
π 6 |
|
2x |
sin 3x dx = − |
1 |
|
|
2x |
cos3x |
|
π 6 |
+ |
2 |
π 6 |
|
2x |
cos3x dx = |
|
|||||||||||||||||||||||||
|
|
∫ |
e |
e |
|
∫ e |
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
3 |
|
|
|
0 |
3 |
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
1 |
|
π 3 |
|
|
π |
|
0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
+ |
|
2 π 6 |
|
2x |
cos3x dx = |
1 |
+ |
2 |
|
π 6 |
|
2x |
cos3xdx . |
||||||||||||||
= − |
|
e |
|
|
cos |
|
−e |
|
cos 0 |
|
|
|
∫ |
e |
|
|
|
|
|
|
|
|
∫ |
e |
|
|||||||||||||||||||
3 |
|
|
2 |
|
3 |
|
|
|
3 |
3 |
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
0 |
|
|
|
Получили интеграл, аналогичный исходному интегралу, поэтому вновь применяем формулу (2.12). Как и в первоначальном интеграле, полагаем
u(x)= e2x , |
dv(x)= cos3x dx du |
= 2e2x dx; v(x)= |
|
1 |
sin 3x . Итак: |
|||||||||||||||||
|
|
|||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
||
π 6 |
e |
2x |
sin 3x dx = |
1 |
+ |
2 |
|
1 |
|
e |
2x |
sin 3x |
|
π 6 |
− |
2 |
π 6 |
e |
2x |
|
||
∫ |
|
∫ |
||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
0 |
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
3 |
3 |
|
3 |
|
|
|
3 |
|
|
|
|
sin 3xdx = |
||||||||
0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
0 |
|
|
|
|
|
|
1 |
|
3 |
|
|
|
|
π |
|
|
|
|
π |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
π 6 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
0 |
|
|
|
|
|
|
2x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
= |
|
+ |
|
|
|
|
3 |
sin |
|
|
− e |
sin 0 − 2 |
∫ |
e |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||
3 |
9 |
|
e |
|
2 |
|
|
sin 3x dx = |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
= |
1 |
+ |
2 |
|
e |
π |
3 |
− |
4 |
|
π 6 |
e |
2x |
sin 3x dx . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
∫ |
|
|
|
В |
результате |
мы |
получим |
рекуррентную |
|||||||||||||||||||||||||||||||
3 |
9 |
|
|
|
|
9 |
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
формулу для исходного интеграла, то есть |
J = |
1 |
+ |
2 |
e |
π 3 − |
4 |
J |
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
9 |
9 |
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
J + |
|
4 |
|
J |
= |
1 |
+ |
2 |
e |
π 3 |
|
13 |
J |
= |
1 |
+ |
2 |
e |
π 3 |
, то есть J = |
3 |
+ |
1 |
|
e |
π 3 |
. |
||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||
|
9 |
|
3 |
9 |
|
|
9 |
|
3 |
9 |
|
13 |
13 |
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
118
π 6 |
|
3 |
|
|
1 |
|
eπ 3 . |
|
Ответ: ∫ e2x sin 3x dx = |
|
+ |
|
|||||
|
13 |
|||||||
0 |
13 |
|
||||||
π 3 |
|
dx |
|
|
|
|
|
|
Пример 2.51 Вычислить ∫ |
|
|
|
|
. |
|
|
|
cos6 |
|
|
|
|||||
0 |
x |
|
Решение.
Применяя замену переменной: y = tgx
dy = d(tg x)= |
|
1 |
|
dx . По формуле из школьной тригонометрии: |
||||||||
cos2 x |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
= (1 |
+ tg2 x)2 . При x = 0 y = tg0 = 0; при |
|||||
1 + tg2 x = |
1 |
|
|
1 |
|
|
||||||
cos2 |
|
|
cos4 |
|
||||||||
|
x |
|
x |
|
x = π3 y = tg π3 = 3 . Подставляем в исходный интеграл:
|
|
|
|
|
π 3 |
|
|
dx |
|
|
|
= |
|
|
π 3 |
1 |
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
dx = |
3 |
|
(1 |
+ y2 )2 dy = |
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
∫ |
|
|
|
|
|
|
|
∫ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
∫ |
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
cos6 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
cos2 x |
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
0 |
|
|
x |
|
|
|
|
0 cos4 |
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
3 |
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2y |
3 |
|
|
|
|
|
y |
5 |
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
9 |
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||
= ∫ (1+ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= |
3 + 2 |
3 + |
|
3 = 4,8 |
|
|
|
|||||||||||||||||
2y |
|
+ y |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
+ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 . |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
)dy = y + |
3 |
|
|
|
5 |
|
|
|
|
|
5 |
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
π 4 |
|
sin5 x |
|
dx |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
Пример 2.52 Вычислить |
∫ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
cos6 x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
|
|
Решение. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
π 4 |
|
sin |
4 |
x sin x |
|
|
|
|
|
|
|
π 4 |
|
sin |
4 |
|
x |
d(cos x)= |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
∫ |
|
|
dx = − |
∫ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
0 |
|
|
|
|
cos6 x |
|
|
|
|
|
|
|
|
0 |
|
cos6 x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||
|
|
cos |
x |
= t |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
2 |
|
|
|
2 |
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
= |
|
cos 2 |
x |
= t 2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= − |
|
∫ |
|
(1 |
− t |
|
) dt |
|
по ф. ( 2 .2 ) |
|
= |
|
||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
t |
6 |
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
1 − t 2 |
= 1 − cos 2 |
x = sin 2 x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
= |
1 1 − 2t 2 + t 4 |
|
dt = |
1 |
|
1 |
− |
|
|
|
1 |
|
|
+ |
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
= |
1 |
−6 |
|
− |
|
|
1 |
−4 |
dt + |
1 |
|
−2 |
dt = |
||||||||||||||||||||||||||||
∫ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
∫ |
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dt |
|
∫t |
|
|
dt |
2 ∫t |
|
∫t |
|
||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
t 6 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
t 4 |
|
|
|
t 2 |
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
2 2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 2 |
t 6 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 2 |
|
|
|
2 2 |
|
|
2 2 |
|
|
||||||||||||||||||||||
|
t −5 |
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
t −3 |
|
1 |
|
t −1 |
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
2 |
5 |
2 |
|
|
|
2 3 |
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
= |
|
|
|
|
|
|
|
− 2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
+ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= − |
|
|
|
|
1− |
|
|
|
+ |
|
1 |
− |
|
|
|
− |
|
||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
−5 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
−3 |
|
|
|
|
|
−1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
5 |
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
3 |
|
|
2 |
|
|
|
|
|||||||||||||||||
|
|
2 2 |
|
|
|
|
|
2 2 |
|
|
|
2 2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
119
− |
|
− |
2 |
|
= − |
1 |
(1 − 4 2)+ |
2 |
(1− 2 2)− (1 − |
2)= − |
1 |
+ |
2 |
−1 |
+ |
4 |
2 |
− |
|||
1 |
2 |
|
5 |
3 |
5 |
3 |
5 |
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
− |
4 |
2 + 2 = − |
8 |
− |
7 |
2 . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
3 |
|
|
|
|
|
15 |
|
15 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2.9 НЕСОБСТВЕННЫЕ ИНТЕГРАЛЫ
ОПРЕДЕЛЕНИЕ 2.2 Определенные интегралы с бесконечными пределами интегрирования или от разрывных (на промежутке интегрирования) функцией называются несобственными.
2.9.1 Интегралы с бесконечными пределами интегрирования
Пусть |
функция y = f (x) интегрируема |
на |
отрезке [a; b]. Тогда |
||
lim b∫f (x)dx |
называют |
несобственным интегралом |
от функции f (x) в |
||
b→∞ a |
|
|
|
|
|
пределах от |
a до ∞ и |
обозначают |
∞∫f (x)dx . |
Аналогично определяются |
|
|
|
|
a |
|
|
несобственные интегралы для других бесконечных интервалов. Таким образом,
∞∫f (x)dx = lim b∫f (x)dx . |
|
(2.16) |
|
a |
b→∞ a |
|
|
∫b f (x)dx = lim b∫f (x)dx . |
|
(2.17) |
|
−∞ |
a→−∞ a |
|
|
∞∫f (x)dx = lim ∫c f (x)dx + lim ∫b f (x)dx . |
(2.18) |
||
−∞ |
a→−∞ a |
b→+∞ c |
|
Если указанные пределы существуют и конечны, то соответствующие несобственные интегралы называются сходящимися. В противном случае интегралы называются расходящимися.
При исследовании несобственных интегралов на сходимость в ряде случаев могут быть полезными следующие признаки сходимости.
Признак сравнения. Если для всех x ≥ a выполняется неравенство
0 ≤ f (x)≤ g(x), то из сходимости интеграла ∞∫g(x)d следует сходимость
a
120