- •Российская академия правосудия
- •Латинский язык
- •Маршалок н.В., кандидат филологических наук, доцент кафедры истории государства и права Российской академии правосудия;
- •Панов а.А., кандидат филологических наук, доцент кафедры истории государства и права Российской академии правосудия;
- •Содержание
- •Введение
- •1) Общекультурные компетенции:
- •2) Профессиональные компетенции:
- •3) Специальные компетенции:
- •Тематический план
- •Для студентов заочной формы обучения
- •Раздел 1. История латинского языка. Фонетика
- •Раздел 2. Морфология
- •Раздел 3. Синтаксис.
- •Практическое занятие 1
- •Тема I. Латинский язык – язык римского права.
- •Тема II. Алфавит. Правила чтения.
- •Тема III. Имя существительное. Nomen substantīvum
- •Тема IV. Предлоги. Praepositiōnes.
- •Тема IX. Глагол «быть».
- •Тема IX. Глагол. Verbum.
- •Тема X. Латинский синтаксис (систематизация).
- •Ius civīle et ius gentium.
- •Образец выполнения контрольной работы
- •Vir prudens
- •1. Si libertātem amittĭmus, maxĭma est capĭtis deminutio.
- •2. Fructus sine usu esse non potest, usus sine fructu potest.
- •3. Semper necessĭtas probandi incumbit illi, qui agit.
- •1. Lucius Titius, domĭnus fundi, servum emit et pecuniam Publio Sempronio dat.
- •2. Nemo ex consilio obligātur.
- •1. De domo suā nemo extrăhi debet.
- •2. Heres herēdis mei est meus heres.
- •3. Parentes naturāles in ius vocāre nemo potest.
- •Ius naturāle
- •1. Gratuĭtum debet esse commodātum.
- •2. Incertae persōnae legātum inutilĭter relinquĭtur.
- •3. Affirmanti non neganti incumbit probatio.
- •1. Femĭna in familia viri sui locum filiae obtĭnet.
- •2. Adhibēri testes possunt in pecuniariis litĭbus.
- •3. Iustitiam colĭmus, aequum ab inīquo separantes, licĭtum ab illicĭto discernentes.
- •1. Ius honorarium viva vox est iuris civīlis.
- •2. Neque absens, neque dissentiens adrogāri potest.
- •3. Dubitando ad veritātem pervenīmus.
- •1. Sine pretio nulla venditio est.
- •2. Nemo punītur pro aliēno delicto.
- •3. In rem actio adversus eum est, qui rem possĭdet
- •Intellĕgunt, intelleguntur, intellegĕre, intellĕgi, intellĕgens, intellegendo
- •1. Commŏdum ex iniuria sua nemo habēre debet.
- •2. Inter servos et libĕros matrimonia contrăhi non possunt, contubernium potest.
- •3. Impunĭtas continuum tribuit affectum delinquendi.
- •1. Gratuĭtum debet esse commodātum.
- •2. In favōrem libertātis omnia iura clamant.
- •3. Servōrum peculia in bonis dominōrum numerantur.
- •1. Testis idoneus pater filio aut filius patri non est.
- •2. Audienda est et altĕra pars.
- •3. Heres succēdens in honōre, succēdit in onĕre.
- •Iustus, malus, innocens
- •Invītat, invitātur, invitandi, invitandus, invītans, invitāri
- •1. Invītam libertam uxōrem ducěre patrōnus non potest.
- •2. Impunĭtas saepe ad deteriōra invītat.
- •3. Nuptiae sunt communicatio maris et femĭnae et consortium omnis vitae, divīni et humāni iuris communicatio.
- •1. Nullum patris delictum innocenti filio poena est.
- •2. Minor minōrem custodīre non potest.
- •3. Testes non evocandi sunt per longum iter.
- •1. Dos sine matrimonio esse non potest.
- •2. Commercium est emendi et vendendi ius.
- •3. Magna differentia est rerum mancĭpi et non mancĭpi.
- •Iustus, parvus, acer
- •1. Nemo tenētur se ipsum accusāre.
- •2. Res parva saepe rerum magnārum principium est.
- •3. Furem noctūrnum lex permittit occiděre.
- •Примеры тестовых заданий для проведения рубежного контроля.
- •Особенности произношения
- •Тексты для заучивания наизусть Gavdeamvs
- •Ave Maria
- •Латинский календарь
- •Сравнительная таблица для пяти европейских языков
- •Грамматический материал в таблицах Римские числительные
- •Pronomĭna possessīva (Притяжательные местоимения)
- •Личные и возвратное местоимения
- •Указательные местоимения. Pronomina demonstrativa.
- •Pronomĭna interrogatīva (Вопросительные местоимения)
- •Pronomĭna indefinīta (Неопределенные местоимения)
- •Pronomĭna negatīva (Отрицательные местоимения)
- •Adjectīva prnominalia ( Местоименные прилагательные)
- •Образец склонения
- •Verbum (Глагол)
- •Определение спряжения глагола
- •Infinitīvus praesentis actīvi et passīvi
- •Imperativus praesentis
- •Praesens indicativi глаголов esse и posse
- •Praesens imperativi глаголов esse и posse
- •Futurum imperativi глаголов esse и posse
- •Praesens coniunctivi
- •Praesens coniunctivi глаголов esse и posse
- •Предлоги
- •Declinātio nomĭnum substantīvōrum et adjectīvōrum
- •Три типа третьего склонения
- •Система прилагательных
- •Супплетивные степени сравнения прилагательных
- •Система причастий
- •Латинско-русский словарь
- •Термины и фразы для обязательного заучивания наизусть Латинско-русский перечень юридических терминов и выражений в алфавитном порядке:
- •Русско-латинский перечень юридических терминов и выражений:
- •Латинско-русский перечень афоризмов, пословиц и крылатых выражений для заучивания наизусть
- •Русско-латинский перечень афоризмов, пословиц и крылатых выражений
Супплетивные степени сравнения прилагательных
Положительная степень |
Сравнительная степень |
|
magnus, a, um большой, ая, ое |
maior, maius бóльший, ая, ое |
maximus, a, um наибольший, ая, ое |
parvus, a, um малый, ая, ое |
minor, minus меньший, ая, ое |
minimus, a, um наименьший, ая, ое |
bonus, a, um хороший, ая, ое |
melior, melius лучше |
optimus, a, um наилучший, ая, ое |
malus, a, um плохой, ая, ое |
peior, peius хуже |
pessimus, a, um наихудший, ая, ое |
multi, ae, a многие |
plures, plura более многочисленные |
plurimi, ae, a наиболее многочисленные |
Система причастий
причастие |
основа |
суффикс |
окончание в Nom. |
пример, перевод |
Participium praesentis actīvi (p.p.a.) |
инфек-та |
-nt – * (I,II спр.)
-ent – * (III,IV спр.) |
-s
склоняется как прилаг. III скл. |
accusans, accusantis- обвиняющий, ая, ое; обвиняя puniens, punientis - наказывающий, ая, ое; наказывая |
Participium perfecti passīvi (p.p.p.) |
супина |
нет
|
склоняется как прилаг. I-II скл. |
accusatus, a ,um – обвинённый, ая,ое; punitus, a, um – наказанный, ая, ое |
Participium futūri actīvi (p.f.a.) |
-ūr |
accusatūrus, a, um – намеревающийся обвинять; punitūrus, a, um – намеревающийся наказывать. |
* перед окончанием -s в суффиксе выпадает -t, (accusans возникло из accusants)
Латинско-русский словарь
А
absolvo, ere 3 оправдывать
abstineo, ere 2 воздерживаться
absum, abesse отсутствовать
acer, cris, ere острый
actio, onis f иск
actor, oris m истец
ad (асе.) к
adfinis, e родственник по муже или жене
adhibeo, ere 2 применять
adrogo, are 1 усыновлять
adversus (асе.) против
advocatus, i m адвокат
aequalis, e равный
aequus, a, um равный, справедливый
aetas, atis f возраст
affectus, us m намерение
affirmo, are утверждать
ager, gri m поле, земля
ago, ere 3 действовать, предъявлять иск
aio (недостататочный глагол) говорить
alienus, a, um чужой
alius, a, ud другой
ambulatorius, a, um изменчивый
arnica, ae f подруга
amitto, ere 3 терять
amo, are 1 любить
apud (асе) у
aqua, ae f вода
arbiter, tri m судья
arbirrium, i n мнение, решение
argentum, i n серебро
atrox, ocis жестокий
aurum, i n золото
audax, acis смелый
aut или
autem же
В
bellum, i n война
beneficium, i n благодеяние, благо
bona, orum n (pi.) имущество
bonus, a, um хороший
С
caput, itis n голова, правоспособность
casus, us m случай
causa, ae f судебное дело
caveo, ere 2 остерегаться
celer, eris, ere быстрый
certus, a, um верный, определенный
civilis, e гражданский, цивильный
civitas, atis f гражданство, гражданские права
clamo, are 1 кричать
clarus, a, um светлый
cliens. entis m клиент
cogito are 1 думать, размышлять
cognatus, a, um родственный по крови
cogo, ere 3 принуждать
colo, ere 3 чтить, почитать
commodatum, i n ссуда
commodum, i n выгода
communicatio, onis f объединение
communico, are 1 делать общим
communis, e общий
condemno, are 1 осуждать
condicio, onis f положение
coniunctio, onis f соединение
conscio, ire знать о намерении
consilium, i n замысел, план
consisto, ere 3 состоять
consortium, i n единство
constituo, ere 3 постановлять, решать
continuus, a, um постоянный
contraho, ere 3 заключать
contubernium, ii n сожительство
corporalis, e телесный, материальный
credo, ere 3 верить
criminalis, e уголовный
cum (abl.) с, вместе с
custodio, ire 4 сторожить, опекать
D
damno, are 1 осуждать
damnum, i n убыток
de (abl) из
debeo, ere 2 быть должным
defendo, ere 3 защищать, отражать
delictum, i n преступление
delinquo, ere 3 совершать преступление
deminutio, onis f уменьшение
denique наконец
deterior, ius худший
dico, ere 3 говорить
differentia, ae f различие
difficilis, e трудный, тяжелый
dignitas, atis f достоинство
diligens, entis прилежный
direcrus, a, urn прямой
discedo ere 3 уходить
discerno, ere 3 различать
disputo, are 1 спорить
dissentio, ire 4 не соглашаться
dissimilis, e непохожий
divido, ere 3 разделять
divinus, a, urn божественный
do, are 1 давать
dominus, i m хозяин, господин
domus, us f дом
dormio, ire 4 спать
dos, dotis f приданое
dubito, are 1 сомневаться
duco, ef e 3 вести
duo, duae, duo два
duodecim двенадцать
E
edictum, i n эдикт
effectus, us m результат
ego, mei я
eligo, ere 3 выбирать вновь
emo, ere 3 покупать
erro, are 1 ошибаться
e, ex (abl.) из
et и
etiam также
examino, are испытывать
excuso, are 1 извинять, оправдывать
executio, onis f исполнение
extinguo, ere 3 исчезать
extraho, ere 3 извлекать
F
facilis, e легкий
facio, ere 3 делать, совершать
familia, ae f семья
favor, oris m польза
felix, icis счастливый
femina, ae f женщина
fides, ei f вера, добросовестность
filia. ae f дочь
filius, i m сын
fortis, e сильный, храбрый
fraus, dis f ложь, обман, преступление
fructus, us m доход
fundus, i m земельный участок
G
gens, entis f племя, народ
genus, eris n вид, род
gratuitus, a, um безвозмездный
gravis, e тяжелый, трудный
H
habeo, ere 2 иметь
heres, heredis m наследник
homo, inis m человек
honorarius, a, um почетный,
ius honorarium преторское право
humanus, a, um человеческий
I
idoneus, a, um подходящий
ignorantia, ae f незнание
ille, ilia, illud тот, та, то, он, она, оно
illicitus, a, um недозволенный
immutabilis, e неизменный
impero, are 1 приказывать
improvisus, a, um непредвиденный
imprudentia, ae f неразумие, неопытность
impunitas, atis f безнаказанность
in (ace, abl.) в, на
incertus, a, um неопределенный
incumbo, ere 3 лежать
ingens, ntis огромный
iniquus, a, um неравный
iniuria, ae f несправедливость, беззаконие
innocens, entis невинный, безвинный
innumerabilis, e бесчисленный
intellego, ere 3 понимать
inter (асе.) между, среди
interrogo, are 1 спрашивать
inutiliter бесполезно
invito, are 1 приглашать
invitus, a, um нежелающий
ipse, a, um сам, сама, само
ira, ae f гнев
is, ea, id тот, та, то он, она, оно
itaque итак
iudex, icis m судья
judicium, i n судебное решение, приговор
iudico, are 1 судить
iurisdictio, onis f юрисдикция
ius, iuris n право, суд
iustitia, ae f справедливость, законность
iustus, a, um справедливый, законный
L
laboro, are 1 работать, трудиться
legatum, i n завещательный отказ
levis, e легкий
lex, legis f закон
liber, era, erum свободный
liberi, orum m (pi.) дети, свободорождённые
liberta, ae f вольноотпущенница
libertas, tis, f свобода
libertus, i m вольноотпущенник
licitus, a, um дозволенный
lis, litis f тяжба, суд
locus, i m место
longus, a, um длинный
lucrum, i n выгода, доход
Lucius Titius, i m Люций Тиций
lux, lucis f свет
M
magistratus, us m магистрат
magnus, a, um большой
male плохо
malus, a, um плохой
manus, us f рука, власть
mas, maris m мужчина
matrimonium, i n брак
maximus, a, um наибольший, величайший
melior, ius лучше
mens, ntis f смысл
merx, mercis f товар
meus, a, um мой
minimus, a, um наименьший
miser, era, erum несчастный
mors, mortis f смерть
mos, -ris m нрав, обычай
multum много
multus, a, um многий
muto, are 1 изменять
N
narura, ae f природа
naturalis, e естественный
necessitas, tatis f необходимость
nego, are 1 отрицать
nemo никто
neque и не
nihil ничто
nobilis, e знатный
nomen, inis n имя
non, не
non solum ... sed etiam не только ... но и
nullus, a, um никакой
numero, are 1 считать
nummus, i m монета
nuptiae, nuptiarum f, брак
О
obligo, are 1 обязывать
obtineo, ere 2 занимать
olim некогда
orrmis, e весь, всякий
onus, eris n бремя
P
par, paris равный
parens, entis m f родитель, родительница
pareo ere 2 подчиняться, повиноваться
partim частично
parvus, a, um небольшой, маленький
pater, tris m отец
patria, ae f родина
patronus, i m патрон
peculium, i n пекулий
pecunia, ae f деньги
pecuniarius, a, um денежный
per (асе.) через
perfectus, a, um совершенный
permitto, ere 3 разрешать
persona, ae f лицо, личность
personalis, e персональный, личный
pervenio, ire 4 доходить, достигать
plecto, are 1 связывать
poena, ae f наказание
poenalis, e относящийся к наказанию, штрафной
populus, i m народ
possideo, ere 2 владеть
possum, posse мочь
potens, ntis могущественный
potestas, tis f власть
praeceptum, i n предписание
praesto, are 1 предоставлять
praesumo, ere 3 предполагать
praetor, oris m претор
praetorius, a, um преторский
praevenio, ire 4 предупреждать
pretium, i n цена
principium, i n основа, принцип
privilegium, i n привилегия
pro (abl.) за
probatio, onis f доказательство
probo, are 1 доказывать
promitto, ere 3 обещать
proprius, a, um собственный
prudens, ntis умный, разумный
prudentia, ae f мудрость
publicus, a, um общественный
Publius Sempronius, i m Публий Семпроний
punio, ire 4 наказывать
Q
qualitas, atis Ткачество
quam чем
quasi как будто, словно, подобно тому как
-que и
qui, quae, quod который
quisque - каждый
quoque также
R
ratio, onis f разум
recupero, are 1 получать вновь
rego, ere 3 управлять
relinquo, ere 3 оставлять
respondeo, ere 2 отвечать
res, rei f вещь, дело
res mancipi манципируемые вещи
retineo, ere 2 сохранять
reus, i m подсудимый, обвиняемый
Roma, ae f Рим
Romae в Риме
Romanus, a, um римский
S
sapiens, ntis разумный, мудрый
scientia, ae f знание
secretus, a, um секретный
semper всегда
separo, are 1 разделять
servus, i m раб
si если
sicut... ita как... так
similis, e похожий
simplex, icis простой
simplicitas, atis f простота
sine (abl.) без
specialis, e специальный
specto, are 1 смотреть, усматривать, рассматривать
subvenio, ire 4 приходить на помощь
siccurro, ere 3 приходить на помощь
status, us m положение, состояние, государство
sum, esse быть
suus, a, um свой
Т
tabula, ae f таблица
tantum только
taceo, ere 2 молчать
tango, ere 3 трогать, осязать
testator, oris m завещатель
testimonium, i n свидетельство
testimonium dicere свидетельствовать
testis, is m (f) свидетель(ница)
traho, ere 3 относить
tribuo, ere 3 предоставлять, наделять
tutor, oris m опекун
U
ubi где
urbanus, a, um городской
usus, us m использование, право пользования вещью
usque ad вплоть до
utilis, e полезный
utor, uti пользоваться
uxor, oris f жена
uxorem ducere жениться
V
valeo, ere 2 иметь силу, значение
varie различно
vehementer сильно, очень
vel или
velox, ocis быстрый
velut как например
venditio, onis f продажа
vendo, ere 3 продавать
verbum, i в слово
veritas, atis f правда, истина
verum однако
vestis, is f одежда
veto, are 1 запрещать
vicinus, i m сосед
vigilo, are 1 бодрствовать
vir, viri m муж, мужчина, человек
vis, - f сила, насилие
vita, aef жизнь
vivo, ere 3 жить
vivus, a, um живой
voco, are 1 называть, звать
voluntas, atis f воля
vox, vocis f голос