- •Қазақстан Республиқасының рәміздері туралы сөйлем құрастыр.
- •Үндестік заңы.
- •3) Фонетикалық талдау жаса:
- •Атамекен, ел туралы әңгімеле.
- •Сөз мағыналары.
- •3) Берілген сөздерге синоним, антоним тап:қалың, ерте, сұйық, жұқа, ақ, жаңа. Омоним сөздердің мағыналарын ажырат: түс, күн.
- •Әбу Насыр әл-Фараби туралы әңгімеле.
- •Сөз құрамы.
- •3) Берілген сөздерді құрамына қарай талда:
- •Ыбырай Алтынсарин.
- •Берілген етістерден етістер жаса, сөйлемдер құрастыр: ойла, шеш,жу,тара,ки.
- •Шоқан Уәлиханов туралы әңгімеле.
- •Шылаулар.
- •Керекті шылауларды пайдаланып, сөйлемдерді аяқта:
- •Қазақстан-тәуелсіз мемлекет.
- •Етістіктің шақтары.
- •Халық батыры-Қабанбай.
- •Етістіктің райлары.
- •Берілген сөз тіркестерімен сөйлем құра:
- •Кеңес Одағының батырлары м.Мәметова мен ә.Молдағұлова туралы әңгіме құра.
- •Шешендік сөздер.
- •Жай сөйлем түрлері:
- •Берілген сөйлемдерге синтаксистік талдау жаса:
- •Тіл тұралы өленді жатқа айтып бер.
- •Мәтінде оқып,түсіндір.(17-бет, 4-тапсырма, т.М. Артықова)
- •Мақалда оқып, қазақ тіліне аудар:
- •Қазақ халқының салт-дәстүрлері.
- •Қазақ тілінің дыбыс жүйесі.
- •Берілген сөздерге фонетикалық талдау жаса:
- •Қазақтың атақты билері.
- •Салалас құрмалас сөйлемдер.
- •Берілген сөздерге антоним тап, сөйлем құрастыр:
- •Абай Құнанбайұлы. (1845-1904 ж.Ж.)
- •Абай өленің жатқа айтып бер.
- •Мәдениет дегеніміз не?
- •М.Дулатұлының «Шешенің балаларын сүюі» өлеңін жатқа айт.
- •Менің болашақ мамандығым.
- •Білім-өнер туралы сақал-мәтеледр айтып бер.
- •Қаныш Сәтбаев.
- •Ахмет Байтұрсынов (1873-1937 ж.Ж.)
- •Сабақтас құрмалас сөйлемнің баяндауыш тұлғаларының жасалуы.
- •Көп нүктенің орнына қажетті әріпті қойындар:
- •Көп нүктенің орңына септеулік шылауларды қойып жазындар:
- •Наурыз мейрамы.
- •Сөз құрамы.
1-билет
Қазақстан Республиқасының рәміздері туралы сөйлем құрастыр.
Қазақстан Республиқасының Мемлекеттік рәміздері 1992 жылы 4 маусымда қабылданды. Мемлекеттік рәміздері: Ту, Елтаңба, Әнұран. ҚР мемлекеттік Туының авторы-Шәкен Ниязбеков. Мемлекеттік Ту- көгілдер түсті тік бұрышты кездеме. Ұзындығы 2 метр, ендігі 1 метр. Ту ортасында күн асында қыран жанында қазақ ұлтық ою-орнек. Күн-бақыт символы, қыран-еркендік.
1992 жылы 4 маусымда ҚР Мемлекеттік Елтаңба қабылданды. Елтаңбаның авторы: Жандарбек Мәлібеков және Шоқарман Уәлиханов. Елтаңбада көгілдір тус аясында шаңырақ бейнеленген, шаңырақты айнала, күн сәулесіндей тарап уықтар шашылған, екі жағынан пырақтар көнкірген, жоғарыда бес бұрышты жүлдыз төменде Қазақстан деген жазу бар. Елтаңба- алтын және көгілдір түсті.
1992 жылы 4 маусымда тұңғыш ҚР-сының Мемлекеттік Әнұраны қабылданды. Оның сөзін жазғандар, Қадыр Мырза Әли, Мұзафар Әлімбаев, Томанбай Молдағалиев және Ғазиза Дәрібаева. Музыкасының жазған Мұқан Төлебев, Евгений Брусиловский, Латиф Ғамиди. 2006 жылы 7 қантарда жаңа ҚР-сының Мемлекеттік Әнұраны қабылданды. Шәмші Қалдаяқовтың «Менің Қазақстаным» әні ҚР-сының Мемлекеттік Әнұраны деп жарияланды. Әнұраның авторы: Жүмекен Нәжімеденов және Нұрсұлтан Назарбаев. 2006 жылы 10 қантары еліміздің жаңа әңұрасының туған күні.
Үндестік заңы.
Үндестік заңы- түбір мен қосымшаның немесе сөздердің арасыңдағы дыбыстардың бір-біріне ықпал етүі. Қазақ тілінде тума сөздердің бірыңғай жуан ие бірыңғай жіңішке буынды болып келуі буын үндестігі деп аталады. Үндестіг заңы екіге бөленеді: буын және дыбыс үндестік. Буан ундестігі заңдылығы кірме сөздерде сақтала бермейді (кі-тап, мұ-ға-лім).
Буын үндестігі:
1.а) Егер сөздің алдыңғы буыны жуан болса, келесі буын да жуан болады: жуан+жуан (қа+ғаз, ба+ла).
ә) Егер сөздің соңғы буыны жуан болса, қосымша да жуан болады: жуан+жуан (қағаз+ды, бала+лар).
2.а) Егер сөздің алдыңғы буыны жіңішке болса келесі буын да жіңішке болады: жіңішке+жіңішке ( те+ре+зе, ең+бек)
ә) Егер сөздің соңғы буыны жіңішке болса қосымша да жіңішке болады: жіңішке+жіңішке (терезе+ге, еңбек+тің).
Дыбыс үндестігі:
1.Соңғы дыбыс ұян немесе үнді немесе дауысты болса, оңда үнді немесе ұян дыбыстан басталатын қосымша қосылады. Мысалы: қағаз+ды, қалам+ды.
2.Соңғы дыбыс қатаң болса, келесі дыбыс қатан болады. Мысалы: қағаз+қа, мектеп+те
3.Соңғы дыбыс п,к,қ және дауысты дыбыс қосылса қосымша п-б болады, к-г болады, қ-ғ болады. Мысалы: мектеп+і=мектебі, шелек+і=шелегі, құлақ+ы=құлағы.
3) Фонетикалық талдау жаса:
Ғарышкер- 8 әріп, 8 дыбыс, 5 д/сыз, 3 д/ты, 3 буын.
ғ-(ғ)-д/сыз, ұяң;
а-(а)-д/ты, жуан, езулік, ашық;
р-(р)-д/сыз, үнді;
ы-(ы)-д/ты, жуан, езулік, қысаң;
ш-(ш)-д/сыз, қатаң;
к-(к)-д/сыз, қатаң;
е-(е)-д/ты, жіңішке, езулік, ашық;
р-(р)-д/сыз, үнді.
Егемен-6 әріп, 6 дыбыс, 3 д/ты, 3 д/сыз, 3 буын.
е-(е)-д/ты, жіңішке, езүлік, ашық;
г-(г)-д/сыз, ұяң;
е-(е)-д/ты, жіңішке, езүлік, ашық;
м-(м)-д/сыз, үнді;
е-(е)-д/ты, жіңішке, езүлік, ашық;
н-(н)-д/сыз, үнді.
2-билет