1.Polityka spoleczna pojecia: kategoria naukowa ( bud.przesłanek rozwiąz. i usyst. wiedzy dot. problemów i procesów społ, określ. poziom i kierunki rozwoju społ. zespół konkretnych działań podmiotow ps, w celu rozwiąz.kwestii socjal.=działania pań.dla pomoc ludziom ubogim i specjalnej troski; dziedz. działal.w sferze socjal,, ale i w sferze kształt. warunków życia ludności oraz przekształcania struktury społ., postaw obywateli i stos. międzyludz.
polityka społeczna nigdy nie była i nie będzie jednolita. dotyczy obszaru określ. kraju, chociaż mówienie o międzynar.ps
Ps jest zbiorem w kt. Skład wchodzą inne mniejsze podzbiory jak polityka soc., ośw., mieszk., penitencjarna , zatrud.
Definicje : Polityka społeczna( Rajkiewicza) – świadome działanie pań i instytucji ,podmiotów zajmujących się polityką społ.zmierzająca do określenia i zaspok. potrzeb społ., czyli w centrum ps stawia się potrzeby społ.
( Kurzynowski) „Polityka społeczna to dział państwa, samorz. i organ. pozarząd. zmierzająca do kształt. ogól. warunków pracy i bytu ludności, prorozwojowych struktur społ.h oraz stos. społ. opartych na równości i sprawied społ, sprzyjających zaspok potrzeb społ(Maslowa) na dostępnym poziomie.”
Politykę społeczną dzielimy na: ludnośc.,mieszk, ochrony zdrowia,środ,zabezp.społ,eduk,kulturalną, gerontologii społ(o wieku),patologii społ.poziomu życia,infrastruktury, zatrudn.
Cel ps jest rozumiany różnie:ps to:1. przekszt. struktur społ. (osiągnąć postęp społeczny Kruczkowskiego)2. kreowanie postępów społ (def. Daneckiego)3. łagodz. skutków nierówności społ.
Modele ps wg Mirosław Księżopolskiego ( oparł swoją klasyfikację na podstawie poglądów R. Titmuss i Esping-Andersen mającej związek z liberalizmem)
1. Marginalny (rezydalny) – realizacja ps jest przedsięwzięciem ubocznym (na małą skalę). Potrzeby obywateli są zaspokajane przez rynek prywatny i rodzinę, a nie państw. Gdy mechanizmy te zawodzą może wkroczyć polityka społeczna, ale jako rozwiązania doraźne. Realizowany np. w USA i Wb Titmuss - na podstawie relacji między ps a gosp. Rynk..
2. Motywacyjny (korpor., służ) –szerszy zakres. Opuszcza się większą ingerencję państwa, z tym, że ps ma wspierać rozwój gosp, stanowić dodatek do gosp, służyćrozw gosp. Model ten koncentruje się na ludziach prac.). Szczególna rola instrumentów ps dotyczy rozwiązań ubezpiecz. Funkc.modelu jest kształtowane przez lojalność klasową i grupową. o „korporac.”- wysokość przyznawanych świadczeń zależy od przynależ. Korporac.(zawod). Realizowany np. w Niem, Fr, Bel.
3. Instytuc-redystryb.– ps -integralna instytucję w ramach danego społ. Gwarantuje dostęp do świadczeń i usług, opierając się głównie na kryterium potrzeb. Instytucje publiczne są odpowiedz za dobrobyt jednostki, a nie sama jednostka czy korporacja. W modelu tym zakłada się pełnienie przez ps funkcji redystrybucji dochodów. Redystrybucja – przez rozbud system podatk, jest konieczna by zasilać rozbud. sferę instytucji publ. System podatkowy=>do redystrybucji dochodów. Realizowany jest w krajach skandynawskich: Dan, Norw, Szwecja.
Konfuc.– wolność gosp. a mniej ważna wolność jednostki. Ważna jest przynal.do wspól oraz prawa i obowiązki, jakie z tej przynależ wynikają. Potrzeby socjalne są zaspokajane na wyższym poziomie przez te wspólnoty (np. zakład pracy, wspólnota teryt, rodzina).
Śródziemnomorski –rola wspólnot teryt i organizacji kośc.krajach południowej Europy.
Państwowo-Biurokrat-Kolektyw. – pań monopol podmiotem polityki społecznej. Charakterystyczne jest też to, że polityka państwa jest nie tylko związana w redystrybucją podatków, ale też w fazie produkcyjnej (czyli przedkonsumpcyjnej). Jest tu pełne zatrud i związ świadczeń z pracą. Świadczenia należą się tym, którzy pracują. Jest dominująca rola usług socjal (eduk, zdrow, kultural), rzecz nad pieniężnymi.
Podmioty – ludzie tworzący, kształt i realiz ps
W tym znaczeniu wyróżniamy 4 klasy podmiotów.
1) twórców2) reformatorów3) obrońców status quo4) realizatorów ps.
Domin formą aktywnpodmiotów są działania w jakimś celu czyli organiz
Za podmioty uznaje się głównie państwo i/lub wyspecjal w zakresie ps części skład (np. poszczególne ministerstwa czy fundusze celowe), czyli władzę publ (państwo) i jej organy, ale też organ pracodawców i pracowników, organizacje społ, partie polit.
Instrumenty prawne to ustawodaw spol
prawo pracy i rynek pracy
ustawodawstwo dotyczące zabezpieczenia społecznego
prawo rodzinne
Instrumenty ekonomiczne to świadczenia społ.=>to środki pieniężne + dobra (tj. rzeczy) + usługi, które służą zaspok potrzeb indywid, ale finansowane są ze środków publicznych.
Źródłem finansowania są :
- składki z ubezp społ
- podatki pośrednie i bezpośrednie
- środki pochodzące z częścj odpłatności (np. w służbie zdrowia)
- zakładowe fundusze socjalne.
Instrumenty instytucjonalne tj. infrastruktura społ – to ogół urządzeń i instytucji publ świadczących usługi w takich sferach jak: ochrona zdrowia, oświata i wychowanie, kultura, pomoc społ, rekreacja i kultura fizyczna.
Ze środków publ muszą być utrzymywane m. in. : szkoły, przedszkola, domy kultury, szpitale, muzea, kina, przychodnie, uczelnie.
Instrumenty kadrowe – to ludzie, którzy świadczą usługi społeczne i decydują o przyznaniu dóbr ekon potrzebującym, którzy stanowią i stosują, którzy informują, wychowują, uczą i radzą. To także ci, którzy decydują i kierunkach polityki społecznej, polityków, parlamentarzystów, samorządowców; oraz ci, którzy świadczą profesjonalne usługi dla konkretnych ludzi – służby społeczne – np. nauczyciel, pedagog, lekarz, rehabilitant, inspektor pracy, doradca zawodowy, doradca ubezpieczeniowy, pracownik socjalny.
Podmioty polityki społecznej w UE ustawodawcze (Parlament Europejski, Rada Europejska, Rada Unii Europejskiej)wykonawcze (Komisja Europejska, Europejski Bank inwestycyjny)doradcze (Komitet Ekonomiczno-Społeczny, Komitet ds. Zatrudnienia)
4. cele i wyzwania polityki spolecznej w UE
Najważniejsze problemy socjalne krajów Unii Europejskiej:
demograficzne starzenie się społ,
wzrost zapotrzebowania na usługi medyczne i pielęgnacyjne,
długookres, masowe bezrobocie i jego społeczne następstwa,
ubożenie części społeczeństwa i polaryzacja struktury społecznej,
ograniczone możliwości finansowania wydatków społecznych,
migracje zawodowe i integracja społeczna gastarbeiterów
Kraje skandynawskie: emerytura podstawjako minimum socjalne na starość (technika zaopatrzeniowa). Dodatkowo możliwe inwestowanie kapitałowe nadwyżek z pierwszego poziomu zabezpieczenia Wielka Brytania: zasada emerytury podstawowej dla wszystkich starszych ludzi plus możliwość dodatkowego ubezpieczenia emerytalnegoFrancja: ograniczenie zakresu świadczeń ubezpieczeniowych do poziomu podstawowegoNiemcy: reforma systemu emerytalnego w celu ograniczenia wysokości wydatków
Ogólne tendencje: podnoszenie wieku emerytalnego,ograniczanie zakresu świadczeń podstawowych rozwój świadczeń finansowanych metoda kapitałową rozwoj inteligentny zrownowazony
Glowne cele => Reformy r.2000 Strategia Lizbonska :
Innowacyjnosc Liberaliz. Rynkow Przedsiebiorczosc Spojnosc spoleczna
Dzialania : pol.zatrudniania => promowanie spojnosci i rownych szans
Rownosc plci(polityka horyzontalna)
6. Ubóśtwo dzieli się na absolutne i relatywne
Ubóstwo absolutne nie zależy od przeciętnego spożycia dóbr w danym społeczeństwie to jest minimum biologiczny żeby człowiek mógł funkcjonować
Ubóstwo relatywne zależy od przeciętnego spożycia dóbr w danym społeczeństwie to jest minimum społeczny żeby człowiek mógł funkcjonować w społeczeństwie
Marginalność – społeczna pozycja tych grup, które zostały zdegradowane do peryfyryjnego statusus w wyniku zdominowania przez grupy centralne. Sytuacja w której grupy zdominowane pozbawione równych praw z powodu mniejszego dostępu do władzy w porównaniu z ludżmi usytuowanymi w centrum.
Rodzaj pozycji marginalnej w społeczeństwie która polega na jednoczesnej przynależności do dwóch różnych pod względem relacji kultury zbiorowości lub grup. Są to imigranci z biednych krajów w krajach bogatych, mniejszości etniczne i narodowe, migranci wiejscy w miastach, niepełnosprawni którzy sytuują się pomiędzy zbiorowością zdolnych do pracy a zbiorowością niezdolnych do pracy.
Cechy sytuacji tego rodzaju:
Pozbawienie włądzy ,Mniej praw a więcej obowiązków.Mniej możliwości wyboru a więcej ograniczeń,Mniej możliwości edukacyjnych, zawodowych, wypoczynku, Ludzi marginalne opatruje się etykietami, które są nacechowane negatywnymi ocenami moralnymi
Cztery przybliżenia wykluczenia społecznego
Ludzi którzy zamierzają się dołaczyć do społeczeństwa albo ci którzy nie chcą
Którzy opuścili, zostali wyrzuceni albo zwolnione z organizacji
Którzy mają pewne cechy utrudniające im społecne funkcjonowanie
Prawa osobiste wykluczonych nie są chronione zbyt dobrze
Polityka społeczna wobec wykluczonych
1 zwiększanie zasobów jednostek 2 aktywizacja zawodowa 3 zmiana zasad przyznawania pomocy społecznej i jej reforma, lepsza ochrona społeczna
Modele polityki społecznej
1 Liberalna (Irlandia, Brytania) 2 konserwatywno-korporacyjny (Niemcy, Belgia) 3 socjaldemokratyczny (Dania, Finlandia) 4 rodzinny (Grecja, Włochy)
Najważniejsze instytucje Unii zajmujące się polityką społeczną
Rada Europejska- przyjmowanie wspólnych strategii i określenie wytycznych dla unijnej polityki. Raz w roku posiedzenie szefów państw dla poświęcone polityce zatrudnienia, gospodarczej i społecznej
KE – głowny organ wykonawczy, strażnik prawa wspólnotowego, posiada inicjatywę ustawodawczą. Realizuje i kontroluje wykonanie postanowień przez państwa, zarządza funduszami w tym funduszem społecznym
PE – polityka społeczna realizowana w komitetach do spraw zatrudnienia i spraw socjalnych, komisja ds Kobiet i równouprawnienia
Trybunał sprawiedliwości – rozstrzego spory pomiędzu KE i państwami, zapewnia przestrzeganie prawa, orzeka o wykonaniu zobowiązań przez państwa