kapshagay_praktika

КІРІСПЕ

5В072400 мамандығы мұнай жəне газ ұңғымаларын бұрғылау бойынша І курстан кейін Қапшағай оқу-бұрғылау полигонында оқу таныстық практикасынан өттік. Оның мерзімі бір апта, яғни 15 мамырдан 21 мамырға дейін.

Қазіргі уақытта Қазақстанда өндірістің қарқынды дамуына байланысты мұнайды бұрғылау мен өндіруге үлкен мəн беріліп отыр. Осы себептен мұнайды бұрғылау мен өндіру кезінде жоғары техникалық талапқа жауап бере алатын мұнай кəсіпшілік жабдықтарын оқып үйренудің маңызы зор.

Оқу таныстық практикасының міндеттері:

-Бұрғылау қондырғыларының құрылымы мен жұмыс істеу принципін зерттеу жəне танысу;

-Бұрғылау қондырғыларына шолу жасау жəне кейбір түрлеріне ерекше назар аудару;

-Бұрғылау құралын көтеріп-түсіруді меңгеру;

-Ұңғыма құрылысымен танысу.

Оқу таныстық практикасының мақсаты жалпы мұнай жəне газ саласында қолданылатын жабдықтар кешенімен танысып оқып үйрену болып табылады. Осыған байланысты оқу бұрғылау практикасының мақсаты: бұрғы қондырғыларды тиянақты түрде зерттеп оқып білу. Соның ішінде:

1.БУ – 50 – БРД

2.УРБ2 – А2

3.УРБ3 – АМ

4.УГБ – 50м

5.УКБ – 200/300

1 Мұнай жəне газ ұнғыларын бұрғылау

1.1 Ұңғының типтік құрылмасы

Ұңғы конструкциясы дегеніміз ұңғыға түсетін шегендеу құбырлары тізбегінің саны, ішкі жəне сыртқы диаметрлері, олардың түсіру тереңдіктері жəне əрбір шегендеу құбырлар үшін қолданылатын қашаулар диаметрлері.

Ұңғыға əр түрлі диаметрдегі бірнеше шегендеу құбырлар тізбегі түсі-рілуі мүмкін. Əрбір

шегендеу құбыр тізбегінің сыртқы кеңістігі цементтеліп бекітіледі. Геологиялық қимаға байланысты цементтеу аралықтары белгі-ленеді. Сондықтан ұңғы құрылымын анықтауға цемент ерітіндісінің көтерілу биіктігі де ескерілу қажет.

Сонымен ұңғыға түсірілетін шегендеу құбырлар тізбегі: 1) Кондуктор – 90 -150 м-ге дейін түсіріледі.

Ол жер қыртысының жоғары тұсындағы қара топырақ, құм жəне саз қабаттарын бекіту үшін, жер асты сулары ластанбауы үшін қажет.

2)Аралық құбыр – ұңғыны жобалы тереңдікке дейін қазып жеткізу кезінде кездесетін əртүрлі қиындықтардың алдын алу үшін жəне олар болған жəне олар болған жағдайда жою үшін түсіріледі.

3)Пайдалану тізбегі – ұңғы жобалы тереңдікке жеткен кезде мұнай жəне газ алу үшін түсіріледі. Сыртқы жəне ішкі диаметрлері өндірілетін өнімнің мөлшеріне байланысты. Көбінесе сыртқы диаметрі 140 мм, ал ішкі диаметрі 120-124 мм.

4)Жасырын тібек дегеніміз ол жер бетіне дейін жетпей орналасты-рылатын тізбек. Ол көп жағдайларда ұңғыда ескерілмеген шиеленістер болған кезде, соны жою үшін түсіріледі. Кейбір жағдайларда пайдалану тізбегі ретінде түсіріледі.

Ұңғы құрылыс циклі дегеніміз бұрғылау қондырғыларының орын-дарын дайындаудан бастап, оларды демонтаждау, жаңа орынға тасымалдау, пайдаланылған жерді қайта өңдеп аяқтауға дейінгі істелінетін жұмыстар жинағы. Бұған кіретін жұмыстар:

1)Бұрғылау қондырғысын монтаждауға дайындық жұмыстар;

2)Бұрғылау қондырғысын монтаждау;

3)Ұңғыны бұрғылауға дайындық жұмыстар;

4)Ұңғыны бұрғылау;

5)Өнімді қабатты екінші рет қайтара алу;

6)Бұрғылау қондырғысын демонтаждау;

7)Қондырғыны жаңа орынға тасымалдау.

1.2 Ұңғыларды бұрғылау тəсілдері

Ұңғыларды бұрғылау əр түрлі тəсілдермен жүзеге асады:

1) Ұңғыманы қысылған ауамен үрлеп бұрғылау. Қалыпты жағдайдағы ұңғыны сумен немесе балшық ерітіндісімен жуып бұрғылауға қарағанда үрлеп бұрғылаудың көп артықшылықтары бар. Егер үрлеп бұрғылау тиімді жағдайда қолданылса, бұрғылау қарқынын арттыруға жəне оның өзіндік құнын азайтуға мүмкіндік туады.

Забойға берілетін гидростатикалық қысымның азаюы арқасында бұрғы ұшымен жынысты талқандау жұмысы жеңілденеді. Осыған байланысты бұрғылаудың механикалық жағдайы 1,5 – 2 есе көбейеді. Ұңғы забойы шлан-мен ауа ағынымен жылдам тазаланады, себебі оның жылдамдығы сұйық жылдамдығына қарағанда бірнеше рет жоғары болады. Міне, сондықтан бұрғылау арқылы жыныстан бөлініп мыңнан ұнтақ қайта ұсатылмайды. Олай болса, бұрынғы ұшының қызмет ету мерзімі ұлғайып, бұрғылау рейсі ұзара түсетіні байқаймыз.

Үрлеп бұрғылауды əсіресе мынадай жағдайларда көп қолданылады: а) шөл аудандарда; б) жуу сұйығын жеткізу өте қымбатқа жəне қиындыққа түсетін жерде

в) жылу сұйығының шырайналма жоғалатын жарықшағы мол жіне ұсатылған жыныстары бар ұңғымаларда бұрғылағанда:

г) қыс айлары өте суық болатын солтүстік аудандарда Үрдеп бұрғылау əдісі компрессорлар немесе сораптар арқылы іске асырылады. 2) Колонкалы бұрғылау

Колонкалы бұрғылау көбіне керн алу үшін қолданылады. Колонкалы бұрғылауда бұрғыланатын жыныстарды талқандау үшін əр түрлі қажағыш материалдар қолданады. Осыған байланысты колонкалы бұрғылау 3 түрге бөлінеді:

а) Қатты қорытпалы бұрғылау б) алмаспен бұрғылау в) бытырамен бұрғылау

Айналсақ бұрғылау тəсілі 1960 жылдан бастап қолданыла бастады. Бұл тəсілді соққылаушы жəне айналдырушы күштер жыныс талқандаушы аспапқа бірігіп əсер етеді. Сондықтан бұл тəсілді пайдаланғанда, талқандау процесіне энергияның аз жұмсалатындығын, тереңдеудің механикалық жылдамдығының 2-4 есе жоғары екендігін байқаймыз.

1.3.1 БУ-50БРД бұрғылау қондырғысы

Бұл қондырғы «Баррикада» атындағы Волгоград қаласындағы бұрғылау жабдықтарынжасау зауытында құрастырылған.

Негізгі жəне қосалқы жабдықтар шығырлы мұнара жəне сораб бөліктерінде орналасқан. Шығырлы мқнаралы бөліктің ішінде таль жүйесі бар мұнара А əрпі сияқты.

АГК автоматты кілт немесе ПГК пневмотикалы бұрғылау кілті резбалы қосындыларды босату үшін пневмотикалық босатқыш жəне т.б. жабдықтар орналасқан. Күш-қуат беру бөлігінде САТ-450 2 дизель орналасқан, сораб бөлігінде БРИ-1 сораб орналасқан.

Техникалық сипаттамасы:

Таль жүйесінің ең жоғарғы айқасындағы іліктің жоғары жүру жылдамдығы:

Бұрғылау насосы БРИ-1, саны біреу қуаты - 525 ат күші; гидравликалық қуаты - 405 ат күші; Өнімділігі -

1 – ротор; 2 – кардон білігі; 3 – бұрғы шығыры; 4,915,17,23 – шинопневматикалық муфты 2ШПМ – 70, ШПМ – 500, 2ШПМ – 500, ШПМ – 300, ШПМ – 700; 5 – бұрғы шығыры-ның барабан білігінің сорабы; 6 – жылдамдықтар қорабы; 7,8 – жылдамдықтар қорабының кардоны – цепі қорабы; 12 – бұрғы сорабы БРН – 1; 13, 14 – бұрғы сорабының жылдамдық қорабы КТ – 6; 19 – электр қозғалтқыш, АК2 – 82 – 8 – 30 кВт күш қуатымен РПДЭ – 5; 20 – редуктор РМ – 500 РПД – 5;21 – бұрғы шығырының цепті жылдамдықтар қорабы; 22 – гидродинамикалық бұрғы шығырының тежегіші.

1-сурет. БУ – 50БРД бұрғылау қондырғысының кинематикалық схемасы

1.3.2 УРБ-2-А2 барлама бұрғылау қондырғысы

Бұл қондырғы ЗИЛ-157 автомашина негізінде құрастырылған, өздігінен жүретін бұрғылау қондырғысы. Барлық механизмдер автомашина қозғалтқышынан күш ала отырып жұмыс істейді.

1.Бөліп беру қорабы-ол арқылы екі гидронасос жүмыс істейді. ІІ МК №10 Гидронсосы қондырғының 1 цилиндрі гидрокөтергішін іске қосады.

2.Кардонды біліктен таспалы беріліс арқылы компрессор жұмыс істейді. Ол ұңғыны ауа арқылы қазғанда, жəне сұйық қолдану арқылы қазғанда компрессор орнына насос орнатылады.

3.Мұнарада бұрғылау құралдарын айналдыратын, төмен-жоғары қозғалмалы айналдырғышы орналасады. Жоғарытөмен қозғалысты бір цилиндрлі гидрокөтергіш жəне бұрғылаудағы көтеріп-түсіру операциялар кезінде жылдамдатқыш арқанмен жалғасқан гидрокөтергіштің гидроцилиндрі 2 бағытта жұмыс істейді, яғни оның төмен бағытталған күшін қашауға салмақ түсіру үшін қолдануға болады.

4.Қондырғы механизмінің басқару орталығы

5.Бурғылау қондырғысының қажет май құйылған ыдыстар бар. Қондырғыны түнде жарықпен қамтамасыз ету автомашинаның электр жүйесінен алынады. Бұрғылау қондырғысының құрамына қосымша тіркелгіш кіреді. Онда қашаулар, құбырлар жəне басқа да құралдар болады. Оның үстінде жүктерді көтеріп-түсіру үшін айналмалы кран орналастырған. Басқа бұрғылау қондырғыларынан айырмашылығы оның айналдырғышын құбырларды бір-біріне жалғау немесе ажырату үшін пайдалануға болатындығы.

УРБ – 2 – А2 барлама бұрғылау қондырғысының техникалық сипаттамасы міндеті - геофизикалық жəне құрылымды ұңғыны бұрғылау; бұрғылау - айналмалы; ұңғы түбін ауамен немесе сұйықпен тазалау; шиекті тəсіл; Бұрғылау тереңдігі, м; Құрылымда карталандыру ұңғылардың диаметрі - 63,3 мм;

Бұрғылау құралдарының көтерілу жылдамдығы - 0,64м/с

қайтарымды клапан; 11 – дроссель; 18 – осьтік дроссель; 19 – гидрокөтергіш; 20 – кранбок; 21 – тальдік қалат; 22 – қозғалымды айналдырғыш; 23 – май багы; 24 – дальитр; 25 – муфтасы кран; 26 – алтылы май қорабы 11ГРИ немесе КТ – 7

2-сурет. УРБ-2-А2

1.3.3 УКБ-200/300 калонкалы бұрғылау қондырғысы

Бұрғылау қондырғысы өздігінен жүретін айналма жəне айналмалы-соққылау əдістерімен геологиялық зерттеу, ізденіс жəне барлама бұрғылау үшін арналған. Бұрғылау қондырғысының барлық жабдықтары жəне механизмдері ЗИЛ-131 автомашинасы үстіне орналастырылған. Станок жəне сораб Т-40 тракторы қозғалтқышынан жұмыс істейді. Бұл станоктың басқалардан айырмашылығы көп жерлерден трактор жəне автомашина деталдары қолданылады. Аиап айтқанда: жылдамдықтар ауыстыру қорабы ЗИЛ-130, ал кардон ГАЗ-53 автомашинадан алынған.

Техникалық сипаттамасы: Бұрғылау тереңдігі, м:

Қатты қорытқалы каронкамен – 200 Алмасты каронкамен.

Каронка диаметрі, мм: -132мм Бастапқы Соңғы:

Қатты қорытпалы коронкалар -93мм Алмасты коронкалы -59мм Айналдырғыштары қисаю бұрышы - - Бұрғы құбырының диаметрі -50мм

Шпиндельдің айналу жиілігі -100 -200 -365 -655 -1020 -1500 айн/мин Беріліс күші:

Төмен қарай – 30 кН Жоғары қарай – 40 кН Шпиндель қадамы – 500мм

Қысу - патрон - пружиналы – гидравликалы Іліктің жүк көтергіштегі –

номиналды – 2т максималды – 3,2т

Свеча ұзындығы -6,2м Бұрғылау снарядын көтеру жылдамдығы

минималды – 0,39м/с максималды – 6м/с

Трубоашқыш түрі – РТ-300 Жетегі – гидравликалы Бұрау моменті – 2200 Н*м Айналу жиілігі – 75 айн/мин Орталық диаметрі – 140 мм

Бұрғылау насос түрлері – МБ – 3 – 120/40 Қондырғы жетегі – дизельді Қуатты – 30 кВт Қондырғының салмағы – 10

1.Кардон бірлігі

2.Фрикцион

3.Жылдамдықтар қорабы

4.Өзара араластырушы

5.Білік

6.Планеторлы шығыр

7.Айналдырғыш

8.Жарты муфта

9.Редуктор

10.Барабан

11.Жылжымалы муфта

12.Жарты муфта

13.Гидравликалық цилиндр

14.Жылжымалы троверса

15.Серіппелі гидравликалық патрон

16.Май сорап

17.Май сорап

18.Қуат таңдаушы қорап.

УКБ-200/300 колонкалы бұрғылау қондырғысының кинематикалық схемасы

Бұрғы қашаулар мен түрлері жаппай забойлы бұрғылауда забойдағы жынысшарды арнаулы бұрғы қашаулармен талқандайды. Кернсіз бұрғылауда қолданылатын бұрғы қашаулар: найза бұрғылар, қашаулар

1)Найза бұрғылар. І-ІІ бұрғыланғыштық категориясына кіретін, созылмалы жұмсақ жыныстарды бұрғылауда найза бұрғылар қолданылады. Диаметрі 150мм, ұзындығы 500-700мм.

2)Қалақшалы қашаулар. Борпылдақ жəне І-ІІ бұрғыланғыштық категориясына жататын тау жыныстарын бұрғылағанда қалақшалы қашаулар қолданылады. Диаметрі-100мм;

3) шарошкалы қашаулар. Бұрғыланғыштығы І-ХІІ категориялы жыныстарды жаппай забойлы ұңғыларды бұрғылауға арналған шорошкалы қашаулар өзара пісіріліп қосылған секциялардан немесе шабандардан тұрады. Ол шабандардың цанформаларында кодшипниктерге қондырылған. Олар цапфалармен қосылып қашауға тіреме болу міндетін атқарады.

4) Алмас қашаулар көп жағдайда бағытталған жəне көп забойлы ұңғымаларды бұрғылау үшін қолданылады. Диаметрі 76мм НБ-1 жəне диаметрі 59мм НБ-2 алмас қашаулар бар. Алмас қашаумен бұрғылағанда бұрғылау тəртібіне кіретін осьтік салмақты 1000кг, қашаудың айналу санын 300-500 айн/мин, ал жуу сұйығын 150-200 метр/мин мөлшерменде ұстайды.