реферат 2

III. Мерзімді баспасөздегі деректерді тарихи фактілермен салыстыра алуы тәрізді және т.б. талаптарды ескерген дұрыс. Әрбір ұстаз өз сабағында жаңашыл әдіс-тәсілдерге сүйеніп, өз сабағын өткізсе, өскелең жастың өмірге нақты көзқарасын қалыпьтастыра алады. Сыныптан тыс сабақтарды оқушылармен көбірек өткізу, олардың сол пәнге деген қызығушылығын арттырады. Сабақтың сапалы өтіп, мақсатына жетуі мұғалім мен оқушылардың сабақ үстінде атқаратын оқу қызметіне байланысты. Өзі оқытатын пәнге барлық оқушыға бағдарламағасай білім беру — әрбір мұғалімнің басты міндеті. Мәселен, тарихшы мұғалім бұл міндетті жүзеге асыру үшін өзінің алғашқы сабағынан бастап соңғы сабағына дейін барлық оқушының оқу қызметімен айналысуын қамтамасыз етуі тиіс. Бұл оңай шаруа емес. Мұны орныдау үшін мұғалім өз оқушыларының бойна кем дегенде мына үш сапаны (қасиетті): тарих пәнін оқып-үйренуге деген ынтаны, оны меңгеру үстінде жалпы пәнге деген жауапкершілік пен қызығушылықты және пәнді меңгеру тәсілдерін, яғни оқу қызметі тәсілдерін қалыптастыруы тиіс. Осы үшеуінің біреуі толық қалыптаспаған оқушыда тарих пәнінен жүйелі де баянды білім болуы мүмкін емес. Әрбір оқушы тарих пәнін оқып-үйренудің қоғам үшін де, өзінің жеке басы үшін де қажет екенін түсінісуі тиіс. 2. Көркем шығармашылық арқылы сабақ үстінде оқушылардың өзіндік жұмысын ұйымдастыру.Тарих сабағына оқушылардың қызығушылығын, ынтасын арттыруда, есте жақсы сақтауында, тарихи материалды әсерлі әрі түсінікті оқып үйре-туде көркем әдебиетті, хрестоматия, тарихи дастандар, естеліктер, анықта-малықтар, фольклорлық, этнографиялық, мұрағаттық материалдардан үзінді, мұражайлар, кермелердің мүмкіндіктерін пайдаланған тиімді. Жоғарыда аталған қосымша материалдардың әрқайсысы өзіндік ерекшеліктері мен ортақ белгілерімен ажыратылады. Олардың біразы сол заманның куәгерлері немесе оқиға болған уақыттың бер жағында өмір сүріп бізге жеткен тарихи шығармалар. Мұндай туындыларды пайдаланғанда автор қандай көзкараста екенін, кандай әлеуметтік топтың мүддесін қолдап отырғанын дұрыс анықтап алған жөн.Көркем әдебишығармаларында көпшілік жағдайда тарихи шындық бейнеленеді, оқушылардың көз алдына тарихи оқиға, ұлы тұлғалар бейнесінін әсерлі сипаттамасы елестейді. Мәселен, осындай материалды сабақта талдаған соң, орта ғасырдағы жәрмеңкеге бара жатқан шаруа, не қолөнерші туралы әңгіме құрастыр деген тапсырма беру окушылардың тарихи кезең туралы нақты және толық ұғымдарын қалыптастыруға ықпал етеді. Окушылар көркем әдебиет шығармаларын сыни тұрғыдан бағалауға үйренеді, ондағы кандай окиға шындық, ал қайсысы ойдан шығарылғанын талдап кәзі жеткен соң, өз ойын дәлелдеуге ұмтылады. Мұғалім әңгімесінің бейнелі, нақтылы, әсерлі болуы оған окулык мәтінінен баска түрлі дерек көздері мен көркем әдебиеттен мәтіндерді бай-ланыстыра отырып әңгімелеу септігін тигізеді. Мұғалім көркем әдебиеттен ең айқын, әсерлі, түсінікті үзіңділерді іріктеп алып, тарихи оқиғаға немесе кайраткерге сипаттама береді. Көркем әдебиетті пайдалану окушылардың гарихтан білімдерінтерендетуге, адамгершілік касиеттерін калыптастыруға және ойлау кабілетін дамытуға көмектессді. Мұғалім коркем әдебиеттің мазмұнымен жаксы таныс болуымен катар одан ен маңыздыны тандап алып, үзіндіні пайдаланып және жаңа материалмен ұштастыра білуі кажет. Мұғалімдер тәжірибесінен байқағанымыздай, олар жаңа материалды түсіндіру барысында тарихи окиғаға байланысты көркем әдебиеттен қысқа да нұсқа, әсерлі үзінді пайдаланады. Көркем әдебеттен есте жақсы сақталатын әсерлі, бейнелі эпизодтар, айқын суреттемелер, эпитеттер, қысқаша суреттемелер, өткір де даналы сөздер қолданған тиімді. Мұндай жағдайда мұғалім әңгімесі баи түседі, тартымдылығы артады. Сонымен қатар оқушы-ларға өздігінше көркем әдебиетті окып келіп, ондағы ең маңыздыны таңдап, сол үзіндіні сабақта пайдаланып, оны талдау, оқушылардың ой-өрісін дамытуға елеулі үлес косады. Оқушыларға біркатар көркем туындылар әде-биетпәнінен белгілі болғаңдықтан, пәнаралық байланыс түріне проблемалық сұрақтар мен тапсырмалар қою арқылы естсріне түсіріп отырған да пайдалы. Сабақта мұғалімге нақты көмек болу үшін мысалы, Қазақстан тарихын оқытқанда көркем әдебиетті пайдалану туралы кесте толтырғаны дұрыс. Мұғалім бір ғана емес бірнеше деректерден үзінділер де пайдалана ала- ды. Мұндай жағдайда біреуін өзі дауыстап оқып берсе, қалғандарын оқушылармен топ болып жұмыс ұйымдастырады. Әр топқа әр түрлі тапсырма: фольклорлык, этнографиялык, мұрағаттық және мұражай материалдарын беріп, сол бойынша талдау өткізіп, оқушылардын тарихи деректермен жұмыс істеу біліктерінің қалыптасуына себін тигізеді. Сонымен қатар мұражайларға, көрмелерге барып, одан кейін тәрбиелік-танымдық тапсырмалар орындауға, әр түрлі жазбаша жұмыстар дайындауға үйретеді. Мұнын өзі оқушы шардың өздігінше жұмыс істеу тәсілдерін меңгеруде пайдалы болмақ. Тарихты оқытуда сөздік жұмысын жүйелі ұйымдастыру үшін анықтамалық, сөздіктер пайдалану оқушылардың ойлауын және сөйлеу мәдениетін дамытуға септігін тигізеді. Тарихты оқу барысында оқушылар көптеген жаңа қайраткерге сипаттама береді. Көркем әдебиетті пайдалану оқушылардың тарихтан білімдерін терендетуге, адамгершілік қасиеттерін қалыптастыруға және ойлау қабілетін дамытуға көмектессді. Мұғалім көркем әдебиеттің мазмұнымен жаксы таныс болуымен катар одан ен маңыздыны тандапалып, үзіндіні пайдаланып және жаңа материалмен ұштастыра білуі қажет. Мұғалімдер тәжірибесінен байқағанымыздай, олар жаңа материалдытүсіндіру барысындатарихи окиғаға байланысты көркемәдебиеттен қысқа да нұсқа, әсер ліүзінді пайдаланады. Көркемәдебеттенестежақсысақталатынәсерлі, бейнеліэпизодтар, айқынсуреттемелер, эпитеттер, қысқашасуреттемелер, өткірдеданалысөздерқолданғантиімді. Мұндайжағдайдамұғалімәңгімесібаитүседі, тартымдылығыартады. Соныменқатароқушы-ларғаөздігіншекөркемәдебиеттіоқыпкеліп, ондағыеңмаңыз дынытаңдап, солүзіндінісабактапайдаланып, оныталдау, оқушылардыңой-өрісіндамытуғаелеуліүлесқосады. Окушыларғабірқатаркөркемтуындыларәде-биетпәніненбелгіліболғаңдықтан, пәнаралықбайланыстүрінепроблема-лықсұрақтарментапсырмаларқоюарқылыестерінетүсіріпотырғандапайдалы. Сабақтамұғалімгенақтыкөмекболуүшінмысалы, Қазақстантарихын сөздер, ұғымдарментерминдерменкездеседі. Мұғалімсабакқадайындалғандажаңаматериалмазмұнындакездесетінтерминсөздердіңмазмұнынқалайашыпкөрсетукеректігін, онықалайтүсіндіретінін, қандайаныктамалықтарпайдаланукеректігіналдын-алаойластырады. Терминсөздердіңмазмұнын: — жаңасөздердіңмазмұнынашыпкөрсеткенде, солзаттынемесеоныңбейнелерінкөрнекіқұралдар (найза, еңбекқұралдары, т.б.) арқылыауыз-шатүсіндіру; — жаңасөздердіңмазмұныноныңшығутарихытуралыайтуғажәнесолсөздердіңқұрамынталдау (мысалы, жаңадәуір, тәуелсіздік); — жаңасөздердіңмазмұныноқушыларғабұрыннантаныссөздердіңкөмегіментүсіндіру, яғнисинонимретіндемағынасыбірдейсөздіңмәнітүсіндіріледі (мысалы, раджа-арилердіңсайланыпқойылатынкөсемі, т.б.); — күрделіжаңасөздерменжұмысжасағаңдаанықтамадансолсөздітауып, тақтағажазып, оныбелгілібіробразбен, ұғымменбайланыстырып, жан-жақтытүсіндіргентиімді. Мұғалімжаңасөздердітақтағажазады, кадаскопнекомпьютераркылыкөрсетеді. Оқушылароныдауыстапоқиды (төменгісыныптарда), дәптерлерінеқатесізжазыпалады. Оқушылардыңесінеүнемісалып, үйтапсырмасынпысықтаубарысындасөздікбойыншажұмысжүргізіп, анық-тамадантауыпкеліпмағынасынтүсіндіруді, анықтамасынайтуды, сөзгетал-дауменқорытындыжасаудыталапетеді. Тарихсабактарыңдақанаттысөздердің, мақал-мәтелдердің, бейнелепсуреттеудіңорныерекше. Мәселен, кейдетарихиоқиғаныбаяндағандамұғалімайқын, өткірсөздердіпайдаланып, белгілібірфактініңмәнінтереңашыпкөрсетіп, оқушылардыңсанасындаберікорнықтыруғамүмкіндікжасайды. Олүшіноқушыларғатөмендегідейсұрақтарқойғанпайдалы: — «Мемлекет дегеніміз-мен»деген кімнің сөзі? — «Атамекенжеріүшін, қасиеттіеліүшін, болмайқаларкімбатыр?»—дегенкімніңжалындысөзі? — «Сүйеліндіүйіндей, сүйүйіндіеліндей»— дегенсөздіайтқанжазушыкім? Тарихтыоқытудаоқушылардыңпәнгедегенқызығушылығынарттыру-да, тарихиматериалдыолардыңсезімінеәсерететіндей, түсініктіоқыпүйре-нудекөркемәдебиетті, хрестоматия, тарихидастандар, естеліктер, анықта-малықтар, фольклорлық, этнографиялық, мұрағаттықматериалдар, қанатты, нақыл, даналарсөздерін, мұражайлар, көрмелердіңмүмкіндіктерінпай-даланғантиімді.

Қорытынды бөлім

Жаңа коммуникациялық технологияларды пайдаланудың басты мақсаты- оқушылардың оқу материалдарын толық меңгеруі үшін оқу материалдарының практикалық жағынан тиімді ұсынылуына мүмкіндік беру. Бұл мақсаттарға жету жолында электрондық оқулықтар, тексеру программалары, оқыту программалары сияқты программалық өнімдер қызмет етеді. Білім саласында компьютер оқушы үшін оқу құралы, ал мұғалім үшін жұмысшы болып табылады. Оның қолданылуы нітижелі болуы үшін бағдарламалық құралдар толық түрде мұғалімнің және оқушының алдына қойған мақсатына жетуін және шығару жолдарын қамтамасыз ету керек.

Бүгінде біз орта білім беруді одан әрі ақпараттандырудың екінші кезеңіне көштік, ол мазмұндық тұрғыда болады және компьютерлік сауаттылықтан жеке тұлғаның ақпараттық мәдениетінің іргелі операциялық негіздеріне ауысуды білдіреді, мұнда әрбір оқушы ақпаратқа, қазіргі ақпараттық технологияларға назар салып қана қоймай, оны тиімді қолдана білуі, Интернет ғаламдық ақпарат желісін пайдалана алуы тиіс.

Алайда, білім беру жүйесінде білімдік және ақпараттық технологияларды іс жүзінде үйлестіре қолдануда кемшіліктер кездеседі. Оның үстіне ақпараттық технологияның тез жаңаруы мәселені қиындата түседі. Жағдайды жақсарту үшін білім беру технологиялары мен ақпараттық қарым-қатынастық технологияларды кіріктіру қажет, сонда педагог өзі білетін, жақсы меңгерген, бейімделген техникалық құралдарды сабақта тиімді қолданады. Қазіргі технологияларды білім жүйесіне енгізгенде, оқыту материалдарының педагогикалық мазмұндылығы мен әркімнің өзінің үйренуіне жағдай жасаудың маңызы зор. Оқыту ісінің тиімділігі мен сапасы көбінесе өздігінен оқып үйрену процесін тиімді ұйымдастыру мен пайдаланатын материалдардың сапасына тәуелді болады.

Компьютер және ақпараттық технологиялар арқылы жасалып жатқан оқыту процесі оқушының жаңаша ойлау қабілетін қалыптастырып, оларды жүйелік байланыстар мен заңдылықтарды табуға итеріп, нәтижесінде — өздерінің кәсіби потенциалдарының қалыптасуына жол ашуы керек.

Бүгінгі таңдағы ақпараттық қоғам аймағындағы оқушылардың ойлау қабілетін қалыптастыратын және компьютерлік оқыту ісін дамытатын жалпы заңдылықтардан тарайтын педагогикалық технологиялардың тиімділігі жоғары деп есептейміз.