МЗАБ ТУРАЛЫ ТАНЫМ

Мазмұны

Алғы сөз................................................................................................

3

Кіріспе...................................................................................................

5

І бөлім

Мәзһаб туралы жалпы мағлұматтар

Мәзһабтың түрлері............................................................................

11

Фиқһ ғылымы туралы түсінiк және оның маңызы.......................

13

Фиқһ ғылымының сүйенетiн негiзгi дәлелдерi...............................

19

А) Негізгі дәлелдер......................................................................

19

1.

Кітап (Құран Кәрім)...........................................................

19

2.

Сүннет (Хадис)....................................................................

24

3.

Ижма....................................................................................

26

4.

Қияс ......................................................................................

28

Ә) Фәрғи (негізгі емес, қосымша) дәлелдер..............................

29

1.

Истихсан..............................................................................

30

2.

Масалихи мурсәлә (ел игілігі үшін көзделген істер).........

31

3.

Әдет-ғұрып..........................................................................

32

4.

Шәрғу мән қабләна (алдыңғы шариғаттар) ...................

34

5.

Сахаба сөзі...........................................................................

36

6.

Истисхаб..............................................................................

37

Басты фиқһ мәзһабтары және олардың құрушылары....................

39

А) Ханафи мәзһабы......................................................................

39

Имам Ағзам Әбу Ханифаның ғылым жолы..........................

39

Фиқһ ғылымына бастауы.......................................................

41

Хадис ғылымында....................................................................

43

Фиқһ пен хадисті үйлестіруі.................................................

43

Ұстаздары................................................................................

45

Шәкірттері.............................................................................

46

Имам Ағзам Әбу Ханифаның фиқһы....................................

47

Ижтихад жолы......................................................................

49

Ханафи мәзһабының жүйеленуі.............................................

52

Ханафи мәзһабының дамуы және жайылуы.......................

53

Мәзһаб туралы таным

Ә) Малики мәзһабы.....................................................................

55

Ұстаздары ...............................................................................

57

Шәкірттері.............................................................................

59

Имам Маликтің еңбектері.....................................................

59

Имам Маликтің фиқһы және хадисі.....................................

60

Малики мәзһабының дамуы және жайылуы.......................

61

Б) Шафий мәзһабы.......................................................................

62

Имам Шафийдің фиқһ жайындағы көзқарасы....................

64

Имам Шафийдің еңбектері ...................................................

65

Шафий мәзһабының дамуы және жайылуы........................

66

В) Ханбали мәзһабы ...................................................................

68

Ахмед бин Ханбалдың фиқһы.................................................

69

Ханбали мәзһабының дамуы және жайылуы.......................

69

Іі бөлім.

Мәзһабты қате түсіну және түсіндіру

себептері

1. Себеп: сахабалар заманында мәзһаб болмауы............................

73

Сахабалар кезінде неге мәзһаб болмады?.................................

73

Сахабаларды өзгеріс жасауға итермелеген себептер мен

мәзһабтардың құрылуының алғы шарттары.............................

75

Бірінші себеп: Исламның жайылу шеңберінің кеңеюі.........

75

Екінші себеп: Өзге дін өкілдерінің көптеп Исламға кіруі...

76

Үшінші себеп: Көрші мемлекеттердің

тұрғындарының топ-тобымен дінге кіруі болды...............

77

Төртінші себеп: Дін бұзарлардың жайылуы мен

мұсылмандардың арасында сенім негіздеріне

байланысты күмән тудыру үшін әр түрлі талас

мәселелер мен күмәнді ойлар таратушылардың

шығуы болды............................................................................

78

2. Себеп: шариғат ғылымына жеңіл қарау, ижтихад-тақлид

мәселесін ескермеу......................................................................

80

Ижтихад........................................................................................

81

Ижтихад нысаны..........................................................................

82

Ижтихад шарттары мен қабілеттілік нормалары .....................

84

Ижтихад жасау үкімі..................................................................

88

Тақлид және муқаллид................................................................

89

Адамдардың барлығы мәзһабсыздыққа бет алса не болмақ?..91

Мәзһаб туралы таным

3. Себеп: ихтилаф – мәзһабтар арасындағы айырмашылық.........

97

Қайшылыққа түсудің себептері..................................................

98

Пікірден туындаған қайшылықтар.............................................

99

Фиқһи айырмашылықтарда назар аударатын жәйттер..........

100

Дін болмысы...............................................................................

101

Тіл құрылымы............................................................................

103

Адам табиғаты............................................................................

104

Әлем және өмір әркелкілігі...................................................

105

Ихтилаф – Аллаһтың мейірімі..................................................

106

Ихтилаф – фиқһтың бай қазынасы...........................................

107

Біріншіден мәзһабтар арасы айырмашылық

төңірегінде.............................................................................

109

Екіншіден мәзһабты тәрк етушілерге...............................

111

Шариғатта тыйым салынған ихтилаф қайсысы?....................

112

Бірлік – діни парыз....................................................................

115

Құран үндеуінен:....................................................................

116

Хадистен насихаттар..........................................................

117

4. Себеп: мәзһаб жайлы сауатсыздық............................................

119

Мәзһабпен жүресің бе, әлде сүннетпен бе?.............................

119

Мәзһабсыздардың кейбір пікірлері..........................................

122

Мәзһаб жайындағы сұхбат.............................................................

124

Ііі бөлім

Сәләфия хақ жол ма?

Сәләфия хақ жол ма?.......................................................................

139

Сәләфия ағымын ұстану мен сәләф қауымын үлгі

тұтудың айырмашылығы..........................................................

148

Сәләфияны арнайы жол ретінде ұстанудың бидғат

екендігіне дәлел.........................................................................

155

Сәләфияны арнайы жол ретінде ұстану қашан пайда

болды?....................................................................................

155

Олай болса бүгінгі көзімізбен көріп жүрген Ислам

әлемінің көптеген жерінде дау-жанжал мен

айтысты өршітуші бұл ағым қашан пайда болды?

Қалай жайылды? Енді осы сұрақтар төңірегінде сөз

өрбітейік................................................................................

159

Сәләфия ағымын ұстану – бұрын болмаған бидғат................

163

Пайдаланылған әдебиеттер.............................................................

169