1.4. Шаруашылықтың тауарлық өнімі мен өзіндік құнына талдау жасау және оны кестеге толтыру.

Жоғарыда талдаған мәліметке сүйкене отырып келесі кестені, нақтырақ айтсақ шаруашылықтың тауарлық өнім құрылымын есептейміз. Есептеуден шыққан мәліметтерді 1.2 – кестеге толтырамыз.

1.2 – Кесте. Шаруашылықтың тауарлық өнім құрылымы.

Өнім түрлері	Түскен пайда
	2012		2013		2014
	млн. тг	%	млн. тг	%	млн. тг	%
Егін шаруашылығы бойынша барлығы	40,442	100	59,851	100	82,566	100

.2 – кестеге толтырылған көрсеткіштерге қарап тауарлық өнім құрылымына талдау жасасақ жыл сайын егін шаруашылығы бойынша оның ішінде (бидай, арпа, сұлы ) тауарлық өнімі өсіп отырғанын байқаймыз. Жыл сайынғы түсімнің өсіп отыруы шаруашылықтың жақсы өнім алумен және тұқым сатуымен тығыз байланысты.

1.3 – Кесте. Ауыл шаруашылық дақылдарының түсімі.

Өнім түрлері	Жылдар
	2012 ж	2013 ж	2014 ж
Бидай, ц/га	11,5	12,8	9
Арпа, ц/га	13	21,8	10
Сұлы, ц/га	15	15,6	12

1.3 – кестені талдайтын болсақ түскен түсім деңгейі тауарлық өнім құрылымына сәйкес келеді, яғни бидай, арпа, сұлы шығымы жыл сайын құбылып тұрды. Бидай түсімін пайыздық көрсеткішпен есептесек 2013 жылы бидай түсімі 11пайызға артса, 2014 жылы 30 пайызға төмендеп отыр. Енді арпа түсімі 2013 жылы 60 пайызға артса, ал 2014 жылы керісінше 55 пайызға төмендеген, сондықтан арпа түсімін жоғарлату үшін бір шара қолдану керек.

1.4 – Кесте. Өнім түрлерінің өзіндік құны, тг/т.

Өнім түрлері	Жылдар
	2012	2013	2014
Бидай, ц/га	5000	6000	6000
Арпа, ц/га	2800	3500	3600
Сұлы, ц/га	2500	3200	3500

Қауіпті аймақтарда егін шаруашылығымен айналысатын болсақ, түсімге түсім көлеміне климат жағдайы әсерін тигізеді. Мұндай аймақтарда ауа – райы егін түсіміне жақсы жағынан немесе жаман жағынан әсерін тигізеді, сондықтан түскен қөлемінің өзіндік құны да әр жылы әр түрлі болып келеді. Түскен түсімнің өзіндік құнына әсер ететін тағыда бір фактор - өндіріп алған өнімнің сапасы, бірақта өнім сапасына да ауа – райы әсер етеді. Осы жағдайға байланысты ауа – райы жағдайын, яғни климат жағдайы түскен өнімнің өзіндік құнына тікелей әсерін тигізеді, сондықтан да өнім сапасына да айтарлықтай әсерін тигізіп отырады.

1. 5. Шаруашылықтың (бөлімнің) материалдық – техникалық базасы және оны пайдалану.

Агрофирма АҚ «Актык» шаруашылығының машина – трактор құрамы және олардың тіркемелері, ауыл шаруашылық машиналарын 1.5 – кестеде келтірілген.

1.5 – Кесте. Шаруашылықтың машина – трактор паркі.

Аты және маркалары	Шыққан жылы	Саны	Баланстық құны, мың теңге
1	2	3	4
Тракторлар: К – 701 ДТ – 75М Т – 4А МТЗ – 80/82 БЮЛЛЕР КЕЙС Автомобильдер: ГАЗ – 53 КАМАЗ – 45142 ЗИЛ – 130 Комбайндар: Essil КЗС-740 ВЕКТОР Вестерн-8570 Case Ауыл шаруашылық машиналары: Культиватор Тырмалар Қар тоқтатқыш Шөп шапқыштар Сеялка СЗС Сеяка Morris Maxima ΙΙ Жылжымалы сварка	1987 2002 1990 1980-2008 2007-2009 2005-2008 1989-1995 2002-2005 1985 2011 2005 2006-2009 2007-2011 - - - - - - -	2 2 3 12 4 9 5 4 1 4 4 12 7 5 6 2 9 4 3