3)Жақ сүйегінің периоститі патологиялық анатомиясы. Макро- микропрепараттар көрінісін сипаттаңыз.

Периостит(гр.perı-маңы, osteon- сүйек)- жақ сүйек қабығының қабынуы. Периоститтің жедел, созылмалы түрлері бар. Ауруды қоздыратын факторлар: одонтогенді инфекция, туберкулез, мерез, жарақаттап және т.б. Жақ сүйек шықшыт және тіс айналасындағы тіндер зақымданғанда периостит өрбиді. Сүйек қабығын қан кернеп, инфильтрацияланып ісініп ауру күшейе түседі.

Зақымдалудың алғашқы сатысында посттравматикалық қабыну, гиперемия, клеткалық- сероздық инфильтрация дамиды және периоститтің серозды- фибринозды түрі пайда болады. Уақытында емделмесе инфильтрат сорылып кетеді және айтарлықтай морфологиялық өзгерістер қалмайды. Кейде жіті қабыну созылмалы фибринозға немесе оссифирлеуші периоститке айналуы керек. Жедел ағымды жақ сүйек периоститі альвеолалы өсіндінің немесе жақ сүйек сыртқы қабығының іріңді жедел ағымды іріңдеп қабынуын айтады. Бұл өте жиі кедесетін ауру. Бұл аурудың 71% 16 мен 40 жастағы адамдарға тиесілі екен. Жедел ағымды іріңді периостит қайта қозған созылмалы перидонттің немесе жедел ағымды іріңді перидонттің асқынуына алып келеді

13-билет.

1. Сілекей безінің қатерсіз ісіктері анықтамасы, жіктелуі. Сілекей бездерінің ісіктері барлық онкологиялық аурулардың 0,5-1% кездеседі. Олар үлкен және кіші сілекей бездерінде пайда болуы мүмкін, бірақ 90%-ы қүрге құлақ маңы бездеріне таралады. Сілекей бездері жиі қатерлі емес ісіктер, ал қатерлі ісіктер 8-46%-да ғана кездесуі мүмкін. Бұл ісіктер әр түрлі жаста, жиі әйелдерде кездеседі.Көбінесе сілекей бездерінің ісіктері бір жақты таралады, екі жақты таралуы өте сирек кездеседі. Сілекей бездерінің ісіктері — жеке ағзаға тән эпителий жасушаларынан өсетін ісіктер қатарына жатады. Бүл ісіктер де қатерсіз және қатерлі түрлерге бөлінеді. Сілекей безінің қатерлі емес ісігі (аденома, аденолимфома аралас ісіктер) баяу және ауырсынусыз ағымымен ерекшелінеді. Көбінесе науқастар өздері байқайды, ісік 1,5-2 см.жеткенде. Мұндай ісіктер қозғалмалы немесе қозғалмалығы біршама шектелген, беті тегіс және ірі төмпекшікті, ісік аймағындағы тері өзгермеген және еркін ығысады. Ісіктің консистенциясы жиі - тығыз, сирек – эластикалы болады. Бет нервісінің зақымдалуы байқалмайды. Дәнекер тканді (ангиома, липома). Нейрогенді (невринома, нейрофиброма). Қатерлі емес: гемонгиома, гемангиоперицитома, неврилеммома, липома. Липома. Бұл ісік шықшыт безінде, жақ асты және тіл асты бездерінде өте сирек кездеседі. Микроскоппен қарағандағы ісік түйіні дөңгелекше сопақ формалы, жұмсақ майысқақ консистенциялы және майлы тканге тән түсте болады. Фибролипоманың консистенциясы тығыз болады. Липоманы, оны сілекей безұлпасынан бөліп тұратын, айқын фиброздық капсуласы болады. Липома өте баяу өседі. Сипап сезгенде шықшыт безі аймағында, кескіні ісіктің қамыр тәрізді консистенциясына байланысты анықтап, болмайтын жана түзіліс қолға сезіледі ісік үстіндегі тері қатпарланып жиналып, түсі өзгермейді. Сиолографияда без аймағындағы липома түтікпен паренхиманы ығыстырады Нейрогенді ісіктер. Әр түрлі жас тобындағы адамдарда кездесіп, көбінесе бет нервісінің ірі бұтақтарын зақымдайды. Олардың баяу, қатерсіз өтуімен байланысты, жаңа түзіліс бір немесе бірнеше түйінді болуы мүмкін. Жиі шықшыт безі зақымдалынады.

2. Жақ сүйегінің остеомиелиті этиологиясы, эгзогенді эндогенді факторлары, патогенезі „Остеомиелит" термині „сүйек миының қабынуы' дегенді білдіреді, XIX ғасырдың І-ші жартысында ұсынылды. Бірақ бұл қабынуда патологиялық процесс тек сүйек миымен шектелмей оның барлық құрамын, қоршаған жұмсақ тіндерін қамтиді. Сондықтан бүл атау ауруға толық сәйкес келмейді. Кейін бүл аурудың басқаша атауы ұсынылғанмен (сүйек флегмонасы, гаверсит, остеит, остит, паностит т. б.) осы „остеомиелит" атауы қалдырыл-ды. Жақ сүйегінің барлық элементтерінің және оны қоршаған жұмсақ тіндердің, ішкі және сыртқы факторлардың әсерінен пайда болатын инфекциялы-аллергиялық іріңдеп өлеттеніп қабынуы. Этиологиясы. Жақ сүйектері остеомиелитінің қоздырғышы — ауыз қуысының тұрақты микрофлорасы: стафилококк, стрептококк, энтерококк, диплококк, Гр-таяқшалар т. б. Көптеген авторлар бойынша одонтогенді инфекция ошағын стафилококк монокультурасы немесе стрептококктар тудырады. Кейде остеомиелитте стафилококктың бета-гемолитикалық стрептококпен ассоциациясы кездеседі. В. И. Кочеровец (1981) барлық одонтогенді остеомиелитпен ауыратын адамдарда анаэробты флораның 3—4% өлімінің (фузобактерия, бактероид, пептост-рептококк т. б.) ассоциациясын, сонымен бірге 70% ауруда анаэробты стафило— стрептококктың көптеген антибиотиктерге резистентті түрін тапқан. Клиникалық және эксперименталдық мәліметтерге қарағанда инфекцияның пайда болуы мен дамуы тек микроорганизм қасиетіне емес организмнің төзімділігіне де байланысты. Патогенезі. Қазіргі кезде микробиология, биохимия, иммунология, патофизиология жетістіктерімен остеомиелит даму механизмдері анықталды.Сүйектегі іріңді-өлеттену процесінің дамуында организм реактивтігі, туа және жүре пайда болған иммунитет бұзылыстары орын алады.Жақ сүйектері остеомиелиті дамуында жергілікті иммунитет жағдайы, созылмалы одонтогенді ошақ, оның өршуі жергілікті клетка және гуморальдық реакция балансын бұзады. Микробтар мен оның өнімдерінің үнемі сүйек миына әсерінен оның құрылысын, қорғаныш реакциясын, клеткалық потенциясын бұзады.Іріңді процестің периодонттан сүйекке өтуіне анатомиялық ерекшеліктері: қан, лимфа тамырлары, нервтер өтетін майда тесіктердің болуы көмектеседі. Жедел ағымды периодонтит пен созылмалы периодонтиттердің өршуінде сүйек тіні едәуір сорылып тіс түбірі ұшында қайта құрылу процесі жүреді де альвеола қабырғасындағы табиғи тесіктер кеңейеді. Нәтижесінде іріңді экссудат периодонттан сүйекке еркін өтеді. Патологиялық анатомиясы. Жедел ағымды іріңді остеомиелиттің біріншілік кезеңінде макроскопиялық зерттеу кезінде сүйек миының қара-қызыл түсті бөлек аймақтарын көруге болады. Әрі қарай сүйек миының іріңді ыдырауы болып осы қара-қызыл аймақтар арасында сарғыш ошақтар көрінеді. Микроскопияда сүйек миында көптеген әртурлі іріңді инфильтрация ошағы мен іріңді ыдырау ошақтары, көптеген микроорганизмдер шоғырлары көрінеді. Біртіндеп іріңді ошақтар бір-бірімен қосылады, Сүйектің зақымданған жерінде қан тамырлары кеңейген, стаз, тромбоз, тромбтың іріңдеуі байқалады. Ал оның айналасында тамырдың кеңеюі және көптеген қан құйылу ошақтары көрінеді. Сүйек миы инфильтрация кезеңінде серозды экссудатпен анықталады.Қабыну процесі сүйек миынан сүйектің қоректік өзекшелеріндегі затқа өтеді. Онда да тамырлар кеңіген, стаз, тромбоз байқалады. Тамырлардың маңындағы тіндерге алдымен серозды, кейін іріңді экссудат жиналады. Қоректік өзекшелердегі зат іріңдеп, ыдырап, қан тамыр қабырғасымен бірге жойылады.Сүйек миы мен сүйек балкаларының лейкоциттерге толуынан өте үлкен ірің ошақтары пайда болып, ондағы сүйек тіні өледі. Жіктелуі. Жақ сүйектерінің остеомиелиті одонтогенді, травмалық, гематогенді, арнайы болып бөлінеді. 3 фазада өтеді: жедел ағымды, жеделдеу, созылмалы. Процестің жайылуына қарай шектелген, жайылған түрі бар.

3.Сілекей безінің кисталары және ісікалды аурулары. Пат.анатомиясы, макро-микро. Сілекей бездерінің ісікгері — жеке ағзаға тән эпителий жасу­шаларынан өсетін ісіктер қатарына жатады. Бүл ісіктер де қатерсіз және қатерлі түрлерге бөлінеді. Қатерлі ісіктер-аденомалар гистологиялық көрінісі бойынша мономорфты жөне плеоморфты болып бөлінеді. Ал қатерлі ісікгерге: мукоэпидермоидты, ацинозды-жасушалы ісік жөне кар-циномалар кіреді.

Плеоморфты аденома орта жастан асқан адамдарда жиі кездесетін және сілекей бездер ісіктерінің 50 пайызын қүрайтын ісік. Оның 90 пайызы шықшыт безінде дамиды. Жай көзбен қара-ғанда бүл ісік бөлшектенген тығыз,айқын шекараланған түйін түрінде көрініп, оның кейбір жері шеміршектеніп немесе шырьии-танып түрады.

Микрокөріністе ісік екі компоненттен: эпителий және мезен­хима өнімдерінен түрады. Цилиндр төрізді немесе куб төрізді эпи­телий түрлі түтікшелер түзеді, сонымен қатар көп қабатты жалпақ эпителий төрізді жасушалар болады. Бүлардың арасында шырьпп толған қуыстар, қалындығы әртүрлі дәнекер тіннің талшықтары топтальш, гиалинозға үшырап жатқан ошақтар және хондроцитгердің топтары көрінеді, өте сирек жағдайларда бүл ісік қүра-мында жетілмеген сүйек тінінің өнімдері де байқалуы мүмкін.

Мономорфты аденома қатерсіз ісік. Көбінесе аденолимфома түрінде кездеседі. Бүл ісік те шықшыт безінде өседі. Мономорфты аденоманың негізгі қүрылымы цилиндр және куб төрізді эпите-лиймен астарланған түтікшелер жөне кисталар болады.

Мукоэпидермоидты ісік қүрамында екі түрлі эпителий, олар-дың арасында дәнекер тін талшықтары көрінеді. Эпителийдің бір түрі — призма тәрізді шырыш түзетін эпителий жасушалары, екінші түрі — көпқабатты жалпақ эпителий. Бүл ісікті көп жағдайларда қатерлі карцинома деп есептейді. Ісік сүр-қызғылт түсті, үсті шырышпен жабылған, консистенциясы тығыз, қатгылау, маңай-дағы тіндерден айқын шектелген түйін түрінде көрінеді.

Ацинозды жасушалы ісік — сирек кездесетін ісіктердің бірі. Микроскоппен қарағанда сілекей бездердің ацинустарын астар-лайтын эпителий жасушалары көбейіп, топталып, тінде жол-жол болып өседі. Бүл эпителий жасушаларьшың ядросы қанық боялғ-ан, цитоплазмасында базофилді түйіршіктер анықталады. Бүл ісікті де қатерлі ісіктер қатарына жатқызуға болады.

Карциномааар — эпителийден өсетін қатерлі ісіктер қатарына жатады. Ең жиі кездесетін түрі — аденокистозды карцинома (ци-линдрома). Көбінесе кіші сілекей бездерінде өседі. Сілекей бездерінде аденокарциномалар және жалпақ жасушалы түлейтін немесе түлемейгін карциномалар кездеседі.

Карциномалар племорфты аденомадан жөне мукоэпидермо­идты ісіктерден малигнизация нәтижесінде дамуы мүмкін.

14-билет.

1. Сиалолитиаз жалпы анықтамасы, жіктелуі. Сілекей-тас дерті сілекей бездері дерттерінің ішіндегі жиі кездесетіні (40—60%). Сілекей тастары жиі вартонов түтігінде және төменгі жақасты безінде орналасады. Өте жиі төменгі жақасты безі зақымдалады. М. Н. Михайловтың мәліметтері бойынша (1957), төменгі жақасты сілекей безі 89,5% науқастарда, тіласты сілекей безі 7,5%, ал құлақмаңы безінің жарақаттануы—3% науқастарда кездеседі. Көбіне тастар бір сілекей безінде пайда болады. Ер адамдарда әйелдерге қарағанда жиі кездеседі. Жас шамасының шешуші маңызы жоқ. Тастардың көлемі мен пішіні әр түрлі, бірақ сілекей безінде орналасқан тастар, негізінен үлкен, пішіні домалақтау болады. Кейде көпқырлы тастар да кездеседі. Тастардың түсі ақшыл, сары, қоңыр, жасылдау болуы мүмкін. Түсінің түрлі болуы олардың химиялық қүрамына, яғни қышқылды фосфор, көмірқышқылды калий, натрий, хлор, темір, магний эле-менттерінің іздері және белок, муцин сияқты органикалық заттарға байланысты. Сілекей тастары ядросының пайда болуына сілекейлі тығындықтар, бөгде заттар, бактериялар колониясы әсер етуі мүмкін. Тастардың патогенезі толық анықталмаған. .В. В. Подвысоцкий 1899 жылы тастың пайда болуының 4 жағдайын көрсеткен: сілекей бөлінуінің іркілісі, концентрациясының өсуі, құрамында бөгде заттардың пайда болуы — бактериялар, фибриннің, сілекей құрамының өзгеруі (құрамындағы химиялық процестер ерімейтін қосылыстардың шөгуіне алып келуі мүмкін). Этиолигиясы Сілекей-тас науқастарыда қан плазмасында кальций мөлшерінің жоғарылағаны анықталған, яғни бұл өзгерістер организмдегі минералдық алмасудың бұзылыстарын көрсетеді. Тамақтың құрамында А витаминінің аз мөлшерде болуы, сілекей тастарының пайда болуына алып келеді деген жорамал бар, И. Г. Лукомский тастардың пайда болуына керек заттар сілекей құрамынан емес, қабынған бездің тіндерінен немесе шығару түтіктерінен түсуі мүмкін деген ойды айтады Жіктелуі ол тастың орналасу орнын, аурудың ағымын және тастың өздігінен түсуін немесе алынуын ескерді. I. Тастардың орналасуы:1) . Төменгі жақасты безінің шығару түтіктерінде;2) . Құлақмаңы безінің шығару түтігінде;3) . Тіласты безінің шығару түтігінде; а) бездің қабынуынсыз; б) бездің созылмалы дерті кезінде; в) бездің созылмалы қабынуының өршуі кезінде. II. Тастардың бөтен жерде орналасуы:1) . Төменгі жақасты;2) . Құлақмаңы;3) . Тіласты. а) бездің қабынуынсыз; б) бездің созылмалы қабынуы кезінде; в) бездің созылмалы қабынуының өршуі кезінде. Сілекей-тас дертінен дамыған бездің созылмалы қабынуы:1) . Төменгі жақасты;2) . Құлақмаңы;3). Тіласты бездерінде: а) тастың өздігінен түсуінен кейін; б) тастың хирургиялық жолмен алынуынан кейін дамыған. Клиникалық көріністері. Дерттің клиникасы оның ұзақтығына, тастың көлемі мен орналасқан орнына, бездің жарақаттану дәрежесіне, организмнің әсерлестігіне және қорғану қабілетіне байланысты. Дерттің клиникасында жасырын кезең, яғни науқастардың шағымы болмайды. Тас — рентгенологиялық тексеру кезінде кездейсоқ анықталуы мүмкін. Бездің шығару түтігі тығындалған жағдайында ауыру сезімі пайда болады, көлемі ұлғайып, сілекейдің бөлінуі бұзылады, жалпы жағдайы өзгереді. Әсіресе екіншілік инфекцияның қосылуы және бездің іріңді қабынуы кезінде қатты айқындалады. Әдетте, тамақтанған кезде сілекей безі үлкейіп, кернегендей ауыру сезімі пайда болады, оны „сілекейлі шаншу" деп атайды.Түтіктің тығындалуы кезінде бездің ұлғаюы өте тез жүреді. Осы кезде болатын ауыру сезімі құлақ, мойын аймақтарында және тілге таралады. Ауыру сезімінің қатты болуы науқасқа тамақтануды тоқтатуға мәжбүр етеді. Біраз уақыттан соң бездің көлемі кішіреюі мүмкін.Дерттің созылмалы түрінде без қатты, беті бұдырлы болады. Ауыз қуысында қалыңдаған тіласты білігі көрінеді, түтікті сипап тексергенде қатты тарам түрінде байқалады. Безбен оның шығару түтігін тексеру үшін бимануальды пальпация жасайды.Кейде шығару түтіктерінен сілекей тасын сипап анықтауға болады. Ірі және орташа көлемдегі тастар жиі жақ-тіл сайының дистальды бөлігінде орналасады, ал ұсақ тастар сілекейдің ағысымен түтіктің алдыңғы үштен бір бөлігіне жиналады. Қабынудың жедел түрінде ауыз қуысында тасты сипап тексеріп анықтауға мүмкіншілік болмайды. Шығару түтігінен бөлінген сілекейдің құрамына көңіл бөлу қажет. Сілекей-тас дерті безде қабынумен жүргенде, шығару түтігінен ірің бөлінеді. Шығару түтігінің шыға берісі ісініп қызарған, аузы үңірейіп ашылған.Сілекей-тас дертінде келесі белгілер анықталады: 1). Бездегі қабыну процестері; 2). „Сілекейлі шаншу"; 3). Тамақтанумен байланысты ауыру сезімі; 4). Тамақтанумен байланысты без көлемінің озгеруі; 5). Рентгенограммада сілекей тасы көлеңкесінің анықталуы.Сілекей тастары экстра-немесе интрагландулярлы орналасуы мүмкін. Негізінен тастар шығару түтіктерінің бүрылыстарында орналасады. Рентгенограммада ірі тастар түтіктерде контрасты зат қолданылмай-ақ анықталады.20%-де тастар тек сиалограммада ғана анықталады.

2. Сілекей безінің қатерлі ісіктері этиологиясы, эндо-экзо. Сілекей бездерінің ісікгері — жеке ағзаға тән эпителий жасу­шаларынан өсетін ісіктер қатарына жатады. Бүл ісіктер де қатерсіз және қатерлі түрлерге бөлінеді. Ал қатерлі ісікгерге: мукоэпидермоидты, ацинозды-жасушалы ісік жөне кар-циномалар кіреді.Мукоэпидермоидты ісік қүрамында екі түрлі эпителий, олар-дың арасында дәнекер тін талшықтары көрінеді. Эпителийдің бір түрі — призма тәрізді шырыш түзетін эпителий жасушалары, екінші түрі — көпқабатты жалпақ эпителий. Бүл ісікті көп жағдайларда қатерлі карцинома деп есептейді. Ісік сүр-қызғылт түсті, үсті шырышпен жабылған, консистенциясы тығыз, қатгылау, маңай-дағы тіндерден айқын шектелген түйін түрінде көрінеді.

Ацинозды жасушалы ісік — сирек кездесетін ісіктердің бірі. Микроскоппен қарағанда сілекей бездердің ацинустарын астар-лайтын эпителий жасушалары көбейіп, топталып, тінде жол-жол болып өседі. Бүл эпителий жасушаларьшың ядросы қанық боялғ-ан, цитоплазмасында базофилді түйіршіктер анықталады. Бүл ісікті де қатерлі ісіктер қатарына жатқызуға болады.

Карциномааар — эпителийден өсетін қатерлі ісіктер қатарына жатады. Ең жиі кездесетін түрі — аденокистозды карцинома (ци-линдрома). Көбінесе кіші сілекей бездерінде өседі. Сілекей бездерінде аденокарциномалар және жалпақ жасушалы түлейтін немесе түлемейгін карциномалар кездеседі.

3. Жақ сүйегі остеомелиті паталогиялык анатомиясы, макро-микро. Сілекей бездерінің ісікгері — жеке ағзаға тән эпителий жасу­шаларынан өсетін ісіктер қатарына жатады. Бүл ісіктер де қатерсіз және қатерлі түрлерге бөлінеді. Ал қатерлі ісікгерге: мукоэпидермоидты, ацинозды-жасушалы ісік жөне кар-циномалар кіреді.Мукоэпидермоидты ісік қүрамында екі түрлі эпителий, олар-дың арасында дәнекер тін талшықтары көрінеді. Эпителийдің бір түрі — призма тәрізді шырыш түзетін эпителий жасушалары, екінші түрі — көпқабатты жалпақ эпителий. Бүл ісікті көп жағдайларда қатерлі карцинома деп есептейді. Ісік сүр-қызғылт түсті, үсті шырышпен жабылған, консистенциясы тығыз, қатгылау, маңай-дағы тіндерден айқын шектелген түйін түрінде көрінеді.Ацинозды жасушалы ісік — сирек кездесетін ісіктердің бірі. Микроскоппен қарағанда сілекей бездердің ацинустарын астар-лайтын эпителий жасушалары көбейіп, топталып, тінде жол-жол болып өседі. Бүл эпителий жасушаларьшың ядросы қанық боялғ-ан, цитоплазмасында базофилді түйіршіктер анықталады. Бүл ісікті де қатерлі ісіктер қатарына жатқызуға болады.Карциномааар — эпителийден өсетін қатерлі ісіктер қатарына жатады. Ең жиі кездесетін түрі — аденокистозды карцинома (ци-линдрома). Көбінесе кіші сілекей бездерінде өседі. Сілекей бездерінде аденокарциномалар және жалпақ жасушалы түлейтін немесе түлемейгін карциномалар кездеседі.

15-билет

1. Орафациальді аймағының жұмсақ тіндерінің меланин, мезенхималық ісіктері, анықтамасы, жіктелуі. . Мезенхима деп дәнекер тканьдердің барлық түрлері пайда болатын эмбриондық тканьді атайды. Мензенхи- мадан дәнеқер ткань, қан тамырлары бұлшықеттер, шеміршек және сүйек ткані, сірі қабықтар (мезотелий), кан жасау жүйесі дамиды. Осы тканьдердің жетіліп үлгермеген (камбиальдық) элементтерінен белгілі бір жағдайларда катерлі және қатерсіз ісіктер өсіп шығады. Мезенхимадан өсетін қатерсіз ісіктер. Фиброма же: тілген талшықты дәнекер тканьнен өсетін қатерсіз ісік. Ол теріде, теріасты шелінде, сүт безінде, жатырда, бұл- шықет аралығында өсіп, бірте-бірте үлкейіп көлденеңі 4— 6 сантиметрге жетеді. Ісік айналасындағы тканьдер- ден капсуламен шекараланған. Құрамындағы клеткалар мен дәнекер туаньнің арақатынасына байланысты фиброманы қатты және жұмсақ түрлерге беледі. Жұмсақ фиброма негізінен фибробласт, фиброцит клеткаларынан түзілген, олардыц арасында аралық ткань мрн жіңішке коллаген талшықтары көрінеді. Аралық ткань көп бол- •ған жағдайда фибробласт клеткалары бір-бірінен алшақтап, жұлдыз тәрізді болып қалады. Ісіктің бұл түрін миксома деп атайды. Қатты фиброма әр түрлі бағыт- га орналасқан дәнекер ткань талшықтарынан және аз мөлшердегі фибробласт клеткаларынан құралған. Ісік стромасы кейде гиалинге ұқсас қатты. Десмоидтык, фиброма қатты фиброманың бір түрі, іштің тік бұлшықеті- нің апоневрозынан өседі. Ісік ұршық тәрізді, қатарласа орналасқан талшықтар түзетін, клеткалардан құралған. Десмоидттық фибромадан айырмашылығы ол айнала- сындағы тканьдерге ене шекарасыз өседі.

2. Жақ сүйегінің оститі этиологиясы, эндо-экзо. Оститтер – жеке ауру ретінде сирек кездеседі, әдетте сүйектің барлық элементтері – сүйек қабығы, сүйек, эндоост және сүйек кемігі зақымдалады. Клиникалық белгілері бойынша – жіті және созылмалы; экссудат сипатына қарай – асептикалық және іріңді, ал патоморфологиялық өзгерістеріне қарай – конденсирленген және сиретілген деп ажыратылады.

      Асептикалық остит / оситис асептика / - жұмсақ ұлпалармен әлсіз қорғалған сүйектердің механикалық зақымдалуы, сонымен қатар көрші ұлпалардағы қабыну үрдістерінің ауысуы нәтижесінде болуы мүмкін.

      Патогенез: қабыну үрдістері тамырлар гиперемиясымен және лейкоциттердің жаппай көшуімен экссудаттың ағуымен өтеді.

      Сүйек негізінің қабырғаларының бұзылуының нәтижесінде гаверс каналдары үлкейеді, лакундар түзіледі, сүйек сиретіледі, сондықтан қабыну үрдісі сиретілген остит деп аталады. Инфекция түспесе қабыну эксудаты сорылып кетеді, лакундерге дәнекер ұлпа және остеоидті ұлпа толады, ол кейін жаңа сүйек ұлпасына ауысады. Сүйектің осындай жаңа түрінің түзілуі конденсирленген остит стадиясы деп аталады.

      Клиникалық белгілері: Пальпацияда және перкуссияда ауырсыну реакциясы байқалады, бұл сүйек қабығының зақымдалғанын көрсетеді, ақсақтық байқалады.

      Іріңді остит / оститус пирулента / - біріншілік және екіншілік кокты микрофлораның енуі. Жіті және созылмалы түрлерін ажыратады.

      Жіті іріңді остит / оститус парулента акута / - қабыну ошағында сүйек ішілік тамырлар қысылады, қан және лимфа айналу бұзылады, микробтардан улы өнімдер пайда болады, тамырлардың тромбозы және оның қабырғаларының некрозы, сүйек аймағының өліеттенуі.

3. Сілекей бездерінің қатерсіз ісіктері. Пат. Анатомиясы. Макро-микро. Қатерсіз ісіктер-аденомалар гистологиялық көрінісі бойынша мономорфты жөне плеоморфты болып бөлінеді.

Плеоморфты аденома орта жастан асқан адамдарда жиі кездесетін және сілекей бездер ісіктерінің 50 пайызын қүрайтын ісік. Оның 90 пайызы шықшыт безінде дамиды. Жай көзбен қара-ғанда бүл ісік бөлшектенген тығыз,айқын шекараланған түйін түрінде көрініп, оның кейбір жері шеміршектеніп немесе шырьии-танып түрады.

Микрокөріністе ісік екі компоненттен: эпителий және мезен­хима өнімдерінен түрады. Цилиндр төрізді немесе куб төрізді эпи­телий түрлі түтікшелер түзеді, сонымен қатар көп қабатты жалпақ эпителий төрізді жасушалар болады. Бүлардың арасында шырьпп толған қуыстар, қалындығы әртүрлі дәнекер тіннің талшықтары топтальш, гиалинозға үшырап жатқан ошақтар және хондроцитгердің топтары көрінеді, өте сирек жағдайларда бүл ісік қүра-мында жетілмеген сүйек тінінің өнімдері де байқалуы мүмкін.

Мономорфты аденома қатерсіз ісік. Көбінесе аденолимфома түрінде кездеседі. Бүл ісік те шықшыт безінде өседі. Мономорфты аденоманың негізгі қүрылымы цилиндр және куб төрізді эпите-лиймен астарланған түтікшелер жөне кисталар болады.