табигат

ҚР-ның «ҚР Президентінің заң күші бар №355-1, 1999 жылғы 31 ңаурыздағы. «Салық және бюджетке басқа да міндетті төлемдер туралы» Жарлығына өзгерістер мен қосымшалар туралы» Заңы:

Азаматтарға жеке қосалқы шаруашылығын, бау-бақшасын, қосымша құрылыстарымен, жерімен қосқанда саяжай құрылысы үшін берілген жер салық ставкасы мынадай мөлшерде белгіленеді.

О,50 га дейінгі алқапқа 0,01 га үшін 20 тенге; 0,01 ға үшін 100

Әдебиеттер: 17,23,26.

12 ТАҚЫРЫП. ТАБИҒИ РЕСУРСТАРДЫ ТИІМДІ ПАЙДАЛАНУ MEН ҚОРШАҒАН ОРТАНЫ ҚОРҒАУДЫ ЫНТАЛАНДЫРУДЫҢ МЕХАНИЗМДЕРІ МЕН РЫЧАГТАРЫ

Лекция сұрақтары:

Баға құрылымы мен амортизациялық саясат; қаржы-несие рычагтары; салықтар мен төлемдер; жеңілдіктер мен каржыландырулар; нормалау, сертификаттар, лицензиялар

Қазіргі нарықтық әлемде қоршаған орта үшін ең жақсысы - экономикалық әдістермен, экономикалық рычагтар көмегімен күресу, экономикалық әдістерге жоспарлау, шаруашылық есеп және экоиомикалық ынталандыру кіреді. Бұл әдістер өндіріс барысына баға құрылымы, қаржыландыру, несиелендіру материалдық санкциялар және марапаттау, ұзақ мерзімді экономикалық нормативтер секілді экономикалық рычагтарды пайдалану арқылы әсер етеді.

Табиғатты пайдалану саласындағы шаруашылықты тиімді жүргізудіқ экорюмикалық механизмі элементтерінің бірі - жоспарлау болып табылады. Жоспарлаудың негізгі мақсаты - экономикалық және кешенді пайдалануды жүзеге асыру, сонымен қатар еліміздің ресурсты потенциалы мүмкіндіктерін көбейту болып табылады.

Кәсіпорындардың өз бетінше, әкімшілік басқару әдісінен экокомикалық әдіске көшуінің жаңаша тәсілі, жоспарлау әдісінін қызметін түбірінен өзгертеді. Қазіргі кезде табиғатты тиімді пайдалануды жоспарлау әдістерімен неғұрлым тиімді шараларды іздестіру және қалыптасу процесі жүрғізілуде. Экономикалық басқару әдісіне көшу барысында табиғатты пайдаланудың міндеттері мен қызметі сапа лы түрде өзгеруде. Кәсіпорын қоршаған ортаны ластау барысында және табиғи ресурстарды тиімсіз пайдалану арқылы келтірілген зиянның орнын толтырып және табиғатты қорғау заңдылықтарының сақталуына материалды жауапкершілікте болады.

Табиғатты қорғау және ресурстарды сақтау қызметтерін эномикалық ынталандырудың негізгі әсер етулері ретінде кәсіпорын. табиғатты қорғау және табиғи ресурстарды тиімді пайдалануды жоспарлы мақсаттарды орнату арқылы, яғни жоспарлы мақсаттарды орындағамы үшін көтерме ақы төлеу, сондай-ақ олардың орындалу сактағаны үшін беру болып табылады.

Өндіріске шаруашылық есеп басқару жүйесінде экономикалық рычак ретінде баға құрылымын қолдану бағаның ынталандырушы қызметіне негізделеді. өнімге баға көтерілгенде кәсіпорынның пайдасы өседі, соған байланысты ол өндіріс көлемін көтеруге материалдық жағынан мүлделі.

Рыногтық қалыптасу ретіне қарай баға ролі қайта қаралады. Экономикалық басқарудың қозғаушы рычагтары есебінде қаржыландыру мен иесиелендіруді пайдалану шаруашылық өндірісі барлық қатысушыларының экономикалық мүлделерін жүзеге асыруды қамтамасыз ететін және ақшалай формада іске асатын болу қатынастарының жиынтығын ретінде олардың мәнінен туындайды.

Шаруашылық жүргізу практикасында тұңғыш рет табиғатты пайдаланғаны үшін төлем жүйесін екгізу ұсынылуда. Табиғатты пайдаланғаны үшін төлем жүйесіне мыналар жатады: табиғи ресурстарды пайдалану құқығына төленетін, мемлекет ңемесе шаруашылық есептегі мамандандырылған кәсіпорын мен үйымдар арқылы жүзеге асатын төлем; табиғи ресурстарды мақсатты пайдалану немесе олардың сапасының төмендеуінің орнын толтыратын, осы кәсіпорын қызметі арқылы туындаған төлем; табиғи ортаны ластайтын заттарды тастағаны үшін; экологиялық қауіпті технологияны шығаратын кәсіпорын кірісінен алынатын қосымша салық; табиғатты тиімді пайдаланудың нормалары бұзылуына экономика лық санкция және айып; пайдаға салық салу жеңілдігі.

Жыл сайын табиғи ресурстарды және табиғатты қорғау шараларына ұдайы өндіріске жұмсалатын шығын мөлшері өсуде. Қазіргі уақытта бұл шаралардың қайнар көздері және қаражаттандыру тәсілдері бір жүйеге байланыспағандықтан, өз шешімін қажет етеді. Кәсіпорындікі секілді териториялық экологиялық қорлар құру қарастырылуда. Кәсіпорын

экологиялык қорларының құрылу көздері: табиғи қорғалатын құрылыс пен объектілерді амортизациялық есептеу, банкіде экологиялық қор қаражатын сақтаудан түсетін кіріс (депозит проценті); табиғи қорғау қызметін қаржыландыруға пайдаланылатын, кәсіпорын кірісінің бөлігі; қоршаған ортаға тастайтын кәсіорын қалдықтарының зиянды әсерін төмендету үшін банктер мен территориалды экологиялық қорлар субсидиялары; басқа да көздер. Кәсіпорынның экологиялық қаражатының қоры табиғатты қорғау органдары бақылауы арқылы жұмсалуға тиіс. Табиғатты қорғау қорның ресурстары, кәсіпорынның қоршаған ортаға зиянды әсер етуін азайтуды қамтамасыз ету үшін табиғатты қорғау органдарымен келісілген түрде жүзеге асырылу үшін қолданылуы мүмкін. Территориялдық экологиялық қорлардың қаражат көздері кәсіпорынның табиғи ортаға ластайтын заттарды тастауына төлем, табиғат қорғайтын зайымдар шығару, бюджеттен алынатын субсидтер, жергілікті мақсатты салықтар, ерікті жарналар, табиғат қорғау несиелерінің пайыздары жатады. Несиенің шаруашылық механизімінің қызметінің тиімділігіне әсері, оның ішінде табиғатты пайдалануға экономикалық қысым бір жағынан халық шаруашылығының әр түрлі салалары арасындағы ақша ресурстарын қайта бөлуге қолдану есебінен, екінші жағынан-бұл ресурстарды тиімді пайдалану негізіне стимул жасау есебінен қол жеткізіледі. Табиғи ресурстарды тиімді паидалануды табиғатты қорғауды қмтамыз етуге үйлестіре отыра, несие ресурсты жинақтайтын шараларды қаражаттандырудың қосымша көзі ретінде қызмет атқарады.

Несиенің ынталандыру қызметі, кәсіпорынның жұмыс иәтижесіне байланысты берілуімен қорытындыланады. Бұл кезде соңғылары арқылы өнеркәсіп жоспарларының орындалу дәрежесі, несиенің бөліктерін өтеу міндеттемелерінің жағдайы есепке алынады. Табиғатты тиімді пайдалануды басқаруда экономикалық қорларды қолдану процесінде материалдық ынталандыру маңызды роль атқарады.

Кәсіпорынды салық салу пайдасы жағдайына жұмыс істеуге кошіру. табиғатты тиімді пайдаланудың экономикалық мехакизмініп мазмүнын өзгертеді. Кәсіпорынның баланстык пайдасы, оған сойкес оның иелігінде қалған пайда қосымша өнімдерді ұлғайту резервін пайдаланудан, оның ішінде табиғи ресурстарды кешенді пайдалану есебінен және оны өндеуде шығындарды азайтудан қатысты. Бұдан басқа, пайда қоршаған ортаға шаруашылық қызметі нәтижесінде зиянды әсер етуге де тәуелді. Бұл жағдайда кәсіпорынға пайданы өсірудің барлық көздері маңызды, оның ішінде табиғатты қорғайтын қызметті ынталандыратын, салық салу жеңілдіктері мен көтермелеу төлемдері де манызды. Көтермелеу төлемдері: белгіленген нормативнен салыстырғанда зиянды заттарды қоршаған ортаға. шығарудың азаюы, яғни болдырылмаған зиянның мөлшерінің нормативті бағасы арқылы белгіленеді. Бұл көтермелеу төлемдерін жергілікті бюджет пен қаражаттан өндіру көзделіп отыр; су көздеріней су қоймасын нормадан тыс төмендеткені үшін - қолданыстағы тарифтің процент; тиісті табиғат қорғау (эрозияға қарсы. орман қорғау, қалпына келтіру) шараларын жургізу нәтижесінде ауыл шаруашылығы жерлері мен орман мөлшерінде

кадастырлық бағалаулы көтеру орман қорғау төлемі қорына және ауыл шаруашылығы айнылымынан жерді алудан шығынды қалпына келтіру тәртібімен қаржыдан. Басқа да көтермелеу төлемдері қаралғaн. Салық салу жағдайында кәсіпорындар жұмысында кәсіпорындардын табиғат қорғау

кәсіпорын иелігінде қалған пайда есебінен төленеді. Мұнда ластайтын заттарды рұқсат беретін мөлшерден арттырғаны үшін төлемдер ластануды тазарту шығындарының бірнеше есе мөлшерінде алынады.

Табиғатты пайдалануды басқарудың қолданыстағы экономикалық механизмін практикалық қолдану талдауы табиғатты тиімді найдалану проблемаларын шешуде нақты қол жеткізерлік нәтижелерге мүмкіндік беретін экокомикалық және ұйымдастыру шараларын жасау негізінде оны жетілдіру қажеттігін көрсетеді. Көптеген экономисттердің күш жігері осыған жұмылдырылған.

Әдебиеттер: 6,23,24,26

13 ТАҚЫРЫП. ТАБИҒАТТЫ ПАЙДАЛАНУДЫ БАСҚАРУ, ТҰРАҚТЫ ЭКОНОМИКАЛЫҚ ӨСІМ

Лекция сұрақтары:

басқарудың теориялық және практикалық негіздері; басқару әдістері; нарыққа көші жағдайында басқару механизмін жетілдіру.

Табиғатты қорғауды басқару мен ресурстарды пайдалануды реттеу жүйесін жетілдіру мақсатында 1988 жылы табиғатты қорғау жөніндегі республикалық Мемлекеттік Комитет құрылды. Бұл. Мемлекеттік Комитет табиғат қорғау және табиғи ресурстарды пайдалану саласында мемлекеттік басқарудың орталық органы болып саналады және елде табиғатты қорғау, тиімді пайдалануды ұйымдастыру, табиғи ресурстарды ұдайы өндіру жауапкерішлігін толық-көтереді.

Мемлекетгік табиғат қорғау комитетінде басты міндеттердің бірі ретінде елдегі табиғат қорғау қызметіне кешенді басқару жасау, табиғатты қорғау мен табиғи ресурстарды тиімді пайдалану жөніндегі бірынғай ғылыми-техникалық саяеатты жүргізу жүктеледі, Экономикалық және әлеуметтік даму жоспарының жобаларына қосу үшін, табиғи ресурстарды тиімді пайдалану және табиғат қорғау мәселелері бойынша Мемлекеттік табиғат қорғау комитетіу ұсынысттыстар әзірлеп ұсыныады.

Мемлекеттік комитет табиғаты пайдаланудың экономикалық механизмі жетілдіру жөніндегі ұсыныстарды дайындайды, табиғи ресурстарды пайдалануды реттеу мен табиги органы ластануда және басқа да залалы әсер

етуден қорғау жөніндегі ережелер мен стандарттарды, экологиялық нормативтерді бекітеді.

Халық шаруашылығы салалары мен елдің өндіргіш күштерін орналастыру мен дамуының бас схемасының мемлекеттік экологиялық экспертизасы жүзеге асырылуда. Мемлекеттік комиссияның қызметіне қорықтарға басшылық жасау және елдегі аңшылық шаруашылығын жүргізуге мемлекеттік жасауда кіреді. Мемлекеттік комитет құрамында мынадай негізгі бөлімшелер қызмет істейді: ғылыми-техникалық прогресс пен экологиялық нормативтер Бас басқармасы, Бас бақылау-инепекциялық басқармасы, халықаралық ынтымақтастық, экологиялық ілімді насихаттау басқармасы. Табиғатты қоргау жоншдегі республикальгқ комитеттердің аймақтық басқарудың барлық деңгейінде жергілікті органдары - өлкелік, облыстық, аудандық, қалалық бар.

Табиғатты қорғау шараларын жоспарлау мен қаржыландырудың түрлері өзгеріп отырады. Экономикалық тәсілдерге, ресурстарды үнемдеуге қалдықсыз технология суйенетін басқарудың жаңа құрылымы апробациядан өтеді.

Табиғатты пайдаланудың аймақтық басқаруында жергілікті мәслихаттың алатын орны ерекше.

Жергілікті мәслихаттар табиғатты қорғаудың жекелеген сұрақтары бойынша міндетті шешім қабылдауға құқы бар, сонымен қатар оны бұзған жағдайда әкімшілік айып сала алады. Толық шаруашылық есепке көшумен және -мемлекеттік кәсіпорынның, қоршаған ортаны қорғау кәсіпорындары деңгейіндегі Заңдарына сәйкес экономикалық басқарудың жаңа әдістеріне байланысты оларды әкімшілік жүзеге асырады. Бұл жерде табиғатты пайдалану сұрақтарының кәсіпорын процесіндегі туындайтын шешімдері қабылданады, ауаны қорғау,өндіріс пен шаруашылық қалдықтары есебінен топырақ ластануы жөніндегі практикалық шаралар жүзеге асырылады.

Табиғатты қорғауды басқарудың тек ұйымдастыру формаларын ғана емес сонымен қатар оның заңдылықтар, нормативтік, информациялық, экономикалық, білім беру аспектілерінің бүкіл комплекстерін жүзеге асыруы керек. Табиғатты пайдалану облысындағы анағұрлым әкімшілік жауапкершіліктегі шаралар мыналар: ескерту жасау, тиым саду (кәсіпорын мен өмдірісті уақытша жабу, табиғи ресурстарды пайдалануға тиым салу).

Табиғи ресурстарды қорғау және тиімді пайдалану зандары, белгілі-бір тәртіп бұзушылыққа (су заңдылықтары негізі, атмосфералық ауаны қорғау заңы және т.) әкімшілік жауапкершілік шараларын карастырады.

Кәсіпорынның материалдық жауапкершілігі мемлекетке, басқа кәсіпорындарға, ұйымдарға немесе азаматтарға тәртіп бұзу белгілері толық болған жағдайда болады.

Кәсіпорын азаматтық заңдылықтардың жалпы нормаларына сай келетін зиянның есебі бойынша және келтірілген зиянның арнайы белгіленген мөлшері бойынша зиянның орнын толтырады. Заң арқылы зиянның толықтай орнын толтыру қарастырылады немесе мүмкін болмаған жағдайда орнын толтырудың дәлелденген мөлшерін қарастырады. Кәсіпорында зиянның

орнын толтыру міндеті басқа кәсіпорын, мекеме, ұйым тарапынаң талап етілген жағдайда туындайды. Бұл зиянның орнын толтыру сот тәртібімен жүргізіледі және санкцияны шапшаңдатуға мүмкіндік туғызбайды. Басқарманың экономикалық әдіске көшуі табиғатты қорғау жөніндегі территориялды және салалық органдар құқығы мен міндеттемелерін, табиғат қорғау зандылықтарының материальды жауапкершілік формаларын бузудың шаруашылықтың бірыңғай концепцяларының жобаларын жасауды талап етеді. Басқарудың шаруашылық есепті әдісінің негізгі рычагтары бірыңғай, бүтіндей ішкі өзара байланыстағы экономикалық стимул болуы тиіс.

Әдебиеттер: 1,6,20,23,24,25

14 ТАҚЫРЫП. ТАБИҒАТТЫ ҚОРҒАУДЫҢ ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ЖӘНЕ ЖАЛПЬІ ПРОБЛЕМАЛАРЫ

Лекция жоспары:

14.1Табиғатгы корғаудын халықаралык және жалпы проблемалары

14.2Қоршаған ортаны, табиғи ресурстарды қорғау проблемалары және дүние жүзілік даму

14.3Қазақстаиның табиғи ресурстары және даму стратегиясы

14.1Табиғатты қорғаудың халмқаралық және жалпы проблемалары

Адамзаттың өмір сүруімен шешімдері байланыс табатын экологиялық проблемадардың хадықаралық және пәнаралық сипаты халықаралық қатынастарды қозғайтын жаңа ғылыми мәселелерді ашып берді. Бәрінен бұрын, бұл қоршаған орта жалпы мониторингі мен халықаралық басқаруды жүйелеу, оған қосымша космостық ортаны және халықаралық қақтығыстарды баяулату мен тартыстарды жою үшін салды сондай-ақ ұлттық, аймақтық және жалпы қауіпсіздікті қамтамасыз ету.

Ресурстарды жалпы адамзат игілігі үшін тиімді пайдалатнуды қамтамасыз ететін тиімді халықаралық процедуралар мем механизмлер тең құқықтығына негіделген ахуалды орнату қажеттігі туды.

Еуропа өнеркәсібі, ауылшаруашылығы және көлігі, тұрғындарының тығыздығы мен урбанизациялануы аумақтың жинақталуы жоғары деңгейдегі аймақтар санына кіреді (11,6млн шаршы км.аумақта 30-дан астам мемлекет орналасқан).

Еуропадағы қандай да бір елдің шаруашылық қызметі экологиялық жағдайда ықпалы байқалса, ол халықаралық жалпы еуропалық дәрежеге көтеріледі. Осыдан келіп еуропа континентінің елдер арасындағы ынтымақтастық тиімділігі талаптары айрықша ауқымды. Европа табиғи ортасының тұтастығы елдер арасындағы тиімді ынтымақтастық болуымен дәрежесіне, олардың табиғи жағдайларъшьщ бірлігіне сәйкес жалпы немесе

келісідген экологиялық саясаттыц жүргізілуіне тәуелді.

Табиғат компоненттерін бірнеше ел бірлесіп пайдаланатын болғандықтан, олардың эхологиялық шарттарын сақтау, сондай-ақ бұл шаттарды қайта құру жөніндегі кез келген шара табиғатты экономикалық қорғау мен халықаралық реттеудің сенімді механизмін құруды талап етеді. Жалпы европалық негізде қызмет етуде өнедкәсібі дамыған елдердің көбісі қатысады. Мейлінше тығыз бірлесу нәтижесінде экологиялық проблемаларды шешу үшін табылатын шешімдер, бұл мемлекеттердің күштерін біріктіру басқа елдердің, бірінші кезекте негұрлым төменгі ғылыми-техникалық және өнерқәсіб қуаты аз елдер үшін айрықша мүлделігін тудырады. Европа континентінде қоршаған ортаны. қорғау мен жақсартудың халықаралық ынтымақтастығы кен ауқымдағы экологиялық проблемаларды шепгу үшін қажетті практикалық тәхсірибе мен ғылыми ұстанымдарды жасауға жеткізуі тиіс.

Биосфераны қорғаудың жекелеген аспектілері бойынша халықаралық ынтымақтастықтың өз бастауын XIX ғасырдар алады, бірақ XX ғасырдыц ортасына дейін ол негізінен өсімдік пен жануарлардыц жекелеген түрлерін қорғауға ғана қатысты болды. Қоршаған ортаны қорғау және жақсарту міндеттері кең түрге ие болды. Қоршаған орта проблемалары 1968 жылы Парижде биосфера проблемалары, бойынша БҰҰ-да үкіметаралық конференцияда бірінші рет қойылды. Конференция өткізу нәтижесінде биосфера ресурстарын тұтас сақтаумен тиімді пайдаланудың ғылыми неғіздерін жасаумен тужырымдалатын «адам және биосфера» ғылыми бағдарламасы жасалды.

14.2 Қоршаған ортаны, табиғи ресурстарды қорғау проблемалары және әлемдік даму

Дамушы елдердің қоршаған ортаны қорғау саласындағы белсенді саясатқа көшуі қоршаған ортаны қорғау мәселелері бойынша мамандарды даярлауда, ғылыми-зерттеу мекемелерін құруда және экологиялық зерттеулерді көре білуде бұл саясатты жүргізуге жауапты жаңа құқықтық органдарды құруда нақты жүзеге асыруларды әкелді.

Жапонияда қоршаған орта табиғатын қорғау мен жақсарту мақсатындағы заңдылықтар мен басқару, бірінші кезекте денсаулық стандарттарынан негізделген. Жапонияның экологиялық саясатының ерекшелігі – ластаушы кәсіпорын фирмалары есебінен зардап шегушілерге төлейетін ортаның бұлінуінен болған залалдың орнын толтыру жүйелерін кеңінен пайдалаиу болып табылады.

Ұлыбританияның экологиялық саясаты қоршаған ортаның объектіерінің саналық қасиеттерікен шығады. Ұлыбританияда қандай да болмасын құрылыстың жобасын жасамас бұрын, қоршаған ортата баға беру керек, содан соң қоршаған орта жағдайына үнемі бақылау болу керек.

Швецияның экологиялық саясаты атмосфералың, судық топырақтың

және де басқа табиғи объектілердің аятропогендік ластануын болдырмайтын экологиялық таза өндірістік-технологиялық процестер мен құрал-жабдықтар жасап шығару бағытталған.

Францияда қоршаған ортаны қорғауды құқықтық реттеу, тіршілік студің сапасының социальды жағдайынъің түсінігімен, халықтың бөлімі және экологиялық санасы деңгейімен көрінеді.

Халықтың өмір сүру, еңбек ету, демалуының экологиялық қолайлы жағдайларына адамның субъективті құқығық мемлекеттік-құқықтық дайындаудың қажетгілігі туды.

Тұрғындардың жан басьша есебімен жалпы ұлттық өнім көлемінде шамамен білдірілетік тұрмыстық деңтейінің әлеуметтікэкономикалық қөрсеткіштері орнына «өмір сапасы».....және тұрғындар жиілігі және экономиканың өнеркәсіп және аграр секторының орналасуы, ең аз ресурстармен қамтылу және табиғи табиғат ортаның жағдайының жинақты енгізіледі. Индияда үкімет үшін ұсыныстар даярлау тапсырылған қошаған ортаны қорғау саласында жоспарлау мен үйлестіру жөніндегі ұлттық комитет құрылды.

14.3 Қазақстанның табиғи ресурстары және даму стратегиясы

Қазақстан табиғи ресурстардың мол қорына, оның ішінде энергетикалық ресурстардың айрықша қорына ие. Біздің еліміздің территориясында, біздерді мұнайшы елдердің алғашқы ондығына алып шығаратын мұнай мен газдың кен орындары бар.

Қазақстанда сонымен қатар, көмір, хром, алтын және басқа бағалы минералдардың мол қоры бар. Бізде күн және жел энергиясын қолданудың мол мүмкіндіктері бар.

Осыған қарамастан, біздер бірнеше жылдар қатарынан өзіміздің ішкі қажетімізді өтей алмай келеміз. Бұл совет дәуірінде құрылған бөлу жүйесінің іздері және де бізде қажетті инфрақұрылыстар болмауының салдары еді.

Басқаша айтқанда, халықаралық рынокқа мұнай мен газды экспортқа шығару қажетті байланыстың болмауынан, біздің даму жоспарымызды тарату үшін үлкен қаражат алу мүмкіндігін мейлінше төмендетеді.

Энергетикалық ресурстарды жүзеге асыру мынадай элементтерді өзіне кіргізеді.

Бірінші. Біздер өзіміздің қорымызды тез әрі тиімді пайдалану үшін, халықаралық ең жаксы технологиялар, ноу-хоу және ірі капитал назарын аудару үшін ұзақ мерзімдік серіктестік шартқа отырамыз. Бірқатар ірі келісім-шарттарға қол қойдық, ал басқалары даярлық стадиясында.

Біздер, біздің есебімізбен олардың есебі үйлесетін, ұзақ мерзімді болашағы бар серіктерді іздейміз. Контрактіде біздер нақты және ақылмен Қазақстан мүдделерін, экологиясын, біздің қызметкерлердің жұмыспен қамтамасыз етілуін және даярлығын, социальды жағдайларды шешу

қажеттігін қорғаймыз. Біздің табиғи ресурстарымызды қолдану барысында, біздер жоғары деңгейдегі дүние жүзілік практиками сай келетін және Қазақстан мүдделеріне жауап беретін айқын келісімге мүдделіміз. Бұл жерде - біздің кірісіміздің түрақтылығы мен келісім-шарттардың әділдігі, сонымен қатар дүние жүзілік қоғамдастық қолдау керек.

Біздің стратегиямыздың екінші бөлімі - мұнай мен газды экспортқа шығару үшін құбыр айдау жүйесін құру. Тек қана тәуелсіз экспорттық маршруттардың көп саны, біздің бір көршіге тәуелді болуымызды және бір тұтынушыдан монополиялық бағалы тәуелділігімізді болдырмауы мүмкін.

Үшіншіден, отын ресурстарын пайдалану жөніндегі біздің стратегиямыз ірі елдердің назарын аударуға, яғни АҚШ, Ресей, Қытай, Батыс Еуропа мемлекеттерінің біздің мұнай-газ бизнесіміздің дамуына капитал салуын қамтамасыз етугс бағытталып отыр. Бұл елдер мен компаниялардың біздің ресурстарымызды тұрақты және ұдайы түрде экспорттаудың экономикалық мүддесі, тәуелсіз және гүлденген Қазақстан дамуына жағдай жасайды.

Төртіншіден, біз шетел инвестициясының назарын аудару аркылы, ішкі молшылықты және бәсекелестік тәуелсіздікті жасап, дамыта аламыз.

Ақыр соңыңда, бесінші, өзіміздің стратегиялық ресурстарымызды қатаң бақылау үнемді өмір сүрумен қаражатты ұқыпты жұмсап, бір бөлігін келешек ұрпаққа сақтауымыз керек.

Әдебиеттер: 25 және т.б.

«Табиғатты пайдалану экономикасы» курсының бағдарламасы

(2 несие сағаты)

5В0506 «Экономика», 5В0510 «Мемлекеттік және жергілікті басқару» мамандықтары үшін 7 семестр, 2010-2011 оқу жылы Оқытушы: а/ш.ғ.к. М.С. Исмагулов Сабақ µткізілетін орын: Алтынсарина 4, корпус 5, Байланыс телефоны: 22-15-03

Сағаттар саны : дәріс – 2 сағат, семинар - 1 сағат, ОСӨЖ – 1 сағат (кесте бойынша)

Кредит саны: 3

Бұл курстың мақсаты студентті табиғатты тиімді пайдалану кезінде негізгі жолдарды іздеуге, табиғатты қорғау шараларын жүзеге асырудың экономикалық тиімділігін анықтау мен қоршаған ортаны ластау арқылы халық шаруашылығына тигізген экономикалық шығынды бағалауды үйрету болып табылады.

Негізгі көңіл келесі тапсырмаларды шешуге аударылады:

берілген проблеманы зерттеудегі кешендік ықпал

табиғи кешендердің өзара тәуелділігі мен өзара жүйесін бекіту

табиғат пен қоғамның өзара іс-әрекеті кезіндегі экологиялық нәтиже көзқарасы бойынша қоршаған ортаны қорғау мен табиғи ресурстарды тиімді пайдалану проблемалары.

Сабақ беру әдістері:

лекциялар мен дискуссиялар

тыңдаушылар күшімен дискуссияны ұйымдастыру

үй тапсырмалары

Тексеру нысаны Ағымдағы тексеру: семинар сабақтарында-бағдарлама тақырыбы бойынша түсінік айту

Сыртқы тексеру-жазбаша сыртқы бақылау жұмысы Қорытынды тексеру-тест экзамені.

Студенттерге талаптар:

1.Курс бойынша бағалау студенттің тұрақты жұмысы кезінде барлық семестр аралығында құрылады. Студенттер сабақ уақытында белсенді қызмет етуге қызығушылық білдіруі қажет, өйткені ол үшін студенттің қорытынды бағалауын жоғарылататын баллдар қосылады.

2.Сабаққа қатысуға студент университет ережесі бойынша белгілі себептер бойынша үш сабақтан артық емес өткізе алады, егер студент артық өткізсе (жақсы көретін себептері бойынша), онда оқытушы студентке бұл курстан және барлық оқу бағдарламасынан бос екенін жариялау міндетті.