sarf
.pdf
www.arabic.uz
отувчиро эр |
•2 Z@ |
.^"Z@ |
. "Z@ |
9"Z@ |
m n6" |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
отувчиро аёл |
:"6Z |
z "6Z |
"6Z |
9 "6Z |
o[Ip6" |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
9#"Z@ аслида 6:#"Z@ эди, ? # мута аррик ма обли мафту деб, ? # ни (алиф)га алб илдик 9"Z@ бўлди.
.^"Z@ аслида .^#6"Z@ эди, ? # мута аррик ма обли мафту деб, ? # ни (алиф)га алб илдик .V #"Z@ бўлди. (алиф) билан V ўртасида ижтимоий сокинайн бўлди деб, (алиф)ни азф илдик .^"Z@ бўлди.
2• Z@ аслида :#6 " Z@ эди, ? # га замма о ир деб, ? # нинг заммасини азфилдик :" Z@ бўлди. " нинг касраси ? # га далолат илгани учун ? # дан бе ожат бўлинди деб ? ни азф илдик ва азф илинган ? дан эваз деб,
"га танвин бердик 2• Z@ бўлди.
Сулосий мужарраднинг I- бобини лафифига мисол a+V UVZ aVZ нинг ишти о и.
Ривоят илди 1эр |
:8 " (+ % |
UVZ |
|
|
|
||
|
|
|
|
Ривоят илади 1эр |
_Z+ E6" (+ % |
a+V |
|
|
|
||
|
|
|
|
Ривоят илмо |
|
Z 7" ) |
aVZ |
|
|
|
|
|
|
|
|
Ривоят илувчи 1эр |
(/ ) |
V• Z |
|
|
|
||
|
|
|
|
Ривоят илилувчи 1эр |
5^6%4$" ) |
‹aV+ " |
|
|
|
||
|
|
|
|
Ривоят илмади 1эр |
-& (+ % |
V+ |
|
|
|
||
|
|
|
|
Ривоят илмайди 1эр |
:$I (+ % |
aV+ = |
|
|
|
||
|
|
|
|
Ривоят ил (сен) 1эр |
8 + "@ |
V+ Z |
|
|
|
||
|
|
|
|
Ривоят илсин 1эр |
Ng h + "@ |
V+ |
|
|
|
||
|
|
|
|
Ривоят илма(сен) 1эр |
:+3I (+ % |
V+ D = |
|
|
|
||
|
|
|
|
Ривоят иладиган жой ва |
. d"V . " ) |
V„ " |
|
|
|
||
ва т |
|
|
|
Ривоят иладиган асбоб |
e f ) |
V„ " |
|
|
|
||
|
|
|
|
Ривоят илувчиро |
1эр |
( E4$D ) |
UVZ@ |
|
|
||
|
|
|
|
81
www.arabic.uz
:"^F%" r1 I :8 " (+ %
|
K,& |
q +14\D |
|
$4 6" |
|
Ривоят илди эр |
VVZ |
VZ |
|
UVZ |
m n6" Ng h |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Р. илди аёл |
VZ |
DVZ |
|
zVZ |
o[Ip6" Ng h |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Р. илдинг эр |
6 VZ |
,6 VZ |
|
e VZ |
m n6" Ni j6" |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Р. илдинг аёл |
[ 6 VZ |
,6 VZ |
|
e VZ |
o[Ip6" Ni j6" |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Р. илдим |
1 VZ |
kd 6" |
|
e6 VZ |
kd 6" |
|
|
|
|
|
|
Р. илдик |
|
l4 K" |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
.оида:+ар ачон "йо" мута+аррик ёки сукунлик бўлиб ма обли |
|||||
фат+алик бўлса "йо" алифга алб илинади. |
|
|
|||
UVZ аслида aVZ эди, ? # |
мута аррик ма обли мафту деб, ? # ни |
||||
(алиф)га алб илдик UVZ бўлди.
VVZ аслида ^#6VZ эди, ? # мута аррик ма обли мафту деб, ? # ни (алиф)га алб илдик V VZ бўлди. (алиф) билан V ўртасида ижтимоий сокинайн бўлди деб, (алиф)ни азф илдик VVZ бўлди.
zVZ аслида e# VZ эди, ? # мута аррик ма обли мафту деб, ? # ни (алиф)га алб илдик z VZ бўлди. (алиф) билан z ўртасида ижтимоий сокинайн бўлди деб, (алиф)ни азф илдик zVZ бўлди.
#DVZ аслида # VZ эди, ? # мута аррик ма обли мафту деб, ? # ни (алиф)га алб илдик #D VZ бўлди. Муаннас аломати бўлган z ар доим сукунли бўлади, унга тасния (алиф)и ёпишганда эса ( # VZ ) тилга осон бўлиши учун z га фат а аракати берилди. Шу аслини эътибори билан (алиф) билан z ўртасида ижтимоий сокинайн бўлди деб, (алиф)ни азфилдик DVZ бўлди.
.оида:Маълум феъли мозийни маж+ул илиш учун охиридан олдинги +арфни +аракатини касра ва ундан олдинги +ар бир +аракатли +арфни +аракатини замма иламиз.
VVZ ни маж ул илмо чи бўлсак аслига айтарамиз, аслида ^#6VZ эди, охиридан олдинги арфни аракатини касра иламиз ^6V+ Z бўлади ва ундан
82
www.arabic.uz
олдинг ар бир аракатли арфни аракатини замма иламиз ^6+V6Z бўлади. ? га замма о ир деб, ? нинг заммасини ма облидаги V га бердик ва унингаракатини азф илдик ^# V6Z бўлди. ? # билан V ўртасида ижтимоий сокинайн бўлди деб, ? ни азф илдик VV6Z бўлди.
.оида: иллатли +арфнинг +аракати олдидаги со- +арфнинг +аракатидан бош ача бўлса, иллатли +арф +аракати со- +арфга кўчирилади.
: ^63t" r1 1 8 " (+ %
|
|
K,& |
|
q +14\D |
|
$4 6" |
|
||
Р.т илинди эр |
VV6Z |
|
V6Z+ |
|
aV6Z+ |
m n6" Ng h |
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Р. илинди аёл |
V6Z+ |
|
V6Z+ |
|
e V6Z+ |
o[Ip6" Ng h |
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Р. илиндинг эр |
6 V6Z+ |
|
,6 V6Z+ |
|
e V6Z+ |
m n6" Ni j6" |
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Р. илиндинг аёл |
[ 6 V6Z+ |
|
,6 V6Z+ |
|
e V6Z+ |
o[Ip6" Ni j6" |
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Р. илиндим |
1 V6Z+ |
|
kd 6" |
|
e6 V6Z+ |
kd 6" |
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
||
Р. илиндик |
|
|
l4 K" |
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
:"^F%" r1 I _Z+ E6" (+ % |
|
|
|
|||
|
|
K,& |
|
q +14\D |
|
$4 6" |
|
|
|
Р. илади эр |
|
.VV6 |
|
. V+ |
|
|
aV+ |
|
m n6" Ng h |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Р. илади аёл |
|
V+ |
|
. V+ D |
|
|
aV+ D |
|
o[Ip6" Ng h |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Р. иласан эр |
|
.VV6 D |
|
. V+ D |
|
|
aV+ D |
|
m n6" Ni j6" |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Р. иласан аёл |
|
V+ D |
|
. V+ D |
|
|
V+ D |
|
o[Ip6" Ni j6" |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Р. иламан |
|
aV+ I |
|
kd 6" |
|
|
aV+ Z@ |
|
kd 6" |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Р. иламиз |
|
|
|
l4 K" |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
aV+ аслида a6 V+ эди, ? # га замма о ир деб, ? # нинг заммасини азф |
|||||||||
илдик aV+ бўлди. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
.оида: иллатли +арфнинг +аракати олдидаги со- +арфнинг +аракатидан бош ача бўлса, иллатли +арф +аракати со- +арфга кўчирилади.
83
www.arabic.uz
.VV # 6 аслида .^#6 V+ эди,? # га замма о ир деб, ? # нинг заммасини ма облидаги V га бердик ва унинг аракатини азф илдик .^ V 6 бўлди. ? билан V ўртасида ижтимоий сокинайн бўлди деб, ? ни азф илдик .VV 6
бўлди.
V D+ аслида +V # D+ эди, ? # га касра о ир деб, ? # нинг касрани азфилдик V # D+ бўлди. Икки ? # нинг ўртасида ижтимоий сокинайн бўлди деб, биринчи ? ни азф илдик V D+ бўлди.
.оида: Маълум феъли музореъни маж+ул илиш учун охиридан олдинги +арфни +аракатини фат+а ва +арфи музореъатни заммаиламиз.
aV+ ни маж ул илмо чи бўлсак, аслига айтарамиз аслида a6 V+ эди, охиридан олдинги арфни аракатини фат а иламиз a6 V+ бўлади ва арфи музореъатни замма иламиз 6aV 6 бўлади. ? # мута аррик ма обли мафту деб, ? ни (алиф)га алб илдик aV 6 бўлди.
|
|
: ^63 t " r1 +I _Z E6"+ |
( %+ |
|
|
|||
|
K , & |
|
q +14\ D |
|
4$6" |
|
|
|
Р. илинади эр |
V 6 |
|
. |
V 6 |
|
U V 6 |
m n6" |
N g h |
|
|
|
||||||
Р. илинади аёл |
V 6 |
|
. |
V 6D |
|
U V 6D |
o[I p6" |
N g h |
|
|
|
||||||
Р. илинасан эр |
.V V 6D |
|
. |
V 6D |
|
U V 6D |
m n6" N i j6" |
|
|
|
|
||||||
Р. илинасан аёл |
V 6D |
|
. |
V 6D |
|
V 6D |
o[I p6" N i j6" |
|
|
|
|
||||||
Р. илинаман |
U V 6I |
|
k d 6" |
|
U V ZF@ |
k d 6" |
|
|
Р. илинамиз |
|
|
|
|||||
|
|
l4 K " |
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
||
.VV 6 аслида .^#6 V 6 эди, ? # мута аррик ма обли мафту деб, ? # ни (алиф)га алб илдик .V V ##6 бўлди. (алиф) билан V нинг ўртасида ижтимоий сокинайн бўлди деб, (алиф)ни азф илдик .VV 6 бўлди.
V D6 аслида u+ V #6D эди, ? # мута аррик ма обли мафту деб, ? # ни (алиф)га алб илдик V #6D бўлди. (алиф) билан ? # нинг ўртасида ижтимоий сокинайн бўлди деб, (алиф)ни азф илдик V 6D бўлди.
84
|
|
|
|
|
|
www.arabic.uz |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
(/ ) |
|
|
|
|
|
|
|
K,& |
q +14\D |
$4 |
6" |
|
|
|
|
Р. илувчи эр |
.VV6 Z |
. V+ Z |
V• Z |
|
|
m n6" |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Р. илувчи аёл |
z V+ Z |
. V+ Z |
q' V+ Z |
|
o[Ip6" |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
•V Z аслида a+V Z эди, ? # га замма о ир деб, ? # нинг заммасини азфилдик +V Z бўлди. ? # билан танвин ўртасида ижтимоий сокинайн бўлди деб, ? ни азф илдик V• Z бўлди.
.VV6 Z аслида .^#6V+ Z эди, ? # га замма о ир деб, ? # нинг заммасини ма облидаги V га бердик ва унинг аракатини азф илдик .^ V6 Z бўлди. ?
билан V ўртасида ижтимоий сокинайн бўлди деб, ? # |
ни азф илдик |
|||||
.VV6 Zбўлди. |
|
|
|
|
|
|
|
|
5^6%4$" + ) |
|
|
|
|
|
K,& |
q +14\D |
$4 6" |
|
|
|
Р. илинувчи эр |
.^‡V+ " |
. [V+ " |
‹aV+ " |
|
m n6" |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Р. илинувчи аёл |
z [V+ " |
. [V+ " |
q[' V+ " |
|
o[Ip6" |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
.оида: калиманинг охирида V билан ? # бирга келиб аввалгиси сукунли иккинчиси +аракатли бўлса V ни ? га алб илиб, икки ? # нинг ўртасида шарти ид-ом мавжуд бўлди деб ид-ом илинади.
‹aV+ " аслида aV6V " эди, V билан ? бир калимад жамъ бўлди, аввалгиси сукунли иккинчиси аракатли деб, V ни ? # га алб илдик :# 6V " бўлди. Икки ? нинг ўртасида шарти ид ом мавжуд бўлди деб ид ом иламиз ‹aV6 " бўлади. ? ## ўзидан олдинги арфнинг аракатини касра бўлишинио лайди деб, ма облига касра бердик ‹aV+ " бўлди.
Феъли жа+д
85
www.arabic.uz
Феъли жа днинг маълумини феъли музореънинг маълумидан, маж улини маж улидан олиб олдига ми жа дни келтирамиз. Бу # ми
жа д охири со феълларнинг охирини жазм - сукун, охири иллатли бўлган - но ис феълларни охирини эса азф илади ва феъли жа д маънода феъли мозийнинг инкори бўлади.
Масалан: aV+ дан жа д феъли ясаш учун аслига айтарамиз 6a+V эди, олдига ми жа дни келтирамиз +V бўлди.
: "^F % " r1 I-& +( %
|
K , & |
|
q +14\ D |
|
4$6" |
|
|
|
Р. илмади эр |
VV 6 |
|
+^" |
V+ |
|
m n6" |
N g h |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Р. илмади аёл |
V+ |
|
V D+ |
|
V+ D |
|
o[I p6" |
N g h |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Р. илмадинг эр |
VV D6 |
|
V D+ |
|
V+ D |
|
m n6" N i j6" |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
Р. илмадинг аёл |
V D+ |
|
V D+ |
|
aV D+ |
o[I p6" N i j6" |
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
Р. илмадим |
V+ I |
k d 6" |
V+ Z @ |
|
k d 6" |
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Р. илмадик |
|
|
l4 |
K " |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
VV 6 аслида ^6 V+ эди, ? # га замма о ир деб, ? # нинг заммасини ма облидаги V га бердик ва унинг аракатини азф илдик ^#6V бўлди. ? билан V ўртасида ижтимоий сокинайн бўлди деб, ? ни азф илдик
VV 6бўлди.
.оида: иллатли +арфнинг +аракати олдидаги со- +арфнинг +аракатидан бош ача бўлса, иллатли +арф +аракати со- +арфга кўчирилади.
aV D+ аслида :+ V D+ эди, ? га касра о ир деб, касрани азф илдик
:#+V D бўлди. Икки ? # нинг ўртасида ижтимоий сокинайн бўлди деб, биринчи ? ни азф илдик aV D+ бўлди.
.оида: Феъли жа+днинг маълумини маж+ул илмо чи бўлсак охиридан олдинги +арфни +аракатини фат+а ва +арфи музореъатни замма иламиз.
86
www.arabic.uz
+V## ## ни маж ул илмо чи бўлсак, охиридан олдинги арфниаракатини фат а иламиз V# # бўлади ва арфи музореъатни заммаиламиз V6 бўлади.
: ^63 t " r1 +I-& +( %
|
K , & |
|
q +14\ D |
|
4$6" |
|
|
|
Р. илинмади эр |
VV 6 |
|
V 6 |
|
V6 |
|
m n6" |
N g h |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Р. илинмади аёл |
V 6 |
|
V 6D |
|
V6D |
|
o[I p6" |
N g h |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Р. илинмадинг эр |
VV 6D |
|
V 6D |
|
V6D |
|
m n6" N i j6" |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
Р. илинмадинг аёл |
V 6D |
|
V 6D |
|
aV 6D |
o[I p6" N i j6" |
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
Р. илинмадим |
V6I |
k d 6" |
VZF@ |
|
k d 6" |
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Р. илинмадик |
|
|
l4 |
K " |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
Феъли нафий
Феъли нафийнинг маълумини феъли музореънинг маълумидан, маж улини маж улидан олиб олдига = и нафийни келтирамиз ва феъли нафий маънода феъли музореънинг инкори бўлади.
: "^F % " r1 +I :$I ( %+
|
K , & |
|
q +14\ D |
|
4$6" |
|
|
Р. илмайди эр |
.VV 6 = |
.V+ |
= |
aV+ |
= |
m n6" N g h |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Р. илмайди аёл |
V+ |
= |
.V D+ |
= |
aV D+ |
= |
o[I p6" N g h |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Р. илмайсан эр |
.VV D6 = |
.V D+ |
= |
aV D+ |
= |
m n6" N i j6" |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Р. илмайсан аёл |
V D+ |
= |
.V D+ |
= |
V D+ |
= |
o[I p6" N i j6" |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Р. илмайман |
aV I+ |
= |
k d 6" |
|
aV Z @+ |
= |
k d 6" |
|
|
|
|
|
|
|
|
Р. илмаймиз |
|
|
l4 K " |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
.оида: Феъли нафийни маълумини маж+ул илиш учун охиридан олдинги +арфни +аракатини фат+а ва +арфи музореъатни замма иламиз.
87
www.arabic.uz
aV+ # = ни маж ул илмо чи бўлсак, аслига айтарамиз 6aV+ # = эди, охиридан олдинги арфни аракатини фат а иламиз 6aV # = бўлади ваарфи музореъатни замма иламиз a6 V 6 = бўлади. ? # мута аррик ма обли мафту деб, ? ни (алиф)га алб илдик UV 6 = бўлди.
: ^63t" r1 +I :$I (+ %
|
K,& |
q +14\D |
$4 6" |
|
Р. илинмайди эр |
.VV 6 = |
. V 6 = |
UV 6 |
m n6" Ng h |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Р. илинмайди аёл |
V 6 = |
. V 6D = |
UV D6 |
o[Ip6" Ng h |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Р. илинмайсан эр |
.VV 6D = |
. V 6D = |
UV 6D |
m n6" Ni j6" |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Р. илинмайсан аёл |
V 6D = |
. V 6D = |
V 6D |
o[Ip"6 Ni j6" |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Р. илинмайман |
UV 6I = |
kd 6" |
UVZF@ |
kd 6" |
|
|
|
|
|
Р. илинмаймиз |
|
l4 K" |
|
|
|
|
|
|
|
|
Амри +озир |
|
|
|
|
Амр ясаш |
|
|
|
Амр озир феъли музореънинг олтита мухотоб сий асидан икки йўл билан ясалади.
Биринчи йўл: музореъ феълининг охирига араймиз агар со арф бўлса сукун иламиз ( 6 + E#D- + #8 ), агар тасния ёки жамъи музакар ёки
мухотаба муфради муаннас зоида нунлари бўлса олиб ташлаймиз ( + 8 :++ 8 ^6+ 8 u++ ED .^6+ ED . + ED ), агар жамъи муаннас нуни яъни нуни
нисва бўлса ўз олида олдирилади "аззамаиру ла ту+зафу вала татабаддалу"-" замирлар олиб ташланмайди ам ўзгартирилмайди ам" деган оидага биноан. ( + 8 A + ED ), ёки агар калиманинг охири иллатли
арф бўлса ам олиб ташлаймиз ( 6 F A ^6/ D 2+ Z – :" D ).
Иккинчи йўл билан арфи музореъатни ( u#D@ ) олиб ташлаймиз ва сукун билан ў иш о ир бўлгани учун калиманинг u##/ ни баробаригаараймиз яъни, F(O‚%4$ нинг u#/ нини баробарига араймиз, заммалик бўлса калиманинг бошига заммалик амзани келтирамиз ( A Q6 S#D 67IF – 671D
88
www.arabic.uz
Q6 #RF ), агар фат алик ёки касралик бўлса калиманинг бошига касраликамзани келтирамиз (K,) – K6, D + 8 – 6 + ED).
Бу сулосий мужарраднинг олти бобида амр ясашни умумий оидаси.
|
|
8 + "@ |
|
|
|
|
|
K,& |
q +14\D |
|
$4 |
6" |
|
Р. илсен эр |
VV6Z |
V+ Z |
|
V+ Z |
|
m n6" |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Р. илсен аёл |
V+ Z |
V+ Z |
|
aV+ Z |
o[Ip6" |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
+VZ ни aV+ D дан аслига айтариб 6aV+ #D дан икки йўл билан амр оламиз: Биринчи йўл билан калиманинг охирига арадик арфи иллат-касал арф экан азф илдик +V D бўлди.
Иккинчи йўл билан арфи музореъатни азф илдик V+ Z бўлди. Сукун билан ў иш о ир бўлгани учун калиманинг u#/ ни баробарига арадик касралик экан калиманинг бошига амзаи максурани келтирдик V+ Z бўлди.
# V+ Z ни . # +V D дан икки йўл билан амр оламиз: Биринчи йўл билан калиманинг охирига арадик зоида тасния нуни экан азф илдик # V+ D бўлди. Иккинчи йўл билан арфи музореъатни азф илдик # +VZ бўлди. Сукун билан ў иш о ир бўлгани учун калиманинг u#/ ни баробарига
арадик касралик экан калиманинг бошига амзаи максурани келтирдик
V+ Z бўлди.
VV6Z ни .VV6 #D дан аслига айтариб .^#6+V D дан икки йўл билан амр оламиз: Биринчи йўл билан калиманинг охирига арадик зоида музаккар жамъи нуни экан азф илдик ^6+V D бўлди.
Иккинчи йўл билан арфи музореъатни азф илдик ^#6V+ Z бўлди. Сукун билан ў иш о ир бўлгани учун калиманинг u#/ ни баробарига
арадик касралик экан калиманинг бошига амзаи максурани келтирдик^#6V+ Z бўлди. ? # га замма о ир деб, ? # нинг заммасини ма облидаги V га
бердик ва унинг аракатини азф илдик ^ 6VZ бўлди. ? билан V ўртасида ижтимоий сокинайн бўлди деб, ? ни азф илдик VV6Z бўлди.
89
www.arabic.uz
aV+ Z ни V D+ дан аслига айтариб u+ V D+ дан икки йўл билан амр оламиз:
Биринчи йўл билан калиманинг охирига арадик зоида муаннас муфрад нуни экан азф илдик :+ V D+ бўлди.
Иккинчи йўл билан арфи музореъатни азф илдик :#++V Z бўлди. Сукун билан ў иш о ир бўлгани учун калиманинг u#/ ни баробарига
арадик касралик экан калиманинг бошига амзаи максурани келтирдик :+ V Z+ бўлди. ? га касра о ир деб, ? нинг касрани азф илдик : V Z+ бўлди.
Икки ? нинг ўртасида ижтимоий сокинайн бўлди деб, биринчи ? ни азфилдик aV Z+ бўлди.
#V Z+ ни V # D+ дан икки йўл билан амр оламиз: Биринчи йўл билан
калиманинг охирига арадик жамъи нуни нисва - мухотаба жамъи муаннас нуни экан "аззамаиру ла ту+зафу вала татабаддалу"-" замирлар олиб ташланмайди ам ўзгартирилмайди ам" деган оидага амал илиб, ўз олида олдирдик. Иккинчи йўл билан арфи музореъатни азф илдик
#V Z+ бўлди. Сукун билан ў иш о ир бўлгани учун калиманинг u#/ ни баробарига арадик касралик экан калиманинг бошига амзаи максурани келтирдик V Z+ бўлди.
Амри -оиб
Амри оибни феъли музореъни маълумининг олтита оиб ва икки мутакаллим се аларидан олиб олдига "ломи амр"ни келтирамиз ва бу "ломи амр" музореъ феълнинг охирини жазм - сукун, охири иллатли бўлган - но ис феълларни охирини эса азф илади.
: "^F % " r1 I N g h " @+
|
K , & |
q +14\ D |
4$6" |
|
|
Р. илсин эр |
VV 6 |
V+ |
V+ |
m n6" |
N g h |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Р. илсин аёл |
V+ |
V+ |
V+ |
o[I p6" |
N g h |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Р. илайин |
V+ 1 |
l4 K " k d 6" |
V ZB+ ƒ |
k d 6" |
|
|
|
|
|
|
|
Р. илайлик |
|
|
|
|
|
.оида: амри -оибнинг маълумини маж+ул илмо чи бўлсак охиридан олдинги +арфни +аракатини фат+а ва +арфи музореъатни замма иламиз.
90