Ф КГМУ 4/3-06/01

ИП №6 УМС при КазГМА

от 14 июня 2007 г.

Қарағанды мемлекеттік медицина университеті

МЕДИЦИНАЛЫҚ БИОФИЗИКА ЖӘНЕ ИНФОРМАТИКА КАФЕДРАСЫ

Практикалық сабақтарға арналған әдістемелік нұсқаулар

Тақырыбы: «MS Excel кестелік процессор. Пайдаланушы интерфейсі. Блоктармен жұмыс.»

Мамандғы: 5B110200 «Қоғамдық денсаулық сақтау»

Пән: ООDОO5 Inf 1105 ИНФОРМАТИКА

КУРС: І

Құрастырушы: Тажина А.М.

Қарағанды , 2010

Кафедра отырысында бекітілді

№_____ хаттама «____»_______________

БЕКІТІЛГЕН

Кафедра меңгерушісі ____________________Б.К.Койчубеков.

ТАҚЫРЫБЫ: MS Excel кестелік процессор. Пайдаланушы интерфейсі. Блоктармен жұмыс

Тақырып маңыздылығы:

Медициналық практикада және ғылыми-зерттеу жұмыстарында түрлі кестелер жиі қолданылады. Microsoft Excel программалар пакетімен жұмыс істеу дағдыларын меңгеру кестелерді құру және олармен жұмыс істеу уақытын біраз қысқартуға мүмкіндік береді.

Сабақ мақсаты: Студенттерді Excel 7.O қолданбалы программалар пакетімен жұмыс істеуді үйрету.

Студент білуі керек:

• Excel программасының тағайындалуын

• Excel программасының мүмкіндіктерін

Студент істеуі керек:

• Excel программасын қосу

• кесте шаблонын құру

• бастапқы мәліметтерді енгізу

• бастапқы мәліметтер кестелерін құрастыру

• жаңа жұмыс кітабын құру

• беттермен жұмыс істеу

Базистік сұрақтар

1. Windows операциондық жүйесі

2. Терезелермен жұмыс істеу

3. Менюмен жұмыс істеу

4. «Тышқанмен» жұмыс істеу

5. Файлдармен жұмыс істеу (құру, көшіру, атын өзгерту)

6. Word мәтіндік редакторымен жұмыс істеу.

Сабақ тақырыбы бойынша сұрақтар

1. Excel программасын қосу.

2. Жаңа жұмыс кітабын құру.

3. Excel пайдаланушылық интерфейсі.

4. Мәліметтерді енгізу тәсілдері.

5. Автозаполнение командасымен жұмыс істеу.

6. Шаблон құру.

7. Беттермен жұмыс істеу технологиясы.

8. Кестелерді форматтау тәсілдері.

АҚПАРАТТЫҚ-ДИДАКТИКАЛЫҚ БЛОК

Оқытушымен жұмыс істеу

EXCEL – бұл өте қуатты және жоғары интеллектуалды кестелік редактор: электрондық кестелерді құру және өңдеуге арналған программа.

EXCEL қарапайым кестелермен ғана жұмыс істемейді. Кесте ұяшықтарын цифрлармен, мәтінмен, графикамен толтыруға болады. Сонымен қатар EXCEL графиктер мен диаграммалар құрастыра алады (оны қарапайым кестені түрлендіру арқылы алуға болады).

EXCEL байланыс механизмі бір беттің ғана емес, бүкіл кітаптың шегінде тоқтаусыз жұмыс істейді.

Ұяшықтардың бір-бірімен байланысын ғана емес, EXCEL сонымен қатар пайдаланушыларға сұрыптаудың үлкен мүмкіндіктерін ұсынады.

Excel негізгі терминдері

Excel қосылған кезде құжат терезесінде бос жұмыс кітабы пайда болады. Жұмыс кітабы – Excel-дің мәліметтерді сақтау және өңдеу үшін қолданатын негізгі құжаты. Жұмыс кітабы жеке жұмыс беттерінен тұрады, олардың әрқайсысында мәліметтер болуы мүмкін. Үнсіз келісім бойынша әрбір жаңадан құрылған жұмыс кітабы 3 жұмыс бетінен тұрады, олардың санын өзгертіп отыруға болады.

Microsoft Excel-дегі кітап файл болып табылады. Әрбір кітап бірнеше беттен тұра алатындықтан, бір файлда түрлі мәліметтер салып, олардың арасында қажетті байланыстар орнатуға болады.

Жұмыс беттері мәліметтерді ұйымдастыру және талдау үшін қажет. Мәліметтерді бір уақытта бірнеше бетте енгізіп, өзгертіп отыруға болады, сонымен қатар бірнеше беттегі мәліметтерге сүйене отырып, есептеулер жүргізуге болады.

Әрбір жұмыс беті 256 бағаннан және 65536 жолдан тұрады.

Бағандар латын әріптерімен белгіленген: A-дан Z-ке дейін, әрі қарай AA-дан AZ-ке дейін, сосын BA-дан BZ-ке дейін және т.с.с IV- ке дейін.

Жолдар араб цифрларымен белгіленген.

жолдар мен бағандарға бөлінген, олардың қиылысулары ұяшықтарды құрастырады, оларда жұмыс бетінде көрсетілген барлық ақпарат орналасады. Әрбір ұяшықтың қиылысқан жол мен бағанға сәйкес өз белгіленуі болады. Осылайша, әрбір ұяшықтың латын әрпінен және саннан тұратын адресі болады. Мысалы, C5 – бұл С бағаны мен 5 жолдың қиылысуындағы ұяшық адресі.

Нәтижесінде көптеген торларға (ұяшықтарға) бөлінген бет аламыз. Бұл беттерді кез келгенмен толтыруға болады – мәтінмен, сандық мәнмен, графикамен.

Жұмыс бетінің терезесінің төменгі жағында беттер ярлыктары орналасқан, олар жұмыс кітабындағы қажетті беттерді таңдауға мүмкіндік береді. Олардың бастапқы аттары Лист1, Лист2 және т.б.

Excel қосу. Жаңа жұмыс кітабын құру.

Excel келесі меню көмегімен қосылады: Пуск - Программы - Microsoft Excel. Экранда стандартты Книга 1 атты жаңа жұмыс кітабы пайда болады.

Шаблон құру.

«Шаблон» файлы "Книга 1" файлының атын өзгерту арқылы жасалады. Excel-дің әрбір жұмыс кітабының бастапқы 3 беті болады. Шаблонға біреуі де жеткілікті. Сондықтан қалған екеуін алып тастау керек.

Кестені көріктілеу ету үшін әртүрлі форматтау (пішімдеу) элементтерін кіргізуге болады. Шрифтті және оның өлшемдерін өзгертуге болады, бұл мәтіндік мәліметтерге ғана емес, сандық мәліметтерге де жатады. Excel-дегі жұмыс кітабын ашқанда шрифт автоматты түрде Arial Cyr, ал өлшемі 10 болады.

Кестелерді құрудың негізгі ережелері.

Excel-де кестелерді құру жұмыс бетінде орындалады. Жұмыс кітабын ашқанда бірінші беттің А1 ұяшығы белсенді болады. Белсенді ұяшықтың баған мен жолдың тақырыпшаларының тізбегінен тұратын адресі формула жолының сол жағында – атөрісінде көрсетіледі.

Жұмыс кітабында әрқашанда ұяшыққа нұсқағыш болады. Ұяшықты белсенді ету үшін, оны шерту керек. Ұяшық нұсқағышын пернетақтаның көмегімен жылжыту үшін курсорды басқару пернелері қолданылады.

[Page Up] пернесін басқанда кестенің көрінетін бөлігі бір экранға жолдар нөмірлері азайған жаққа қарай көтеріледі, ал [Page Down] пернесін басқанда – кері жаққа көтереді. [Alt + Page Down] пернелер комбинациясын басқанда кестенің көрінетін бөлігі бағандар нөмірлерінің өсу жағына қарай ауысады.

Белгіленген ұяшықтар.

Ұяшықты белгілеу үшін тышқанмен шерту жеткілікті. Шерткен кезде тышқан нұсқағышы ашық түсті қасу белгісі түрінде пайда болуы қажет..

Ұяшыққа мәлімет еңгізу.

Ұяшықтын біреуіне мәлімет еңгізу үшін оны белгілеу қажет, және курсордың нұсқағышының пайдаболуын күтпестен пернетақтадан мәлімет еңгізуге болады. Жалпы электрондық кестенің мәтіндік редактордан айырмашылығы ұяшыққа мәліметті еңгізгеннен кейін бекіту керек. Сіз программаға нақты бір ұяшыққа мәліметті еңгізіп болғанынызды түсіндіру қажет. Мәләметтерді бекітудің бірнеше жолдары бар:

Enter батырмасын басу арқылы.

Тышқан батырмасымен басқа ұяшықты басу арқылы.

Пернетақтада орналасқан басқару батырмаларын қолдану арқылы.

Сонымен мәліметтерді ұяшыққа еңгізу ғана емес, оларды бекітуіміз қажет.

Формула жолы.

Ұяшыққа мәліметті еңгізгеннен кейін формула жолында үш функционалды батырмалар пайда болады:

– «Қайтару» командасын орындау үшін қызмет көрсетеді.

–«Енгізу» командасын орындау.

–формуа енгізуге мүмкіндік береді.

Жолдармен бағандарды белгілеу.

Бағанды толығымен белгілеу үшін баған тақырыбын тышқанмен шерту жнткілікті. Жолды толығымен белгілеу үшін жол тақырыбын тышқанмен шертеміз.

Ұяшық аралықтарын белгілеу.

Ұяшық аралықтарын екі жолмен белгілейміз:

1. Тышқан көмегімен: тышқанның солжақ батырмасын басып тұрып, нұсқағышты ұяшықтың аралық шегінің жоғарғы көлденнен және оң жақ тігінен батырмасын басып отырып ұяшық аралықтарын көрші екі жағына кескін жүргізуге болады.

2. Пернетақта көмегімен нұсқағыш батырмаларын қолдана отырып жоғарыдағыдай әдісті қолдануға болады.

Ұяшық мазмұның толықтыру.

Егер мәліметі бар ұяшықты белгілеп, және сол ұяшыққа пернетақтадан жаңа мәлімет енгізетін болсақ онда ұяшықта жаңа мәлімет қалып, соңғы мәлімет өшіріліп қалады.

Ұяшыққа мәліметтерді толықтырудың екі жолы бар:

1. Ұяшыққа тышқанды екі рет шерту арқылы мазмұның редактірлеу режиміне түсуге болады. Бұл ұяшықта мәтіндік курсор пайда болады. Енді өзгерту енгізіп, мәліметтерді бекітуге болады.

2. Ұяшықтың мазмұны Формула жолында қайталанады. Мәтіндік курсорды Формула жолында тышқанмен екі рет шерту арқалы орнатуға болады. Енді Формула жолына өзгертулер енгізуге болады. Содан кейін мәліметтердің қорытынды нұсқасын формула жолындағы жасыл белгісі бар «Енгізу» батырмасын басу арқылы бекіту қажет.

Егер мәтін ұзын стандартты жол бойымен болса, онда ұяшықтын толық мазмұның Формула жолында қарап шығуға болады. Ол үшін мазмұның көргініз келген ұяшықты белгілеп, Формула жолынан қарап шыға аласыз.

Сонымен, Формула жолының мүмкіндіктері:

1. ұяшық мазмұнына өзгерістер енгізуге болады;

2. Егер мәлімет толық көрінбесе, ұяшық мазмұның көріп шығуға болады.

ӨЗІНДІК ЖҰМЫС.

Тапсырма: Excel программасын қолданып бір топ үшін үш пән бойынша емтихандық ведомость құру. Топ біреу болғандықтан, студенттер мәліметтері өзгермейді, сондықтан шаблон құрастырған ыңғайлы, оның ішінде әрбір ведомостіде қайталанатын студенттер туралы мәліметтер сақталады. Оны сосын көшіре салу керек.