словарь

А

аборт аборт, түсік тастау, түсік түсу, түсік түсіру, түсік

тастату, түсік

абцесс абцесс, ірің қалта

агрессивность агрессивтілік, зияндылық, озбырлық

адаптация адаптация, бейімделу

адекватный сәйкес, талапқа сай

аденома аденома

аллергия аллергия (аллергендерге жоғары сезімталдық)

анализ анализ, талдау, тексеру

ангина ангина, 1. баспа, 2. қыспа

анемия анемия (қан аздық)

антибиотик антибиотик (микроорганизмдердің немесе ісік

жасушаларының дамуын бастын заттек)

аорта қолқа

аппендикс аппендикс, құрт тәрізді өсінді

аппендицит аппендицит (аппендикстің қабынуы, «соқыр ішек»)

артерия артерия (жүректен агзаларға қарай қан

тасымалданатын тамырлардың аты)

артрит артрит (буының қабынуы)

артроз артроз (буын шеміршегінің жүқарып, сүйек басы

ашылып, буын функциясын бұзатын ауру атауы)

аффект аффект, 1. патогенді микроорганизмдер енген

жердегі патологиялық өзгерістердің комплексі; 2.

қысқа мерзімді және өте күшті эмоцияның сипаты

Б

бактерии бактериялар

бацила бацилла (таяқша тәрізді бактериялар)

безглазый көзсіз

безголовый бассыз

безголосый дауыссыз

безжизненный жансыз

беззубый тіссіз

безногий аяқсыз

безносый мұрынсыз

белок белок, нәруыз, протеин

беременность жүктілік, екіқабаттық,

бесплодие әйелдің абсолюттік бедеулігі

бесполый жыныссыз

биение соғу

- пульса тамырдың соғуы

- сердца жүректің соғуы

бинт дәке, жара танғыш

болезненность 1. ауырғыштығы, ауырғыштық; 2. ауырсындыру,

ауырсындырғыштығы

болезни аурулар, қастелер, дерттер бейімделу аурулары,

адаптация аурулары

боли ауырсыну, ауырсындыру ауыртуы

бородавка сүйел

бред сандырақ

бронх бронх

бронхит бронхит (бронхтың қабынуы)

брюшина ішперде

брюшной іш, құрсақ (ішке, құрсаққа қатысты)

варикоз варикоз (венаның ұзына бойындағы әркелкі

кеңеюлері)

В

вдох демді ішке алу, дем алу

веко қабақ

- верхнее жоғарғы қабақ

- нижнее төменгі қабақ

вена вена, көктамыр

вздох күрсіну, демін күрсініп алу

вирус вирус (жоғарғы сатыдағы организмдердің

жасушасында ғана өсіп-өне алатын, өзінің

синтездегіш аппараты жоқ,

бірақ генома бар (ДНҚ немесе РНҚ)

влагалище қынап

вменяемый жауапқа қабілетті, есі дұрыс араласу, әрекет, шара

қолдану

возбудимость қозғыштық, қозымдылық

возбуждение қозу

волдырь күлдіреуік

волос шаш, қылшық

воспаление қабыну, қабынба

воспаленный қабынған

восстановление қалпына келу, қалпына келтіру

вправление орнына қою, түзету, орнына түсу, салу, орнына салу

врожденный туа біткен, іштен ... болып туған

всасывание сору, сіңу, жүтып әкету, абсорбция, сорылу

вскармливание тамақтандыру, емізу, асырау, қоректендіру, жем беру

вскрытие 1. сою; 2. ашу ( ашылу ) жарылу, жару

вход кіру, кіретін жер, тесігі, сағасы

выбухание бүлтию, томпаю

выворот айналу

выделение шығару, шығынды, тығу, сыртқа шығару

выдох дем шығару

выживание тір қалу

выздоравливать сауығу, жазылу, айығу

выздоровление жазылу, сауығу, айығу

выкидыш 1. түсік (түсіп қалған өлі ұрық, нәресте; 2. түсік түсу,

түсік түсіру, түсік тастау, аборт (жүктіліктің үзілуі)

выпадение айналып кету, түсу, шығып кету

выпуклость дөңестілік, дөңес

вытяжение тартып созу, тартып түзету, тартып қою, тару

вялость босандық, әлсіздік, солғындық, бостық

Г

гематома гематома, қан ісік (қан ұйыған жер)

геморрой көтеу, геморрой (көтен ішек тамырларының

білеуленуі)

ген ген, тек (тектік қасиетті ұрпаққа таситын негізгі

құрылым)

гены гендер, тектер

гепатит гепатит (бауырдың қабынуы)

гипофиз гипофиз (ми қосалқысы, түрік ершігіне орналасқан

ішкі секреция безі)

глаз көз

глазница көз шарасы, көз ұясы, көз шаралық, көз ұялық,

орбитальдық

глотание жүтыну, жүту

глотка жұтқыншақ

глоток жұтым

глоточно-гортанный жұтқыншақ-көмейлік

глоточно-небный жұтқыншақ-таңдайлық

глоточно-носовой жұтқыншақ- мүрындық

глоточно-пищеводный жұтқыншақ- өңештік

глоточно-подгортанный жұтқыншақ – көмей астылық

глоточно-ротовой жұтқыншақ- ауыздық

глоточно- челюстной жұтқыншақ- жақсүйектік

глоточно-язычный жұтқыншақ- тілдік

глухой саңырау, керең, (құлағы естімейтін адам)

глухота саңыраулық, керендік, құлағы естімеу

гнилой шірік

гной ірің

голень жіліншік, сирақ

голова бас

головка бас (кішкене бас)

головокружение бас айналу

голод аштық, қарын ашу

голос дауыс

горб бүкір, құныс, дөңес кифоз, өркеш

горло көмей

гормоны гормондар

горячка қызба, қызу, сандырақтау, асығу, аптығу

градус градус (әр түрлі шамаларды өлшегенде қолданатын

шартты өлшем бірлігі)

гриб саңырауқұлақ

грибковый саңырауқұлақтық

грибок саңырауқұлақша, уақ саңырауқұлақ

грипп грипп, түмау

грудина төс сүйек

грудино-ключично-сосцевидный төс сүйек бұғана-емшек тәрізді

грудино-позвоночный төс – омыртқалық

грудино-реберный төс- қабырғалық

грудино- трахеальный төс- кеңірдектік

грудная клетка кеуде, көкірек

грудь 1. кеуде (көкірек); 2. емшек

грыжа жарық

губа ерін, ернеу

губной еріндік (ерінге қатысты)

губно-небный ерін-таңдайлық

губно-носовой ерін- мұрындық

Д

давление қысым

движение қимыл, қозғалыс, қимылдау, қозғалу

двуполый қос жынысты, гермафродит, қызтеке

депрессия депрессия, тежелу, тұнжырау, босаңсу

диабет диабет, шыжың (кіші дәреті көп шығуымен

сипатталатын ауру аты)

диагноз диагноз, аңғарым

доза доза (сы), мөлшер

донор донор (беруші)

дуга доға, имек

дыхание тыныс, тыныс алу

Ж

жалобы шағым (ы)

жгут бұрау

железы бездер

- кожи тері бездері

- небные таңдай бездері

желтуха сары ауру, сарғаю

желудок асқазан, қарын

желудочек қарынша

- боковой бүйірлік қарынша, қапталдық қарынша

женщина әйел

- беременная екіқабат (жүкті, аяғы ауы) әйел

жест ым, ишират

желчный өт, өттік

желчь өт

живой тірі, жаны бар, өлмеген

живот іш, құрсақ

жидкость сұйықтық, су, сарысу, ликвор

- кровянистая қан аралас сұйфқтық, қанды сарысу

- плевральная плевра суы, өкпе қабы сұйықтығы, плевра сарысу

жизнедеятельность тіршілік, тіршілік етішілік, тіршілік етуі, тіршілік

іс әрекеттер

жизненный өмірге қатысты, тіршілікке қажет, өмірлік,

тіршілік(тік)

жир май, тоң май

З

забеременеть жүкті болу, екіқабат болу, бала көтеру,

құрсақкөтеру, ішке бала біту

заболеваемость аурушандық, ауру-сырқаулық, сырқаттанғыштық,

сырқаттанушылық

заболевание 1. ауру, ауыра бастау, ауруға шалдығу, сырқаттану

2. ауру, дерт

- воспалительное қабынбалы ауру

- врожденное туа болған ауру

- желудочно-кишечное асқсзан-ішек ауруы

- запущенное меңдеген ауру (дерт)

- заразное жұқпалы ауру, жұқтырмалы ауру

- инфекционное жұқпалы ауру, инфекциялық ауру

- кишечное ішек ауруы

- легких, хроническое неспецифическое созылмалы өкпе ауруы

- местное бір жердің ғана ауруы, ошақталған ауру

- наследственное тұқым қуалаған ауру

- незаразное жұқпайтын ауру

- неосложненное асқынбаған ауру

- общее жалпы ауру, жүйелік ауру

- осложненное асқынған ауру

- основное негізгі ауру, бастапқы ауру

- острое жіті ауру

- острое кишечное жіті ішек ауруы, ішектін жіті ауруы

- первичное ілкі ауру, алғашқы (бірінші) ауру

- повторное қайталанған ауру

- приобретенное жүре болған ауру

- профессиональное жүре болған ауру

- психическое психикалық ауру, жүйке ауруы

- рецидивирующее қайта соқпалы ауру

- системное жүйелік ауру

- хроническое созылмалы ауру

- частое жиі ауыру (сырқаттану), жиі кездесетін ауру

заболевания аурулар

заболеть ауыру, сырқаттану, ауруға шалдығу, ауыра бастау

забывчивость ұмытшақтық

завал кептелу, бітелу, бөгелу

- каловый нәжіс қатып қалу, үлкен дәрет қатып қалу, іш

қатпа(сы)

зависимость тәуелділік

заворот бұратылу, айналып кету, түйілу, қайырылып кету

загиб бүгіліс, бүгілген жер

загрудинный төс артындағы, ретростернальдық (төс астына

қатысты)

загрязнение ластану

задержка тұрып қалу, тоқтап қалу, іркілу, шықпау, тежелу,

дамымай қалу, өспей қалу

- мочи зәр тоқтап қалу, несеп шықпау, кіші дәретшығуы

тежелу

- мочи, острая кенет зәр журмей қалу кенеттен несеп шықпай

қалу

- мышления ойлау іркілісі, ойлаудың тежелуі

- развития даму тоқтап қалуы, дамымай қалу

- роста өсуі тежеліп қалу, өспей қалу, бойы өмпей қалу

- стула іш жүрмей қалу, іш қатып қалу, үлкен дәрет

жүрмей қалу

- умственного развития ақыл-есі дамымай қалу

заживление жазылу, өң біту, регенерация

зажим 1. қысқаш, қышқаш; 2. қысқыш

- гемостатический қан тоқтатқыш қышқаш, қан тоқтатқыш қысқыш

заикание кекештену, кекештік

закапывание (дәрі) тамызу

заложенность бітіп қалғандық, бітелгендік

западение төмен түсіп кету, салбырау, түбіне қарай түсіп

кету

запах иіс, иісі

запор іш қатпа, іш қатпасы, іш қату, қатты ішектену, іш

жүрмей, іш жүрмей қалу

запястье білезік

зараженность зарарланғандық, инфекцияланғандық

заразоносительство жұқпа тасушылық

зародыш ұрық, эмбрион

зарождение туу, дүниеге келу, пайда болу

засыпание ұйықтай, ұйықтап кету, ұйқыға кету

затвердение қатаю

затемнение 1. қараю; 2. қарайған (көлеңке, көлеңкелену)

затекать 1. құйылу, ағып кіру; 2. ұю; 3. ісу, ісіну

затрудненность қиын, қиындау, қиындаушылық, қиындық

затылок қарағұс, шүйде

затылочно-височный шүйде-самайлық

затылочно-лицевой шүйде-беттік

затылочно-лобный шүйде-маңдайлық

затылочно-теменной шүйде-шекелік

затылочный шүйделәк, қарағұстық

затягивание 1. қатты байлау; 2. өң біту (жараға); 3. уақыт созу

здоровье денсаулық

здоровый сау, дені сау, ауруы жоқ

зоб зоб 1. жемсау (құста); 2. қалқанша без үлкеюі

золотуха шірінше

зона зона 1. аралық, шекаралығы; 2. аймақ; 3. аумақ; 4.

жер, белдем (геол)

зонд сүңгі, түтік сүңгі, зонд

зрачок қарашылық

зрение көру, көз

зуб тіс

- больной бүлінген тіс, шіріген тіс, ауру тіс, ауырған тіс

- двукорневой қос түбірлі тіс

- депульпированный пульпасыз тіс, ұлпасыз тіс, ұлпасыздандырған тіс

- держащий мостик тіс көпір

- запломбированный пломбаланған тіс

- здоровый сау тіс

- искусственный жасанды тіс

- кариозный кариесті тіс, шіріген тіс, жегі тіс, ақаулы тіс, құрт

жеген тіс

- коренной большой үлкен азу тіс, моляр тіс

- мертвый жансыз тіс, өлі тіс

- молочный сүт тіс, бала тіс

- мудрости ақыл тіс

- постоянный тұрақты тіс

- прорезывающийся тіс жару, шығып келе жатқан тіс

- резцовый күрек тіс

- с коронкой қапталған тіс

- треснувший жарықшақ тіс

- шатающийся бос тіс, солқылдақ тіс

зубец 1. ирек (электрокардиограмма иректері); 2. тіс

зубной тістік, тіс (тіске қатысты)

зубоврачебный тіс-дәрігерлік (сотоматологқа қатысты)

зубы тістер, тістері

- верхние жоғарғы тістері

- врожденные іштен туған тістер

- вставные салынған тістер

- выпадающие түсетін тістер, сүт тістер

- естественные табиғи тістері, өз тісі

- жевательные шайнау тістері

- задние артқы тістер

- кусательные қыршу тістері

зуд қышу, қышыну, қышыма

И

игла ине

иглоукалывание ине шаншу, ине салу (, акупунктура

извилина қатпар , ирек, бүгелме

изгиб иіліс, бүгіліс, бүктесін, бұрылыс, иін

изжога қыжылдау, қыжыл

излеченный емделіп жазылып шыққан, жазылған, айыққан

излучение сәулелену, сәуле радиация

изменения өзгерістер, өзгерулер

- возрастные жасқа байланысты өзгерістер

измерение өлшеу

- артериального давления артерия қысымын өлшеу

изнурение қажу, бұрлығы, діңкелеу

икота ықылық

икра 1. балтыр; 2. уылдырық

иммунитет иммунитет, төтемелілік (организімнің жұқпалы

ауруды қабылдамаушылығы)

- активный активті (белсенді) иммунитет

- врожденный туа бар иммунитет, тұқымда бар иммунитет

- наследственный тұқымдық иммунитет, тұқымға тараған

иммунитет

иммунодефицит иммунодефицит, иммунитет тапшылығы

иммунодиагностика иммунодиагностика (антиген мен антидене

арасындағы спецификалы әрекеттесуді зерттеу

арқылы диагноз қою)

иммунотерапия иммунотерапия ( иммунитетке әсер ету арқылы

емдеу)

имплантат имплантат ( организмге жат материалдардан

салынған имсплантат)

импотент белсіз

импульс импульс, серпін

инвалид мүгедек, мүгедек адам, кемтар адам

ингалятор ингалятор (ингаляция жасайтын аспап)

ингаляция ингаляция, ингаляция(лар) (организмге дәріні бу,

газ т.б. арқылы тыныс алдырып ензігу)

инстинкт инстинкт (мақсатты бағытта икемделуге қажет іс-

әрекет жасататын туа біткен қасиеттердің

жиынтығы)

инсульт инсульт ( мидағы немесе жұлындағы қан

айналымының күрт бұзылуы

инфаркт инфаркт ( тіннің немесе азғаның бір бөлігінің өлі

еттенуі, некрозы)

инфекция жұқпа, жұғу, инфекция, жұқпалы ауру

- бактериальная бактериялық инфекция

- вирусная вирустық инфекция

- воздушная ауа инфекциясы

- воздушнол-капельная респираторлық инфекция ( тыныс жолдары

арқылы тараған жұқпа)

-детская балалар инфекциясы (жұқпасы)

- дыхательных путей тыныс жолдарының жұқпасы, респираторлық

инфекциясы

- желчных путей өт жолдарының инфекциясы

- кишечная ішек инфекциясы

- острая жіті инфекция, жіті жұқпа

инфильтрат инфильтрат ( арасына бөгде элементтер

кірігуінен қатайған немесе ісінген тін бөлігі)

инъекция инъекция, дәрі салу дәрі жіберу

ион ион ( атомның электрон жоғалтуы немесе қосып

алуы арқылы пайда болған зарядты бөлшек)