ПОВЕСТЬС, КЕЛВРМӰД БОЛН ОЧЕРКЕ

чилдж. Хотхр дотр хойр хальмг гер барлздж ӱзгднӓ. Голас хотхр кӱртл.ик хардж татгдсн бӓӓнӓ, харджнн

дӧрӓ джинънӱлдж буугъад, мӧрӓн герин ик бӱсӓс уяд, буулгъата бӓӓсн кӱнд хар ӱӱдиг герин тотх деер гедргӓнднь шамлдж хайчкад, тотхар барун гаран орулад, ӱӱднӓ деерк оньсиг тотх деер оркад геерт ордж ирв.

Герт ордж ирсн кӱн хавтхасн хустг гаргъдж авад

шатагъад, зӱн гаран дсегшӓн ӧргӓд, герддж хӓлӓв. Зӱн бийдк орн деер кӱӱкд кӱн, ард ӧмн хойртан

бичкн кӱӱкд ӧврлсн кевтнӓ. Барун бийдк орн деер

кӧгшн эмгн, эмгпӓ ард арвн хойр — гурв кӱрсн дӱнъга шовгър хар кӧвӱн, хойр кӧлӓн тсрмд цахлсн, сӓӓхн

унтдж кевтнӓ.

Ордж ирсн кӱн барун бийдк орна прмӓг деер устулдж суугъад, эмгнӓ ардк кӧвӱнӓ ээмӓс татад:

— Санджа, Санджа, бослч! — болв.

Эн заагур «тар—тар» гигъӓд, туургъ—дсеврӓс а

гаргъад хур орв.

Хуриг кӧӧгъӓд, хӓвсхлсн салькни кӱчӓр гер ширд-

жнънӓд, сулар боосн ӧркин бӱч «салд—салд» гидж цокад ирв.

бахлурт бӓӓсн папдгип наагъас одяд, ӱкрмӱдинь туулцад авад ир.

—О, олн бурхдин гегӓн ӓӓлдтхӓ, — гидж келн, эмгн ӱкс орнас буугъад, галин кӧвӓд кевтсн чимкӱр авад. тулгъин шиир цокад джинънӱлӓд, «джахн джахн хо* лагъур» — гигъӓд суув.

—Иир одак ноха одхн уга тср! — гидж келад, залу мӧрӓн ундж авад, нӧкд талан гарв.

Эмӓлин бӱӱргӓс татад мордлгънлань, мӧрнь дӧрвн

кӧлӓн тулдж шатлв. Эн залун нернь — Тӱмд. ТӱмД Манцин кецд уга хулхач болн азд кӱн.

116

Хулха ягъдж дасснаннь тускар, Тӱмд эдӱ мет юм

кслдг билӓ.

— Кезӓнӓ баячуд «байндан бӓӓдж ядад» хулха кецхӓдг билӓ. Негнӓннь мал наадкнь кӧӧгӓд авчкснь

тсднд зог болцхадг, дакад нам хулхагъар олз ӱзӓд,

мӧр унх болдж келӱлдж. Би эврӓн негхн мӧртӓ, хойр тугълта ӱкртӓ бнлӓв. Болв, дурн—ӧвчн гидгтн кӱчр

юмн бӓӓдж. Эпъгин баячудас ӧгъягъӓр мӧрд цуг-

лулдж авад. хӱрм — хутран ачад, кӱӱкиг буулгъввдн. Тӱӱнӓ хӧӧн ӧрӓн ӧгх цаг болв.

Эргндӓн нугъараднь ӧртӓ болвв, ода яяхв! Кӧдлӓд данъцан гихппь, цогц ганцхн, нсгнднъ кӧдл, наадкснь

яяхмб?

Хотпд нег ӓлӓ залу бӓӓдг билӓ. Тер мини бӓӓдл

ӱзӓд, зӧргтӓгъим медӓд, хулха кех седвӓр орулв. Тиигӓд эклдж хулхад орсн болдг биити — гидж ке-

лӓд, «ха-ха ха» — болдж инӓдмн...

Сандж гарсн кевтӓн ӧмӓрлӓд гӱӱгъӓд йовв. Хур улм

ннгтрв. Киитн хурин джшгъ толгъан шар хальснас авн, тавгин шар хальсн кӱртл нвтрв. Иова йовтлнь ик хар юлгъа харгъв.

Эн толгъагъас ӧмӓрӓн Советин парвлан кӱртл зургъан дууна, ардагшапднь, гер кӱртлнь, долан дууна.

Толгъан зӱн бнйӓр гарад ирхлӓ, толгъан сӱӱд ик нӱӱкн ӱзгдв. Эн, ниднӓ кӱн малтсн аратпн нӱкн бӓӓдж. Леегшӓн толгъа тал ӧӧдлсн нӱкиг чилӓгъӓд, конъкулдж малтдж, тернь хагсу бӓӓдж. Сандж киилг, шалвран

мошкдж авад, хавджнънсн ӧргӓн бӓрдж ядад, онъгърхад орв. Тӱндӓн суугъа суудж, духуцад унтдж одв.

ТАВНАД

Сандж юмн хатхсн мет ӧсрдж серчкӓд, босад, энд— тендӓн хӓлӓв.

Дорд ӱзг улагъад, ӧӧр Шидриннь ӱӱлиг шарлулад, УДл уга тенъгриг цуг кевтнь цӓӓлгьӓд, нарн гарч йовна. А°тхр, халцха хамгт цандг тогтсн цӓӓлднӓ.

//7

Сандж ӧцклдӱрк болсн йовдлиг сандж оркад, хӓрӱ ормдан суугъад, уха тунъгъав. «Хӓрӱ хӓрхлӓ цокдж

алх. Советин парвлӓнӱр од... школд... авхнй?— гидж санн, гӓрӓдӓд, иӱкнӓ газа тусв.

Эн кевтӓн ӱкс—ӱкс ишкӓд, Советин парвлӓн тал гарч йовв.

Зо деер гарад ирх.тӓ, хала деевртӓ гсрмӱд цӓӓлдв. Нӱднь дорд захд бӓӓсн кӧк гер тал тусв. Тӱӱнӓсн давад, деед захд бӓӓсн школин хойр ик цагъан гермӱдт кӱрч тогтнв.

Школин гермӱдӓс Санджд медмджӓн угагъар нӱд-

дӱд доргшлад, зеллӓд бӓӓсн цӧн землӓнксин дундк,

утан гарчасн землӓнкд оч тусв.

—Тавнагъас утан гарчана, — гидж хамр доран келчкӓд, ишкрн—хатрад гарв.

Ик удан боллго Сандж Советин парвлӓнӓ ахлачкн ӧрӓд ордж ирв.

—Кӧвӱн альдас, ямаран кергтӓ йовнач?

—Гӱн Салагъас...

—Тӱмдин кӧвӱмч? — гидж Санджиг кӱцц ӱгинь келӱлл уга, ахлач даралдулдж сурв.

—Тӱмдин кӧвӱмб. Сургъуль сурхар йовнав, школд срх цаас ӧгтн.

—Хулхач Тӱмдин кӧвӱн биш, намхндан бӓӓдг *уга тнрин кӧвӱд орулдг зӓ уга брлджана, — гидж келӓд,

ахлач Санджур хӓлӓл уга, цаасан бичӓд сууна.

«Минь эн хулхачин кӧвӱн нернӓс ююнь ӱӱдӓр

Заагта бӓӓсн ӱдиг татад, Сандж школин толгъачин

ӧрӓд ордж ирв. Школин толгъач Санджиг ӱзӓд, умшД" жасн цаасан стол деер оркад, ямаран кергтӓ ирсинь сурв.

— Школд орхар йовнав!—гидж келӓд, школин

толгъачур ӧӧрдв.

Школин толгъач Санджиг дакн нег хӓлӓчкӓд келджӓнӓ:

— Школд мел зӓ уга, дакад сургъуль эклӓд бӱкл кӱс-дундур cap болдж йовна, чи оратад бӓӓджч.

118

— Багш, би сӓӓнар сурхв, тӧрӱн альвлхшв. Намаг

школдан авхнт — болад, Сандж геюрдж зогсв.

«Чавас, школ бичкниг яяхв, эн мет олн сургъуль сурхар бӓӓх кӱӱкднг яяхв», — гидж санчкад, школин толгъач гср дотрагъур йовднънв.

—Кӧвӱн, нернч кемб?

—Сандж.

—He, Сандж, тпим биш. Школд шанъгъагъар ордг аргъ мел уга. Сургъуль сурх саната болхла, эврӓгъӓрн орхмч. тиигӓд сурх саната болхла, бӓӓх гер олдж ӱз.

Энӱг Санджин толгъан экнд кӱрлгънлӓ, ковӱн до-

ран эргӓд, аргъул ишкӓд, школас гарв. Тавна тал гардг хаалгъд Сандж ордж авад гарв.

Тавн-дӧч гарад, тӓвпдӧӧрдсн нпмгн шар ӧвгн. «Хул-

«на, ода бурхна евӓлӓр дӱӱгӓъпчп-,;;,

ад», хурла багшин кслсиг сон^сад. бӓӓсн бич7н мӧнъ”

ЦхадТмн.аД 0ВДГНННЬ ,,удпа аРсн лжулгъртл мӧргӓд гар-

Wr-rX™'у-Д. <и..а

багшиг W.aia в«™ Тер

119