80 1Дэалогия беларускай дзяржаунасщ у пал1тыка-прававой думцы сучаснай Беларус1.

З абвяшчэннем дзяржаунай незалежнасц1 Беларус1 натуральным чынам у беларуск1м грамадстве, пал1тычных 1 навуковых колах распачала-ся дыскус1я па праблемам нацыянальнай, дзяржаунай 1дэалог11".

"Вядомы беларуск1 ф1лосаф У. Конан л1чыць, што нацыянальная 1дэя ёсць "духоуна-творчы аналаг г1старычнага быцця народа у яго трох вымя-рэннях - м1нуушчыне, сучаснасц1 1 будучын1". Нацыянальная 1дэя народа выяуляецца праз яго г1старычныя дзеянн1 1 геапал1тычныя праекты, нацыя-нальны характар, самабытнасць яго культуры, уключаючы у гэта паняцце эканом1ку, сацыяльна-пал1тычныя структуры, л1таратуру ды 1ншыя в1ды мастацтва, ф1ласоф1ю, рэл1г1ю, мараль 1 прававыя 1нстытуты

У. Мельн1к у паняцце "нацыянальная 1дэя" уключае уяуленн1 народа аб сва1м м1нулым (г1старычным 1снаванн1), аб шляхах захавання сваёй цэ-ласнасц1, формах узаемааднос1н з 1ншым1 народам1, мэтах свайго далей-шага разв1цця.

Па перакананню филосафа Е. Матусев1ча, нацыянальная 1дэя склада-ецца з фундаментальных каштоунасцей пэунай нацыянальнай супольнасц1; распаусюджанай у грамадстве каштоунаснай арыентацы1; узору жыцця, як1 бачыцца пажаданым для большасц1; сацыяльнага 1 маральнага 1дэалу; асэн-савання месца 1 рол1 кра1ны у свеце; нацыянальнай сама1дэнтыф1кацы1.

У. Мельн1к л1чыць тоесным1 паняцц1 "1дэалог1я нацыянальная" 1 "1дэ-алог1я дзяржауная". Бо дзяржава з моманту свайго канстыту1равання ста-нов1цца носьб1там 1дэалог11 дадзенага народа. Таму дзяржауная 1дэалог1я можа быць тольк1 нацыянальнай.

Iншыя падыходы да пытання аб суаднос1нах нацыянальнай 1 дзя-ржаунай 1дэалог1й у акадэм1ка Я. Бабосава. Ён л1чыць, што нацыянальная 1дэя ва умовах шматпартыйнасц1, пол1этн1чнасц1, пол1канфес1йнасц1 дзя-ржавы не зможа стаць усёаб'яднальным фактарам.

Разам з тым, шэраг аутарау у адзначанай дыскус11 настойваюць на неабходнасц1 напаунення дзяржаунай 1дэалог11 менав1та нацыянальным зместам. Шэраг аутарау укладваюць у змест беларускай нацыянальнай 1дэало-г11 так1я каштоунасц1, як незалежная дэмакратычная дзяржава, беларуская мова 1 беларуская культура, традыцыйная беларуская талерантнасць.

Супрацьлеглай да паз1цы1 вышэйперал1чаных аутарау, адстойваючых нацыянальныя прыярытэты пры выпрацоуцы нацыянальна-дзяржаунай 1дэ-алог11, з'яуляецца прапанова кандыдата ф1ласофск1х навук Л. Крыштапов1ча пакласци у яе аснову идэалогию заходнерус1зму, якая з канца XIX ст. была аф1цыйнай 1дэалог1яй рас1йскага 1мперскага урада на тэрыторы1 Беларус1. Сэнс канцэпцы1 Крыштапов1ча у адмауленн1 рынкавай эканом1к1 1 прыва-тнай уласнасц1, каштоунасцей заходняй цыв1л1зацы1, нацыянальна-культу-рнага адраджэння, беларускай 1дэ1 1 па сутнасц1 беларускай нацыянальнай дзяржавы.

Так1м чынам, па праблемах аб сутнасц1 1 змесце нацыянальна-дзя-ржаунай 1дэалог11 Беларус1 у сучаснай пал1тыка-прававой думцы 1снуе шы-рок1 спектр падыходау. Апошняе стварае умовы для канкурэнцы1 1дэй, поглядау 1 з'яуляецца гарантыяй для выпрацоую аптымальнай канцэпцы1 1дэалог11 беларускай дзяржавы, якая б успрымалася нацыяй, народам 1 актыуна увасаблялася у жыццё"