Тэма: правапiс складаных назоўнiкаў і

З Л İ Т Н А :

1. Радыёхвалі, радыёкамітэт, фотаздымак, фотако­пія, фотакартка, фатаграфія, авіябаза, аэрафлот, мікраклімат, аграбіялогія, кінафестываль, гросмай­стар, аэрафотапрыбор, веласпорт, матацыкл, мо­такрос, спортлато, контррэвалюцыя, контр­удар, контрмеры, гофмаршал, хлорвініл, стэрэатруба.

2. Жывёлагадоўля, торфабрыкет, вадасховішча, вуглездабыча, холадакамбінат, золатаздабыча.

3. БелТА, БелАМ, Днепрагэс, Дзяржюрвыдавецтва.

4. Мíргарад, Ноўгарад, Звянíгарад, Слаўгарад, Івангорад, Светлагорск, Магнітагорск, Зелена­градск, Петраград, Пецярбург.

5. Дзяржыдрэва, дзяржыморда, верціхвостка, Вернідуб, Пакацігарошак, сарвігалава, скапідом, гарыцвет, балігалоў; але: перакаці-поле, узвей  - вецер, Гуляй - поле.

6. Паўяблыка, паўметра, паўвярсты, паўкапы; але: паў-Беларусі, паў-Сібіры, паў-Віцебска…

7. Наваполацк, Навазыбкаў, Наваельня, Навабеліца, Новасібірск, Новарасійск, Новабарысаў, Стараба­рысаў; але: Стара-Канстанцінаў, Нова-Вязнікі і некаторыя іншыя. (Няма тут парадку)

П Р А З З Л У Ч О К :

1. Жар -птушка, сон -трава, папараць - кветка, ге­нерал  -лейтэнант, прэм’ер  -міністр.

2. Унтэр-афіцэр, лейб-гвардыя, экс-чэмпіён, экс-прэ­зідэнт, контр-адмірал, штаб-кватэра, віцэ-прэзі­дэнт.

3. Кілават-гадзіна, самалёта-вылет, грам-атам, электрон-вольт, чалавека-дзень, кілаграм-сіла, койка-дзень, тона-кіламетр; але: працадзень.

4. Норд-ост, норд-вест, зюйд-ост, зюйд-вест.

5. Мамін-Сібірак, Міклуха-Маклай, Дунін-Марцін­кевіч, Бялыніцкі-Біруля, Жаліó-Кюры, Салты­коў-Шчадрын; але: Васка да Гама, Лопэ дэ Вега...

6. Рыо-дэ-Жанейра, Растоў-на-Доне, Нікалаеўск-на-Амуры, Франкфурт-на-Одэры.

7. Порт-Артур, Сан-Францыска, Ісык-Куль, Улан-Удэ, Буда-Кашалёва, Давыд-Гарадок, Санкт-Пецярбург, Лос-Áнджэлес, Ост-Індыя, Гусь-Хрустальны, Петрапаўлаўск-Камчацкі; але: Індакітай, Чэхаславакія.

8. Усць-Абакан, Усць-Каменагорск, Ніжне-Амурскі,

Верхне-Ангарск, Верх-İльмень; але: Верхнядзвінск.

9. Дзвіна-рака, Князь-возера; хлапчук-гарэза, баба-яга, хата-чытальня, вагон-рэстаран, дзяўчына-красуня, рабочы-латыш, дуб-волат, лён-даўгу­нец; але: рака Дзвіна, возера Свіцязь, красуня дзяўчына, герой горад, мільянер калгас, волат дуб. (З двума агульнымі назоўнікамі спрэчны момант)

10. Хлеб-соль, шляхі-дарогі, гусі-лебедзі.

А С О Б Н А :

Справа справай, работа работай, гульня гульнёй.

Усё ўсякае; раз за разам, час ад часу, дзень у дзень, з дня ў дзень, адзін у адзін, слова ў слова…

Варыянт 1

1) паў/лугавіны

2) экс/чэмпіён

3) што/месяц

4) зубра/пітомнік

5) палі/тэхнікум

6) меда/варня

7) проціва/газ

8) чая/піцце

9) шкла/посуд

10) жыцце/апісанне

11) паў/участка

12) раз/у/раз

13) стоп/кран

14) Адыс/Абеба

15) Улан/Батар

16) Ла/Манш

17) коне/завод

18) Бонч/Бруевіч

19) Леанарда/да/Вінчы

20) Бяла/Падляска

Варыянт 2

1) што/тыднёва

2) контр/ідэя

3) Пяці/горск

4) Сямі/палацінск

5) мёда/варэнне

6. чае/апрацоўка

7. шкло/кераміка

8. нова/будоўля

9. перш/на/перш

10) паў/абарот

11) след/у/след

12) плакун/трава

13) праграма/мінімум

14) бліц/турнір

15) каза/дзераза

16) блок/схема

17) Доўнар/Запольскі

18) віцэ/канцлер

19) Гі/дэ/Мапасан

20) бія/цыкл

1) светла- зялёныя палеткі

2) нізкааплатны

3) глыбòкапаважáны

4) граматычна правільны

5) Паўднёва- Афрыканская Рэспубліка

6) паўднёваафрыканскія землі

7) валгадонск і

8) цянь- шаньск і рэгіён

9) пры будакашалёўск ія краявіды

10) жуль- вернаў/скія прыгоды

11) паўночна- ўсходні накі­рунак

12) старажытнагрэчаск і алфавіт

адценне колеру; утворана ад светлы і зялёны (ад раўнапраўных паняццяў); = і

у базе ― галоўны і залежны кампаненты з падпарадкавальнай сувяззю:



нізкая аплата; утворана складана-суфік­сальным спосабам



утворана ад глыбока паважаны спосабам чыстага словаскладання, без злучальнай галоснай; абазначае адно паняцце

абазначае два самастойныя паняцці

складаныя прыметнікі з першай часткай усходне-, заходне-, паўднёва-, паўночна- ў складзе геаграфічнай назвы

гл. пункт 2: ад галоўнага і залежнага



кампанентаў Паўднёвая Афрыка + суфікс

суфіксальнае ўтварэнне ад Валгадонск ― ад складанага назоўніка, які пішацца злітна

суфіксальнае ўтварэнне ад Цянь- Шань ― ад складанага назоўніка, які пішацца праз злучок

ад Буда- Кашалёва ― ад складанага ўлас­нага назоўніка, які пішацца праз злучок, але ёсць прыстаўка (утворана прыставачна-суфіксальным спосабам)

суфіксальнае ўтварэнне ад імя і прозвішча Жуль Верн

напрамкі свету (гл. таксама пункт 1 )

ад галоўнага і залежнага кампанентаў з падпарадкавальнай сувяззю старажытныя Грэцыя

1) агніста/чырвоны ўсход

2) вечна/зялёны ўбор

3) добра/падрыхтаваны ўрок

4) народна/дэмакратычны лад

5) мала/вядомы верш

6) высока/таленавіты журналіст

7) вузка/калейная чыгунка

8) незвычайна/прыгожы край

9) усходне/славянская мова

10) заходне/еўрапейскі Рэнесанс

11) Заходне/Сібірская нізіна

12) заходне/сібірскія лясы

13) пры/чарна/морскі клімат

14) буда/кашалёўскія дарогі

15) пры/давыд/гарадоцкія ўзгоркі

31) чыста/вымытая сарочка

32) стылістычна/нейтральная лексіка

33) давыд/гарадоцкія краявіды

34) высака/якасны адбор

35) дзівосна/багаты ўраджай

36) ціха/плынны ручэй

37) паўднёва/славянскі народ

38) доўга/чаканы госць

39) пярэдне/баковы кавалак

16) İвана/Франкоўскі раён

17) леў/талстоўскі матыў

18) стара/славянскія літары

19) светла/каштанавыя валасы

20) бледна/жоўтае адзенне

21) руса/валосы хлопец

22) паўднёва/заходні вецер

23) глыбака/думны позірк

24) густа/населены пункт

25) бел/чырвона/белы сцяг

26) хутка/цечная аперацыя

27) добра/прадуманае рашэнне

28) добра/ўпарадкаваная кватэра

29) мала/выразны малюнак

30) адмыслова/зробленая рэч

40) сто/гадовы дзед

41) шмат/павярховы дом

42) івана/франкоўскія палі

43) маладзёжна/будаўнічы атрад

44) смугла/твары юнак

45) літаратурна/мастацкі часопіс

46) горна/алтайскі луг

47) за/ісык/кульскія прасторы

48) снежна/белае покрыва