- •IV тарау. Жеке тұлғаның базалық мәдениетінің құралуы
- •1.2 Жеке тұлғаның даму факторлары
- •1.3. Жеке тұлғаның дамуындағы қозғалыс күші, қарама – қайшылықтар.
- •2.Тәрбиенің маңызы
- •2.1. Тәрбиедегі әрекеттестік.
- •2.2. Тәрбие және даму
- •2.1. Тәрбиедегі әрекеттестік.
- •2.3 Әрекетшілдік және тілдесудегі жетілу
- •3. Қазіргі тәрбие мақсаттары
- •3.1. Тәрбиелеу мақсаты туралы ұғым
- •3.2.Тәрбиелеу мақсаттарының қоғамдық-тарихи шарттастырылуы
- •3.3. Жеке тұлғаның гармонды және жан-жақты жетілуін қалыптастыру
- •4. Тәрбиенің заңдылығы мен қағидалары
- •4.2 Тәрбиенің метақағидалары
- •4.3. Тәрбиелеудің жеке принциптері
- •5. Тұлғаның өзін өзі тәрбиелеуі
- •5.2.Өзін-өзі тәрбиелеудің негізгі тәсілдері
- •5.3. Өзіне-өзі әсер ету тәсілдері
- •1.Тұлға, индивд, даралық ұғымдарына түсініктеме беріңдер
- •6.Адамгершіл тұлғаны сипаттау
- •6.2. Гуманисті құндылықтар
- •6.3. Адамгершілік қасиеттердің қалыптастыру белгілері
- •7.1. Гуманистік жеке тұлғаны қалыптастыру шарттары
- •7.2. Гуманистік қарым-қатынасты(тілдесуді) қамтамасыз ету
- •7.3. Білім алудың гуманизациясы мен гуманитаризациясы
- •8. Гуманистикалық тәрбие
- •8.3. Гуманды – жеке тұлғалы педагогика
- •9. Отбасылық тәрбие гуманизмі
- •9.1. Отбасылық тәрбие және оның мәселелері
- •9. Отбасылық тәрбие гуманизмі
- •9.1. Отбасылық тәрбие және оның мәселелері
- •9.Отбасындағы адамгершілік тәрбиесі
- •9.1. Отбасы тәрбиесі және оның мәселелері
- •9.2. Отбасындағы баланың орны
- •9.3. Отбасындағы адамдық тәрбиенің негізгі ережелесі
- •III бөлім.Азаматтық тәрбие
- •10.Азаматтық тәрбие және азаматшылық.
- •10.1. Азаматтық тәрбие туралы түсінік
- •10.2.Құқықтық тәрбие
- •10.3.Патриоттық және интернационалдық тәрбие
- •11.Өзара әркеттестік мәдениетін көпұлтты ортада қалыптастру
- •11.1.Ұлтаралық тілдесу мәдениетінің ерекшеліктері
- •11.2.Көпмәдениетті компетенттілік
- •11.3.Азаматтық бірлікті қалыптастыру
- •12. Жауапкершілік және міндет сезіміне тәрбиелеу.
- •12.1. Азаматтың жауапкершілігі және міндеті.
- •12.2. Экологиялық жауапкершілігі
- •13. Дүниетаным қалыптастыру
- •13.1 Дүниетаным туралы түсінік
- •13.2 Дүниетаным сенім туралы түсінік
- •13.3 Оқушының дүниетанымын қалыптастыру
- •IV бөлім. Тұлғалық мәдениетті қалыптастыру.
- •14.1.Адамгершілік мәдениеті туралы түсінік
- •14.2.Саналы тәртіпке тәрбиелеу
- •14.3.Мінез-құлық мәдениетін қалыптастыру
- •16.Еңбек тәрбиесі
- •16.1.Еңбек тәрбиесінің мазмұны
- •16.2.Оқушылардың еңбек әрекетін ұйымдастыру шарттары
- •16.3.Еңбек процессінде тұлғаның адамгершілік қасиеттерін қалыптастыру
- •17.1 Ұғым туралы эстетикалық мәдениет
- •17.2 Өнер эстетикалық мәдениеттің құралымында
- •17.3. Қоршаған орта және эстетикалық мәдениет
- •18. Дене шынықтыру
- •18.1. Оқушының дене тәрбиесі
- •18.2.Физикалық тәрбиенің құрау құралдары
- •18.3. Дене тәрбиесі және салауатты өмір салты
- •V бөлім. Тұлғаның тәрбиесі мен әлеуметтендіру
- •19.Жеке тұлғаны әлеуметтендіру
- •19.1.Социализация туралы түсінік
- •19.2.Социализацияның негізгі мақсаттары
- •19.3. Әлеуметтену факторлары
- •20. Тұлғаның қоғам меншігіне айналуы
- •20.1. Тұлғаның әлеуметтену компоненттері
- •20.2. Тұлғаның әлеуметтену технологиялары
- •21. Тұлғаның өз–өзін билеуі
- •21.1 Өз-өзін билеу ұғымы
- •21.2. Өзін-өзі кәсіпті билеу
- •21.3 Тұлғаның өмірлік орны және оның социализациясы
- •22.Оқушының кәсіби бейімделуі
- •22.1Кәсіби бейімделу және тұлғаның өз өзін анықтауы.
- •22.2.Кәсіби бейімделудің негізгі ұстанымдары
- •22.3 Профильдық тәлім- тәрбие және кәсіптік бағдарлама.
- •Өзін-өзі тексеру сұрақтар
- •VI бөлім.Тәрбиеленушінің спецификалаық өзгешеліктері
- •23. Дербес және фас өзгешеліктер
- •23.2. Кіші сынып оқушының және бозбаланың өзгешеліктері
- •23.3. Жоғары сынып оқушысының өзгешеліктері.
- •24.Оқушылардың жыныс айырмашылықтары
- •24.1. Жыныстық айырмашылықтар және тәрбие
- •24.2 Жыныстық өзгешеліктің мінездемесі.
- •24.3. Жыныстық тәрбие берудің әдістері мен тәсілдері
- •25.1. Жас мөлшерлік дарындылықтың негіздері
- •25.1. Жас мөлшерлік дарындылықтың негіздері
- •25.2. Интеллект дарындылықтың компоненті ретінде
- •25.3. Дарынды оқушылармен тәрбие жұмысы
- •26. Оқушының педагогикалық тәртіпке бағынбауы
- •25.3. Дарынды оқушылармен тәрбие жұмысы
- •26. Оқушының педагогикалық тәртіпке бағынбауы
- •26.1. Педагогикалық тәрбиеге бағынбау ұғымы
- •26.2. Тәрбие беру қиындығының пайда болуының негізгі себептері
- •26.3. Қиын оқушылармен тәрбие жұмысы
- •Өз-өзін бақылау сұрақтары:
- •Рефераттар тақырыбы
- •Әдебиет
- •26.1. Педагогикалық тәрбиеге бағынбау ұғымы
- •26.2. Тәрбие беру қиындығының пайда болуының негізгі себептері
- •26.3. Қиын оқушылармен тәрбие жұмысы
- •VII. Тарау. Мектептегі тәрбие берудің әдістері мен тәсілдері
- •27.1. Мектептегі тәрбие беру әдістерінің классификациясы
- •27.2. Тұлғаның санасын қалыптастыру әдістері
- •Стимуляция және мотивация әдісі
- •28. Мектептегі тәрбие жұмысының формалары
- •28.1. Тәрбие ісі
- •28.2. Тәрбие беру ісінің тиімді шарттары
- •28.3.Тәрбие жұмысының бағыты
- •Ұжымда тәрбиелеу және ұжым арқылы тәрбиелеу
- •Тәрбиелеуші балалар ұжымы
- •Оқушылық ұжым дамуындағы негізгі шарт
- •30. Сыныптағы тәрбие жұмысы
- •30.1. Сынып жетекшісі және оның негізгі міндеттері
- •30.2. Сыныптағы тәрбие жұмысының формалары
- •30.3. Сынып жетекшісінің ата-аналармен жұмысы
Оқушылық ұжым дамуындағы негізгі шарт
Оқушылық ұжымның дамуы оның тәрбиелік мүмкіндігін жоғары деңгейге жетілдіру қажет. Мінез-құлық қатысты оқушылық ұжымның мүшелері арасындағы қарым-қатынасқа байланысты оның дамуы 3 кезеңге бөлінеді:
1. Ұжымның араласуының кезеңі: Бұл сатыда педагог өзі топқа және әрбір топ мүшесіне талап қояды; Актив құрылады және оқытылады.
2. Ұжым құрылымын тұрақтандыру кезеңі-актив ролін артуына байланысты ұжымды барлық қатысушыларды тәрбиелеу құрамына айналдыру. Ұжымның тіршілік етуін қамсыздандыру талабын актив қояды.
3. Әрбір оқушының жеке қоғамдық тәжірибесі мен шығармашылық жағынан дамуын түзету кезеңі. Бұл кезеңде талап ұжымның әрбір мүшесін тәрбиелеу, ұстанымын қорғау, әрбір мүшесінің бір-бірімен дұрыс қарым-қатынаста болуын реттеу кіреді.
Мектеп жастағы балаларға ұжым қоғамдық тәжірибесінің жетілуі дамуында негізгі база болып табылады. Отбасыда немесе бұқаралық
ақпарат құралдарынан алынған ақпарат, дәл осы ұжымда тақырып айқындалады, өңделеді, бекітіледі. Осы ұжымда жеке тұлға аралық қарым-қатынас арқылы жеке тұлғаның қарым-қатынас қағидасы толық әрі әсерлі игеріледі және оқушы жеке тұлға ретінде өзінің ойын және ұстанымын толық айту түсіндіруге мүмкіндік алады.
Сонымен, оқушы ұжымның дамуы төмендегі әдістерді қолданумен байланысты:
- Педагогикалық талаптарды ұсыну; ашып көрсету, норманы айқындап беру, баулу, бақылаау және т.б.;
- Активті құру және оқыту; нұсқау, қойылым, тапсырманы нақтылау, тәжірибе алмасу, бақылау;
- Өзін-өзі басқару мекемесін құру;
- Ұжымның қоғамдық ойын құру.
Балалар ұжымын дамытудағы өте маңызды әдіс - болашаққа бағдарлау, яғни тәрбиеленушілерді еліктіре алатын, олардың бойында жетуге ынтықтыратын нақты мақсаттарды қалыптастыру. «Адам өмірін нағыз ынталандырушы келер күнгі қуаныш болып табылады» (А.С.Макаренко) Тәрбиеленушілерді ұйымдастыруға қабілетті жақын орта және алыс болашақты бөліп қарастыру қабылданған. Ұжымда оң дәстүрлерді жинау және нығайту әдісі маңызды рөл атқарады. Оқушылар ұжымының тәрбиелік функцияларын параллель әрекет ұстанымы негізінде жүзеге асырған дұрыс. Бұл кезде оқушыға деген ықпал тікелей емес, бастауыш оқушылары ұжымы арқылы жасалады.
Ұжым арқылы тәрбиелеу әдісі әр оқушының жеке тұлғасына ұқыпты қарым-қатынас жасауды оқушыға қойылатын талапты оның тұлғасына деген шынайы құрметпен үйлестіре білуді талап етеді. Тек сонда ғана ұжым жеке тұлғаның ең жақсы тұстарын қалыптастыруға қабілетті болады.
30. Сыныптағы тәрбие жұмысы
30.1. Сынып жетекшісі және оның негізгі міндеттері
30.2. Сыныптағы тәрбие жұмысының формалары
30.3. Сынып жетекшісінің оқушы отбасымен жұмысы
Негізгі түсінікер: сынып жетекшісі, сынып жетекшісінің міндеттері, ұжымдық коллективтік істер, сынып ұжымы, отбасы.
30.1. Сынып жетекшісі және оның негізгі міндеттері
Тәрбие жұмыстарының басым көпшілігі сынып ұжымы шеңберінде жүргізіледі. Сондықтан, тәрбие жұмыстарының сапалы нәтижесіне қол жеткізуде, «оқушы – мұғалім» жүйесінің тәрбиелік қарым-қатынасында сынып жетекшісінің жұмысы ерекше орынға ие болады. Сынып жетекшісі мектепте бас тәрбиеші ретінде алдыңғы қатарда тұрады. Оның негізгі міндеті сыныптағы оқушылардың жанжақты және үйлесімді дамуы, олардың азаматтық көзқарастарының қалыптасуы, әдептілік, еңбек, эстетикалық, оқушылардың дене тәрбиесі, олардың денсаулығын сақтау және нығайту, азаматтық – тұлғалық қасиеттерді және еңбекқорлықты т.б. қалыптастыру. Сынып жетекшісінің алдына қойылған тәрбие міндеттері сынып оқушыларының қызығушылығы мен қажеттіліктерінен, ата-аналардың сұраныстарынан және мектептегі тәрбие жұмыстарын ұйымдастырудағы нақты шарттарынан туындайды.
Сынып жетекшісі өзінің негізгі міндеттерін іске асыруда мыналарды атқарады:
• Сынып оқушыларын жан-жақты зерттеу, олардың тұлғалығының әлсіз және мықты жақтарын анықтау, әр оқушының жеке даму бағдарламасын жасау;
• Сынып ұжымына сыныптан және мектептен тыс тәрбие жұмыстарын ұйымдастыру, оқушыларды жалпымектептік іс-шараларға араласатыру;
• Сыныптың барша мұғалімдерін тәрбие ісіндегі ара-қатынасын, оқу-тәрбие ісімен сабақтастыру мен бағыттау, бірдей талаптарды орындауды қаматамасыз ету;
• Сыныпта оқушы ұжымын қалыптастыру мен дамыту, сынып ұжымында өзін-өзі басқаруды ұйымдастыру, әр мұғалімнің сынып ұжымымен жұмысын бағдарлап отыру;
• Оқу ісі мен өзге де жұмыстарда оқушыға көмектесу жұмыстарын ұйымдастыру;
• Сыныптың сыртқы ортамен байланыстарын ұйымдастыру және қадағалау, сыртқы ортаның мүмкіншіліктерін сыныптағы тәрбие жұмыстарына тарту;
• Оқушылардың ата-анасымен отбасы және мектептің негіздемелі үйлесіді тәрбие жұмыстары т.б.
«Сынып жетекшісінің балалар ұжымындағы түрлі ұстанымдары бар. Ол ең алдымен ортақ істермен анықталады: сынып жетекшісі оқу үрдісінде мұғалім ретінде ұйымдастырушы және балалар ісінде басшы болып табылады; сабақтан тыс уақытта педагог, үлкен жолдас және қатардағы қатысушы ұстанымын ұстануы керек. Педагогтың ролі жасына қарай өзгереді, ұжымдық тәжірибесіне қарай, балалардың өзін-өзі басқарудағы істеріне қарай: жұмысты тікелей ұйымдастырушыдан бастап кеңесшіге дейін байланысты» (В.А. Сластенин).