7. Прачытаць тэкст, перакласці яго на беларускую мову. Вызначыць разрады прыслоўяў паводле значэння і паходжання:

і с@штоу петрови низоу на дворh . приде едина отъ рабынь архиереовъ. і видhвъши петра грh\шта с#. вьzьрhвъши на нь га . і ты съ наzарhниномь ісъ бh . онъ же отъвръже с# га . не оумh\ ни съвhмь что ты гши . і иzиде вонъ на прhдъдворие . і кокотъ вьспhтъ. і видhвъши и рабыни пакы нач#тъ гати къ сто>штиимъ. hко сь естъ отъ нихъ. онъ пакы отъметааше с#. і не по мъногоу пакы сто>штеи . гах@ петрови . въистин@ отъ нихъ еси . ібо галилhанинъ еси . і бесhда твоh подобитъ с#. онъ же нач#тъ ротити с# и кл#ти с#. hко не вhмъ чвка сего егоже гте . і въторице\ кокотъ въспhтъ. і помhн@ петръ гъ иже рече иъ. прhжде даже кокотъ не въzгаситъ дъва краты. отъвръжеши с# мене три краты .(Марыінскае евангелле).

Узор:Тъгда – прыслоўе часу, утворана ад займеннікавага кораня і суфікса –гда.

• Кантрольная работа

Правесці моўны аналіз тэксту па наступнай схеме:

1. Перакласці тэкст на беларускую мову.

2. Раскрыць словы пад цітламі, вызначыць значэнне надрадковых знакаў.

3. Вызначыць колькасць літар і гукаў у выдзеленым слове, прывесці назву кожнай літары, зрабіць фанетычны разбор.

4. Вызначыць моцную і слабую пазіцыі рэдукаваных галосных.

5. Падзяліць падкрэсленыя словы на склады і вызначыць характар склада.

6. Прасачыць фанетычныя працэсы: манафтангізацыя дыфтангічных спалучэнняў, манафтангізацыя дыфтангічных спалучэнняў з плаўнымі, першая і другая палаталізацыі, змяненне гукаў перад галоснымі пярэдняга рада і j, узнікненне мяккіх шыпячых і свісцячых зычных.

7. Правесці марфалагічны аналіз тэксту: вызначыць часціну мовы, даць яе граматычную характарыстыку.

Варыянт 1. І вьлhzъ въ корабь и^. прhhде і приде въ свои градъ: і принесош# емоу ослабленъ жилами ^. на одрh леж#шть^. і видhвъ івhр@bіхъ^. рече ослабленоуемоу^. дръzаи ч#до отъпоушта\тъ ти с# грhси твои ^. і се етери отъ кънижьникъ рhш# къ себh^. сь власвимиса~тъ^. і видhвъ и^. помышлениh іхъ рече ^. въск@\ вы мыслите zъло въ сръдьцихъ вашихъ^. чьто бо естъ оудобhе решти ^. отъпоушта\тъ ти с# грhси твои ^. ли решти въставъ ходи ^. нъ да оувhсте hко власть імать са чкы на zми^. отъпоуштати грhхы ^. тъгда га ослабеноумоу^. въzьми одръ твои і иди въ домъ твои: видhвъше же народи чюдиш# с# і прославиш# а давъшааго власть так@ чомъ^. (Зографскае евангелле).

Варыянт 2.Въ врhм# оно сто"аше иіпри ~zерh генисаретьсцh^. и видh дъва корабица сто"mа при ~zерh ^. рыбари же ошьдъше отъ нею ^. плакаах@ мрhж# сво>^. вълhzъ же въ ~динъ отъ корабицоу ^. иже бh симоновъ^. моли и отъ zемл> отъст@пити мало ^. и сhдъ оучааше ис корабл" народы ^. "ко же прhста г#^. рече къ симоноу ^. въzhди въ гл@бин@ и въметhте мрhж# ваш# въ ловитв@^. и отъвhmавъ симонъ рече ~моу ^. наставьнице об ноmь вьс\ троудьше с#^. ничесо же не >хомъ^. по гоу тво~моу върьжемъ мрhж@^. и се сътворьше ^. объ>ш# мъножьство рыбъ мъного ^. прhтрьzаах@ же с# мрhж# ихъ^. и поман@ш# прич#стьникомъ^. иже бhах@ въ дроуzh~мь корабли ^. да пришьдъше помог@ть имъ^. и придош# и наплъниш# оба корабл" ^. "ко погр@жати с# има ^.(Астрамірава евангелле).

Варыянт 3.не ос@ждаите да не ос@ждени б@дете ^. імъже бо с@домъ с@дите с@д#тъ вамъ^. і въ и\ же мhр@ мhрите вьzмhритъ с# вамъ^. чьто же видиши с@чецъ въ оцh братра твоего ^. а бръвъна еже естъ въ оцh твоемь не чюеши ^. ли како речеши братроу твоемоу ^. остави и иzъм@ с@чецъ иz очесе твоего ^. і се бръвъно въ оцh твоемь^. лицемhре ^. іzьми пръвhе бръвъно иz очесе твоего ^. і тогда оуzьриши иz#ти с@чецъ иz очесе братра твоего ^. не дадите стго псомъ^. ни помhтаите бисьръ вашихъ прhдъ свиньhми ^. да не попер@тъ ихъ ногами своими ^. і враmьше с# растръгн@тъ и отъвръzетъ с# вамъ^. вьсhкъ бо прос#и приемлетъ^. і иm#и обрhтаатъ^. і тлък@mюмоу отвръzетъ с#^. (Марыінскае евангелле).

Варыянт 4.Поzдh же бывъшi ^. с#тъ^. прibде чъ богатъ biменемь iосифъ^. съ дръzн@въ вьнiде къ пiлатоу^. i просi отъ него тhла iова^. вънbде чъ къ чоу^. прос# прi>ти а чловhкомъ^. прошааше брьнье оу брьньh прi>ти bziждiтелh вьсhмъ^. сhно отъ сhна прi>ти нескы огнъ^. каплh малаа отъ капл# прi>ти беzдъи@^. къто вiдh лi къто слыша къде чъ чоу творьца чомъ даръствоу\шта^. беzаконникъ праведьника i творьца zакономъ обhштаваетъ с# даръствовати ^. с@дi ос@жденъ hко ос@ждена с@дь\ с@дьhмъ въ погребенье даетъ^. поzдh бывъшю прiде чъ богатъ iменемь iосифъ^. въ iстин@ богатъ^. hко вьсе сложеное тhло ге примъ^. въ iстин@ богатъ^. hко соугоуб@\ оусi\ х@ отъ пiлата прi>тъ^. i богатъ^. hко бесцhннаго бiсъра достоинъ быстъ прi>ти ^. (Клоцаў зборнік).