- •Пәннің оқу-әдістемелік кешені
- •Пәннің оқу бағдарламасы
- •Бағдарламаға енгізілген толықтырулар мен өзгерістер
- •200_/200_ Оқу жылы
- •Оқытушы туралы жалпы мәліметтер
- •3. Пән бойынша тапсырмаларды орындау және тапсыру кестесі
- •3.1. Семинар, практикалық сабақтарының тақырыптық жоспары
- •3.2. Соөж орындау және тапсыру кестесі
- •3.3. Сөж орындау және тапсыру кестесі
- •1.Негізгі әдебиет
- •2. Қосымша әдебиет
- •Пәннің оқу-әдістемелік қамтамасыз етілуі
- •Глоссарий
- •Студенттің рейтингін қою шкаласы
- •Тәлімгерлердің білімін бағалау жүйесі
- •Курстағы академиялық тәртіп және этика саясаты:
- •Сабақтарға күнделікті қатысу.
- •Курстық жұмыстардың үлгілік тақырыптары
- •6. Пәннің дәріс кешені
- •1 Дәріс. Макроэкономикаға кіріспе.
- •Макроэкономика пәні ұғымы. Негізгі ұғымдар. Статистикалық ақпарат.
- •Жалпы ішкі өнімді қосылган құн бойынша, шығыстар бойынша және кірістер бойынша есептеу.
- •Кірістер мен шығыстардың ауыспалы айналымы. Негізгі макроэкономикалық тепе-тендік. Экономиканың мемлекеттік және жеке меншік секторлары. Тұтыну, қор жинақтар мен инвестициялар.
- •1.Негізгі әдебиет
- •2. Қосымша әдебиет
- •2 Тақырып. Макроэкономикалық өлшемдер
- •1.Негізгі әдебиет
- •2. Қосымша әдебиет
- •3 Тақырып. Макроэкономикалық тұрақсыздық. Жұмыссыздықтың экономикалық циклдары. Инфляция
- •Инфляция және үсыныс .Шоктары. Инфляцияның өсуіне әсер ететін факторлар және себептер. Сұраныс инфляциясы, шығындар инфляциясы. Күтілген және күтілмеген инфляция.
- •Адаптивті жене рационалды (ұтымды) күтімдер,Өзгертілген Филлипс қисығы. Қысқа жөне үзақ мерзімді кезең. Әлеуметтік-экономикалық зерттеулер және инфляцияға қарсы саясат.
- •1. Экономикалық белсенді емес халық - жұмыс күші құралына кірмейтін ел тұрғындары. Бұған кіретіндер:
- •2. Экономикалық белсенді халық (батыс экономикалық әдебиетінде “қоғамның жиынтық жұмыс күні”) – еңбекке жарамды адамдардың бөлігі, жұмыс күнін тауармен қызымет өндіруге ұсынатын.
- •1.Негізгі әдебиет
- •2. Қосымша әдебиет
- •4 Тақырып. Ұлттық табыс (ұт): өндіру, бөлісу. Тұтыну
- •1.Негізгі әдебиет
- •2. Қосымша әдебиет
- •1.Негізгі әдебиет
- •2. Қосымша әдебиет
- •6 Тақырып. Тауарлар мен ақша нарығындағы макроэкономикалық тепе-теңдік. Is-lm үлгісі .
- •1. Игіліктер нарығы. Жоспарланған және нақты шығындар. Кейнсиандық крест.
- •2. Табыстың тепе-теңдік деңгейі. Кейнстің мемлекеттік шығыстар мультипликаторы мен салық мультипликаторы.
- •1.Негізгі әдебиет
- •2. Қосымша әдебиет
- •7 .Тақырып. Ашық экономика. Айырбас бағамы
- •1. Шағын ашық экономика. Төлем балансы. Ағымдағы есепшот, капитал қозғалысының есепшоты, ресми резервтер.
- •2. Айырбас бағамы. Сатып алу қабілеттілігінің паритеті.
- •3.Ашық экономика үшін is-lm үлгісі.
- •1.Негізгі әдебиет
- •2. Қосымша әдебиет
- •8 Тақырып. Экономикалық өсу
- •2. Масштаб қайтарымы. Экономикалық өсу үлгісінің графиктік бейнесі.
- •3. Қазіргі заманғы экономикалық өсудің алғышарттары мен өзіндік белгілерін анықтау.
- •4. Солоудың ұзақ мерзімді өсу моделі.. Экономикалық өсудің қайнар кқздерін анықтау.
- •1.Негізгі әдебиет
- •2. Қосымша әдебиет
- •7. Семинар сабақтарының жоспары:
- •8. Студенттің өзіндік жұмысы үшін материалдар
- •9. Пәнді оқыту бойынша әдістемелік нұсқау
- •- Ақша массасы, ақша айналысы, ақшаға сұранысты анықтау:
- •1 Тақырып. Макроэкономикаға кіріспе
- •2 Тақырып. Макроэкономикалық өлшемдер
- •3 Тақырып. Макроэкономикалық тұрақсыздық.
- •4 Тақырып. Ұлттық табыс (ұт): өндіру, бөлу, тұтыну.
- •5 Тақырып. Жиынтық сұраныс пен жиынтық ұсыныс ad-as үлгісі.
- •6 Тақырып. Тауарлар мен ақша нарығындағы макроэкономикалық тепе-теңдік. Is-lm үлгісі.
- •7 Тақырып. Ашық экономика. Айырбас бағамы.
- •8 Тақырып. Экономикалық өсу.
- •10. Студенттің оқудағы жетістіктері және бақылау бойынша материалдар
- •Аралық бақылауға арналған сұрақтар:
- •Жаттығулар, есептер, т.Б. Тапсырмалар:
- •12. Қай кезде жиынтық сұраныстың артуында өндірістің тепе-теңдік көлемінің өсуі орындалады?
- •13. As қисығының аралық кесіндісіне сәйкес ad-ң өсуі кезінде бағалар мен жіө көлемі қалай өзгереді?
- •27. Сұраныс инфляциясы ненің әсерінен пайда болуы мүмкін:
- •10. Студенттің оқудағы жетістіктері және бақылау бойынша материалдар
- •Бақылау-өлшеу құралдары: емтихан тапсыруға арналған тест сұрақтар
- •Пән бойынша емтиханға дайындық
Глоссарий
Амортизация – негізігі капиталдың құнын, оның тозуына қарай өндіретін өнімге ауыстыру арқылы ақшалай қорды құру, сүйтіп ол қорды негізгі капиталды қайта жаңғырту үшін пайдалану.
Амортизациялық қор – негізгі капиталдың құнын өтеуге арналған, оның тозып біткен қалдықтарының ақшалай қоры.
Амортизациялық аударым - негізгі қүрал-жабдықтардың қүнының бөлшегінің тозуын өтеу үшін жасалатын аударым.
Аренда - келісімшарт негізінде, аренда беруші аренда алушыға белгілі мүлік берілгендіктен пайда болатын, шаруашылықтың формасы.
Айналмалы капитал – ол тұтыну процесі кезінде құны түгелдей өнімге өтіп және капиталдың әрбір толық айналымы кезінде кәсіпкерге ақша түрінде түгелдей қайтып оралатын өндіргіш капиталдың бөлігі
Айырбас — бұл бір жағынан өндірістің, екінші жағынан тұтынушының (бөліс жөнінен келісулері бойынша) үздіксіз байланыстарын қамтамасыз ететін қоғамдық өндірістің тағы бір өрісі (кезеңі).
Айқын шығындар – ол өндіріс факторларын және аралық бұйымдарды жеткізушілерге (сырттан келетін жартылай дайын өнімдер) ақшалай төлемнің формасын қабылдайтын болмалы шығындар.
Биржа — көтерме сауда нарығының түрақты қызмет ету формасы. Тауар, қор, еңбек т.б. биржасы болып бөлінеді.
Биржа дурлікпесі - тауарлар бағасының және кейбір қағаздардың бағамының кысқа мерзімде күрт өсіп кетуі.
Болжанбаган инфляция - экономикалық қатынастардың субъектілерінің күтімінен, инфляцияның деңгейінің жоғарылауының артық болуы.
Бос уақыт — адамдардың өздерінің денесінің, рухани интеллектуал-дық дамуы үшін және дем алуына қолданылатын жүмыстан бос уақыт-тың бөлігі.
Босалқы алтын қоры — орталықтанған (мемлеқеттік) алтынның сақ-тық қоры (қүйма мөнет түрінде), халықаралық есеп айырысуда валюта қорын өсіру, халықаралық заем алу үшін меншікгі валютаның тұрақ-тылығьш қамтамасыз ету үшін жасалатын қор.
Босалқы қорларга инвестициялар — қоймалардағы материалдардың, жасалып бітпеген және дайын өнімдердің босалқы қорлары көлемінің өзгеруі.
Бөлінбеген пайда — акционерлер арасында бөлінбейтін, корпорация-ның пайдасы және өндіріс кеңейгенде оның негізгі жобаларын қаржы-ландыру үшін жиі қолданылады.
Бухгалтерлік пайда - капиталдан басқа барлық өндіріс факторла-рының (айқын шығындар) шығындары өтелгеннен кейін қалған ақшалай түсімнің бөлігі.
Бухгалтерлік шыгындар — өнімнің белгілі санын өндіру үшін жасалған өндіріс факторларының нақты шығыстары (сатып алынған баға-мен).
Біріктіру, біріктірме — жеқеленген қөрсеткіштерді бір түтас көрсеткішке айналдыру, мысалы: жиынтық сұраныс, жиынтық үсыныс, таза үлттық өнім, бағаның жалпы дәрежесі, т.б.
Бірін-бірі алмастыратын тауарлар — бірінің орнына бірі жүретін тауарлар.
Валюта нарыгы — өр елдің валюталары сатып алынатын, сатылатын нарық.
Валюталық багам — басқа валютаның ақша бірліктерінің бағасы-мен есептелген бір валютаның ақша бірлігінің бағасы.
Валюталық басқыншылық - валюталық бағамның динамикасын рет-теу мақсатпен орталық банктің шетел валютасьш сатып алуы (сатуы).
Валюталық демпинг — үлттық валюта бағамының құлдырау нәтижесімен байланысты, темен багамен экспортты кеңейту.
Дебетор - қарыздар, қарыз алушы.
Девальвация — басқа елдер валютасымен салыстырғаңда үлттық валюта бағамын төмендету.
Дезинфляция — бағаның өсуінің төмендеуі.
Демпинг - тауар-материалдың өте өсіп кеткен қорынан қүтылу мақ-сатымен тауарларды темен бағамен сату; әлемдік нарықта бәсекелестік қабілетті күшейту үшін тауарларды шетелдерге темен бағамен сату.
Изокванта — өнімнің берілген осы көлемін өндіруге қодданылатын ресурстардың барлық мүмкін болатын үйлестірімді ұштастыру варианттарын көрсететін қисық сызық.
Изокоста - қүндары бірдей болатын, өңдірістің еңбек және капиталдьіқ факторларының барлық үйлесімдерін көрсететін қисық сызық.
Индукция - жалпы ережелер мен принциптерді айқындауға мүмкіндік беретін, жекеленген белек факторлардың негізінде жүргізілетін, ғылы-ми-зерттеу әдісі.
Инжиниринг - коммерциялық негізде жобалаудың алдында, жоба-лаудың кезінде, жобалаудан кейін инженерлік-консультациялык қызмет көрсететін сфера, осымен қатар ноу-хау, лицензиялар, кейде кадрлар дайындайды, үсынады.
Инновациялар (жаңартпалар) — тауарлар мен қызметтердегі, технология мен өндіріс факторларындағы қандай болмасын өзгерістер, жаңа өзгерімдер.
Инфляция - баганың өсуі арқылы көрінетін, сүраныс пен усыныс-тың және үлттық шаруашылықтың басқа прогіорцияларының (үйлесі-мінің) тепе-теңдікте еместігі.
Инфляицялық алшақтық - үлттық экономикадағы инвестицияға сүра-ныстың, инвестицияның үсьшысьшан артық шамасы.
Инфляцияга қарсы саясат — инфляцияны төмендетуге бағытталган мемлеқеттік реттеу қүраддарының жиынтығы.
Қосылган құнға салынатын салық - өндіріс процссінде жасалған қүн өсімінің белгілі бөлігін бюджетке алу.
Қосымша жауапкершілік жуктелген қогам - бүндай қоғамның мүшелері жауапкершілікті барлығына ортақ, өздерінің салымдар қүны-ның еселік көлемінде тартады.
Қосымша құн - жалдамалы жүмысшының, оның жүмыс күшінің қүнынан артық жасаган қүны, өндірістік қүрал-жабдықтардың меншік иесіне түседі.
Несие (сгеіо-сенемін) — несие қорының қозғалысы туралы несиелер мен борышкер арасында қалыптасқан қатынастар капиталдың бөтен кәсіпорынында айналымын талап ететін мөміле.
Несие қоры - уақытша бос қүралдардың (қайтарымдылық шартта-ры бойынша) қалыптасуымен және пайдалануымен байланысты, орта-лықтанған ақша қорының бөлшегі.
Несие — лизинг — несиенің ақшасыз нысаны, пайдалануға машина-лар, жабдықтар және басқа материалдық қүралдар берілетін жалгерліктің нысаны, лизингке алынған қүралдардың қүны кейін біртіндеп төленеді.
Несиелік мәміле - төлемі кейінге қалдырылған сатып алу-сату.
Номиналдық жалақы — жүмыскерге төленген ақша сомасы.
Номиналдық табыс — ақшамен бағаланатын жиьштық табыстьң көлемі.
Ноу-хау — көсіпкерлік қызметтің тиімділігі туралы технологиялық, үйымдастырушылық, коммерциялық білімдердің жиынтығы.
Облигация — үсынушыға арналған қарыз алушының борышқорлық міндеттемесі болып табылатын қүнды қағаздардың түрі, ол несие берушіге шарттасқан уақытта облигацияның көрсетулі қүнының қайта-рылуына және қатал бекітілген немесе өзгеріп түратьш мөлшерлеме бойынша пайыз түрінде түрақты (жылына бір немесе екі рет) табыс алуы-на кепілдік береді.
Озық параметрлер — циклдің шыңға (түпке) жетуінің алдында мак-симумға (минимумга) жететін экономикалық көрсеткіштер.
Сұраныс - сатып алушының төлем қабілетімен қамтамасыз етілген, тауарларға және қызметтерге қажеттілік.
Сұраныс заңы - басқа шарттар тең болғанда төмен бағамен, жоғары бағамен салыстырғанда көбірек тауарлар сатуга болады.
Сұраныс инфляциясы - сүраныс жағындағы факторлар тудырған инфляция.
Сұраныс колемі- сатып алушының тауарлардың (қызметтердің) осы көлемін (осы бағамен) сатып алуға дайын болуы.
Сұраныс функциясы — сүранысты белгілейтін, сатып алынған тауар-лар көлемінің, онын бағасының және басқа факторлардың араларын-дағы өзара байланыс.
Сұраныстың бага жөнінен икемділігі — баға бір пайызға өзгергенде, осы тауарға сүраныстың проценттік өзгерісі.
Ұлттық байлық (ҰБ) - осы уақыт мерзіміне дейін елде жинақтал-ған материалдық игіліктердің жиынтығы.