Дадатковыя веды на 6-7 балаў:
6. Даваць азначэнне паняццяў
“ваенны камунізм”
Ваенны камунізм
Ваенны камунізм
Назва эканамічнай палітыкі ў 1918-1920 г., пад час Грамадзянскай вайны, на тэрыторыі кантраляванай бальшавікамі. Складаўся з шэрагу надзвычайных мер: нацыяналізацыі прамысловай вытворчасці, жорсткай цэнтралізацыі кіравання эканомікай, забароны прыватнага гандлю харчовымі і найбольш дыфіцытнымі таварамі (асабліва хлебам), карткавай сістэмы размеркавання тавараў, частковай адмены грошаў, харчразверсткі і г.д. Увядзенне палітыкі ваеннага камунізму часткова тлумачыцца цяжкасцямі, якія перажываў бальшавіцкі рэжым у Грамадзянскую вайну і пад час іншаземнай інтэрвенцыяй, але вялікі ўплыў мелі і ідэялагічныя перакананні кіраўніцтва бальшавікоў. Пад час існавання Літбела (зіма-лета 1919 г.) палітыка ваеннага камунізму суправаджалася асабліва жорсткімі формамі ў сельскай гаспадаркі. Улады адмаўляліся размяркоўваць памешчыцкія землі паміж сялянамі, спадзеючыся, што створаныя на іх камуны і арцелі паступова выціскнуць прыватную сялянскую гаспадарку. Усё гэта выклікала масавую незадаволенасць сярод сялян і часткі гарадскога насельніцтва.
“НЭП”,
Голад, дрэннае эканамічнае становішча і масавая незадаволенасць, выкліканыя бальшавісцкай палітыкай «Ваеннага камунізму» і грамадзянскай вайною, прымусіла ленінскі ўрад у 1921 г. да пераходу да «Новае эканамічнай палітыкі», пры якой дазваляліся пэўныя элементы рынкавай эканомікі. НЭП насіла хутчэй тактычны характар вымушанага адходу ад сацыялістычных прынцыпаў і была неўзабаве згорнутая Сталінам.
“культурная рэвалюцыя”,
Культурная революция в СССР — совокупность изменений в духовной жизни общества, осуществленных в СССР в 20-30-е гг. XX в., «составная частьсоциалистического строительства, создание социалистической культуры»[1] . Термин «культурная революция» введен В. И. Лениным в 1923 году в работе «О кооперации»:
«Культурная революция — это… целый переворот, целая полоса культурного развития всей народной массы»[2]
Культурная революция была направлена на «перевоспитание» масс — на «коммунизацию» и «советизацию» массового сознания, на разрыв с традициями исторического (дореволюционного) культурного наследия через большевистскую идеологизацию культуры. На передний план выдвигалась задача создания так называемой «пролетарской культуры», основанной на марксистско-классовой идеологии, «коммунистическом воспитании», массовости культуры, ориентированной на низшие слои общества.
Культурная революция обусловлена такими преобразованиями в экономике и политике как установление диктатуры пролетариата, обобществление средств производства,социалистическая индустриализация и коллективизация сельского хозяйства.
“індустрыялізацыя” Індустрыялізацыя, стварэнне буйной вытворчасці ва ўсіх галінах народнай гаспадаркі,
Правядзенне індустрыялізацыі ў БССР тлумачылася неабходнасцю стварэння машыннай вытворчасці ў галіне прамысловасці. Яно было звязана з развіццём лёгкой (перапрацоўчай) прамысловасці. 3 улікам гэтай асаблівасці асноўная частка грашовых сродкаў укладалася ў развіццё харчовай, гарбарнай, тэкстыльнай і швейнай прамысловасці, а таксама галін, якія перапрацоўвалі драўніну (лясная, дрэваапрацоўчая, папяровая) і мінеральную сыравіну (паліўная, хімічная). У 1928—1929 гг. быў распрацаваны першы пяцігадовы план развіцця народнай гаспадаркі (пяцігодка), згодна з якім прадугледжвалася стварэнне сельскагаспадарчага машына-будавання, будаўніцтва новых і пераабсталяванне старых прадпрыемстваў. Намаганнямі беларускага народа і ўсіх на-родаў СССР у гады першай пяцігодкі (1928—1932 гг.) былі пабудаваны і ўведзены ў строй швейная фабрыка «Сцяг індустрыялізацыі» і панчошна-трыкатажная фабрыка «КІМ» у Віцебску, Магілёўская фабрыка штучнага валакна, Бабруйскі і Гомельскі дрэваапрацоўчыя камбінаты, завод сельскагаспа-дарчых машын у Гомелі.
На працягу другой і трэцяй пяцігодак (1933—1937,1938—1941 гг.) прамысловасць рэспублікі папоўнілася Гомельскім шкляным і Крычаўскім цэментным, Магілёўскімі трубаліцейным і аўтарамонтным заводамі, Мінскім радыёзаводам, Ра-гачоўскім кансервавым заводам, кандытарскімі фабрыкамі «Камунарка» ў Мінску і «Спартак» у Гомелі, Барысаўскай макароннай і Мінскай каўбаснай фабрыкамі. Беларусь паступова ператваралася ў індустрыяльную краіну з дзяржаўнай формай уласнасці на сродкі вытворчасці. Тут па-ранейшаму пераважала лёгкая прамысловасць. Індустрыялізацыя праводзілася па прапанове Сталіна вельмі хуткімі тэмпамі пад лозунгам«Пяцігодку — у чатыры гады». Гэта патрабавала значных сродкаў, якія вырашана было адшукаць за кошт эканоміі, зберажэння, выкарыстання працоўнага энтузіязму, а таксама правядзення суцэльнай калектывізацыі на вёсцы.
“калектывізацыя” аб'яднанне індывідуальных сялянскіх гаспадарак у буйныя калектыўныя гаспадаркі — складныя часткі пабудовы сацыялістычнага грамадства ў СССР, стварэння падмурку рэалізацыі геапалітычных планаў савецкага кіраўніцтва.
Суцэльная калектывізацыя сельскай гаспадаркі была звязана з масавым і хуткім аб'яднаннем дробных індывідуальных сялянскіх гаспадарак у буйныя калектыўныя гаспадаркі (калгасы). 3 лета 1929 г. сталі паскорана і прымусова стварацца калгасы, дзе праца ацэньвалася вельмі нізка і аплачвалі яе не грашыма, а прадуктамі па колькасці адпрацаваных дзён. Тых, хто не жадаў запісвацца ў калгасы, прылічвалі да кулакоў і праводзілі раскулачванне, што выклікала масавае нездавальненне сялян. Тых, хто выступаў супраць ужывання прымусовых метадаў пры правядзенні калектывізацыі, абвінавачвалі ў страце класавай пільнасці і насаджэнні кулацкіх гаспадарак. Так, быў абвінавачаны народны камісар земляробства БССР Дз. Прышчэпаў, які выступаў за прынцыпы добраахвотнасці і паслядоўнасці ў правядзенні калектывізацыі. Для стварэння калгасаў у вёску з горада былі накіраваны рабочыя-дваццаціпяцітысячнікі (у Беларусі іх было больш за 600 чалавек). Для забеспячэння калгасаў тэхнікай былі створаны машынна-трактарныя станцыі (МТС), а пры іх палітычныя аддзелы (палітаддзелы), якія строга праводзілі лінію камуністычнай партыі на ажыццяўленне суцэльнай калектывізацыі ў вёсцы. Першая МТС была створана ў Койданаве (цяперашні Дзяржынск).
і характарызаваць азначаныя падзеі, мерапрыемствы, палітыку, перыяды.
II. Ведаць наступныя гады і падзеі, даваць ім характарыстыку (с. 69-77):
1529, 1566, 1588 - Зацвярджэнне I, II, III Статутаў ВКЛ
1557 - Прыняцце «Уставы на валокі» – галоўнага заканадаўчага акта аграрнай рэформы Жыгімонта II Аўгуста. Пачатак устанаўлення фальваркова-паншчыннай сістэмы. Працяг запрыгоньвання сялян (замацаванне сялян за валокамі)
1654-1667 - Баявыя дзеянні на тэрыторыі Беларусі ў час вайны паміж Маскоўскай дзяржавай і Рэччу Паспалітай
1791 - Прыняцце першай у Еўропе і другой у свеце пасля амерыканскай Канстытуцыі Рэчы Паспалітай, якая прадугледжвала дэмакратычны характар сацыяль¬на-эканамічных пераўтварэнняў
1794 - Паўстанне Т. Касцюшкі, накіраванае на аднаўленне цэласці і незалежнасці Рэчы Паспалітай у межах 1772 г. Выданне Т. Касцюшкам Паланецкага універ¬сала, які абвясціў аб прадстаўленні сялянам асабіс¬тай свабоды пры ўмове іх разліку з землеўладальні-камі і прызнаў права сялян на зямлю, якую яны апрацоўвалі. У ВКЛ паўстаннем кіраваў палкоўнік Якуб Ясінскі
1863-1864 - Паўстанне ў Польшчы, Беларусі і Літве. Дзейнасць К. Каліноўскага
23.08.1939 - Дагавор аб ненападзенні паміж СССР і Германіяй (пакт Молатава-Рыбентропа)
17.09.1939 - Пачатак уз'яднання Заходняй Беларусі з БССР. Уступленне войск Чырвонай Арміі ў Заходнюю Беларусь і Заходнюю Украіну