1.Прадмет гісторыі Беларусі

Гісторыя (грэч. historia – апавяданне аб мінулых падзеях, аб тым, што пазнана, даследавана) ці гістарычная навука – навука аб заканамернасцях разгортвання ў прасторы і часе сусветна-гістарычнага працэсу як раўнадзейнных унутрыструктурных і міжструктурных узаемадзеянняў этнапалітычных супольнасцей, якія з’яўляюцца носьбітамі своеасаблівасці гэтага развіцця.

Унутраная аснова гістарычнай навукі – гэта збіранне фактаў, іх сістэматызацыя і разгляд у сувязі аднаго з другім. Але гісторыкі пазбаўлены магчымасці эксперыментальна паўтарыць мінулае, і вымушаны весці даследванне ва ўмовах, калі маса абставін зацямняе сутнасць вывучаемых з’яў.

Аб’ект гісторычнага аналізу – уся сукупнасць з’яў грамадскага жыцця на працягу ўсёй гісторыі грамадства, гэта эканамічныя, сацыяльныя, культурныя мадэлі (тыпы), у якія арганізуецца дзейнасць людзей, механізмы функцыянавання, узаемадзеяння і ўзаемаўздзеяння гэтых сістэм. Гістарычная навука ў параўнанні з іншымі грамадска-гуманітарнымі навукамі выступае як навука комплексная, інтэгральная.

3.Каменны век

1 млн гадоў назад на планеце пачалася эпоха Вялікіх аблядненняў. Паводле гэтага на територии Беларусі істотна змяніўся жывёльны і раслінны свет. У лясах усё большае месца займаюць іглічныя пароды дрэў. Сярод іх знаходзілі сховішча і нажыву лясныя быкі, ласі, мядзведзі, ваўкі, коні, бабры. Праўда, трапляліся і незвычайныя для нас жывёлы - маманты і насарогі.

Прыкладна 90 тыс. гадоў назад пачалося апошняе аблядненне. На поўдзень папаўзлі леднікі і вечная мерзлата скоўвала зямлю. Вось у такіх умовах і адбылося першае, вядомае навукоўцам, пранікненне старажытнага чалавека на тэрыторыю Беларусі. Слядоў селішчаў тых часоў пакуль не знойдзена, але ў некаторых месцах беларускага Прыдняпроўя знойдзены крамянёвыя прылады - наканечнікі, скрэбла, разакі. Яны належалі старажытным людзям неандэртальскага тыпу, якія 100-40 тыс. гадоў назад засялялі Еўропу. Першыя жыхары яшчэ істотна адрозніваліся ад нас свами - былі присадистые, буйнага склада тулава, з выступалым ілбом і скошеным падбародкам. Аднак яны ўжо распальвалі вогнішчы, каб абагрэцца і засмажыць мяса, умелі будаваць нешта падобнае на жыллё, затулялі цела шкурамі, з кременя і костак рабілі неабходныя для працы і паляванні рэчы. Неандэртальцы ўжо маглі зразумець адзін аднаго з дапамогай слоў, што было асабліва неабходна пры калектыўным паляванні. Гэтак жа яны мелі нейкі зародак рэлігіі, бо памерлых харанили у магілах.

Каля 40-35 тыс. гадоў назад на змену неандэртальцам прыходзяць людзі крэманьёнскага тыпу, якія вонкава амаль не адрозніваліся ад сённяшніх еўрапейцаў. у перыяд паміж 26-23 тыс. гадоў назад крэманьёнцы на даволі працяглы час пракраліся на поўдзень Беларусі. Пад шматмятровымі пяшчанымі наносамі археолагі знайшлі поруч вёсак Юравічы Калінкавіцкага і Бeрдыж Чачэрскага раёнаў дзве стаянкі таго часу. Яны ставяцца да позняга каменнага веку - палеаліту.

Аднак і другая спроба першабытнага чалавека замацавацца на тэрыторыі Беларусі патрывала няўдачу. 19-18 тыс. гадоў назад ляднік дасягнуў раёнаў сёняшніх Гародня, Вілейкі, Оршы. Нават летнімі месяцамі на поўдні Беларусі здараліся замаразкі. У такіх невыносна суровых умовах існаванне креманьонцов спынілася. 12 тыс. гадоў назад, у самым канцы полеалита, з поўдня і захаду на зямлю Беларусі прыйшлі плямёны паляўнічых на паўночных аленяў. Гэта было качавое насельніцтва, бо яго асноўная здабыча мігравала. Асноўнай іх зброяй стаў лук са стрэламі.

10 тыс. гадоў назад скончыўся ледніковы перыяд і наступіў сярэдні каменны век - мезаліт. Пачатак патроху цяплець, а раслінны і жывёльны свет паступова стаў падобны на сучасны. З пацяпленнем паўночныя алені адступілі далёка на поўнач. Услед за імі накіравалася і значная частка насельніцтва, якая специализовалась на паляванні. Іншыя ж групы паляўнічых пачалі абвыкаць да ўмоў жыцця сярод лясоў, якія ўсе гусцей пакрывалі територию Беларусі. Ва ўмовах цёплага клімату, пры незлічонай колькасці азёр, густой сетцы рэк істотнае значэнне набывае і рыбалоўства. Рыбу пачынаюць лавіць не толькі гарпунамі, але і вудамі з касцянымі кручками. Гэтак жа тым часам з'яўляюцца і плеценыя сеткі.

У IV тыс. да н.э. у гісторыі першабытнага насельніцтва Беларусі пачаўся заключны перыяд каменнага веку - неаліт. Ён працягваўся каля 2 тыс. гадоў і характарызаваўся важнымі зменамі ў жыцці нашых продкаў. У неаліце навучыліся ляпіць посуд з гліны, пачалі здабываць крамень з шахт. Аднак найважным дасягненнем гэтага перыяду стала зараджэнне і распаўсюджанне земляробства і жывёлагадоўлі.