ekologia_1_bary

$$$ 1

”Экология” терминін ғылымға енгізген ғалым

D) Э. Геккель

$$$ 2

Экологияның ең негізгі нысаны

А) экожүйе

$$$ 3

Өздерінің денелерін бейорганикалық қосылыстар есебінен құратын автотрофтық организмдер

С) продуценттер

$$$ 4

Продуценттер немесе басқа консументтер өндірген органикалық заттарды азық көзі ретінде пайдаланатын гетеротрофты организмдер

А) консументтер

$$$ 5

Өлі органикалық заттармен қоректенетін, оларды ыдыратып қайтадан бейорганикалық қосылыстарға айналдыратын организмдер

В) редуценттер

$$$ 6

Тірі экологиялық құрауыштардың нақты тепе-теңдігімен сипатталатын жүйелі жиынтық

В) биоценоз

$$$ 7

Биоценоз терминін ғылымға енгізген ғалым

А) К. Мебиус

$$$ 8

Биогеоценоз туралы түсінікті енгізген

С) В.Н. Сукачев

$$$ 9

Жер бетіндегі нақты бір бөлігіндегі біртекті табиғи элементтердің жиынтығы

А) биогеоценоз

$$$ 10

Экожүйе дамуының тұрақты, соңғы сатысы

Е) климакс

$$$ 11

Экожүйенің өзін-өзі сүйемелдеуге және өздігінен реттелуге қабілеттілігі

А) гомеостаз

$$$ 12

Климакс терминін ғылымға енгізген ғалым

Е) Ф. Клементс

$$$ 13

Бір биоценоздың басқа биоценозбен ауысып отыруы

В) сукцессия

$$$ 14

Бір нақты географиялық аймақты мекендейтін тірі организмдердің жиынтығы

С) биота

$$$ 15

Экология зерттейді

D) Ағзалардың бір-бірімен және қоршаған ортамен байланысын

$$$ 16

Ю.Либихтың минимум заңының мәні

А) Факторлар жиынтығының ішінде қай фактор төзімділік шегіне жақынырақ түрса, соның ықпалы күштірек болады

$$$ 17

Төзімділік (толеранттылық) заңын ашқан

С) В.Шелфорд

$$$ 18

Тіршілік ортаның оптимумнан шамалы ғана ауытқуларына төзе алатын организмдер

А) стенобионттар

$$$ 19

Бір-бірінен әр түрлі айырмашылығы бар орталарда тіршілік ете алатын жануарлар мен өсімдіктер

В) эврибионттар

$$$ 20

Организмнің тіршілік ету жағдайларына қатысты шарттардың жалпы жиынтығы және осы шарттар қанағаттандырылатын жер немесе кез келген түрдің тіршілік ететін ортаның жағдайын анықтайтын орын

А) экологиялық қуыс

$$$ 21

“Биосфера” ілімін ұсынған

В) В.И. Вернадский

$$$ 22

Организмдердің тіршілік әрекеті нәтижесінде пайда болған химиялық қосылыстар, тіршілікпен құрылған және өңделген заттектер

Е) биогенді заттектер

$$$ 23

Биогенді заттектер

А) тас көмір, мұнай, битум

$$$ 24

Жабысқақ балық акуланың денесіне жабысып алып, акуламен бірге жүзіп жүреді және оның олжасының қалдықтарымен қоректенеді. Дегенмен акулаға бұдан келер-кетер пайда не зиян жоқ. Түр аралық қатынастың осындай түрі

B) комменсализм

$$$ 25

Ауаның құрамында … болады

В) 20-21% О₂, 78% N₂, 1-2% инертті газдар

$$$ 26

Қоршаған ортаны антропогенді ластау көзіне не жатпайды

С) вулкандар

$$$ 27

Абиоталық факторларға жатпайтындар

D) фитоценоз

$$$ 28

Биотикалық факторларға жатпайтындар

Е) температура

$$$ 29

Бірлестіктердің қоршаған ортамен ара қатынасын зерттейтін экология бөлім

В) синэкология

$$$ 30

Жеке организмдер арасындағы қарым-қатынастарды оның табиғи ортамен байланыстыра отырып зерттеулер жүргізеді

А) аутэкология

$$$ 31

Популяцияларды оның табиғи ортасымен байланыстра отырып зертеулер жүргізеді

С) демэкология

$$$ 32

Бір-бірімен өзара қарым-қатынаста болатын және үлкен территорияда бірігіп тіршілік ететін бір түрге жататын даралар тобы

А) популяция

$$$ 33

Популяцияны сипаттайтын негізгі қасиеттері

А) саны және тығыздығы

$$$ 34

Жердің үлкен бөлігінде өмір сүретін өсімдіктер және жануарлар түрлерінің өкілдері

А) космополиттер

$$$ 35

Кең ареалы бар, ортаның әртүрлі жағдайында өмір сүре алатын организмдер

В) убиквистер

$$$ 36

Көп емес, шектеулі ареалы бар организмдер

С) эндемиктер

$$$ 37

“Экожүйе” терминін егізген ғалым

Е) А.Тенсли

$$$ 38

Тіршілік барысындағы организмдердің бір-біріне тигізетін әсері немесе ықпалы

А) биотикалық факторлар

$$$ 39

Адамның ақыл ойға негізделген іс-әрекеті шешуші фактор болып табылатын табиғат пен қоғамның ара қатынас сферасы

В) ноосфера

$$$ 40

Атмосфераның мына қабатында озон қабаты орналасқан

В) стратосферада

$$$ 41

Популяциялардың құрылымы мен санын зерттейтін сала:

C) Демэкология

$$$ 42

XIX ғасырда Австралияға әкелінген қояндардың санын көбейгені сонша, олармен күресу шараларлары жүргізілді. Олардың санынын азаюына осы жағдай әсер етті:

D) Динго иттерін әкелу

$$$ 43

Төменде келтірілгендердің қайсысы продуцентке жатады

A) шөпқоректі жануарлар

$$$ 44

Жануарлар биоценозда мына функционалдық топқа жатады

C) продуценттерге;

$$$ 45

Жер бетін ультракүлгін сәулелерден … қабаты қорғайды

D) озон

$$$ 46

Әлемдік мұхит сулары ... табиғи ресурстар қатарына жатады

B) сарқылмайтын (таусылмайтын)

$$$ 47

Организмнің және оның мүшелерінің құрылысы мен атқаратын қызметінің тарихи және дербес даму жолында тіршілік ортасының алуан түрлі жағдайына бейімделуі

А) адаптация

$$$ 48

Су ортасындағы органикалық тұнба мен организмдердің қалдықтары

В) детрит

$$$ 49

Ластанған жерлердi қалпына келтiру

А) рекультивация

$$$ 50

Экологиялық мониторинг дегеніміз қоршаған ортаның жағдайын … жүйелері

D) бақылау, тексеру, болжау

$$$ 51

Атмосферадағы қауіпті заттардың концентрациясының өлшем бірлігі

өлшенеді?

D) мг/м³

$$$ 52

Озон қабатының қалыңдығы

В) 2-4 мм

$$$ 53

Экология ғылымының ең басты мақсаты

А) биосфера шегіндегі әлемдік жағдайды бақылай отырып, ондағы тіршіліктің тұрақтылығын сақтау

$$$ 54

Биосферада радиоактивті нуклидтердің таралуын, мөлшерін, иондау сәулелердің организмге, олардың популяциясына, биоценозға тигізетін әсерін зерттейтін сала

А) Радиациялық экология

$$$ 55

Су түбімен байланысы жоқ, еркін орын ауыстыратын, жүзіп жүретін ағзалардың жиынтығы

А) Планктон

$$$ 56

Жердегі тіршіліктің 4 ортасы

С) топырақ, ауа, су, құрлық

$$$ 57

Атмосфераның жер бетiне жақын орналасқан қабаты

С) тропосфера

$$$ 58

Сарқылатын ресурстар өз кезегiнде мыналарға бөлiнедi

D) қалпына келетiн және қалпына келмейтiн

$$$ 59

1980 – 2000 жылдар экологияның дамуының ... кезеңіне жатады

D) 3 кезең

$$$ 60

Ылғалдылық мына факторға негіз бола алады

В) абиотикалық

$$$ 61

Микроорганизмдердiң көбеюi нәтижесiнде туындайтын ластану –

A) биологиялық ластану

$$$ 62

Берілген ареалдың қолайсыздау бөліктеріне популяцияның бір бөлігінің орнын ауыстыруы

А) Адаптация

$$$ 63

Экологияның даму кезеңдері

A) үш

$$$ 64

Діріл ластанудың мына түріне жатады

А) ортаның физикалық ластануына

$$$ 65

Организмнің пайдалы бірге өмір сүруі

A) Симбиоз

$$$ 66

Биосфера терминін енгізген

B) Э. Зюсс

$$$ 67

Гидросфера жердің

C) су қабаты

$$$ 68

Өсімдіктер бірлестігі

A) Фитоценоз

$$$ 69

Автокөліктен атмосфераның ластануына негіз бола алатын фактор

A) антропогендік

$$$ 70

“Ештеңе құрдан-құр істелмейді” деп айтқан

D) Б. Коммонер

$$$ 71

Аэротенкте ағынды суларды ... әдіспен тазартады?

D) биологиялық

$$$ 72

Ауадағы қауіпті заттардың максималды бір жолдық концентрациясы қандай уақыт аралығына тағайындалады?

А) 20 мин

$$$ 73

Бентос – бұл

C) су қоймасының түбінде өмір сүретін организмдер жиынтығы

$$$ 74

Негізгі парникті газға жатады

А) күкірт диоксиді

$$$ 75

Тірі организмдерді қауіпті ісік ауруына ұшырататын, биосфераға түсетін заттар қалай аталады?

А) канцерогенді

$$$ 76

Адам 24 сағат бойы демалған кезде (жалпы токсикологиялық, концерогенді, мутагенді) әсер етпейтін, атмосфераны ластайтын заттардың концентрациясы (мг/м³)

В) ШРК _о.т.

$$$ 77

Адам организміне әсер ету дәрежесі бойынша қауіпті заттар қандай кластарға бөлінеді?

С) төтенше қауіпті, жоғары қауіпті, шамалы қауіпті және аз қауіпті

$$$ 78

Санитарлы-гигиеналық классификациясы бойынша атмосфералық ауадағы әрбір ластаушы зат үшін шарт орындалуы қажет

В) С_i/ШРК_i ≤ 1

$$$ 79

20 мин ішінде адамға рефлекторлық реакция (иіс сезу, көздің жарық сезуі өзгеруі, аллергиялық реакция және т.б) туғызбайтын, атмосфералық ауадағы ластаушы заттардың концентрациясы

В) ШРК _м.б.ж.

$$$ 80

Қоршаған ортаның жағдайын бақылау және тексеру жүйелері

D) мониторинг

$$$ 81

Атмосферада кейбір газдардың жиналуына байланысты жылу балансы өзгеруінен, планета температурасының жоғарылауы

В) парникті эффект

$$$ 82

Қышқыл жаңбырлар атмосфералық ауаның негізінен мына газдармен антропогенді ластануы себебінен болады

С) күкірт диоксиді және көмір қышқыл газы

$$$ 83

Жасыл өсімдіктердің денесінде көмір қышқыл газы мен судан органикалық қосылыстардың түзілуі және оттегі бөлінуі

Е) фотосинтез

$$$ 84

Табиғи ресурстардың сарқылатын және сарқылмайтын болып жіктелу классификация

D) экологиялық

$$$ 85

Тірі ағзаға әсер ететін қоршаған орта жағдайларының кешені

А) абиотикалық фактор

$$$ 86

Бір ағзалардың тіршілік әрекетінің басқаларына тигізетін әсері

В) биотикалық фактор

$$$ 87

Адам қызметінің қоршаған ортаға тигізетін әсері

С) антропогендік фактор

$$$ 88

Тірі организмдер жиынтығының қоректену, өсу және ұрпақ беру мақсатында белгілі бір тіршілік ету кеңістігін бірлесе пайдаланудың тарихи қалыптасқан жүйесі

Е) экожүйе

$$$ 89

Зат алмасуы, энергия және информация алмасуы негізінде біріккен тірі организмдердің жиынтығын (биоценоз) қоршаған ортамен (биотоп) біріктіретін құрлықтағы экожүйе

А) биогеоценоз

$$$ 90

Өздерінің өмір сүруіне қажетті химиялық элементтердің барлығын қоршаған ортадан алатын, дене құрылысы үшін басқа организмдердің дайын органикалық заттарын қажет етпейтін организмдер

С) автотрофтар

$$$ 91

Тіршілікпен тығыз байланысты, негізінен көміртек, су, фосфор, азот, күкірт және биогенді катиондар сияқты химиялық заттардың алмасу циклдарынан тұратын биологиялық айналымның бөлігі

А) биогеохимиялық айналым

$$$ 92

Берілген объектінің (өндірістің) қоршаған ортаға әсерін бағалайтын құжат

D) экологиялық паспорт

$$$ 93

Қалпына келмейтін ресурстарға жатады

А) мұнай, газ, көмір

$$$ 94

Үшінші кластық санитарлық қорғау белдемі үшін тағайындалған нормативті өлшем

А) 50м

$$$ 95

Мұнай табиғи ресурстардың түріне жатады

В) қалпына келмейтін

$$$ 96

ШРШ мөлшерінде атмосфераға қауіпті заттар шығарылғанда, ауаның ластану дәрежесі қандай болады?

С) ШРК _{макс.б.ж.}-тан аз

$$$ 97

Гидросфера жер бетінің жалпы ауданының ... алып жатыр

А) 3/4

$$$ 98

Сарқылатын ресурстар өз кезегiнде мыналарға бөлiнедi:

D) қалпына келетiн және қалпына келмейтiн

$$$ 99

Ауырлық күшінің әсерінен суда ірі дисперсті бөлшектердің тұнбаға түсуі

А) седиментация

$$$ 100

Газдарды сұйық сіңірткіштердің сіңіруі арқылы тазартуға негізделген әдіс

В) абсорбция

$$$ 101

БҰҰ-ның қоршаған орта және тұрақты даму бойынша конференциясы 1992 ж. қай қалада өтті?

С) Рио де Жанейро

$$$ 102

«XXI ғасырдың күн тәртібі» қай жылы қабылданды?

А) 1992ж.

$$$ 103.

Автокөліктердің шығарым газдары аз мөлшерде мына жылдамдық кезінде шығарылды

D) 80-90 км/ сағ

$$$ 104

Қай жылы Қазақстан Республикасының тұрақты дамуға өту концепциясы қабылдады?

.

Е) 2006 ж.

$$$ 105

Қоршаған ортаны қорғау жөнінде бірінші халықаралық конференция Стокгольмде қай жылы өтті?

В) 1972 ж.

$$$ 106

БҰҰ Бас Ассамблеясы бүкіләлемдік табиғат хартиясын қай жылы қабылдады?

В) 1980 ж.

$$$ 107

Берілген организациялардың қайсысы экологиялық болып табылады?

А) Гринпис

$$$ 108

Тұрақты дамудың түсінігі

D) қазіргі уақыттың қажеттілігін қамтамассыз ете отырып, келесі ұрпақтардың өзінің қажеттіліктерін қамтамасыз етуіне қауіп туғызбайтындай даму

$$$ 109

Жер бетінде ашаршылық, жұмыссыздық және кедейшіліктің орын алу аспектісін тұрақты дамудың қай аспектісіне жатқызуға болады?

С) әлеуметтік аспект

$$$ 110

«Тұрақты даму»термині ең алғаш қашан енгізілді?

С) «Біздің ортақ болашағымыз» баяндамасында, 1987 ж.

$$$ 111

«Рим клубы» Халықаралық ұйымының негізін салушы және бірінші президенті

В) А.Печчеи

$$$ 112

Тұрақты даму стратегиясы қай конференцияда қабылданды?

А) Қоршаған орта және тұрақты даму бойынша БҰҰ конферециясында (Бразилия, 1992 жыл)

$$$ 113

ХХІ ғасырдағы адамзаттық ғаламдық проблемаларын қандай құжат қарастырады және іс-әрекеттің бағдарламасы болып табылады?

А) ХХІ ғасырға күн тәртібі

$$$ 114

Тұрақты даму мақсатына жетудің, қолданылатын шаралардың тиімділігінің және қойылған мақсаттарға жету деңгейінің көрсеткіштері (критерийлері) қалай аталады?

В) тұрақты даму индикаторы

$$$ 115

Тұрақты дамудың әлемдік бағдарламасы қашан қабылданды?

В) 2000 ж.

$$$ 116

Қоршаған орта проблемалары бойынша бірінші халықаралық конференция болды

С) Стокгольмде

$$$ 117

«Тұрақты даму» концепциясы қарастырады

D) Болашақ ұрпақ үшін ресурстың белгілі бөлігін сақтауды

$$$ 118

«Планетаны бақылау» бағдарламасы БҰҰ-ның қай конференциясында қабылданды?

D) Стокгольм конференциясында (1972 жыл)

$$$ 119

«Экосистемаларды тұрақты пайдалануды сақтау» принципі қай халықаралық форумда ұсынылды?

В) Халықаралық форум (Йоханнесбург қаласында, 2002 жылы)

$$$ 120

Тұрақты даму концепциясы қашан БҰҰ–ның ресми түрдегі позициясы болып қабылданды

D) ж. Рио-де-Жанейродағы қоршаған орта мен даму туралы БҰҰ конференциясында

$$$ 121

Экология нені зерттейді?

D) Ағзалардың бір-бірімен және қоршаған ортамен байланысын

$$$ 122

Аутэкология нені зерттейді:

Қоршаған орта температурасының жеке бір организмнің зат алмасу қарқынына әсерін;

$$$ 123

Синэкология нені зерттейді:

• Климаттық факторлардың орман бірлестіктерінің түр құрамына әсерін;

$$$ 124

Экология ғылымының «демэкология» деп аталатын бөлімі мынадай мәселені зерттейді:

A) популяция критерийлері мен популяциялардың негізгі сипаттамаларын;

$$$ 125

Е)Тірі организмдер экологиялық факторлардың белгілі бір диапазон мөлшерінде ғана өмір сүре алады

$$$ 126

Стенобионттарға қандай организмдер жатады:

B) барлық экологиялық факторлар бойынша толеранттылық ауқымы тар организмдер;

$$$ 127

Эврибионттарға қандай организмдер жатады:

A) тек судың тұздылығына ғана толеранттылық ауқымы кең;

$$$ 128

Автотрофтылар деп мынадай қасиеттері бар организмдер аталады:

A) бейорганикалық қосындылардан өздері органикалық заттар синтездей алатын;

$$$ 129

Жануарлардың температураға адаптациясы келесі ережелер мен заңдарға байланысты:

В) Аллен ережесі

$$$ 130

2-ші кезектегі консументтер қандай организмдер:

D) етпен қоректенетін жануарлар;

$$$ 131

Төменде келтірілгендердің қайсысы редуценттерге жатады:

E) бактериялар.

$$$ 132

Өсімдіктердің планетарлық (жер шары көлеміндегі) ролі қандай:

B) күн энергиясын аккумулияциялаушы алғашқы буын;

$$$ 133

Бактериялар мен саңырауқұлақтар биоценозда қандай функционалдық топқа жатады?

B) редуценттерге;

$$$ 134

Төменде келтірілгендердің қайсысы детриттік қоректік тізбекке жатады?

E) қураған жапырақ→ жауын құрты → топырақ бактериялары.

$$$ 135

Детрит деген не?

D) өсімдіктер мен жануарлардың өлі қалдықтары;

$$$ 136

Төменде келтірілген экожүйелердің қайсына ең жоғарғы өнімділік тән?

B) тропикалық орман;

$$$ 137

Қоректік тізбек – бұл:

D) Тағамның потенциалдық энергиясының оның құраушысы арқылы ағзалар қатарына тасымалдануы

$$$ 138

Қоректік тізбектегі әрбір звеноның орны

А) трофикалық деңгей

$$$ 139

Төменде келтірілгендердің қайсысын ормандық экожүйенің биотикалық факторларына жатқызуға болады?

Е) шөптесін және бұта тәріздес өсімдіктер

$$$ 140

Вольтерр-Лотканың қарапайым экологиялық жүйеге арналған математикалық моделі:

С) жыртқыш – жемтік

$$$ 141

Экосистемалардың құрылысын, қызметі мен дамуын зерттейтін сала:

A) синэкология;

$$$ 142

1-ші кезектегі консументтер қандай организмдер:

B) шөпқоректі жануарлар;

$$$ 143

Биоценоз дегеніміз – бұл:

D) экожүйедегі барлық тірі организмдер бірлестігі;

$$$ 144

Экожүйедегі бірінші реттік өнімділікті түзеді

В) продуценттер

$$$ 145

Екінші реттік өнімділік – бұл :

В) уақыт бірлігінде консументтер құраған биомасса

$$$ 146

Биоценоз бен биотоптың қосындысы қалай аталады:

B) биогеоценоз;

$$$ 147

Биоценоздардың белгілі бір территорияда кезектесіп алмасуы қалай аталады:

B) экологиялық сукцессия;

$$$ 148

Экожүйенің дамуының кемеліне жеткен және біршама тұрақты сатысы қалай деп аталады

C) климакс;

$$$ 149

Төменде келтірілген бірлестіктердің қайсысы ең минимальды биомассамен ерекшеленеді

С) тундра

$$$ 150

«Экологиялық жарылыс» түсінігін ғылымға енгізген:

А) А.Тенсли

В) Ч.Элтон

$$$ 151

Ауыл шаруашылығында зиянкестерге қарсы жиі қолданатын пестицидтер келесі жылы олардың көбеюіне әкеледі. Бұл немен байланысты?

D) Заманауи пестицидтер зиянкестер арасында мутация санын көбейтуде және ол удың әсер етпеуіне әкеледі

$$$ 152

Топырақтың түзілу процесіне қатысатын биотикалық факторлар:

D)әртүрлі тірі организмдер;

$$$ 153

Осы күнгі қала экожүйесінің ең маңызды бөлігі :

E) екпе ағаштар мен бұталар.

$$$ 154

Экожүйенің стохетолераттығы – бұл:

Е) салыстырмалы әлсіз әсерлерге жауап

$$$ 155

Биосфераның тұрақтылығын қамтамасыз етуші негізгі фактор:

A) Биологиялық әралуандылық;

$$$ 156

Тіршіліктің атмосфераның жоғарғы, 23-25 км, қабаттарында таралуын мынадай факторлар шектейді:

C) қысқа толқынды ультракүлгін сәулелердің болуы;

$$$ 157

Жердегі ең алғашқы тірі организмдер тек қана сулы ортада пайда бола алды, себебі атмосферада:

D) озон қабаты болмаған;

$$$ 158

Биосфераның тірі ағзаларының энергетикалық функциясы

В) Күн энергиясының продуценттерінің аккумуляциясында

$$$ 159

Егер ... салқындату қабілеті болмағанда, жердің температурасы 30-40 -қа көтерілер еді.  

С) Өсімдік жамылғысының

$$$ 160

Биосфераны зерттеумен шұғылданатын негізінен экология ғылымының мынадай саласы:

D) глобальдық экология;

$$$ 161

Мемлекеттік қорық дегеніміз:

C) табиғи кешендерді сақтап қалу мақсатында шаруашылық әрекеттерден шығарылып тасталған ерекше қорғалатын табиғи территория;

$$$ 162

Өндірістік экология – бұл ... зерттейтін қолданбалы ғылыми пән.

А) Әртүрлі өндіріс салаларының адам денсаулығына тигізетін әсерін

$$$ 163

Гидросфераға фосфор және азот элементтерінің артық мөлшерде түсуі …. алып келеді

В) су қоймаларының эвтрофикациясына

$$$ 164

Топырақ ... ресурстарына жатады

D) салыстырмалы қалпына келетін

$$$ 165

Ең құнарлы топырақтар

D) Қара топырақ

$$$ 166

Ерекше қорғалатын табиғи территориялар қатарына не жатады: