ekologia_shpor_alfavit_MSK

..................................

…қалпына келмейтін ресурстар А) мұнай, газ, көмір     

Сандар

1-ші кезектегі консументтер қандай организмдер: B) шөпқоректі жануарлар;        

2-ші кезектегі консументтер қандай организмдер: D) етпен қоректенетін жануарлар;

ХХІ  ғасырдағы адамзаттық ғаламдық проблемаларын қандай құжат қарастырады және іс-әрекеттің бағдарламасы болып табылады? А) ХХІ ғасырға күн тәртібі

««««««««« »»»»»»»»»»»»»

«XXI ғасырдың күн тәртібі» қай жылы қабылданды? А) 1992ж.

«Биосфера» терминін ғылымға енгізген ғалым D) Э. Зюсс

«Тұрақты даму» концепциясы қарастырады: D) Болашақ ұрпақ үшін ресурстың белгілі бөлігін сақтауды

«Тұрақты даму» термині ең алғаш қашан енгізілді? С) «Біздің ортақ болашағымыз» баяндамасында, 1987

«Рим клубы» Халықаралық ұйымының негізін салушы және бірінші президенті В) А.Печчеи

«Экология» терминін ұсынған ғалым: B)  Э. Геккель   

 «Экожүйе» терминін алғаш енгізген: A) А.Тенсли; 

 «Экосистемаларды тұрақты пайдалануды сақтау» принципі қай халықаралық форумда ұсынылды? В) Халықаралық форум (Йоханнесбург қаласында, 2002 жылы)

АААААААААААААААА

Адам тіршілігінің ортасын сақтау жағдайында қоғамның белгілі техникалық және әлеуметтік-экономикалық мүмкіншілігінде шаруашылық іс-әрекетіне нақты енгізіле алатын табиғи ресурстар қалай аталады? B) Табиғи-ресурсты потенциал

Адам денсаулығына тікелей немесе жанама әсерін тигізбейтін ластаушы заттардың максималды концентрациясы қалай аталады?А) ШРК 

Адамның қатысуымен қалпына келетін табиғи ресурстар Е) өсімдіктер мен жануарлар әлемі

Автотрофтылар деп мынадай қасиеттері бар организмдер аталады: A)  бейорганикалық қосылыстардан өздері органикалық заттар синтездей алатын;

Ауадағы қауіпті заттардың максималды бір жолдық концентрациясы қандай уақыт аралығына тағайындалады?А) 20 мин

Ауаның құрамында … болады В) 20-21% О₂, 78% N₂, 1-2% инертті газдар

Аутэкология нені зерттейді: А) Қоршаған орта температурасының жеке бір организмнің зат алмасу қарқынына әсерін;  

Ауыз судың сапасын қандай топ көрсеткіштері сипаттайды?А) органолептикалық, физико-химиялық, бактериологиялық

Ауырлық күшінің әсерінен суда ірі дисперсті  бөлшектердің тұнбаға түсуі … деп аталады В) седиментация

Ауыл шаруашылығында зиянкестерге қарсы жиі қолданылатын пестицидтер келесі жылы олардың көбеюіне әкеледі. Бұл немен байланысты? D) Заманауи пестицидтер зиянкестер арасында мутация санын көбейтуде және ол удың әсер етпеуіне әкеледі

Атмосферада «парникті газдардың» жиналып қалуына байланысты пайда болған «парникэффектісінің»  зардаптары қандай болуы ықтимал: D) Планета көлеміндегі температураның жоғарылауы биосферада жағымсыз өзгерістер туындатады; 

Атмосферада кейбір газдардың жиналуына байланысты жылу балансы өзгеруінен, планетаның температурасы жоғарылауы қалай аталады? В) парник эффектісі

Атмосферада парниктегі шыны сияқты әсер ететін, жерге күннің сәулесін  тосқауылсыз жіберіп, бірақ жерден тепкен сәулелерді жібермейтін газ қалай аталады? Е) көмірқышқыл  газы 

Атмосферада шаңның, тұманның, автокөліктің және өндірістің шығарған ластаушы газдарының нәтижесінде ауаның қауіпті ластануы қалай аталады? В) тұмша (смог) 

Атмосфераның қай қабатында озон қабаты орналасқан?В) стратосферада

Атмосфераның электрленуі, жердің магнит өрісі ... ресурсқа жатады В) планетарлық

Атмосферадағы қауіпті заттардың концентрациясы қандай өлшем бірлікпен өлшенеді? D) мг/м³

Атмосфералық ауаның сапасын нормалау әдісінің бірі болып ... саналады А) ШРШ

Аэротенкте ағынды суларды қандай әдіспен тазартады? D) биологиялық

ӘӘӘӘӘӘӘӘӘӘӘӘӘӘ

Әлемдік мұхит сулары қандай табиғи ресурстар қатарына жатады? B) сарқылмайтын (таусылмайтын); 

ББББББББББББББББ

Бактериялар мен саңырауқұлақтар биоценозда қандай функционалдық топқа жатады?   B) редуценттерге; 

Бақылау объектісі өлшемі он шақырым жоғарлауы, мониторингке байланысты B) Жергілікті 

Берілген организациялардың қайсысы экологиялық болып табылады? А) Гринпис

Белгілі объектінің (агрегаттың, кәсіпорынның т.б.) табиғи ортаға тигізетін әсерін бағалайтын құжат А) Экологиялық паспорт

Бентос – бұл … C) су қоймасының түбінде өмір сүретін организмдер жиынтығы 

Биосфера — бұл ... A) Жер шарының жоғарғы тіршілік кеңістігі 

Биосфераны зерттеумен шұғылданатын негізінен экология ғылымының мынадай саласы: D) ғаламдық экология; 

Биосфераны толық зерттейтін кешенді ғылыми пәнді белгілеу үшін 1977 жылы «ғаламдық экология» терминін ғылымға енгізген: А) М.И.Будыко

Биосфераның тұрақтылығын қамтамасыз етуші негізгі фактор: A) Биологиялық әралуандылық; 

Биосфераның тірі затының энергетикалық қызметінің нәтижесінде пайда болған қандай заттарды адам өзінің шаруашылық іс-әрекетінде энергия көзі ретінде пайдалана алады: B) көмір және мұнай; 

Биосфераның тірі ағзаларының энергетикалық функциясы В) Күн энергиясының продуценттерінің аккумуляциясында 

Биоценоз дегеніміз – бұл: D) экожүйедегі барлық тірі организмдер бірлестігі; 

Биоценоз бен биотоптың жиынтығы қалай аталады: B) биогеоценоз;

Биоценоздардың белгілі бір территорияда кезектесіп алмасуы қалай аталады: B) экологиялық сукцессия; 

БҰҰ-ның қоршаған орта және тұрақты даму бойынша конференциясы 1992ж. қай қалада өтті? С) Рио де Жанейро

БҰҰ Бас Ассамблеясы бүкіләлемдік табиғат хартиясын қай жылы қабылдады? В) 1980 ж.

Бір түрдің қоректік қалдығымен екінші организм қоректене отырып, оған ешбір зиян келтірмейтін қарым-қатынастың түрі ...... деп аталады. C) Комменсализм

ВВВВВВВВВВВВВВВ

В.Шельфордтың толеранттылық заңының мәні Е) Тірі организмдер экологиялық факторлардың белгілі бір диапазон мөлшерінде ғана өмір сүре алады

В.И.Вернадскийдің ғылыми жетістіктеріне жатады C) Биосфера эволюциясының теориясын жасады

ГГГГГГГГГГГГГГГГГ

Газ тәрізді ластағыштардан шығатын газдарды тазарту ... әдісімен іске асады A) Адсорбция 

Гидросфераға фосфор және азот элементтерінің артық мөлшерде түсуі …. алып келеді В)  су қоймаларының эвтрофикациясына 

ДДДДДДДДДДДДДДДД

Детрит деген не? D) өсімдіктер мен жануарлардың өлі қалдықтары;

Дисперсті және коллоидты жүйелердегі бөлшектердің  ірі агрегат түзіп, бірігуі … деп аталады С) коагуляция 

ЕЕЕЕЕЕЕЕЕЕЕЕЕЕЕЕ

Егер ... салқындату қабілеті болмағанда, жердің температурасы 30-40 °С-қа көтерілер еді.   С) Өсімдік жамылғысының

Ең құнарлы топырақтар D) Қара топырақ

Екінші реттік өнімділік – бұл : В) уақыт бірлігінде консументтер құраған биомасса

Ерекше қорғалатын табиғи территориялар қатарына не жатады: D) мемлекеттік қорықтар;

ЖЖЖЖЖЖЖЖЖЖЖ

Жабысқақ балық акуланың денесіне жабысып алып, акуламен бірге жүзіп жүреді және оның олжасының қалдықтарымен қоректенеді. Дегенмен акулаға бұдан келер-кетер пайда не зиян жоқ. Түр аралық қатынастың осындай түрі қалай аталады? B) комменсализм; 

Жануарлар биоценозда қандай функционалдық топқа жатады? D) консументтерге;

 Жер бетін ультракүлгін сәулелерден … қабаты қорғайды D) озон

Жер бетінде ашаршылық, жұмыссыздық және кедейшіліктің орын алу аспектісін  тұрақты дамудың қай аспектісіне жатқызуға болады? С) әлеуметтік аспект

Жер учаскілерін қауіпсіз жағдайға келтіруге, бұзылған территорияны қалпына келтіруге арналған шаралардың жиынтығы қалай аталады? С) рекультивация 

Жердегі ең алғашқы тірі организмдер тек қана сулы ортада пайда бола алды, себебі атмосферада: D) озон қабаты болмаған;

ҚҚҚҚҚҚҚҚҚҚҚҚҚҚҚҚ

Қадағалау масштабының ұлғаюы мың шаршы шақырым мониторингта көрсетіледі A) Аймақтық

Қай жылы Қазақстан Республикасының тұрақты дамуға өту концепциясы қабылдады? Е) 2006 ж.

Қазақстан Республикасының территориясында қанша мемлекеттік қорық орналасқан: C) 9; 

Қазақстан Республикасының Экологиялық кодексі қашан қабылданды? D) 2007ж.

Қалалардың өсуі және дамуы, ауылдық жердің қалаға айналуы, халықтың ауылдан қалаға миграциясы, қоғам өміріндегі қалалардың ролінің өсуі қалай аталады? В) урбанизация

Қалпына келмейтін ресурстар В) кен байлықтар 

Қар ерігіннен, нөсер жаңбыр жауғаннан пайда болатын ағынды сулар қай категорияға жатады? В) атмосфералық

Қоректік тізбек – бұл: D) Тағамның потенциалдық энергиясының оның құраушысы арқылы ағзалар қатарына тасымалдануы

Қоректік тізбектегі әрбір звеноның орны А) трофикалық деңгей

Қоршаған табиғи ортаға әсер ететін кез келген жобаны іске асырғанда бұл процедура міндетті түрде қажет: C) Қоршаған ортаға тигізілетін әсерді бағалау (ҚОӘБ)

Қоршаған орта проблемалары бойынша бірінші халықаралық конференция болды: С) Стокгольмде

Қоршаған ортаны қорғау саласындағы негізгі Заң болып табылады E) ҚР-ң Экологиялық Кодексі

Қоршаған ортаны қорғау жөнінде бірінші халықаралық конференция Стокгольмде қай жылы өтті? В) 1972 ж.

Қоршаған ортаның радиациялық ластануының себебі: D) Жер қойнауынан құрамында уран бар рудаларды өндіру;

Қоршаған ортаның химиялық ластануының нәтижесінде бақыланады: Е) табиғи жүйелердің деградациясы

Қызыл кітап беретін мәліметтері мыналар туралы: А) тірі организмдердің сирек түрлері

Қышқыл жаңбырлардың түсуі мынадай себептермен байланыстырылады: D) өндірістің атмосфераға күкірт және азот тотықтарын шығаруымен; 

Қышқыл жаңбырлар атмосфералық ауаның  негізінен қандай газдармен антропогенді ластануы себебінен болады? А) күкірт диоксиді және азот оксидтері   

КККККККККККК

Киот хаттамасында ... қарастырылған D) Парниктік газдарды шығаруды азайту 

МММММММММ

Мемлекеттік қорық дегеніміз: C) табиғи кешендерді сақтап қалу мақсатында шаруашылық әрекеттерден шығарылып тасталған ерекше қорғалатын табиғи территория;

ННННННННННН

Негізгі  парникті газға қандай газ жатады: С) көмірқышқыл газы

ОООООООООООО

Озон қабатын қорғау жөнінде Вена конвенциясына қол қойылды D) 1985 ж.

Озон қабатындағы озон … әсерінен бұзылады А) хлор молекуласы

Озон қабатының жұқаруы мен оның өсуі арасында тікелей байланысы бар: С) онкологиялық аурулар

Озон қабатының ыдырауының нәтижесі қандай болуы ықтимал: A) биологиялық әралуандылық кемиді;  

Озон тесігінің пайда болу себебі: С) Фреондардың атмосфераға көп мөлшерде шығарылуы

Озондау-бұл   … В) Судың иісін, органикалық ластануын және микроорганизмдерді жою үшін суды немесе ауаны озонмен өңдеу

Орта тәуліктік ШРК_о.т. қандай уақыт аралығына тағайындалады? Е) 24 сағ 

Осы күнгі қала экожүйесінің ең маңызды бөлігі : E) екпе ағаштар мен бұталар. 

ӨӨӨӨӨӨӨӨӨӨӨӨӨ

Өндірістік экология – бұл ... зерттейтін қолданбалы ғылыми пән. А) Әртүрлі өндіріс салаларының адам денсаулығына тигізетін әсерін

Өндірістік кәсіпорындар үшін қанша кластық санитарлақ қорғау белдемі бар? D) 5

Өндірістің қандай қауіптілік категориясы қоршаған орта үшін аз қауіпті? D) төртінші

Өндірістік кәсіпорындар үшін қанша қауіптілік қатегориясы (ӨҚК) тағайындалады? В) 4 

Өсімдіктердің планетарлық (жер шары көлеміндегі) ролі қандай: B) күн энергиясын аккумуляциялаушы алғашқы буын; 

ППППППППППППП

Планетаның озон шымылдығын ыдырататын негізгі агенттердің бірі:D) фреондар; 

Популяциялардың құрылымы мен санын зерттейтін сала: С) Демэкология; 

ССССССССССССССССС

Санитарлы гигиеналық классификациясы бойынша атмосфералық ауадағы әрбір ластаушы зат үшін қандай  қандай шарт орындалуы қажет?В) Сi/ШРКi ≤ 1 

Синэкология нені зерттейді: A) Климаттық факторлардың орман бірлестіктерінің түр құрамына әсерін; 

Сөйлемді жалғастырыңыз: Ластағыштың максималды мөлшерінің қоршаған ортаға түсуі оның экологиялық сапасын өзгертпейді, оны ... деп атаймыз Е) Шекті рауалы жүктеме

Стенобионттарға қандай организмдер жатады: B) барлық экологиялық факторлар бойынша толеранттылық ауқымы тар организмдер;

Су қоймаларының эвтрофикациялануы суда … мөлшерінің жоғарылауына алып келеді В) азот пен фосфор

Сулы ортадағы зиянды заттардың концентрациясы қандай өлшем бірлігімен өлшенеді? D) мг/дм³

ТТТТТТТТТТТТТТТТ

Табиғи ресурстардың сарқылатын және сарқылмайтын болып жіктелуі қандай классификация: D) экологиялық

Табиғатты қорғау дегеніміз – бұл: C) биосфера компоненттерінің өзгеруіне жол бермейтін, табиғи ресурстарды үнемді пайдалануға және олардың қалпына келуінің неғұрлым ұтымды режимін қамтамасыз етуге бағытталған шаралар жүйесі; 

Топырақ ... ресурстарына жатады D) салыстырмалы қалпына келетін

Топырақ мониторингі-бұл... B) Топырақ күйін бағалау, болжау, қадағалау жүйесі 

Топырақтағы ластаушы заттардың детоксикациясы келесілердің көмегімен жүреді А) Микроорганизмдердің

Топырақтың химиялық ластануы  дегеніміз: B) Топырақтың химиялық өзгерісі антропогендік қызметтің әсерінен, оның құрамының бұзылуына әкеліп соғады

Топырақтың түзілу процесіне қатысатын биотикалық факторлар: D) әртүрлі тірі организмдер; 

Топырақтық ауыр металдармен ластану көзі мыналар В) Металл өңдеу өндірісінің қалдықтары, өндірістік қоқыс, отын жағу өнімі, автомобильден шығатын ластаушы газдар, ауыл шаруашылығын химияландыру құралдары

Төменде келтірілген бірлестіктердің қайсысы ең минималды биомассамен ерекшеленеді С) тундра

Төменде келтірілгендердің қайсысы ғаламдық экологиялық проблемалар қатарына жатады: C) биологиялық алуантүрліліктің кемуі;

Төменде келтірілгендердің қайсысы ғаламдық экологиялық проблемалар қатарына жатады: A) қышқыл жаңбырлар;

Төменде келтірілгендердің қайсысы ғаламдық  экологиялық проблемалар қатарына жатады: E) парник эффектісі.

Төменде келтірілгендердің қайсысы детриттік қоректік тізбекке жатады? E) қураған жапырақ→ жауын құрты → топырақ бактериялары.

Төменде келтірілгендердің қайсысын ормандық экожүйенің биотикалық факторларына жатқызуға болады? Е) шөптесін және бұта тәріздес өсімдіктер 

Төменде келтірілгендердің қайсысы редуценттерге жатады: E) бактериялар.

Төменде келтірілгендердің қайсысы продуцентке жатады: D) шөп;

Трансшекаралық ластану – бұл B) Бір аймақтың шекарасында пайда болып, зардаптары басқа аймақта байқалатын ластану 

Тұрақты даму концепциясы қашан БҰҰ–ның ресми түрдегі позициясы болып қабылданды: D) 1992ж. Рио-де-Жанейродағы қоршаған орта мен даму туралы БҰҰ конференциясында 

Тұрақты даму мақсатына жетудің, қолданылатын шаралардың тиімділігінің және қойылған мақсаттарға жету деңгейінің көрсеткіштері (критерийлері) қалай аталады? В) тұрақты даму индикаторы

Тұрақты дамудың әлемдік бағдарламасы қашан қабылданды? В) 2000 ж.

Тұрақты даму стратегиясы қай конференцияда қабылданды? А) Қоршаған орта және тұрақты даму бойынша БҰҰ конферециясында (Бразилия, 1992 жыл)

Тұрақты дамуды қалай түсінесіз? D) қазіргі уақыттың қажеттілігін қамтамасыз ете отырып, келесі ұрпақтардың  өзінің қажеттіліктерін қамтамасыз етуіне қауіп туғызбайтындай даму

Түтін деген не? А) ұсақ қатты бөлшектері бар аэрозоль 

Тіршіліктің атмосфераның жоғарғы, 23-25 км қабаттарында таралуын мынадай факторлар шектейді: C) қысқа толқынды ультракүлгін сәулелердің болуы; 

УУУУУУУУУУУУУУ

Урбаэкология нені зерттейді: D) қалалық экожүйелерді; 

ФФФФФФФФФФФФ

Фосфор және күкірт топыраққа түседі А) Тау жыныстарының бұзылуы нәтижесінде

ШШШШШШ

ШРШ мөлшерінде атмосфераға қауіпті заттар шығарылғанда, ауаның ластану деңгейі қандай болады? С) ШРК _м.б.ж.-тан аз

ШРШ нормативі қандай мерзімге тағайындалады? D) 5жыл

Шығатын газдарды шаңнан циклонда тазарту келесі принциппен іске асырылады  E) Сыртқа тепкіш күш әсерімен 

ЭЭЭЭЭЭЭЭЭЭ

Эврибионттарға қандай организмдер жатады: C) негізгі факторлардың көпшілігі бойынша толеранттылық ауқымы кең; 

Экожүйедегі бірінші реттік өнімділікті түзеді В) продуценттер

Экожүйенің дамуының кемеліне жеткен және біршама тұрақты сатысықалай деп аталады :  C)  климакс;

Экожүйелердегі ауыр металдардың негізгі табиғи көздеріне жатады В) тау жыныстары және олардың желдетілу өнімдері

Экология ғылымының «демэкология» деп аталатын бөлімі мынадай мәселені зерттейді: A) популяция критерийлері мен популяциялардың негізгі сипаттамаларын;

Экология нені зерттейді? D) Организмдердің бір-бірімен және қоршаған ортамен байланысын

Экологиялық қуыс дегеніміз - бұл: C) организмнің қоршаған орта жағдайларына қояр талаптарының жиынтығы;

Экологиялық мониторинг дегеніміз, бұл: A) Қоршаған ортаның ахуалын үздіксіз бақылау;

Экологиялық нормативтердің негізгі түрлерін көрсетіңіз D) ШРШ, ШРТ, ШРД және т.с.с. нормативтер 

Экосистемалардың құрылысын, қызметі мен дамуын зерттейтін сала: A) синэкология;    

Энергия көздерінің қайсысы экологиялық тұрғыдан алғанда ең таза болып есептеледі? D) жел энергиясын пайдалану;

Энергия көздерінің қайсысы экологиялық тұрғыдан алғанда ең қауіпсіз болып есептеледі? C) теңіз толқындарының энергиясы;

Энергия көздерінің қайсысын пайдалану экологиялық тұрғыдан алғанда қауіпті болып есептеледі? A) жылу электр станцияларын пайдалану;

ЮЮЮЮЮЮЮ                                                        

Ю.Либихтың минимум заңының мәні С) Экологиялық факторлар кешеніндегі минималды мөлшердегі фактор тірі ағзаға көбірек әсер етеді