I компонентінің молярлық үлесі екіфазалық жүйеде келесі қатынастардың қоспалараның ортақ құрамымен байланысты:

=, (2.7)

=,

(2.8)

Мұндағы, - тиісінше сұйық(мұнай) және газ тәріздес фазалардағы i компонентінің молярлық үлесі; - газ-сұйық қоспасындағы i-компонентінің молярлық үлесі; - i- компонентінің осы термодинамикалық жағдайдағы фазалық тепе теңдіктегі тұрақтысы; - қоспадағы газ тәріздес фазаның молярлық үлесі.

Қоспа құрамы мен фазалық тепе теңдіктегі тұрақтысы берілген (2.7) мен (2.8) – де үш белгісіз бар.

Анықтау бойынша:

, (2.9)

Мұндағы, n- қоспадағы компоненттер саны, онда:

(2.10)

(2.10) теңдігінің құрамында бір белгісіз және ол жүйелі жуықтау әдісі арқылы шешіледі.

2.4 тапсырма. Жерасты мұнайдың құрамы (молярлық үлесі) азот 0,001;метан 0,3298;этан 0,0345;пропан 0,0702;изобутан 0,019;бутан 0,0467;изопентан 0,0166;пентан 0,0249;гексан+жоғарғы 0,083 және ұшпайтын бөлігі 0,3743 болған жағдайдағы, 0,3 МПа қысым мен 38С температурасында сепараторға түсетін мұнай, газ және газ-сұйықтың құрамының теңдігін есептеу.

Шешімі: Берілген қоспа құрамы үшін белгілі фазалық тепе теңдік тұрақтысы арқылы (2.10) арқылы қоспадағы газ тәріздес фазаның молярлық үлесін табуға болады, ал (2.7) және (2.8) арқылы сәйкесінше газ бен сұйықтықтың тепе тең құрамын есептеуге болады.

ІІ қосымша бойынша 0,3 МПа қысымдағы және 38С температурасындағы фазалық тепе теңдіктің тұрақтысын анықтайды. Интерполяциялық форомулаларды қолдану арқылы: квадраттық интерпретация, бес нүкте бойынша ( бірдей алшақтықтағы түйіндер) Лагранжа формуласы, ал жуықталған есептеулерге – сызықтық интерполяция.

Квадраттық интерполяция кезінде

, (2.11)

мұндағы, - сәйкесінше 38 және 60С температурасындағы і – компонентінің фазалық тепе теңдіктегі тұрақтысы;

; . (2.12)

Сызықтық интерполяция кезінде:

. (2.13)

2.3 кестесінде (2.11) және (2.13) бойынша фазалық тепе теңдік тұрақтысының компоненттер құрамының есептеу нәтижелері ұсынылған.

2.3 кесте. 0,3МПа және 38С кезіндегі фазалық тепе теңдік тұрақтысының

компоненттері:

Жүйе	Формулалар бойынша есептелген тұрақтылар
	(2.11)	(2.13)
	254	254
	63.4	63.4
	13.1	13.1
	3.95	3.96
	1.61	1.62
	1.18	1.19
	0.49	0.49
	0.41	0.41
	0.13	0.13

Микро-“ЭВМ Электроника Б3-21” – арналған (2.11) бойынша есептеу бағдарламасы (2.1. сурет) оны (бағдарламаны) машинаға енгізгеннен кейін, келесідей жұмыс тәртібінде жүзеге асырылады.

1. 30,40,60 тиісінше, жад тізіліміне енгіземіз .

2. тиісінше, жад тізіліміне енгіземіз .

3. 38 тиісінше, жад тізіліміне енгіземіз .

4.Пуск В/О С/П.

5.Нәтижесі: дисплейде тізілімге 38С кезінде тұрақты фаза тепе.

0,3 МПа қысыммен тұрақты фазалық тепе-теңдік азот және төмендегідей 38С температуралық келесідей есептеледі:

.

Кестеде 2.3 көруге болады ретінде, тапсырма үшін (2.11) бойынша есептеу нәтижелері және (2.13) іс жүзінде тұспа-тұс келді.

	0	1	2	3	4	5
0	с/п 78	Ғ5 52	1-1 56	06	Ғ2 22	+ 96
1	Р 43	Р 43	Ғ4 42	96	Р 43	Ғ3 32
2	+ 96	Р 43	Ғ4 42	56	06	Ғ3 32
3	+ 96	Р 43	Ғ2 22	56	Р 43	Ғ7 72
4	06	Ғ8 82	-86	06	Р 43	Р 43
5	Р 43	36	Р2 21	Ғ6 62	06	Ғ8 82
6	-86	06	Р 43	36	06	Ғ2 22
7	-89	09	Р 43	36	09	Р 43
8	Х26	06	Ғ2 22	+ 96	06	Р 43
9	Р43	Х 26	06	Ғ8 32	96	Р2 21

2.1-сурет. Микро-компьютерлер үшін дәлел үш мәндер үшін формула квадрат интерполяция есептеу бағдарлама функциялары арқылы –

“Электроника Б3-21” (9)

	0	1	2	3	4	5
0		Ғ2 22	06	14	-96	Р6 61
1	Ғ3 32	09	Ғ6 62	Х 25	06	14
2	+ 96	Р5 51	Ғ4 47	06	Ғ6 62	Х 26
3	06	Р5 52	36	06	Ғ7 72	96
4	Р7 71	С/П 78

2.2-сурет Бағдарламасы мен бағдарламаны жазу үшін кесте қатарынан жақындату оның әдісіне шешу үшін (2.10) сол жағын есептеу

Осылайша, газ тәрізді фаза (2.10) мольдік үлесіне барлық қолжетімді деректерді есептеуге.Кесте деректерді пайдалана отырып, қоспасы (бірінші жуықтау ) газ фазасындағы мольдік фракцияларын Предполагая. 2.3. және қоспаның құрамы туралы ақпарат, теңдеу (2.10) сол жақ мәні есептеледі.

Қоспаның газ фазасындағы молярлық фракцияларының кезінде микрокомпьютердің «Электроника B3-21» бойынша есеп айырысуды нәтижесінде ; 0,4; 0,475; 0,47; 0,46; 0,465; 0,4655; 0,467;0,466 теңдеудің сол жағында мынадай тиісті мәндерді аламыз (2.10); -0,1047; 0,2151; - 0,0284; - 0,0126; 0,0191; 0,0032; 0,0017; -0,0031; 0,000077. қолданамыз ( 2.2-сурет)Бағдарлама жақындатылған әдісімен (2.10) шешу суретте 2.2 ұсынылған болып табылады.

 Осыған байланысты, бұл басқа сыйымдылығы микрокалькулятор өте шектеулі фактісі, бағдарлама бірінші құрылғыға арналған деректерді енгізіп оны бағалайды және сақтайды, содан кейін екінші мерзімге бастапқы деректерге айдалады және машина оның мәнін есептейді, ол алдыңғыға қосады және нәтижесі сақталады, сол үшін жасалады (2.10).Егер құны нөлге айырмашылығы бар және т.б. содан кейін цикл қайтадан нәтижесі нөлге салыстырғанда басқа есептеу, газ фазасындағы молярлық фракциясының, қайталама және т.б. сол және оң жағында арасындағы айырмаға дейін жатыр (2.10) алдын-ала көрсетілген мәннен аспайды.

Оқулықтар ұсынылған микрокалькулятор «Электроника B3-21» үшін жазу бағдарламаларды құрастыру әдістері мен нысандарын егжей-тегжейлі түсіндіру.

(2.7) түскен газ тәріздес және сұйық фазалар тепе құрамын есептеу нәтижелері және (2.8) кестеде келтірілген. 2.4