Патологиялық анатомиясы

Меланоманың гистологиялық құрылысы саналуан, бірақта, оларды клинико-гистологиялық түріне қарай төртке бөледі (11- сурет).

Соның ішінде ең көп кездесетін түрі беткей орналасқан жайылмалы (lentigo) түрі (70,0%), оның ерекше бір нұсқасы – веррукозды меланомасы – ол эпидермистің кератозы мен гиперплазиясы ретінде сипатталады. Екінші бір түріне – түйін тәрізді (nodular) меланома (15,0%) жатады. Үшіншісі – акрально-лентигозды (алақан- табанды және тырнақ асты), ал төртіншісі – қатерлі лентиго текті меланома (5,0%), соңғы түрі тағды екіге бөлінеді – десмопластикалы және нейротрофикалы болып.

Жалпы меланоманың клиникалық бағытын болжау үшін екі нәрсені анықтау керек: біріншісі - Қларк жіктеуі, ол ісіктің тері қабаттарының қаншасын зақымдағанын, екіншісі - ісіктің қалыңдығын Бреслау кестесі бойынша анықтайды. Бөгелме ісіктері қан, немесе лимфа ағымы бойынша таралады. Орташа есеппен 50,0% жағдайда меланома әруақытта бөгелме ісік береді, бұл теріде, лимфа бездерінде байқалады, оларды екіншілік бөгелме ісік деп атайды. Мұнымен қоса, бөгелме ісіктер бауырда (62%), өкпеде (67%), сүйектерде (49%), мида (38%), жүректе ( 44% ) және асқазанда ( 41% ) байқалады.

№11 – сурет. Меланоманың түрлері

Меланоманың tnm жүйесі бойынша жіктелуі.

Өсу сатысы лимфа және басқа мүшелердің зақымдануы мен, ал негізгі жерде оның теріде таралуымен, оған қоса морфологиялық зерттеумен анықталады.

Т- бірінші ісік көлемі. Ол тек ісік тұтас сылынғаннан кейін анықталынады.

N-- аймақтық лимфа бездері.

Nх - аймақтық лимфа бездері анықталмаған, белгісіз.

No - аймақтық лимфа бездері білінбейді.

N1 - зақымданған жағында қозғалмалы лимфа бездері бар,

N2 - зақымданбаған, немесе екі жағында, қозғалмалы лимфа бездері бар,

N2а - лимфа бездеріндегі бөгелме ісік көлемі 3см- ден асса,

N2б - сателлиттер көп болса,

N2с - соңғы екі жағдайдың екеуі де қабаттасып келсе,

М- - алыстағы бөгелме ісік.

Мо-- алыстағы бөгелме ісік жоқ.

М1 - алыстағы бөгелме ісік бар.

М1а- бөгелме ісік теріде, немесе тері асты май қабатында бар болса және ол аймақтық емес лимфа бездерінде орналасса,

М1б- ішкі мүшелер бөгелме ісікпен зақымданса. жарақаттанса.

Tnm жүйесінің патогистологиялық жіктелуі (р tnm).

Бұл категория бойынша үш нәрсе еске алынады:

• 1- ісіктің көлемі (мм )

• 2- өсу деңгейі,

• 3-сателлиттердің бар, жоқтығы (егер болса, онда ол негізгі көзінен 2-см ара қашық аймағында болса)

1965 жылы Кларк деген ғалым меланоманың тері астына өсуін 5-деңгейге бөлген:

1- деңгейі - ісік, терінің негізгі қабатындағы мембранасына дейін өсуі. Яғни ісіктің терідегі эпидермистің: 1-түлегіш, 2- мөлдір, 3- дәнді, 4- тегіс емес қабаттан өтуін айтады. Ендігі бесінші қабат базальды клеткасындағы мембраналық сызық болып саналады. Осымен эпидермис бітіп, одан соң негізгі тері қабаты (дерма) басталады.

2- деңгейі – ісік, эпидермистен өтіп, базальды мембранадан (сызықтан) асып, негізгі тері басталған жеріне жетуі,

3- деңгейі – ісік, негізгі терінің бірінші емізікті және екінші торлы қабаттары зақымданғанда,

4- деңгейі - ісік негізгі терінің ең соңғы қабатына шейін жетуі,

5- деңгейі - ісік, тері астындағы май қабатын зақымдауы.

Көрсетілген Кларк жіктеуімен қатар меланоманы болжау үшін ісіктің көлемі де шешуші рөл атқарады. Ол бойынша түйін қалыңдығын Breslow (1970) мына көлемге бөледі:

• 0,75 мм,

• 0,75-1,5 мм,

• 1,5-4,0 мм,

• 4,0 мм-ден үлкен.

Меланоманың көлемі (қалыңдығы) өскен сайын, оның лимфа бездерін зақымдаған сайын, оны болжау мүмкіншілігі қиындала түседі.

Негізгі ісік мына белгілермен сипатталады:

• рТх - негізгі ісік көзін анықтау мүмкін емес,

• pTo - ісік түйіні қолға сезілмейді,

• pTis - ісіктің нөлдік өсу сатысы (қауіпсіз кезі),

• pT1 - ісіктің көлемі 0,75 мм , Кларк жіктеуі бойынша, екіншісі,

• pT2 - ісіктің көлемі 1,5 мм-ге дейін, Кларк жіктеуі бойынша үшіншісі,

• pT3 - ісік 4,0 мм болып, Кларк жіктеуі бойынша төртіншісі,

• рТ3-а - 3,0 мм-ге дейінгі ісік

• рТ3-б - 4,0 мм-ге дейінгі ісік

• pT4 - ісік 4,0 мм-ден асық болса, немесе Кларк жіктеуі бойынша тері асты май қабатын (V- өсу дәрежесі) зақымдаса, немесе сателлиттердің жалпы көлемі 2,0 см-дей болса,

• pT4-a --ісік 4,0 мм-ден асық, ол тері асты май қабатына дейін жеткен,

• pT4-б - сателлиттердің көлемі 2,0 см-ге дейін.

Патогистологиялық өсу деңгейлері, жіктелудің клиникалық бөліміндегі дей, рN өзгеріссіз келеді.

2002 жылдан бастап меланоманың жіктелуіне өзгеріс енді. Ол ресми түрде TNM жүйесінің У1- тексерісінде, көрсетіліп; өзгерістерге мыналарды жатқызды:

Инвазия деген ұғым, ол ісіктің терідегі өсу деңгейін, меланоманың көлемімен (қалыңдығымен) анықталатын болды, себебі бұл ұғым дәл болжам айтуға мүмкіндік береді.

Терідегі инвазия деңгейінің өзгеруі:

• Т1 - инвазия -1мм-ден кем,

• Т2 - инвазия 1мм-ден үлкен, бірақ 2 мм-ден кем,

• Т3 - инвазия 2 мм-ден үлкен, бірақ 4 мм-ден кем,

• Т4 - инвазия 4 мм-ден асса.

Енді осы жіктеуге терідегі жара кіретін болды:

• жара болса, онда ол «б» деген белгі,

• жоқ болса «а» деген белгімен, анықталынады,.

• Лимфа бездерінің зақымдануы сандық өлшемге көшті.