Химиялық реакция жылдамдығына катализатордың әсері

Қалыпты жағдайда сутек асқын тотығының ыдырауы баяу жүреді. Үш пробиркаға 4-5 мл сутек асқын тотығы қүйылады. Оның көзге көрінетіндей ыдырамайтындығы қадағаланады. Бір мезгілде бірінші пробиркаға МnO₂ кристалдары, екінші пробиркаға SiO₂ сондай мөлшері, ал үшіншіге - Ғе₂0₃ салынады. Сутек асқын тотығының ыдырауы байқалады. Пробиркалардың аузына ағаш шоғы апарылады. Үш пробиркадағы сутек асқын тотығының ыдырау реакциясының жылдамдықтары салыстырылады. Реакция теңдеуін жазып, қорытынды жасаңдар.

3-тәжірибе

Химиялық тепе-теңдіктің ығысуына концентрация мен катализатордың әсері

Тәжірибе 3.1. Реакцияласушы заттардың химиялық тепе-теңдіктің ығысуына әсері.

Химиялық тепе-теңдіктің ығысуы

ҒеСІ₃+3NН₄СNS <-> Ғе(СNS)₃+ЗNН₄СІ реакциясында түзілетін күрең қызыл түске боялған темір (III) роданиді концентрациясының өзгеруіне байланысты оның түсінің өзгеруі бойынша анықталады.

Стаканға 10 мл ҒеСІ₃ ерітіндісі мен 10 мл NН₄СNS ерітіндісі құйылады. Осы қоспаны 4 пробиркаға тең бөлу керек. Бір пробиркада ерітінді салыстыру үшін қалдырылады. Қалған үш пробиркадағы ерітіндінің біреуіне бірнеше тамшы ҒеСІ₃, екіншісіне аммоний роданиді, ал үшіншісіне аммоний хлоридінің бірнеше кристалдары қосылып, пробиркалар сілкіленеді. Үш пробиркадағы ерітінділер түсі салыстыруға қалдырылған ерітінді түсімен салыстырылады. Ерітінділер түсінің өзгеруін Ле-Шателье принципі бойынша түсіндіріп, реакция теңдеуін жазыңдар. Тепе-теңдік константасын қорытып шығарыңдар.

Тәжірибе 3.2. Гомогендік катализ

3.1. - тәжірибеден қалған темір (ІІІ) роданиді ерітіндісі судың екі есе көлемімен сұйытылады да, үш пробиркаға бөлініп құйылады. Олардың біреуіне 5 мл Na₂S₂0₃ ерітіндісі құйылады да, оның құйылу уақытынан бастап, ерітіндінің түсінің жоғалуына дейін кететін уақыт анықталады. Екінші пробиркаға мыс (II) сульфаты ерітіндісінің 5 тамшысы қосылады да, одан кейін 5 мл Nа₂S₂О_э ерітіндісі құйылады. Үшінші пробиркаға мыс (II) сульфаты ерітіндісінің 15 тамшысы, одан соң 5 мл Nа₂S₂0₃ ерітіндісі қосылады. Кейінгі екі жағдайда да ерітіндінің түсінің жоғалуына кететін уақыт белгіленіп алынады. Мыс (II) ионының ролін түсіндіріңдер.

4 - тәжірибе

Гетерогендік жүйедегі реакция жылдамдығы

Екі пробиркаға ^1/4 көлеміндей тұз қышқылы ерітіндісі құйылады. Бордың бірдей екі кесегін таңдап алып, біреуін түйіп, ұнтаққа айналдырып, қағазға төгеді. Екі пробирканың біреуіне бор ұнтағын, екіншісіне кесегін бір мезгілде салады. Реакцияның жүру уақытын белгілеу керек. Қай пробиркадағы реакция тезірек жүреді? Себебін түсіндіріңіз. Химиялық реакцияның теңдеуін жазыңдар.

Бақылау сұрақтары:

1.Реакциясы теңдігі мынадай 2SО₂ + О₂ 2SО₃ . Қысымды өсіргенде тепе – теңдік қалай ығысады?

1) Тепе – теңдік тура реакция бағытына қарай ығысады

2) Тепе – теңдік өзгермейді

3) Тепе – теңдік кері реакция бағытына қарай ығысады

4) Тепе – теңдік О₂ түзілу бағытына қарай ығысады.

2.FeCl₃ концентрациясын өсіргенде тепе – теңдік қалай қарай ығысады?

1) тура реакция бағытында

2) өзгермейді

3) кері реакция бағытында

4) КСNS концентрациясы көбею бағытында

3.HNО₃ моль нешеге тең?

1) 63 г/моль

2) 6,3 г/моль

3) 126 г/моль

4) 12,6 г/моль

4. Эндотермиялық реакция –

1) энергияны сіңіре жүретін реакция

2) энергия бөлініп жүретін реакция

3) энергия сақталатын реакция

4) энергия жойылатын реакция

5. H₂SO₄ моль нешеге тең?

1) 98 г/моль

2) 49 г/моль

3) 9,8 г/моль

4) 4,9 г/моль

6. Гомогенді реакцияны көрсетіңіз?

1) 2СО + О₂ = 2СО₂

2) 2С + О₂ = 2СО

3) СО₂ + Na₂O = Na₂CO₃

4) CaO + H₂O =Ca(OH) ₂

7. Химиялық реакциялардың жылу эффектілері процестің аралық стадиясына тәуелді ме ?

1) Тәуелсіз

2) Тәуелді

3) Жартылай тәуелді

4) Жартылай тәуелсіз

8. Қай заңның негізінде термохимиялық есептеулер жүргізіледі

1) Гесс

2) Ле-Шателье

3) Авагадро

4) Вант-Гофф

9. Экзотермиялық реакция үшін жылу эффектісін белгілеңіз

1) ∆H<0

2) ∆H>0

3) ∆H=0

4) ∆H=1

10. Қалыпты жағдайдағы қысым нешеге тең?

1) 101,3 кПа

2)140,5 кПа

3) 273,1 Па

4) 120,3 кПА