Meruerttest_ekologia
.docЭкология пәнін ғылымға енгізген кім және қай жылы?
Геккель Э. 1866
Экологияландыру (эколгогизациялау) дегеніміз не?
Экологиялық ойлар мен экологиялық мәселелерді басқа. білім салаларына енгізу
Экологияның негізгі әдістерне не жатпайды?
факторларды зерттеу
Экологиялық мониторинг қандай үш сатыдан тұрады?
жағдайды бақылау, бағалау және болатын өзгерістерді болжау
Қоршаған ортаны бақылау, бағалау және болжау жүйесі дегеніміз...
Экологиялық мониторинг
Жергілікті мониторинг объектісі-жекеленген объектілер
Аймақтық мониторинг
Жаһандық (биосфералық) мониторинг:
биосферадағы өзгерістер
Ортаның ерекшеліктерін – тірі ағзаларыдың көмегімен анықтау дегеніміз
Биологиялық индикация
Экологиялық факторлардың жіктелуі
абиотикалық, биотикалық, антропогендік
Биотикалық факторлар
Бір ағзалардың тіршілік әрекетінің басқаларға тигізетін әсері
Жылу алмасу түріне байланысты жануарлар қандай экологиялық топқа бөлінеді?
пойкилотерімді және гомойотерімді
Гидатофиттер және оның өкілдері
су өсімдіктері, денесінің бір бөлігі немесе толық суға батады (тұңғыйық т.б.)
Популяциялар экологиясы
демэкология
қоршаған ортаның өзгермелі жағдайында тұрақты динамикалық тепе-теңдікті ұстау
гомеостаз
Аутэкология нені зерттейді?
Ағзалардың қоршаған ортамен қарым-қатынасын
Аталған факторлардың қайсысы абиотикалық факторға жатады?
температура
Аталған факторлардың қайсысы биотикалық факторға жатады?
Комменсализм
Қайсысы абиотекалық факторға жатады?
Көктемдегі өзендердің жайылуы
Төменде аталған факторлардан абиотикалық факторларын атаңыз:
ылғалдылық, жарық
Аталған ғалымдардың қайсысы минимум заңын тұжырымдаған?
Ю. Либих
Аталған ғалымдардың қайсысы толеранттылық заңын тұжырымдаған?
В. Шелфорд
Берілген қоректік тізбектердің қайсысы дұрыс құралған?
Шыбын – бақа – жылан – жыртқыш құс
Биомассаның жиналуында қай ағзаның ролі зор?
өсімдіктер
Азотфиксациялаушы бактериялар қай топқа жатады?
Симбионттар
Консументтерге жатпайтынын атаңыз?
күнбағыс
Қасқырлар жыл сайын бұғылардың 25% жуығын өлтіреді. Бұл құбылыс өзара әсердің қандай формасына жатады?
жыртқыштық
Әрбір түр басқа түрлермен қарым –қатынасынан пайда алатын, бірлесіп тіршілік ету қалай аталады?
мутуализм
Әрбір келесі деңгейге энергияның қандай мөлшері өтеді?
10%
Өсімдіктер бірлестігі қалай аталады?
фитоценоз
Қоректену тізбегіндегі қандай буынның жойылуы биоценоз үшін айтарлықтай зиянды нәтижеге әкеліп соқтыруы мүмкін?
редуценттер
Төмендегі экожүйелердің қайсысы биомассасы мен өнімділігі жоғары болуымен сипатталады?
Тропиктік орман
Жануарлар бірлестігін қалай атайды?
зооценоз
Толеранттылық диапазоны кең ағзаларды қалай атайды?
эврибионт
Шөпқоректі жануарлар биоценозда қай топқа жатады?
консументтер
Тек белгілі бір тамақпен қоректенуге бейімделген ағзаларды қалай атаймыз?
монофаг
Топырақ мекендеушілерін қалай атайды?
эдафобионттар
Бірінші ретті консументтерге қайсысы жатады?
шөпқоректілер
Ағзалардың қанша мекен ету ортасы бар?
төрт
Барлық қоректік тізбектер қай топқа жататын ағзалардан басталады?
өндірушілер
Экологиялық сукцессияның соңғы тепе-теңдік күйі қалай аталады?
климакс
Төмендегі аталған факторлардың қайсысы жасанды ластану көздеріне жатады?
автомобильдердің газдары
Жылу эффектісі» пайда болу себебі қандай?
көміртегі тотығы концентрациясының артуы
Адам популяцияларының саны мен тығыздығының артуы арқылы қалалардың өсуі мен дамуын қалай атайды?
урбанизация
Қышқылдық жауынның пайда болуында қандай зат айтарлықтай рөл атқарады?
күкірт тотығы
Қай ғалым мына төрт заңды тұжырымдаған: барлығы барлығымен байланысты, тегін ешнәрсе жоқ, барлығы да бір жаққа баруы керек, табиғат өзі жақсы біледі?
Б. Коммонер
Демографиялық көрсеткішке жатпайды...
өмір сүрү мекені
Әлеуметтік экология қандай жүйені зерттейді?
қоғам – қоршаған орта
Атмосферадағы азот мөлшері:
78%
Қ.Р. – ның экологиялық кодексі қай жылы қабылданды?
2007 ж. Қаңтар
Көшкен құмды тоқтатуға пайдаланатын ағаш тектес өсімдік?
сексеуіл
тірі ағзалар жиынтығының қоректену, өсу және ұрпақ беру мақсатында белгілі бір тіршілік ету кеңістігінің бірлесе пайдалануының тарихи қалыптасқан жүйксі
Экожүйе
Сарқылмайтын ресурсқа жатпайды...
Пайдалы қазбалар
Сарқылатын ресурсқа жатпайды...
су энергиясы
Төмендегі аталған мысалдардың қайсысы антропогенді факторға жатады?
өнеркәсіптің дамуы
Түраралық немесе бір түрдің ішіндегі қорегі үшін күрес қалай аталады ?
бәсекелестіқ
Табиғи биогеоценоздарда қандай факторлар өзара әсерлеседі
абиотикалық және биотикалық
Дайын органикалық заттармен қоректенетін ағзаларды қалай атайды?
гетеротрофтар
Атмосферадағы оттегі мөлшері:
21%
Оңтүстік Қазақстанда «Ақсу Жабағылы» қорығы қай жылы ұйымдастырылды?
1926
Озон қабатының маңызы қандай?
ультракүлгін сәулелерді сіңіру;
Экожүйе компоненттері:
продуценттер, консументтер, редуценттер
Экология қандай жүйелерді оқытады
Популяциялық және экожүйелік.
Экологияның қай бөлімі бірлестіктерді оқытады:
Синэкология.
Қорықтардың ұймдастырылуы келесі фактор түріне жатады:
Биотикалық.
.
Экологияның келесі бөлімі түр ішілік қарым – қатынасты зерттейді:
Демэкология
Экологияның келесі бөлімі түр аралық қарым – қатынасты зерттейді:
Синэкология.
Ормандарды шабу келесі экологиялық факторға жатады:
Антропогендік.
Экологияның қай саласы популяцияларды зерттейді:
Демэкология.
Экологияның өзіндік әдістеріне жатады:
Далалық зерттеулер.
Планктон – бұл:
Суда белсенді қозғалмайтын ағзалар.
Нектон – бұл:
Судың қалың қабатында белсенді қозғалатын дарақтар.
Бентос – бұл:
Су түбін мекендеушілер.
Геобионттарға келесі дарақтар жатады:
Топырақта тұрақты тіршілік ететіндер.
Ағзалық ортада келесі даралар тіршілік етеді:
Эктопаразиттер мен эндопаразиттер
Келесі даралар топырақта тіршілік етеді:
Геофилдер мен геобионттар.
Қандай орта температураның, жарықтың және ылғалдылықтың өзгерісімен сипатталады:
Жер беті–ауа ортасы.
Экологияның келесі бөлімі абиотикалық факторлардың ағзаларға әсерін зерттейді:
Аутэкология.
Мекен ету ортасына керекті элементтер жиынтығы:
Тіршілік жағдайы.
.
Жоғарғы температураның ауытқуына шыдамайтын организмдерді атайды:
Стенотермді.
Температура тербелісіне шыдамды организмдерді атаңыз:
Эвритермді.
Өндірістік мекемелердің шуын жатқызуға болады:
Антропогенді факторға.
Өсімдіктердің өсіп-дамуына әсер ететін топырақтың минералды құрамы келесіге жатады:
Абиотикалық фактор.
Тірі ағзалардың бір-біріне әсер етуін атайды:
Биотикалық фактор.
Температураның әсеріне байланысты өсімдіктерді мынандай экологиялық топтарға бөледі:
Жылусүйгіштер, суықсүйгіштер.
Жарықтың әсеріне байланысты өсімдіктерді мынандай экологиялық топтарға бөледі:
Жарықсүйгіштер, көлеңкесүйгіштер.
Даралардың қорекке бәсекелесуін мына фактордың мысалы ретінде қарастыруға болады:
Биотикалық.
Келесі организмдер жарық сүйгіш организмдер болып табылады:
Гелиофиттер.
Келесі организмдер толықтай дерлік суға батып жатады:
Гидатофиттер.
Келесі организмдер суыққанды организмдер болып табылады:
Пойкилотермді.
Келесі организмдер суықсүйгіш организмдер болып табылады:
Криофилдер.
Температураның белгілі бір аумағына ғана шыдамды организмдер:
Стенотермдер.
Келесі өсімдіктер өз денесіне ылғалдылықты жинайды:
Суккуленттер.
Келесі организмдер қалыпты ылғалдылықты қалайды:
Мезофиттер.
Толеранттылық– бұл организмдердің:
Тіршіліктің өзгеріс жағдайларына төтеп беруі.
Қандай жағдай болмасын түрлердің орта фактор көрсеткішіне бейімделушілігін атайды:
Экологиялық икемділік.
Экологиялық аз төзімді организмдер аталады:
Стенобионттар.
Экологиялық төзімді организмдерді атаңыз:
Эврибионттар.
Ағзалардың тіршілігіне қолайлы экологиялық фактордың қарқындылығы аталады:
Оптимум.
.
Келесі үрдістер жарықтың қатысымен жүреді:
Фотосинтез..
Келесі үрдістер жарықтың қатысымен жүреді:
Фотопериодизм.
Келесі организмдер жылықанды организмдер болып табылады:
Гомойотермді.
Келесі организмдер тіршілік ортасында жоғары ылғалдылықты қалайды:
Гигрофиттер.
Келесі организмдер ылғалдылықтың тапшылығына не аз мөлшеріне шыдайды:
Ксерофиттер.
Бір популяциядағы жануарлардың уақытша бірігуін биологиялық пайдалы ұйымдасу ретінде атайды:
Үйір.
Популяция – бұл:
Биотикалық бірлестіктің бөлігі және белгілі бір кеңістікті алып жатқан бір түрдің даралары.
Саны жоғарылайтын популяцияда үлесі көп болады:
Репродуктивті даралар.
Популяцияда екі дараның ұзақ немесе аз уақытқа, кейде өмір бойына бірігуін қалай атайды:
Ата-аналық жұп.
Қасқырлардың бірігуі аталады:
Үйір.
Тұт көбелегі, жұлдызқұрттары мен қуыршақтары, бір орманда тіршілік етсе құрайды:
Бір түрдің бір популяциясын.
Белгілі-бір аудан бірлігіндегі даралар саны және санының көлемі:
Популяцияның тығыздығы.
Популяцияның әрі қарай өсуінде маңыздырақ болатын:
Көбеюші аналықтар саны.
Популяция бұл:
Бір түрге жататын даралар тобы.
Даралардың өз түрін жеуі, (жоюы) аталады:
Каннибализм.
Экологияның қай саласы биоценозды оқытады:
Синэкология.
Бай биоценоздарда (мысалы, тропика ормандарында) түрлердің көпшілігі:
Көп санды.
Көшетхананы мына жүйеге жатқызуға болады:
Микроэкожүйе.
.
Бір түрдің басқа түрлермен қоректену қатынасы:
Трофикалық.
Жыртқыш жануарлар:
Екінші ретті консументтер.
Автотрофты ағзалар – ол:
Продуценттер.
Гетеротрофты ағзалар – ол:
Консументтер.
Таулы аймақта, далалық алқапта тіршілік ететін боз торғай құрайды:
Бір түрдің екі популяциясын..
Симбиоз – дегеніміз:
Мутуализм.
Популяциядағы әлі көбейе алмайтын дараларды құрайды:
Пререпродуктивті даралар.
Жануарлардың қауымдастығы аталады:
Зооценоз.
Берілген қоректік байланыста қай тізбек продуцент болып табылады: қара бидай – шегіртке – торғай – бактерия:
Қара бидай.
Дұрыс қоректену тізбегін табыныз:
Қайың – жұлдызқұрт – сауысқан - бактерия.
Көлденең бағыттарда өсімдіктер бөлігінің орналасуы аталады:
Шашыраңқылық.
Тік жоғарғы құрылымды бөліктерде биоценоздың таралуы аталады:
Белдеулік.
Келесі макроэкожүйе түрлердің әртүрлілігіне бай:
Тропикалық орман.
Шөп қоректі жануарлар – бұл:
І-ші ретті консументтер.
Түрлер арасында пайда болатын ортақ экологиялық талаптардан туындайды:
Бәсекелестік.
Бір түрдің екіншісінен қорек алу қарым-қатынасын атайды:
Комменсализм.
Екі түрдің арасындағы қарым-қатынас нәтижесінде біріне қолайсыз, екіншісіне қолайы әсер етуін атаймыз:
Жыртқыштық.
Әр түрге жататын организмдердің белгілі бір физикалық ортада өмір сүру жағдайын атайды:
Биогеоценоз.
Бактерия мен саңырауқұлақтар көбінесе болып табылады:
Редуцент.
Бір түрдің таралуына екіші түрдің қатысуын атаймыз:
Форезиялық байланыс.
Ағзардың бір терриорияда өмір сүріп, бір-біріне не пайда, не кері әсер етпеу жағдайын атайды:
Нейтрализм.
Табиғи тіршілік ортасындағы бірлестіктің орны аталады:
Биотоп.
Биоцеоноздың жалпы жүйесінде түрдің алатын орны, оның биоценотикалық талаптары, абиотикалық факторларының ортасы аталады:
Экологиялық қуыс.
Күн сәулесінің энегиясын пайдаланып, көмір қышқыл газынан және судан органикалық заттарды синтездейтін организмдерді атайды:
Продуцент.
Бірігіп тішілік ету барысында өзіне пайдасы да зияны да тимейтін, бірақ екінші түрге кері әсер ететін қарым-қатынастың түрі аталады:
Аменсализм.
Бір түрдің екінші түрмен қоректенгенде келесі байланыс байқалады:
Трофикалық байланыс.
Өсімдік қауымдастығы аталады:
Фитоценоз.
Микроорганизмдердің қауымдастығы аталады:
Микробиоценоз.
Гетеротрофтар энергия көзі ретінде пайдаланады:
Органикалық заттарды.
Адаммен трансформацияланған, биосфераның екінші ретті жасанды элементарлы бірліктері:
Агробиоценоздар.
Тірі организмдер қоныстанған және осы организмдердің әсерінен құралған жер қыртысын атайды:
Биосфера.
Саналы адам әрекетінің нәтижесінде біздің планетамыздың негізгі даму факторы болып табылытын биосфераның даму стадиясы:
Ноосфера.
Биосфера келесі сфералардан құралады:
Литосфера, атмосфера, гидросфера.
Биосфераға тән ерекшеліктер:
Биоәртүрлілік.
Атмосфера құрамы:
Азот, оттегі, көмірқышқыл газы, аргон.
Биосфера ілімінің авторы:
Вернадский.
Табиғат ресурстарының келесі түрі сарқылатын және тез қалпына келетін топқа жатады:
Жануарлар әлемі.
Мына аталған ресурстардың (қорлардың) келесі түрі сарқылмайын топтарға жатады:
Күн сәулесі.
Аталған ресурстардың келесі түрі қалпына келмейтін ресурстарға жатады:
Жанар-жағармай (қазбалы).
Аталған ресурстардың келесі түрі сарқылатын және қалпына келетін ресурстаға жатады:
Құнарлы топырақ.
Жаңа өндіріс-орындарын жобалаудағы тұрғындардың денсаулығын болжауда, табиғатты қорғаудың келесі аспектісі анықтайды:
Әлеуметтік-гигиеналық.
Денсаулықты қорғау, өндірістік, ғылым ресурстары келесі классификация бойынша анықталады:
Қолдануға байланысты.
Қоршаған табиғи ортаны қорғауда жалпы бақылау іс-шаралары қарастырылады:
Экологиялық мониторингте.
Биологиялық су ластаушыларына жатады:
Балдырлар.
Белгілі бір аймақта ғана тіршілік ететін организмдерді атаймыз:
Эндемиктер
Арал маңының экологиялық жағдайын келесідей сипаттауға болады:
Экологиялық апат.
Түр санының төмендеуінің себебі:
Шамадан тыс пайдалану.
Тұрмыстық пайдаланудан толық немесе бөлшектей, тұрақты немесе уақытша алынып тасталған биосфера бөлігі қалай аталады:
Ерекше қорғалатын территориялар.
Озон қабаты атмосферадағы беткі қабаты ретінде:
Ультракүлгін сәулесінен сақтайын экран.
Озон бұзушы заттар:
Фреондар.
Қышқылдық жаңбырларды тудырады:
Күкірт және азот оксиді.
Қышқылдық жауын-шашын тұнбасы бұл:
Азот және күкірт қышқылдары.
Адамдарға әртүрлі аурулар тудыратын тірі организмдермен қоршаған ортаның ластануы аталады:
Биологиялық.
«Жылу эффектісі » бұл:
Температураның жоғарлауына себеп болып, биосферадағы қолайсыз өзгерістерге әкеп соғады.
Рак ауруларының себебі болып табылады:
Канцерогендер.
Атмосфераның ластануы бөлінеді:
Бірінші реттік және екінші реттік.
Атмосфераның табиғи ластану көзіне жататындар:
Жанартау.
.
Тұщы су жетіспеушілік мәселесі туындады:
Су көздерінің ластануынан.
Су көздерінің биологиялық ластаушыларына жатады:
Бактериялар.
.
Су көзінің биологиялық ластаушыларына жатады:
Қарапайымдар.
Ультракүлгін сәулесінің маңызды ролін атаңыз:
D витаминінің жануарларда түзілуіне қатысады.
Экожүйені сақтауға арналған табиғи обектілер, шаруашылыққа пайдалануға болмайтын территория аталады:
Қорық.
Қызыл кітапқа тіркелген организмдердің ерешеліктерін атаңыз:
Анықталмаған, сирек, жойылып бара жатқан, саны азайып бара жатқан.
Адамзаттың өз қажеттіліктерін қамтамасыз ете отырып, болашаққа қатер төндірмейтін дамуы аталады:
Тұрақты.
Түрлердің азаюының себептері:
Мекен ету орнының бұзылуы, шектен тыс пайдалану.
Халықаралық дәрежеге ие болған қорықтарды атаңыз:
Биосфералық.
Қорық және демалыс орыны мәртебесіне ие болған территориялар аталады:
Ұлттық парктер.
Организмдердің бір бірлестіктерінің белгілі кезектілікпен басқаларымен алмасу процесі аталады:
Сукцессия.
Өсімдіктерді егу арқылы жерлерді жақсарту бойынша іс-шаралар аталады:
Фитомелиорация.
Гидропоника – дегеніміз:
Өсімдіктерді ертінділерде өсіру тәсілі.
Бұзылған жерлерді түбегейлі жақсартуды атаймыз:
Рекультивация.
Бүкіл гидросферадағы су айналымының белсенділігі құрайды (жыл):
3000 жыл.
Топырақтың құнарлы қабатының (гумустың) қалыптасуы үшін қажет:
100-200 жыл.
Дефляция – бұл:
Жел эрозиясы.
Энергия алудың таза жолы:
Гидроэлектростанциясы.
Сарқырама су, ғасырлық ағаштар, үңгірлер сияқты объектілер кіреді:
Табиғи ескерткіштерге.
БҰҰ табиғатты қорғау әрекетінің координаторын көрсетіндер:
ЮНЕП.
Қоршаған орта мен даму бойынша БҰҰ Халыкаралық Комиссияның төрағасын атаңыз:
Х. Брунтланд
Қоршаған орта мен даму бойынша БҰҰ Конференциясының өту уақыты мен орнын көрсетіңіз:
Рио-де-Жанейро, 1992 ж.
Қоршаған ортаны қорғау облысында халыкаралық ынтымақтастықтың негізгі қағидалары жасалған:
Стокгольмде, 1972 ж..
Қоршаған орта бойынша декларация қабылданған
Стокгольмде, 1972 ж.
Атом энергетикасы бойынша халықаралық агенттікті көрсетіңіз:
МАГАТЭ.
Озон қабаты бойынша Веналық келісімге қол қойылды:
1985 ж.
Қоршаған орта мен даму бойынша БҰҰ Рио – 92 Конференциясында қабылданған құжаттарды көрсетіңіз:
Барлық орман түрлерін басқару
Қоршаған орта мен даму бойынша БҰҰ Рио – 92 Конференциясында қабылданған құжаттарды көрсетіңіз:
Қоршаған орта мен даму бойынша Рио декларациясы.
Қоршаған орта мен даму бойынша БҰҰ Рио – 92 Конференциясында қабылданған құжаттарды көрсетіңіз:
XXI ғасырға күн тәртібі
Алыс кеңістікте ауаның трансшекаралық ластануы туралы Конвенция қабылданды:
1979 ж.
Қоршаған ортаны қорғаудың әлемдік күні:
5 мауысым.
Италия, Англия, АҚШ мен КСРО арасындағы Антарктида туралы келісімге келді:
1959 ж.
Ауыл шаруашылық бойынша БҰҰ мүшесін көрсетіңіз:
ФАО.