Добавил:
Upload Опубликованный материал нарушает ваши авторские права? Сообщите нам.
Вуз: Предмет: Файл:
гос шпоры граница.doc
Скачиваний:
281
Добавлен:
17.02.2016
Размер:
1.45 Mб
Скачать

111)Меншік және тартылған қаржылық ресурстар инвестицияларды қаржыландыру көзі ретінде

Инвестицияны қаржыландыру жəне несиелеу көздерінің болуы инвестициялық қызметке байланысты басты мəселелердің шешілуін сипаттайды. Қазақстан Республикасының нарықтық қатынастарға өтуіне қарай елдегі жалпы экономикалық дағдарыстың орын алуы ивнестицияны қаржыландыру көздерінің тапшылығын көрсетті.

Инвестициялық процессті қаржыландыру жүйесіне инвестицияны қаржыландыру жəне несиелеу көздері мен əдістері жатады.

Кейбір экономикалық əдебиеттерде инвестицияны қаржыландыру жəне несиелеу көздеріне төмендегідей түрде жіктейді:

1) инвестордың меншікті ақшалай ресурстары мен ішкі шаруашылық резервтері, соның ішінде: а) пайдасы; ə) амортизациялық аударымдары;

2) ивесторлардың қарызға алған қаражаттары, соның ішінде: а) банктік несиелер; ə) бюджеттік несиелер; б) облигациялық займдары; в) басқа да қаражаттар.

3) инвестордың сырттан тартқан қаражаттары, соның ішінде: а) акцияларды сатудан түскен қаражаттар; ə) еңбек ұжымының, азаматтардың, заңды тұлғалардың қосқан үлестері мен өзге де мүшелік жарналары;

4) Қатарымсыз жəне қайтарылатын негізде берген қр-ғы бюджет субъектілерінің қаражаттары;

5) арнайы мақсатты қорлар қаражаттары;

6) шетелдік инвесторлар қаражаттары.

Инвестицияны қаржыландырудың меншікті көздері ең тұрақты көздер болып табылады. Кез келген коммерциялық ұйымдардың инвестициялаудағы меншікті қаражат көзінен пайда жатады.

Нарық жағдайындағы кəсіпорынның басты мақсаты пайда табу. Пайда – кəспорынның негізгі қаржылық нəтижесі. Кəсіпорында алынатын пайданың түрлері: баланстық, жалпы, таза жəне бөлінбеген пайда.

Баланстық пайда (Пб) мынадай құрамдас бөліктерден тұрады:

Пб = Пс + Пм + (Тс.о. − Шс.о.), мұндағы Пс - өнімдерді (жұмыстар, қызметтер) сатудан алынған пайда; Пм – кəсіпорын мүлкін сатудан түскен пайда; Тс.о – сауда емес операциялардан алынған табыстар; Шс.о – сауда емес операцияларға байланысты шығыстар. Жалпы пайда салық төлеуге жататын пайда болып табылады. Кəсіпорын үшін ең маңыздысы - бұл оның иелігінде қалатын таза пайда. Таза пайданың (Пт) есептелуі: Пт = Пб - Ст мұндағы Пб – баланстық пайда, Ст – пайдадан төленетін салықтар мен міндетті төлемдер. Таза пайдадан акционерлерге дивидент жəне əр түрлі пайыздар төленгеннен кейін кəсіпорында бөлінбеген пайда қалады. Міне осы бөлінбеген пайда кəсіпорындағы инвестицияны қаржыландырудың басты көзін құрайды.

112)Меншікке салынатын салықтарға жалпы сипаттама.

Меншікке салынатын салықтарға жер салығы, мүлік салығы, көлік құралдары салығы жатады. Меншікке салынатын салықтар негізінен жергілікті бюджеттерге есептеледі. Салықтардың мөлшерлемелері меншіктің табыстылығы бойынша емес, сыртқы белгілер – меншіктің мөлшерлері бойынша белгіленетіндіктен фискалдық мақсаттан басқа салықтардың меншікті пайдаланудың тиімділігін көтермелеу мақсаты бар. Жер салығы: енгізу мынадай мақсаттарды көздейді: экономикалық əдістермен жерді ұтымды пайдалану жəне жерге орналастыру, жердің құнарлығын арттыру, оны қорғау жөніндегі шараларды жүргізу үшін, сонымен бірге аумақтың əлеуметтік-мəдени дамуы үшін бюджет кірістерін қалыптастыру. Жер салығын төлеу барлық жер иелері, жер пайдаланушылар, соның ішінде жалгерлер мен жер иелері үшін (бірқатар жағдайларды қоспағанда) міндетті болады. Салық мөлшерлемелері жердің сапасына, тұрған орнына, сумен қамтамасыз етілуіне қарай, топырақ сапасы бойынша сараланған жəне жер алаңының бір өлшеміне – гектарға, шаршы метрге белгіленген. Жерлерге салынатын базалық салық мөлшерлемелері салық заңнамасымен белгіленеді. Ең жоғарғы мөлшерлемелер елді мекендердің жерлеріне белгіленеді; Ең төменгі мөлшерлемелер шөлейтті, шөлді, тау бөктеріндегі жəне таулы өңірлердегі суарылмайтын жерлерге белгіленеді. Мүлік салығы тура нақты салыққа жатады, оның мөлшері мүліктің табыстылығына емес, төлеушілер мүлкінің құнына байланысты болады. Салық мүлік иелеріне оны тиімді иеленуге түрткі болады. Мүлік салығы оның біршама екі дербес түрін кіріктіреді: заңи тұлғалар мен дара кəсіпкерлерге салынатын мүлік салығы жəне жеке тұлғалардың мүлік салығы. Заңи тұлғалар мүлік салығын салық базасының 1,5 пайыз мөлшерлемесі бойынша, ал оңайлатылған мағлұмдама негізінде арнаулы салық режімін қолданатын дара кəсіпкерлер мен заңи тұлғалар 0,5 пайыз мөлшерлемесі бойынша есептейді. Жеке тұлғалардың мүлік салығы салық салу объектілерінің құнына қарай (1 млн.теңгеден 120 млн. теңге жəне жоғары) жыл сайын 0,05%-дан 1,0%-ға дейінгі мөлшерлеме бойынша төленеді. ҚР мемлекеттік тіркеуге жататын жəне есепте тұрған көлік кұралдары, тіркемелерді қоспағанда, салық салу объектілері болып табылады. Жүк көтергіштігі 40 тонна жəне одан асатын карьерлік авто- самосвалдар, мамандандырылған медициналық көлік кұралдары салық салу объектілері болып есептелмейді. Салық мөлшерлемелері салық салу объектілеріне (көлік құралдары қозғағышының көлеміне, жүк көтергіштігіне жəне түрлеріне) қарай айлық есептік көрсеткіштермен (АЕК) белгіленген жəне көлік құралдарының түрлері бойын- ша сараланған. Бұл ретте салықты есептеу үшін Республикалық бюджет туралы заңда белгіленген жəне АЕК қолданылады. Егер меншік құқығында, шаруашылық жүргізу құқығында немесе оралымды басқару кұқығында 1 шілдеге дейін болған көлік құралдары бойынша салық заңнамасында өзгеше белгіленбесе, заңи тұлғалар бюджетке салық төлеуді салық салу объектілерінің тіркелген жері бойынша, ағымдағы төлемдерді енгізу арқылы салық кезеңінің 5 шілдесінен кешіктірмей жүргізеді. Жеке тұлғалар үшін бюджетке салық төлеу мерзімі салық кезеңнің 31 желтоқсанынан кешіктірілмейтін күн болып табылады. Мемлекеттік бюджет түсімдерінде көлік құралдары салығының үлесі 0,35%- ды құрайды