Тақырып 10. Ұлттық табыс: өндіріс, бөлу жәие тұтыну (1 сағат)

Дэрріс жоспары

1 Өндіріс факторлары. Өндірістік функциялар. Өндірістік функцияи<т қүрамы.

1. Өндіріс фактор л ары бойынша рационалды табысты белу.

2. Түтыну '§ушіщжрт,;_л;Тздынуга „Предельная: шмшшшт'\ ж шотрсбжтщт:

3. Пайыз мөлшері және инвестициялық функция л ар

Өндіріс факторлері. Өндірістік функция. Өндірістік функцияның қасиеттері. Өндіріс факторлері арасындағы үлттық табысты бөлу. Еңбек және капитал нарығы.

Әкономикадағы тауарлар мен қызметтердің өндіріс көлемі - үлттық табыс екі көрсеткіштен тэуелді: өндіріс факторлерінен; өндірістік функция дан. Өндіріс факторлері- тауарлар мен қызметтер өндірісі үшін қажет ресурстар. Өндірістің негізгі факторлеріне капитал және ецбек жатады. Капитал (К) - жұмыскерлердіц қолданатын өндіріс құралдары, ецбек ( L) адамдардың жұмысқа жұмсайтын уақьггы. Өндірістік функция- экономикалық есудің неоклаеикалық моделіндегі негізгі ұғым.

Өндіріетік функция -ресурстардыц эр көлемінде шығарылатын өнімніц максималды көлемін анықтайды. Бұл функция ресурс шығындары мен енім шығару арасындағы гэуелділікті көрсетеді, қажет өнім көлемін шығару үшін ресурстардыц мүмкін минималды саны. Өндірістік функция максималды өнім көлемін шығару үшін ресурстарды бөлудің тиімді комбинацияларын көрсетеді. Өндіріс технологиясыныц кез- келген жетілдірілуі, еңбек өнімділігін арттырады, ал ол жаңа өндірістік функцияныц пайда болуына негіз болады.

Өндірістік функцияны талдағанда келесі категорияларды қарастырады: ендіріс масштабыныц эффектісі және фактор қайтарымы. Өндіріс масштабын өндірістік функция анықтайды. Мысалда телевизор шығарудың өндірістік функциясы 1 теңдеуге сүйенеді, егер барлық пайдаланылатын факторлер санын үлғайту шешімі қабылданса, өндіріс масштабы да өзгередһ

Өндіріс факторлеріне сүраныс - ондірістік сүраныс деп аталынады. Өндіріс факторлеріне сүраныс озара-тэуелді болып келеді, демек бір фактор өздігінен өзі өнім шығара алмайды.

Экономикада өнім ондірудіц колемі жалпы табыс көлеміне тең₅ демек тауарлар мен қызметтердің жалпы колемі үлттық табыстыц (ҮТ) келемін анықтайды. Үлттық табысты болу өндіріс факторларыныц бағасымен анықталады. Өндіріс факторларының бағасы - өидіріс факторы үшін төленген ақша көлемі, капитал иелерініц алынған табысы және жүмыскерлердің ецбек ақысы.

Пайда= табыстар- ецбек шығындары-капитал шығындары.

Кейнсиандық экономикалық теория нарықтың озін-өзі реттеу механизмініц болуын жоққа шығарады. Үлы Депрессия кезінде алынған эмперикалық деректер негізінде Дж.Кейнс реттелмейтін экономикада толық жүмысбастылық тек кездейсоқ болатынын дэлелдеді. Сүраныс және үсыныс тепе-теңдігі көп жағдайда ресурстардыц толық қамтылуымен сәйкес келмейді, бүндай сэйкессіздііктің бір себебі» инвестиция және жинақ жоспарларының сэйкессіздігі, оларды эр түрлі экономикалық агенттер эр түрлі факторлермен анықталатын мотивтермен жүзеге асырады.

Эйлер теоремасы: егер өндірістің эрбір факторына оның шекті өнімі тисе, онда өндіріс факторлары үшін төленген барлық төлемдердің сомасы өндірілген өнімнің жалпы көлеміне тең болады, демек масштабтан түрақты қайтарым, фирмалардың пайдаларын барынша көбейтуге үмтылысы және бәсеке, жалпы экономикалық пайданың нольге тең болуына әкеледі. Басқа сөзбен айтқанда өндіріс факторлері үшін толемдер төленгеннен кейін фирма иелігінде ештеңе қалмайды, яғни барлық табыс капитал төлемдеріне және еңбек ақы төлемдеріне олардың шекті өнімділігіне қарай бөлінеді.

Ұсынылатын әдебиеттер

1 [33] Бөл. 12.

2. [26] Тақырып ^л 5

3. [22] Бөл. 3

4. [25] Бөл 10 11

Тақырып 11. Жиынтық ұсыныс және сұраныс. «AD - AS» модельдер (1 сағат)

Дэріс жоспары.

1. Жиынтық сүраныс қүрамы. Сүраныстың багалық емес факторлары

2. Жиынтық үсыныс: классикалық және кейнсиандық модельдер

3. Қысқа мерзімді және үзақ мерзімді тепе-теңдік. Түрақтандыру саясаты.

Жиынтық сүраныс және оның анықтауыш факторлары. Ақшаның сандық теориясының теңдеуі. Жиынтық үсыныстағы классикалық көзқарас. Икемді аңбек ақы. Жиынтық үсыным қисығын қүру. Жиынтық үсыныстағы кейнсиандық козқарас. Икемсіз еңбек ақы. Жабық экономикадагы қысқа және үзақ мерзімдегі жиынтық сүраныс пен жиынтық үсыныс тепе-теңдігі. Қысқа уақыт мерзімінен үзақ мерзіміне оту. Жиынтық сүраныс пен жиынтық үсыныстағы тітіркену. Түрақтандару саясаты.

Макроэкономикада AD-AS үлгісі жалпы экономикада онім шығару көлемімен бага деңгейінің өзгерісін зертейтін негізгі қүрал болып табылады. Бүл модель көмегімен мемлекеттің экономикалық саясатының әртүрлі варианттары сипатталады. Жиынтық сүраныс (AD) - экономикада ондірілген соңғы тауарлармен қызметтерге жүмсалған барлық шығындардың сомасын туындайды. Ол экономикадағы жиынтық шыгару мен жалпы баға арасындағы байланысты сипаттайды. Егер экономика толық жүмысбастылыққа жақын болса, жиынтық сүраным өсімі ондіріс колемін үлғайтумен қоса, баға өсіміне де әкеледі.

Жиынтық сүраныстың компонеттері: түтынушылық тауарлармен қызметтерге сүраныс; инвестициялық тауарларға сүраныс; тауарлармен қызметтерге мемлекеттің сүранысы; шет ел азаматтарының экспортке деген сүранысы.

Бүлардың кей біреуі түрақты, жай өзғерелі мтісалы 1-і, кем біреуиері- неғүрлым озгермелі.

AD (ағылшыннан aggregate demand) жиынтық сүраныс қисыгы- эр мүмкін баға деңгейінде түтынушылар сатып алуға дайын тауарлармен қызметтер саны. AD қисығының бойьшен жылжу -жиынтық сүраныстың жалпы баға деңгейінің динамикасына байланысты өзгерісін көрсетеді. Бүл байланыстың көрінісін ақшаның сандық теориясы теңдігінен алуға болады:

бүданнемесемүндагы М- экономикадагы

ақша көлемі; V- ақша айналымының жылдамдығы; Р- экономикадагы бага деңгейі, бага индексі; Ү- сүранысқа сәйкес өндірудің нақты көлемі.

Сұранысқа багадан тыс багалық емес факторлер де эсер етеді: түтыну шыл ар дың әл-ауқаты, тұтынушылардың күтулері, салықтар, процент к ставка, сыртқы нарықтагы жагдайлар, валюта курсының өзгерісі және т.с.с.

Ақшаның сандық теориясының теңдігі де екі багалық емес факторды көрсетеді: ақша үсынысы -М және олардың айналымының жылдамдыгы- V. Багалық емес факторлердің өзгерісі AD қисыгын ыгыстырады. Мысалы ақша үсынысының көбеуі, төлеу қабілеттілігі бар сүраныстың есіміне экеледі, AD қисыгы оңга ыгысады, ал әлемдік нарқтагы мүнайга сүраныстың азаюы, сэйкесінше экспорттың азаюы багасының өсуі AD қисыгының солга ыгысуына әкеледі.

Жиынтық үсыныс - экономикада өндірілген соңгы тауарлармен қызметтердің жалпы саны. Кейде бүл түсінік ЖІӨ-ң синонимі ретінде пайдаланылады. AS (агылшыннан aggregate supply) қисыгы экономикада өндірушілер эр түрлі багалар деңгейінде жиынтық өнімнің қандай көлемін үсына алатындыгын көрсетеді.

Үсыныстың багалық емес факторлері: технология, ресурс багасы, салықсалудагы өзгерістер және т.с.с. Бүл факторлердің эсері графикте AS қисыгының ыгысуына экеледі. AS қисыгы классикалық және кейнсиандық мектептерде эр түрлі сипатталады. Жиынтық үсыныстың бір фактор эсерінен озгерісі эр түрлі болуы мүмкін, ол қай уақыт аралыгындагы өзгеріс есепке алынатындыгына байланысты. Макроэкономикадагы үзақ мерзімді және қысқа мерзімді (кәбіне 2-3 жылга дейін) кезендер арасындагы айырмашылық номиналды және нақты айнымалылар эрекетімен байланысты.

¥сынылатын әдебиеттер

1. [22] Бөл. 8.

2. [33] Бөл. 11.

3. [10] Бол. 4.

4. [26] Тақырып J0

5. [25] Бел. 12,13 14

6. [9] Бел. 19,20,21

Тақырып 12. Гауарлы және ақшалай нарықга* ы макроэкономикалық тепе-теңдік. «IS — LM» моделі (1 сағат)

Дәріс жоспары

1. Тауарлы және ақшалай нарықтағы тепе-теңдік. IS-LM моделі

2. IS-LM моделіндегі бюджеттік-салықтық саясат және несиелі- ақшалай саясат. Ығыстырып шығару тиімділігі

3. Қисық жиынтық үсыныс шешімі

Крест Кейнса. Жоспарланған және нақты шығындар. Кейнсиандық крест. Табыстың тепе-теңдік деңгейі. Кеинспң мемлекеттік шығындар мультипликаторы мен салық мульпипликаторы Инвестицияны ығыстыру нәтижесі. Игіліктер нарығындағы тепе-теңдік Игіліктер нарығы мен IS қисығы. IS қисығының жай алгебрасы.

Ақша нарығы. Ақша функциясы. Ақша агрегаттары. Ақшаның сандық теориясы. Ақша айналысынң жылдамдығы. Ақша нарығы. Ақпіаға деген сұраныстың классикалық және кейнсиандық теориялары. Нақты және атулы пайыз бағамдары. Фишер теңдеуі.

Өтімділікті қалау теориясы. Ақша ұсынысы және ақша мультипликаторы. Ақша саясатының әді^тері Ақша нарығындағы тепе- теңдік. Ақша массасы және пайыз бағамдарын бақылау. LM қисығы.

AD-AS моделі, кейнсиандық крест және IS-LM моделі арасындағы мбайланыс. IS-LM моделіндегі тепе-теңдік. Салық-бюджет саясаты және оның IS-LM моделіне ықпалы. Қаржы-несие саясаты және IS-LM моделіне ықпалы.

IS сызығын құрастыру (үш эдісі: жинақ пен инвестиция графиктері арқылы, «кейнс кресі» арқылы, жиынтық сүранысқа кіретін және шығатын ағымдар моделі арқылы). IS қисығының сипаттамасы ( жиынтық сүраныс пен жиынтық ұсыныстың теңдігін, жинақ пен инвестицияның теңдігін, жиынтық сүраныстан шығатын ағымдар оған кіретін ағымдардың теңдігін, нақты шығындар мен жоспарланған шығындардың теңдігін көрсететін нүктелердің сызығы). IS сызығының еңкіштігі және оның орнын ауыстыруы. IS сызығын неоклассикалық және кейнстік сигіаттау. «Инвестициялық қақпан» үғымы.

Үсынылатын әдебиеттер

1. [22] Бөл. 9,10,6.18

2. [23] Бөл. 4, гл 5 §4 гл 8

3. [10] Бөл. 5-9

4. [26] 109-118 бет, тақырып 9 11

   5. [25] Бөл. 8

   6. [33] Бөл. 8, 12 '8

   7. [9] Бөл. 15

Тақырып 13. Ашық экономика (1 сағат)

Дәріс жоспары.

1. Капитал қозғалысының есебі және Счет движения капитала и счет текущих операций₀

2. Модель малой открытой экономики. Влияние экономической политики на счет движения капитала и счет текущих операций.

3. Реальный обменный курс. Паритет покупательной способности.

4. Модель IS-LM для открытой экономики.

Экономикалық осу түсінігі мен эсер ететін факторлар. Солоудың үзақ мерзімді осу моделі. Масштаб қайтарымы. Экономикалық осу үлгісінің графиктік бейнесі. Жинақ ақша қорлары мен инвестициялар. Капиталдың қорлануы. Тиімді еңбек бірлігі. Қолдану мөлшері берілген жагдайда капиталмен қамсызданудың түрлаулы деңгейі. Қорланудың «Алтын ережесі». Экономикалық жагдай және капитал қорының деңгейі. Халық санының өсуі мен технологиялық прогрестің ықпалы.

Алдыңғы болімдерде макроэкономикалық тегіе-теңдіктің қысқа мерзімдегі аспектілері қарастырылды. Өндіріс колемінің ауытқуы (Кейнс кресті, IS -LM моделі) көбіне жиынтық сүраныстың өзгеруімен түсіндірілетін, сәйкесінше жиынтық ^сыныстың қысқа мерзімдеп аспектісі қарастырылды. Экономикалық осуді жиынтық үсыныстың динамикасының үзақ мерзімдегі аспектісі деп қарастыруға болады. Экономикалық өсуді- экономикадагы шынайы өндіріс көлемінің үлғайюының үзақ мерзімді тендециясы деп қарастыруға болады.

Экономикалық өсу(ЭӨ)- белгілі бір кезеңдегі толық жүмысбастылық жағдайындағы елдің ондірістік потенциалын кеңейту нэтижесінде шынайы ЖІӨ артуы. Демек экономикалык өсуді олшеу үшін шынайы өндіріс көлемінің (Ж1Ө₉ Ж¥Т) абсолютті өсімі немесе жан басына шаққандағы өсімі корсеткіштері қарастырылады:мүндағы t - уақыт

индексі.

Экономикалық осу түрлері: экстенсивті, егер осу қосымша ресурстарды тарту арқылы жүзеге асатын болса және қоғамдағы орташа ецбек өнімділігін өзгертпесе; интенсивті, егер жетілген ондіріс факторларен, технологияны пайдаланумен байланысты болса, демек олардың қайтарьтмын арттъіру арқылы; аралас өсу_? егер өндіріс факторлерін азайту, өндіріс технологиясымен қүралдарын жетілдіру арқылы жүзеге асырылса.

Экономикалық осу факторлерін осу типіне қарай топтайды: экстенсивгі осу факторлері: капитал және еңбек шығындарының артуы жатады; интенсивті осу факторлеріне: технологиялық прогресс, жүмысшылардың білім және маманды өсуі, ондірісті басқаруды жетілдір және т„б.

Кейде дербес фактор ретінде ондіріс процесін кеңейту катализаторы - жиынтық сұраныс туындайды. Жиынтық сұраныстың өзгерісі жиынтық үсыныстың озгеруіне белгі береді, ол бизнестің инвестициялық мүмкіндіктері мен үкіметгің инвестициялық және ғылыми-техникалық

саясаты арқылы жүзеге асады. Нэтижесінде жиынтық сұраныстыц масштабы мен қүрылымы өзгереді, потенциалды ЖІӨ үлғаяды, ЭӨ орын аладьт

ЭӨ тежейтін факторлер де болады: ресурсты және экологиялық шектеулер, өндіріс шығындарын арттырумен байланысты элеуметтік шығындардың кең спектрі және үкіметтің тиімсіз экономикалық саясаты.

Басқа модельдер сияқты ЭӨ моделі де экономикалық процестердің теңдеу және графиктер түріндегі абстрактілі көрінісі, олар ЭӨ жекеленген жақтарын талдауға мүмкіндік береді.

Барлық модельдер өндіріс көлемінің артуы - еңбек (L) және капитал (К) факторлерінің әсерінен болатындығына сүйенеді. Еңбек сырттан әсерге аз шалдығады, ал капиталды инвестициялық саясат арқылы өзгертуге болады. Экономикадағы капитал қоры амортизация көлеміне азаятындығы белгілі.

ЭӨ кейнсиандық модельдері қысқа мерзімдегі модельдердегі инструменттерді гіайдаланады, тек үсыныс динамикасын анықтайтын факторлер қосылады. ЭӨ-ді стратегиялық айнымалы- инвестиция арқылы басқаруға болады.

Кейнсиандық модельдің қарапайым моделі- Е.Домар моделі Домар моделі еңбек нарыгында артық үсыныстың болуын туындайды, нэтижесінде баға деңгейі түрақты, капиталдың шығуы орын алмайды, К/Ү қатынасы және жинақ көлемі түрақты. Өнім көлемі іс жүзінде бір ресурстан тәуелді- капиталдан. Экономикада сұраныс пен үсыныстың осу факторы инвестицияның осімі болып табылады. Егер осы кезеңде инвестиция АІ артса, мультипликатор эффектісіне сәйкес сүраныс колемі артады:

мүндағы: т - шығындар мультипликаторы; Ь - түтынуға шекті бейімділік; b - жинаққа шекті бейімділік. Е. Домар теориясына сәйкес экономикада толық өндірістік қуаттылықтар пайдалану кезінде шынайы табыстыц тепе-тец өсімі байқалады, ол жинақ нормасына және капиталдың шекті өнімділіге тура пропорционалды. Инвестиция және табыс бірдей қарқынмен өседі. Бүл тепе- теңдік келесі жағдайда бүзылады: егер жеке сектордыц жоспарланған инвестициясының өсімі модельде берілген колемнен ауытқыса.

Р.Солоу кейнсиандық модельдердегі динамикалық тепе-теңдіктің түрақсыздықтың себебін ондіріс факторлерініц өзара

айырбасталмайтындығымен гүсіндіреді. Өз моделінде ол Кобба-Дугластың өндірістік функциясын пайдаланады, онда ецбек және капитал субинститут болып табылады, сонымен қоса ол капиталдыц шекті өнімділігініц кемуін, масштабтан түрақты қайтарымды, үнемі шығу нормасын есепке алады. Р.Солоу моделінде үсыныс- түрақты масштабы бар өндірістік функциямен сипатталады Y=F(K_? L), ал сүраныс - инвестиция және түтынумен Ү = С+І анықталадьт Сонда сүраныс пен үсыныс тецдігі кедесідей сипатталады: f (k)= С+І 6 демек өндірістік функция нарықтағы тауарлар ұсынысын анықтайды, ал капитал жинағы- өндірілген өнімге сүранысты анықтайды. Демек өндіріс динамикасы капитал келемінен тэуелді, ал капитал көлемі инвестиция және оның шығуынан әзгеред: инвестиция капитал көлемін арттырады, оныц шығуы -азайтады. Р. Солоу моделінде технологиялық

процесс- өндіріс көлемінің үздіксіз артуының жалғыз жағдайы болып табылады, демек жан басына шаққандағы ЖІӨ артуының кепілі, нэтижесінде

өмір сүруінің жақсаруының шарты.

Фелпс өңдеген «алтын ережесіне сәйкес келетін жинақгаудың оншйлы нормасы келесі жағдайға сәйкес келуі керек:

Демек, капиталдың шекті өнімі шыгу нормасына сэйкес келуі керек (d), ал егер түрғындар өсімін (п) және техникалық прогресті (g) ескеретін болсақ,

онда:

«Алтын ережесіне сэйкес келетіғ жин^қгаудың онтайлы иормасы түтынудың максималды деңгейіндегі тепе — тең экономикалық өсуді камтамасыз етеді.

Үсынылатын әдебиеттер

1. [22] Бөл. 7.

2. [33] Бөл. 40.

3. [23]Бөл. 6₅ §1-4; бол.. 20, §1-2.

4. [10] Бөл.15.

5. [26] бет. 119-128.

6. [9] Бол. 17, 18.

Тақырып 14. Экономикалық өсу (2 сағат)

Дәріс жоспары

1. Экономикалық осу түсінігі және факторлары

2. Экономикалық осудің кейнсиандық және и классикалық емес модельдері

3. В. Леонтьевтің «Шығындар-онімдер» моделі

Экономикалық циклдар және негізгі макроэкономикалық корсеткіштер. Әлуетті Ж¥Ө. Жүмыссыздық нысандары және оның табиғи деңгейі. Оукен заңы. Жүмыссыздық деңгейін реттеу. Шығындар инфляциясы. Күткен және күтпеген инфляция. Инфляция және үсыныс тітіркенімдері. Бағалар динамитасы. Нақты жалақы және жүмыссыздық децгейі. Эмпирикалық байқаулар және Филипс қисығы.

Экономикалық циклдың жалпы сипаттамасы және себептері. Циклдыц торт фазалы моделі (дағдарыс, тоқырау, жандану және осу) және оның сипатгамасы. Классикалық және қазіргі циклдыц ерекшеліктері. Макроэкономикалық озгермелерді топтастыру: циклмен бірге озгеретін (орлеу фазасында осетін, қүлдырау фазасында томендейтін), циклге қарсы озгеретін (орлеу фазасында томендейтін , қүлдырау фазасында осетін ) және циклге байланысты емес.

Мемлекеттің циклге қарсы саясаты: мәні және к^ралдары.

Инфляция - макроэкономикалық процесс. Ақшаныц қүнсыздануы мен

оның сатып алу қабілетінің төмендеуі инфляцияның көрінісі ретінде. Инфляцияның түрлері: ашық және басылған, балаисталған және балансталмаған, болжанған және болжанбаған. Инфляцияның өсу қарқыны: жорғалаған, шоқырақтап шапқан, гиперинфляция. Дефляция, стагфляция, дезинфляция үғымдары. Инфляцияның концепциялары мен моделдері. Сүраныс инфляциясы - жиынтық сүраныстыц автономды өсуіне байланысты жалпы баға деңгейініц өсуі. Сұраныс инфляциясыныц монетарлы және монетарлы емес фактор л ары. Үсыныс инфляциясы - -өндіріс шығындарыныц өсуі, нақты табыстыц өсу деңгейінің еңбектің өнімділігініц өсу децгейінен асып кетуі. Үсыным инфляциясыныц себептері: ецбек ақының өсуі, ұсыныстыц әсері. Жиынтық сұраныс пен жиынтық үсыныстыц эсерінен инфляцияныц шиыршықтана дамуы.

Инфляцияның әлеуметтік-экономикалық салдары. Инфляция салығы. Инфляция салығынан мемлекеттіц алатын табысы-сеньораж. Инфляция жағдайындағы үлттық табыстың қайта бөлінуі және мемлекеттіц прогрессивті салық ставкасынан алатын қосымша табысы. Қысқа және үзақ мерзімдегі инфляция мен жұмыссыздықтыц арасындағы байланыс. Филипс қисығы және оныц қысқа және ұзақ мерзімдегі сипаттамасы.

Инфляцияға қарсы саясат: кейнсиандық және монетаристік әдістер. Белсенді және адаптивті инфляцияға қарсы саясат. Сұраныс пен шығын инфляциясына қарсы белсенді саясаттыц монетарлы және фискалды құралдары. Инфляция жағдайындағы жұмысбастылық саясаты.

Ұсынылатын әдебиеттер

1. [22] Бөл. 11.

2. [23] Бөл. 19.

3. [9] Бөлл. 12.

СДЖ бақылау тапсырмалары (1 тақырып) [1,2,345,19,21,32]

1. Макроэкономикалық ғылымның Пәні, объектісі, макроталдаудыц мақсаты

мен тапсырмалары,

2. Макроэкономикалық теорияның даму кезецдері,

3. Макроэкономикалық үлгілер және олардыц жалпы сипаттамасы. Табыстар мен шығындар, ресурстар мен өнімдердіц айналымының Экономикалық үлгісі. Табыстар мен шығындар айналымы үлгісінен шығатын функциональды байланыстар.

4. Ж¥Ө,ЖІӨ-дердіц мәні, принципі мен есептеу әдісі. Номинальды және нақты Ж¥Ө (ЖІӨ) түсініктері. ЖҮӨ(ЖІӨ) дефляторы.

5. Баға индексінің түсінігі мен негізгі түрлері және есептеу.

СДЖ бақылау гапсырмалары (2 тақырып) [1,2,3,15,19,21,32]

4. Макроэкономиксілық ғылымныц Пәні, объектісі, макроталдаудыц мақсаты мен тапсырмалары

5. Макроэкономикалық теооиянын даму кезендері.

СДЖ бақылау тапсырмалары (3 тақырып) [2,3,15,19,21]

1 .Экономикалық цикл; түсініктер, себептер, фазалар және түрлері. 2.Экономикалық цикл теориясы; неоклассикалық және кейнстік мо дел і. Акселератор және мультипликатордың өзара байланыс мод ел і. З.Мемлекеттің антициклдық саясаты; мәні және қүралдары 4 Үзақ мерзімді және қысқа мерзімді периодтағы инфляциямен жүмыссыздық арасындағы байланыс. Филипс қисыгы және оның модификациясы.ү

5. Антиинфляция л ық саясат; мәні, түрі, қүралдары. Инфляциямен күрссгщ кейнстік және монетарлы эдісі.

СДЖ бақылау тапсырмалары (4 тақырып) [2,19,21,3,15]

1 Жиынтық сүраныс: түсінігі, бағалы және бағасыз факторлар, AD қисығы. Жиынтық үсыныс: түсінігі, бағалы және бағасыз факторлар, AS қмсығы және оның \ ш болігі (классикалық, кейнсиандық, аралық)№

2. Макроэкономикалық тепе-теңдік және экономиканыц бүзылуына оныц эсері (инфляцияныц және дефляцияныц айырмашылық кезінде). СДЖ бақылау тапсырмалары (5 тақырып) [2,3,19,21]

1. Ашық экономикалық теориялық негізіц талдау. Ашық экономика және оның параметрлері.

2. Толем балансы және оныц қүрылымы. Валютаныц айырбас курсы; түсініктер және түрлері.

СДЖ бақылау тапсырмалары (6 тақырып) [21,2,19,3]

1. IS қисығы: түсінігі және құрылымы,араласуы_? қисық енгіштігі. IS қисығыныц неоклассикалық және кейнстік интерпретациясы. Инвестициялық қақпан түсінігі.

2. LM түсінігі,қүрылымы. Енгіштік және жылжуы.классикалық және кейнстік бірігуі.

СДЖ бақылау тапсырмалары (7 гақырып) [21,19,3,2]

1 .Ашық экономикалык теориялық негізіц талдау. Ашық экономика және оның параметрлері.

2. Төлем балансы және оныц қүрылымы. Валютаныц айырбас курсы; түсініктер және түрлері.

3. Ашық экономикадағы тендік. Валюта курсыныц ағымдық және т^рақты жағдайындағы ашық экономикадағы фискалды және монетарлы саясат.

СДЖ бақылау тапсырмалары (8 тақырып) [22, 33, 10, 26, 9] 1 .Экономикалық цикл; түсініктер, себептер, фазалар және түрлері.

2. Экономикал ық цикл теориясы; неоклассикалық және кеинсик мо дел і .Акселератор және мультипликатордыц озара байланыс модель

3. Мемлекеттщ антициклдық саясаты; мәні және қүралдары

СДЖ бақылау тапсырмалары (9 тақырып) [2-6,11,13, 26, 9, 23].

1. Макроэканомикалық ғылым ііэні, мақсаты және эдістемесі.

2. Макроэканомикалық теорияныц даму кезецдері.

3. Макроэканомикалық теориядадағы және тэрбиедегі күтімніц ролі.

4. Үтымды күтім теориясы және оныц сыны.

5. Макроэканомикалық үлгілер және оныц сипаттамчсы

6. Макроэканомикалық теория және саясат.

7. Үлттық шоттардың жүйесі және оның маңызы.

8. Негізгі макроэканомикалық корсеткіштер және оны есептеу.

9. Баға индекстері түсініктер, негізгі түрі және есептеу.

10. Жүмысбастылықтың неоклассикалық концепциясы: геориялық постулаттар және оның эмперикалық негізделуі.

11. Жүмысбастылықтың кейнстік концепциясы: теоретикалық постулаттар және оның эмпирикалық негізі.

12. Қазіргі инфляцияныц концепциясы және модель

13. Антиинфляцияныц саясаты: мәні, түрлері, кейнстік және монетарлы

қүралдар.

14. Экономикалық циклдің кейнстік және кейнстік емес теориялары.

15. Экономикалық циклдіц неокластық теориясы және оныц імперикалық негізделуі.

16. Мемлекеттін антициклдік саясаты: мәні, қүралы, неоклассиктік және кейнстік қүралдар.

СДЖ бақылау тапсырмалары (10 тақырып) [22, 25, 26, 33]

1 Үлттық түтыну және жинақтау, мәні және факторлары₃ оларды анықтаушы децгейлері.

2. Тұтынудың және жинақтаудың неоклассикалық және классикалық концепциясы: негізгі постулаттар және олардыц эмперикалық негізделуі.

3. Түтынудыц және жинақтаудыц кейнстік концепциясыз негізгі гюстулаттары және олардыц эмперикалық негізделуі.

4. Әртүрлі теориялық модельдердегі кейнстік түтыну функциясының сыналуы.

5. Жиынтық сүранысты қүраушысы ретінде инвестициялық сүраныс.

6. Инвестициялық сүраныстыц кейнстік моделі: теория және оныц эмпирикалық негізделуі.

7. Инвестициялық сүраныстыц неоклассикалық моделі: теория және оныц эмпирикалық негізделуі.

8. Мультипликатор - акселератор моделі: мәні және жүмыс істеу механизм!,

9. ҚР инвестициялық саясат.

10. Жиынтық сұраныс және оныц макроэкономикалық шаруашылықтағы параметрі.

СДЖ бақылау тапсырмалары (11 тақырып) [9,10, 22,25, 26, 33].

1. Толем балансы және оныц дефицит мэселесі.

2. Толем балансы және валютаныц айырбас курсы.

   1. Л шық экономикадагы фискалды және монетарлы саясаты және іінкі сыртқы тецдікті қамтамас ету мэселелері.

   2. Ашық экономика үшін IS-LM үлгісі.

СДЖ бақылау тапсырмалары (12 тақырып) [9,10, 22, 23, 25, 26, 33].

1. Макроэкономикалық ғылым: пәні, объектілері, мақсаты және макро талдау тапсырмалары.

2. Макроэкономикалық теорияның даму кезеңдері.

3. Негізгі макроэкономикалық мектептер және агымдар

4. Негізгі макроэкономикалық мэселелер бойынша негізгі

макроэкономикалық мектептердің позицияларын сәйкестендіру. 5« Макроэкономикалық теориядағы және іэжірибедегі күтімыің ролі.

Рационалды күтім теориясы. 6- Негізгі макроэкономиканың субъектілері және олардың базалық сипаттамасы (үй шаруашылық секторы, кэсіпкерлік сектор, мемлекеттік сектор, шетел секторы).

7. Макроэкономикалық модель және олардың жалпы сипаттамасы. Экзогенді, эндогенді ауыспалы түсініктер, «қор» және «агым» түсінігі.

8. Ресурстардың және өнімдердің, табыстар мен шыгындардың экономикалық айналым моделі. Табыс және шығын аиналым моделінен шыгатын функционалды тәуелділік.

9. ЖҮӨ, ЖУӨ: түсінік, принциптер және есеп әдістері.

10. Номиналды және нақты Ж¥Ө түсінігі, Ж¥0 дефлеторы. ЖҮӨ-ні инфляциялау және дефляціиялау.

11. Бағалар индексі: түсініктер, негізгі түрлер және есептеу.

12. Белу прцесіндегі ЖҮӨ. ТҮӨ, ¥Т, ЖТ, ҚТ керсеткіштері: түсініктері және есептеу.

13. Негізгі макроэкономикалық сэйкестіктер.

Н.Үлттық түтыну және жинақтау: түсініктер және факторлар. 15.Түтынудың классикалық және классикалық емес концепциясы.

1. б.Жинақтаудың классикалық және классикалық емес концепциясы.

   17. Кейнстік теориядағы түтыну функциясы.

   18. Автономды шыгындар мультипликаторы: түсініктер, есептеу және маңызы. «Күтім парадоксы» және оның тиімділігі.

   19. Кейнстік теориядагы жинақтау функциясы.

   20. Түтынудыц кейнстік функциясының сыны. «Саймон Кузнец жүмбағы» және оны түтынудағы альтернативті теорияларды шешу.

   21. «Кузнец жүмбағыныц» шешімі: Артур Смиттіц абсолютті табьі^ гипотезасы және Дж. Дьюзенберридің сэйкес табыс теориясы.

   22. «Кузнец жүмбағының» шеіиімі: М. Фридманныц перманентті табыс теориясы және Ф. Модильянидің түтыну теориясы.

   23. Инвестиция және инвестициялық сүраныс түсінігі. Инвестиция түрлері мен формасы.

   24. Инвестицияны жинақтау және табыс: олардыц озара байланысы және «күтім парадоксы».

   25. Автономды инвестицияның базалық кейнстік моделі.

   26. Автономды инвестицияның базалық неоклассикалық моделі.

2. 7. Индукцияланған инвестициялар. Инвестициялық гіроцестің

акселератор моделі.

СДЖ бақылау тапсырмалары (JB гақырып) [9,10,22, 23, 26, 33].

1 .Жүмысбастылықтың неоклассикалық концепциясы: теориялык постулаттар және оның эмперикалық негізделуі.

2.Жүмысбастылықтың кейнстік концепциясы: теоретикалық постулатгар және оның эмпирикалық негізі.

3. Қазіргі инфляцияның концепциясы және моделі.

4. Антиинфляцияның саясаты: мәмі, түрлері кеинстік жоне монстчрлы қүралдар»

5 Зкономикалық циклдің кейнстік және кейнстік емес теориялары.

6.Экономикалық циклдің неокластық теориясы және оның эмперик&пь к

негізделуі.

7.Мемлекеттің антициклдік саясаты: мәні, құралы, неоклассиктік және кейнстік құралдар.

8.Экономикалық осім моделі: теория және оның тәжірибелі жүзеге асуы.

9. Макроэкономиканың саясат және ҚР түрақты Экономикалық өсімді қамтамасыз ету проблемасы.

10. Толем балансы және оның дефицит мэселесі.

11 .Толем балансы және валютаның айырбас курсы.

12.Ашық экономикадағы фискалды және монетарлы саясаты және ішкі, сыртқы теңдікті қамтамас ету мэселелері.

СДЖ бақылау тапсырмалары (14 тақырып) [9, 22, 23].

1 .Экономикалық цикл; түсініктер, себептер, фазалар және түрлері. 2.Экономикалық цикл теориясы; неоклассикалық және кеинсгік моделі.Акселератор және мультипликатордыц озара байланыс модель

3. Мемлекеттіц антициклдық саясаты; мәні және қүралдары

4. ¥зақ мерзімді және қысқа мерзімді периодтағы инфляциямен жүмыссыздық арасындағы байланыс Филипс қисығы және оныц модификациясы.ү

5. Антиинфляциялық саясат мәні түрі, қүралдары Инфляциямен күрестіц кейнстік және мии^тарлы эдісі.

6. Инфляция және оныц түрлері. Сұраныс инфляция; монетарлы және монетарлы емес факторлар. Үсыныс инфляция және оныц факторлары.

4. . Практикалық (семинарлық) сабақгарды орындауға арналған эдістемелік нұсқаулар

Тақырып 1. Қазіргі заманғы микро-макроэкоиомика және оның әдістемесі (1 сағат)

Тәжірибелік (семинарлық) сабақ жоспары

1. Макроэкономикалық ғылымның пәні, объектісі, макроталдаудың мақсаты мен тапсырмалары.

2. Макроэкономикалық теорияның даму кезеңдері.

3. Макроэкономикалық үлгілер және олардың жалпы сипаттамасы. Табыстар мен шығындар, ресурстар мен өнімдердің айналымының экономикалық үлгісі. Табыстар мен шығындар айналымы үлгісінен шығатып функциональды байланыстар.

¥сынылатын әдебиегтер:

1. [2] Тар. 1,2

2. [11] ТЛ, Тар.9

3. [3] Тар. 1,§1

4. [4] Тар. 24

5. [6] Тар. 2

6. [23] Тар. 1

7. [13] Тар. 16

8. [5] Тар. 1,2

9. [9] Тар Л

10. [26] Тақырыгіі

Тәжірибелік (семинарлық) сабақ жоспары

1. Тұтыну, ресурстар, таңдай

2. Экономикалық айналым

L Егер институционалды емес халық саны 100 млн. адамды, дербессіз халық саны- 20 млн. адамды, жүмыссыздар - 4 млн. адамды құраса, онда жүмыссыздық молшері қандай болмақ? 2. Елімізде жүмыссыздықтың табиғи деңгейі 5%-ке, ал фактіге негізделгені бойынша 8,5%-ке тең. Потенциалды Ж¥Ө-ді табыңыз, егер Ж¥Ө-ң фактіге негізделген шамасы 1500 ақіна бірлігіне тең болса. Оукен параметрі= 2.5.

Үсынылатын әдебиеттер:

1. [2] Бол. 1.

2. [19] Бол. 1.

3. [15] Тақырып 1, Тақырып 2

4. [3] БөлЛ, 2

   5. [211 Бол, 1

СӨЖ арналган бақылау тапсырамолаш і

1. been 1 [IbJ Ьет. 17-18

Тақырып 2. Сұраныс және ұсыныс икемділігінің теориясы (1 сағ.).

Тәжірибелік (семинар л ық) сабақ жоспары L Сүраныс икемділігі

2. Ұсыныс икемділігі Мысал 1.

(1) Апта ішіндегі сұралытын өнім саны (саны).	(2) бағасы (дол.)	(3) Жалпы түсім (са гыг а ту шы л ар дың шығындар) (дол.)	(4) Жалпы түсім көрсеткіші бойынша бағалау	(5). Икемділік коэффициенту Ed (жуықталған)
2 000 4 000 7 0^0 11 000 16 000	5 4 3 2 1	10000 16000 21000 22000 16000	Икемділік Икемділік Икемділік Икемділік емес

Үсынылатын әдебиеттер

1. [2] Бөл. 2

2. [19] Бөл. 2,5

3. [3] Бөл. 3

4. [15] Тақырып 4,5

5. [9] Бөлім 2,3

СӨЖ арналған бақылау тапсырмалары 1. Есеп 1, 2, 3, 4, 5 [15], 58-60 бет

Тақырып 3. Тұтынушылық таңдай теориясы (1 сағ.).

Сабақтың мақсаты: Түтынушы тәртібінің талдауына арналған сандық (кардиналистік) және реттік (ординалистік)

Тэжірибелік (семинарлық) сабақ жоспары:

1. Түтынушы тепе-теңдігінің кардиналистік түсінігі

2. Түтынушы тепе-теңдігінің ординалистікк түсінігі

3. Тұтынушы тәртібіндегі табыс тиімділігі Мысал 1.

Фирма берілген жобаны жарыққа шығаруы керек пе?

а) Егер пайыздың номиналды қүны 5%-ға тең?

б) Егер пайыздың номиналды қүны 10%-га тең? 3. Экономика келесі жағдайлармен сипаіталған:

0=20-+U К (Ұ I-rF) 1=60 Г=40(ьсілықтар); Ғ= 10(трансферттер);

С=30

1. Тепе-тең табыс көлемін анықтаңыз

Б) Үкімет экономиканы ынталандыру үшін шығындарды 40-қа арттырады.

• жоспарланатын шығындар қисығы қалай өзгереді.

• тепе-тең табыс көлемі қалай өзгереді.

• мем. шыгындар мультипликаторы нешеге тең.

• МБ сальдосы қалай өзгереді.

2. Үкімет салықтарды 40-тан 50-ге артгырмақшы (G=30 көлемшде).

жоспарланатын шыгындар қисыгы қалаи өзі ереді

тепе-тең табыс көлемі қалай өзгереді.

салықтар мультипликаторы нешеге тең.

МБ сальдосы қалай өзгереді.

Г) Үкімет бір мезгілде шыгындарды 30-дан 40 қа, салықтарды 40 тш 50 іе арттырмақшы.

жоспарланатын шыгындар қисыгы қалай озгереді.

• тепе-тең табыс көлемі қалай озгереді.

• Мультипликатор эффектісі қалаи өзгереді.

• МБ сальдосы қалай озгереді

Үсынылатын әдебиеттер:

1. [2] Бол. 3,4

2. [19] Бол. 3,4

3. [21] Бол. 3

4. [3] Бол. 4

5. [15] Тақырып 6

СӨЖ арналган бақылау тапсырмалары

1. Задача 6 [15], стр. 79-80

2. Задача 1, 2 [15], стр. 85-87

Тақырып 4. Өндіріс теориясы. Өндіріс шығындары (1 сағ).

Сабақтың мақсаты: Өз шыгындарын барынша азайту жагдайлары, ьонымен қатар фирманың осуінің тиімді жолы. Тәжірибелік (семинарлық) сабақ жоспары:

1. Өндіріс фактор л арының өнімділіг

2. Өндіріс шыгындары Мысалы 1

Сіз фирма туралы келесі ақпаратты алдыныз:

Өнім саны	ТС Жалпы шығындар	TFC	TVC	ATC	MC
0	40 '
1	50
2	65
3	5
4	110
5	140

Кестенің бос торларын толтырыныз.

Егер өнімнің нарықтық бағасы 20 сом болса ондірістің үшшліі бірдіпнің кіріс және шығын көлемін анықтаңыз

Шешімі:

TFC = өнімнің әр колемінде 40

МС = 0, 10, 15, 20, 25, 30; TV С -ТС- TFC; АТС - 0; 50; 32,5 и т.д.

Р - МС - 20-20 = 0.

Ұсынылатын әдебиеттер:

L [2] Бел. 6

2. [19] Бел. 6

3. [21] Бел. 4,5

4. [3] Бел. 5, 6

5. [15] Тақырып 7

СӨЖ арналған бақылау тапсырмалары.

Есептер 2 [15], 96 бет.

Тақырып 5. Нақты бәсекелестік жағдайдағы ұсыныс. Монополия (1 сағ.).

Сабақтың мақсаты: Монополиялық бэсекелестік нарықтық қүрылымның бір түрі, онда фирмалардың кеп саны үқсас, бірақ бірдей емес өшм үсынады. Монополиялық бәсекелестікті екі нарықтық қүрылымның белгілерін біріктіретін нарықтық қүрылым ден қарастыруға болады- таза монополия және жетілген бэсеке.

Тэжірибелік (семинарлық) сабақ жоспары:

1. Баганы және ендіріс келемін анықтау: таза бэсекелстік

2. Өндіріс багасын анықтау: таза монополия. Монополиялық укіметтіц қорытіінць лары және көздері.

МыСоГоі

Өнімнің жалпы саны	(2) Валдық шығын	(3) Біріккен тұрақты шыгымдары	(4) Біріккен ауыепалы шығындар	(5) Валдық шыгындар	(6) Біріккен ЭКОНОМИКсіЛыК табыс (+) немесе шыгын (-) = (2) - (5)
0 1	0 131	100 1 100	0 90	100 190	- 100 -59
2	262 '	100 1	170	270	-8
_	393	100	240	340	+ 53
4	524	шГ	300	400	+ 124

5	655	100	370	470	+ 185
6	786	100	450	550	+ 236
7	917	100	540	640	+ 277
8	1048	100	650	750	+ 298
	1179	100		880	+ 299
10	1310	100	930	1030	"+280 1

Үсыяылатын әдебиеттер.

1. [2] Бол. 8, 9, 10, 11

2. [3] Бөл. 7.1, 7.2

3. [19] Бөл. 8, 9, 10, 12

4. [21] Бөл. 7, 9

СӨЖ арналған бақылау тапсырмалары.

І.Есеп 1.1, 1.2, 1.3, 1 4 2 1 22 2 3; 3.1,3 2 [3] бет 237 241

Тақырып 6. Монополистік бәсекелестік. Олигополия (1 сағ.).

Сабақ мақсаты: Монополистік бәсекелестік карықтың тиімдиііГт_Аң проблемалары талдау

Тәжірибелік (семинарлық) еабақ жоспары:

1. Монополистік бәсекелестік тиімділігі.

2. Олигополисттің - фирманың стратегиялық тәртібі.

Мысалы 1.

Монополиялық бәсекелестік жагдайындагы тиімсіздік тоды^гымен пайдаланылмаған өндірістік қуаттылық түрінде де көрініс алады демек салада артық өндірістік қуаттылықтың болуымен сипатталады.

Фирмада артық өндірістік қуаттылықтың және нарықтық б* тіктің болуы -оны пайданы ұтгайтудың жаңа мүмкіндіктерін іздеуге итермеяейді* өнімнің дифференциациясының тереңдеуі, жарнама, багалық дискриминацияны паидалану, нарык тетігінде мамандану.

Шешуі.

Сондықтан орташа үзақ мерзімді шыгындар багага тең болады да (P^LRAC), фирмаларэкономикалық пайда таппайды. Дифференциалды онім шыгаратын фирмалар монополиялық бэсекелестік жагдайында нарықтық әртүрлі сегменттерінде қызмет етіп, эртүрлі бәсекелік страгегиялар пайдаланады. Сондықтан, монополиялық бәсекелестік нарықтық үшін жалгыз нарықтық тепе-теңдік болмайды. ¥зақ мерзімді кезеңде баганың ондірістің шекті шығындарынан артық болуы ресурстардың тиімсіз болінуін корсетеді. Ол нарықтық айырбастың пайдалылығын толығымен қолданбау және жиынтық артықшылықтың бір болігін жоғалту түрінде болады.

Үсынылатын әдебиеттер, L [21] Бол. 10

2. [2] Бол. 12, 13

3. [19] Бол. 11, 12

4. [3] Бол 7 2.8

СӨЖ арналған бақылау тапсырмалары.

Һ Есеп 1.5, 1.6, 1.7, 2.6, 2.7, 2.8, 3 4 [Ц бет 237-241

2. Есеп 1 [15], бет. 147

Тақырып 7. Өндіріс факторларының нарығы (1 сағ).

Сабақтың мақсаты:

Алдыңғы бөлімдерде макроэкономикалық тепе-теңдіктің қысқа мерзімдегі аспектілері қарастырылды. Өндіріс көлемінің ауытқуы (Кейнс кресті, IS -LM моделі) көбіне жиынтық сүраныстың өзгеруімен түсіндірілетін, сәйкесінше жиынтық үсыныстың қысқа мерзімдегі аспектісі қарастырылды.

Тәжірибелік (семинарлық) сабақ жоспары:

1. Еңбек нарығының ерекшеліктері

2. Жер нарығы. Экономикалық рента

3. Дисконтированная стоимость при расчет с инвестиции

Мысал 1.

2. Нақты тецге курсы 10%-ке өсті, бага деңгейі шетелдік макроэкономикалық корзиналар тауарларына ал бага деңгейі отандық макроэкономикалық корзиналары анологиялық тауарларына- 20%-ке ості. Номиналды тецге курсы қалай озгереді?

Шешуі.

Қүбылмалы айырбас багамы бар үлкен ашық экономика. Ашық экономикадагы тіркелген және қүбылмалы айырбас багамдары бар жагдайлардагы макроэкономикалық саясатты салыстыру.

Үсынылатын әдебиеттер.

1. [21] Бол. 11

2. [19] Бол. 14, 15

3. [3] Бол. 9, 10

4. [2] Бол. 14, 15

СӨЖ арналган бақылау тапсырамалары