Добавил:
Upload Опубликованный материал нарушает ваши авторские права? Сообщите нам.
Вуз: Предмет: Файл:

k_abit_kartuli_ena_da_literatura_2013

.pdf
Скачиваний:
31
Добавлен:
30.05.2015
Размер:
7.28 Mб
Скачать

rogor movemzadoT erTiani erovnuli gamocdebisaTvis

qarTuli ena da literatura

savaldebulo gamocda

2013

gamocdebis erovnuli centris qarTuli enisa da literaturis jgufi

Sesavali

2011 da 2012 wlebSi saatestato gamocdebis Catarebis Semdeg naTeli gaxda, rom saWiroa cvlilebebis Setana erTiani erovnuli gamocdebis qarTuli enisa da literaturis testSi. saatestato da misaRebi gamocdebi Tavisi formatiTac da SinaarsiTac unda gansxvavdebodes erTmaneTisagan.

skolis gamosaSveb gamocdaze mowmdeba saswavlo programiT gaTvaliswinebuli masalis (literaturis SemTxvevaSi _ konkretuli nawarmoebebis) codna. mocemulia SekiTxva da oTxi savaraudo pasuxidan moswavlem erT-erTi unda airCios. yvela SekiTxvas arCeviTi pasuxebi aqvs da, amdenad, es davalebebi ver amowmebs weris unars. mowmdeba mxolod teqstebis codna da (garkveuli doziT) kiTxvis unaric.

erTiani erovnuli gamocdebis testebSi ki ZiriTadi yuradReba gadatanili iqneba swored weraze. gasul wlebSi abiturientTa nawili saerTod ar werda Txzulebas, radganac mokle SekiTxvebze gacemuli pasuxebiTac SeeZlo minimaluri kompetenciis barieris daZleva. amjerad viTareba icvleba: qulebis dasagroveblad abiturients dasWirdeba weriTi davalebebis Sesrulebac.

2013 wlis erTiani erovnuli gamocdis qarTuli enisa da literaturis testSi aRar iqneba Setanili davalebebi, romlebic Seswavlili masalis gaazrebis unarsa da qarTuli enis pasiur codnas amowmebda.

erovnuli gamocdis testSi iqneba mxolod 3 davaleba:

I.teqstis redaqtireba (maqsimaluri qaula 20);

II.argumentirebuli ese (20 q.) da

III. wakiTxulis gaazreba da mxatvruli teqstis analizi (15 + 25 q.).

wina wlebis msgavsad testis am ukanasknel nawilSi mocemuli iqneba 2 teqsti: erTi _ poeturi da meore _ prozauli. amjeradac abiturienti Tavad airCevs am ori teqstidan erT-erTs da mxolod am teqstis mixedviT Sedgenil davalebebs Seasrulebs.

amrigad, 2013 wlis qarTuli enisa da literaturis testi SarSandelis analogiuri iqneba da misi maqsimaluri qula kvlav 80 darCeba.

sagamocdo programa `qarTul enasa da literaturaSi~ (savaldebulo gamocda)

I.qarTuli ena:

umaRles saswavlebelSi Semsvlelma gamocdaze unda gamoavlinos qarTuli enis safuZvliani codna da misi praqtikuli gamoyenebis unari. sagangebo yuradReba mieqceva metyvelebis kulturis sakiTxebis codnas.

abiturients moeTxoveba Semdegi sakiTxebis codna:

sityva, misi pirdapiri da gadataniTi mniSvneloba; sityvis mniSvnelobis cvla: gafarToeba da daviwroeba; sinonimebi, omonimebi, antonimebi, paronimebi, dialeqtizmebi, arqaizmebi, neologizmebi, nasesxebi sityvebi, barbarizmebi; sityvaTa myari Sexamebani; warmoqmnili da Zireuli sityvebi; martivi da rTuli sityvebi; sityvaTa SemoklebiT SeerTeba; Semoklebuli dawera.

stilis raoba; funqciuri stilistika; leqsikuri stilistika; sityvaTa SerCeva mniSvnelobis mixedviT; paronimebi, evfemizmebi, Tavazianobis gamomxatveli sityvebi; stilisturi xarvezebi: tavtologia, kalki, atrofia (sityvis gamoyeneba arazusti mniSvnelobiT).

metyvelebis nawilebi: arsebiTi saxeli, jgufebi Sinaarsis mixedviT, sazogado da sakuTar saxelTa bruneba; zedsarTavi saxeli, zedsarTavi saxelis xarisxis formebi, zedsarTav saxelTa bruneba damoukideblad da arsebiT saxelTan erTad; arsebiTi saxeli msazRvrelad; ricxviTi saxeli, ricxviTi saxelebis jgufebi, ricxviTi saxelebis bruneba; nacvalsaxeli, nacvalsaxelTa jgufebi, nacvalsaxelTa bruneba; zmna, zmnis piri da ricxvi, zmniswini, dro, aspeqti, kilo, gardamavloba, mwkrivebi da seriebi, gvari, qceva, kontaqti; saxelzmna; zmnizeda; Tandebuli; kavSiri; nawilaki; Sorisdebuli.

winadadeba; sintaqsuri wyvilebi, sintaqsuri urTierTobis saxeebi; winadadebis saxeebi Sinaarsis mixedviT; winadadebis wevrebi; qvemdebarisa da Semasmenlis urTierToba ricxvis mixedviT; winadadebis saxeebi agebulebis mixedviT; martivi winadadebis saxeebi; Serwymuli winadadeba, erTgvar wevrTa SeerTeba; gankerZoebuli sityvebi da gamoTqmebi; rTuli winadadeba, rTuli Tanwyobili winadadeba, rTuli qvewyobili winadadeba, rTuli qvewyobili winadadebis gadakeTeba martivad da martivi winadadebebisa _ rTul qvewyobilad; pirdapiri da iribi naTqvami; sasveni niSnebi; sasven niSanTa xmarebis wesebi.

II. mxatvruli teqstis analizisaTvis aucilebeli literaturaTmcodneobiTi terminebi:

drama, eposi, lirika; poezia, proza;

andaza, aforizmi, biografia, elegia, Tqmuleba, igav-araki, komedia, legenda, leqsi, memuari, miTi, moTxroba, muxambazi, novela, poema, publicistika, romani, soneti, tragedia, trioleti, Sairi;

abzaci, epigrafi, epilogi, Tema, idea, kompozicia, prologi, riTma, ritmi, siuJeti, strofi, taepi, fabula, finali;

dialogi, monologi, perifrazi, citata; lirikuli gmiri, peizaJi, personaJi, portreti;

alegoria, gapirovneba, groteski, epiTeti, ironia, iumori, metafora, motivi, sarkazmi, satira, tropi, Sedareba, xatovani Tqma, hiperbola;

mxatvruli ena, mxatvruli saxe.

III. literaturuli procesis ZiriTad etapebi:

sasuliero mwerloba, klasikuri xanis mwerloba, aRorZinebis xanis mwerloba, romantizmi, realizmi, modernizmi, postmodernizmi.

IV. qarTuli literatura:

1iakob xucesi _ `SuSanikis wameba~.

2iovane sabanisZe _ `abo Tbilelis wameba~.

3giorgi merCule _ `grigol xanZTelis cxovreba~ (saskolo Semoklebuli varianti).

4SoTa rusTveli _ `vefxistyaosani~ (`vefxistyaosnis~ saskolo gamocema n. naTaZisa): `dasawyisidan~ `tarielis TaTbiramde~, `dasasruli~.

5sulxan-saba orbeliani _ `sibrZne-sicruisa~: leonis Tavgadasavali; igavarakebi: `mefe xorasanisa~, `Zunwi didvaWari~, `ugunuri mcuravi~, `samni brmani~, `mefunduke da didvaWari~.

6daviT guramiSvili _ `daviTiani~: `swavla moswavleTa~, `qarTvelT ufalTa megvartomobis igavi~ (bolo eqvsi strofi), `moTqma xmiTa Tav-bolo erTi~, `qarTvelTa da kaxTagan TavianT ufalTad Seorguleba~, `sawyaulis mowyva RvTisagan~, `daviT guramisSvilis lekTagan datyoeba~, `odes datyoebulman urjulos qveyanas sayvarlis saxe da suraTi veRara naxa, amisi moTqma daviTisagan~, `tyveobiTgan gaparva daviTisa~, `Svela RvTisagan daviTisa. tyveobidan gamosvla saruseToSi~, `daviT guramisSvilisagan sawuTos soflis samduravi~.

7aleqsandre WavWavaZe _ leqsi `gogCa~.

8grigol orbeliani _ leqsebi: `Tamar mefis saxe beTaniis eklesiaSi~, `saRamo gamosalmebisa~, `pasuxi SvilTa~.

9nikoloz baraTaSvili _ leqsebi: `ar ukiJino, satrfoo...~, `merani~, `rad hyvedri kacsa...~, `fiqrni mtkvris piras~, `SemoRameba mTawmindaze~, `xma idumali~, `sulo boroto~, `vpove taZari~; poema `bedi qarTlisa~.

10ilia WavWavaZe _ leqsebi: `bednieri eri~, `poeti~, `Cemo kalamo~, `pasuxis pasuxi~; poemebi: `gandegili~, `aCrdili~ _ VII Tavi; moTxrobebi: `kacia-adamiani?!~, `mgzavris werilebi~, `oTaraanT qvrivi~; statia `ra giTxraT, riT gagaxaroT?~

11akaki wereTeli _ leqsebi: `ganTiadi~, `poeti~, `qebaTa qeba (sxvebman svan Rvino...)~, `aRmarT-aRmarT~; poema `gamzrdeli~.

12aleqsandre yazbegi _ moTxroba `xevisberi goCa~.

13vaJa-fSavela _ leqsebi: `Cemi vedreba~, `ram Semqmna adamianad~, `soflisa wesi asea~, `Rame mTaSi~, `bevri vifiqre Zalian...~; poemebi: `aluda qeTelauri~, `baxtrioni~, `stumar-maspinZeli~; publicisturi werili `kosmopolitizmi da patriotizmi~.

14daviT kldiaSvili _ moTxroba `samaniSvilis dedinacvali~.

15niko lorTqifaniZe _ moTxroba `Selocva radioTi~.

16konstantine gamsaxurdia _ romani `didostatis marjvena~.

17mixeil javaxiSvili _ romani `jayos xiznebi~.

18polikarpe kakabaZe _ piesa `yvaryvare TuTaberi~ (I da IV moqmedebebi).

19galaktion tabiZe _ leqsebi: `mSobliuri efemera~, `Tovli~, `me da Rame~, `mTawmindis mTvare~, `silaJvarde anu vardi silaSi~, `Serigeba~, `qebaTa-qeba nikorwmindas~.

20tician tabiZe _ leqsebi: `leqsi mewyeri~, `ananurTan~.

21paolo iaSvili _ leqsi `poezia~.

22giorgi leoniZe _ leqsebi: `ninowmindis Rame~, `yivCaRis paemani~.

23guram rCeuliSvili _ moTxroba `alaverdoba~.

24ana kalandaZe _ leqsi `mkvdarTa mze var~.

25jemal qarCxaZe _ moTxroba `igi~.

26guram doCanaSvili _ moTxroba `kaci, romelsac literatura Zlier uyvarda~.

misaRebi gamocdebis moTxovnebi

abiturients moeTxoveba:

enis gamomsaxvelobiT saSualebaTa (rogorc leqsikuris, ise gramatikulis) adekvaturi gamoyeneba;

enobrivi konstruqciebis sworad ageba da Tanamedrove qarTuli saliteraturo enis normebis dacva;

sxvadasxva daniSnulebis teqstebis Sedgena;

mxatvrul teqstTa leqsikis gageba;

literaturuli masalis safuZvelze problemis dasma, gaazreba da analizi;

nawarmoebis Temisa da ideis, motivebis, calkeuli dialogebis, mxatvruli saxeebis, situaciis, koliziis arsisa da personaJTa qcevis motivaciis adekvaturi gaazreba;

argumentebis logikurad, damajereblad Camoyalibeba da Sesabamisi magaliTebiT gamyareba;

literaturuli nawarmoebis (an misi nawilis) analizi, komentari;

literaturul nawarmoebTa Soris msgavsebebisa da gansxvavebebis migneba da SedarebiTi analizi;

mwerlis enis, stilis ZiriTadi Taviseburebebisa da gamomsaxvelobiTi saSualebebis sworad aRqma da gaazreba;

literaturuli teqstisadmi individualuri damokidebulebis gamovlena. qarTuli enisa da literaturis sagamocdo testiT Semowmdeba:

teqstis redaqtirebis unari;

argumentirebis unari;

sagamocdo programiT gaTvaliswinebuli masalis gamoyenebis unari;

kiTxvaSi (davalebaSi) miniSnebuli informaciis teqstSi mocemul informaciasTan gaigivebis (identificirebis) unari;

informaciis gaazrebis, analizis, ganzogadebisa da daskvnis gamotanis unari;

damoukidebeli, kritikuli azrovnebis unari;

weriTi metyvelebis unari Tanamedrove saliteraturo enis normebis dacviT.

gTavazobT 2012 wlis qarTuli enisa da literaturis gamocdaze gamoyenebuli testebis oTxive variants Sefasebis sqemebiTurT:

I. teqstis redaqtireba (20 qula)

teqstSi daSvebulia 18 morfologiur-orTografiuli, sintaqsuri, punqtuaciuri Secdoma da stilisturi xarvezi. gaasworeT es Secdomebi da xarvezebi da ise gadawereT mTeli teqsti, rom masSi arc erTi sxva cvlileba ar SeitanoT.

davalebis maqsimaluri Sefasebaa 20 qula. gaiTvaliswineT, qulebi dagakldebaT Tqven mier gadaweril teqstSi daSvebuli TiToeuli Secdomis, xarvezisa Tu uzustobis gamo.

vera faRava daibada TbilisSi 1907 wels. bebiamisi iyo ziCis STagonebis wyaro `vefxistyaosanis~ erT-erTi personaJis saxis Seqmnisas. mxatvris mamas iuri faRavas germaniaSi hqonda miRebuli iuridiuli ganaTleba. 1920-1921 wlebSi igi diplomatiur misiiT iranSi imyofeboda. dabrunebis Tanave iuri faRavam Tbilisi dastova da colSvilTan erTad germaniaSi gaemgzavra samkurnalod. saqarTveloSi Seqmnili viTarebis gamo faRavebi samSobloSi aRar dabrunebulan. 1923 wels isini sacxovreblad parizSi gadasaxlden. mSoblebma niWier gogonas kargi ganaTleba miaRebies. Tavdapirvelad vera xelovnebis skolaSi swavlobda Semdeg ki _ ransonis akademiaSi.

vera faRavas pirveli namuSevrebis gamofena sakuTar galereaSi moaxdina Jan buSerma visac didi wvlili miuZRvis qarTveli mxatvris talantis aRmoCenasa da popularizaciaSi. buSeris galerea im droisaTvis Zalian umniSvnelovanesi kulturuli centri iyo. igi xSiraT maspinZlobda iseT mxatvrebs, rogoric iyvnen pikaso, miro da sxv. 1966 wels veneciis tradiciul saerTaSoriso gamofenaze safrangeTi vera faRavas namuSevrebiT iyo warmodgenili da mas calkeuli oTaxi hqonda daTmobili.

qarTveli emigranti 1988 wels gardaicvala da levilis sasaflaoze dakrZales mSoblebis gverdiT.

Savi samuSaosaTvis

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

II. argumentirebuli ese (20 qula)

sazogadoebis nawili unikaluri qarTuli samuzeumo eqsponatebis sazRvargareT gamofenis winaaRmdegia, radgan miiCnevs, rom maTi transportireba garkveul riskTan aris dakavSirebuli.

argumentirebuli msjelobiT daeTanxmeT am mosazrebas an uaryaviT igi.

gaaanalizeT warmodgenili Tvalsazrisi, SeafaseT misi dadebiTi da uaryofiTi mxareebi da CamoayalibeT Tqveni damokidebuleba naTlad, mkafiod da dasabuTebulad, argumentebi gaamyareT saTanado magaliTebiT. msjeloba unda iyos logikurad gamarTuli da abzacebiT danawevrebuli. SearCieT teqstis Sesabamisi stili. daicaviT saliteraturo enis normebi.

gaiTvaliswineT: Tu Tqveni msjeloba Semoifargleba oTxi-xuTi winadadebiT, naSromi ar gaswordeba.

Savi samuSaosaTvis

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

III. wakiTxulis gaazreba da mxatvruli teqstis analizi (15 + 25 qula)

airCieT ori davalebidan erT-erTi da mxolod is SeasruleT!

davaleba # 1

avTandili swers mefe rostevans:

`ar-daviwyeba moyvrisa arodes gvizams ziansa;

1.vgmob kacsa augiansa, crusa da Ralatiansa!

ver vecruebi, ver vuzam mas xelmwifesa mziansa. ra uarea mamacsa sul-didsa, waslva-gviansa!

ra uarea mamacsa omSigan piris mxmeWelsa,

2. Semdrkalsa, SeSinebulsa da sikvdilisa meWvelsa! kaci jabani raTa sjobs diacsa qslisa mbeWvelsa? sjobs saxelisa moxveWa yovelsa mosaxveWelsa!

ver daiWiravs sikvdilsa gza viwro, verca kldovani;

3.misgan yoveli gaswordes, susti da Zal-gulovani; bolod Seyarnes miwaman erTgan moyme da mxcovani. sjobs sicocxlesa nazraxsa sikvdili saxelovani!

merme viSiSvi, mefeo, Tqvenda kadrebad amisad:

4. scTebis da scTebis, sikvdilsa vin ar moelis wamisad; mova Semyreli yovelTa erTgan dRisa da Ramisad;

Tu vera gnaxe cocxalman, yofamca mqonda Jamisad! Tu sawuTroman damamxos, yovelTa damamxobelman,

5.Raribi movkvde Raribad, ver damitiros mSobelman, veRar Semsudron dazrdilTa da verca misandobelman, _ mun Semiwyalos Tqvenmanve gulman mowyale, mlmobelman.

maqvs saqoneli uricxvi, vervisgan anawonebi, 6. miec glaxakTa saWurWle, aTavisufle monebi,

Sen daamdidre yoveli oboli, aras mqonebi: miRvwian, momigoneben, damlocven, movegonebi.

RmerTsa mvedrebdes mravali glaxaki gul-mxurvalebi,

7.damxsnas xorcsa da sofelsa, sxvad nuras Sevicvalebi, kvla cecxli jojoxeTisa numca mwvavs, igi alebi, momces mkvidrive mamuli mun, Cemi sasurvalebi!

damxsnas bnelsa da naTeli Semmosos zesTa zenisa,

8. mun damiunjos, wamali sada Zes wylulTa lxenisa, Cemi ar hqondes SeZleba soflisa mRilTa kbenisa, frTeni momesxnen da Zali momeces aRmafrenisa.

raca TqvenTvis ar vargiyos saWurWlesa dasadeblad,

9.miec zogi xanagaTa, zogi xidTa asageblad;

nura nu gSurs saqoneli Cemi CemTvis wasageblad! Sengan kide arvin mivis cecxlTa CemTa damavseblad~.

a)wakiTxulis gaazreba:

davalebis Sesasruleblad yuradRebiT gaecaniT teqsts. kiTxvebze pasuxebis gacema maSin daiwyeT, rodesac teqstis Sinaarsi mTlianad gasagebi iqneba. mocemuli oTx-oTxi pasuxidan airCieT mxolod erTi da SemoxazeT. moniSnuli pasuxi gadaitaneT pasuxebis furcelSi amgvarad: pasuxis Sesabamis ujredSi gaakeTeT aRniSvna _ X.

upasuxeT Semdeg kiTxvebs:

(1)3. ra aris pirveli ori striqonis saTqmeli?

a)megobari arasodes unda daviviwyoT, dasaZraxia piris gamtexi kaci.

b)Tavi unda gavwiroT mijnurisaTvis da ar unda vuRalatoT xelmwifes.

g)megobari arasodes unda daviviwyoT da unda gvaxsovdes samSobloc.

Соседние файлы в предмете [НЕСОРТИРОВАННОЕ]