16. Ақиқат ұғымы және оның критерилерін беріңіз. Ақиқатты процесс ретінде қарастыру мәселесін талдау.

"Ақиқат ұғымы" Білімдегі абсолюттік және салыстырмалылық диалектикасы. Таным нәтижелерінің практикалық қызметте жетістікпен колданылуы тек алынған білім дәйекті, ақиқатты болғанда ғана жүзеге асырылуы мүмкін. Акиқат туралы мәселе, тиісінше, таным теориясындағы аса маңыздылардың бірі. Ақиқат — білімнің пәніне, нағыздығына сәйкестігі. Былайша айтқанда, ол — нағыздығтың дұрыс көрсетілуі. Акикаттың айқындамасын түсіну оның төменде келтірілген негізгі қасиеттерін, белгілерін дәл айқындап алуды талап етеді.

Абсолютті ақиқат

Абсолютті ақиқат деп өзінің мазмұны бойынша бейнеленіп отырған объектісіне абсолютті сәйкес келетін бішмді айтамыз. Мүндайда білімның деңгейі абсолютті, демек, толық, дәл, ақырына дейін. Абсолютті ақикат деп ешқашан күмән келтіруге болмайтын айғақты акикатты айтуға болады ("Абай Құнанбайұлы 1845 —1904 жылдар аралығында өмір сүрген").

"Мәңгілік" ақиқатқа

"Мәңгілік" ақиқатқа болашақта ешқашан теріске шығарылмайтын ақикаттар жатады. Мысалы: "Барлық адамдар өледі", "Ай Жерді айналады", "Материяның және қозғалыстың жасалмайтыны және жоғалмайтыны" туралы философиялық ұстаным, т.б. Алайда танымда абсолюттік акикатка жетуді нақты нәтиже дегеннен гері, ғалымдар кол жеткізуге тырысатын идеал деуге болар. Сондықтан ғылымда салыстырмалы ақиқатты көп пайдалануға тура келеді.

Салыстырмалы ақиқат

Салыстырмалы ақиқат деп өзінің барлык объективті мазмұнымен аякталмағандығы, толык емес екендігі көрінетін, ертелікеш бұдан өрі дөлдеуді кажет ететін білімдерді айтамыз. Былайша айтканда, салыстырмалы акикат нағыздыққа жақын, оған едәуір сәйкес келетін, бірак толык емес акиқат.

17. Абстракциядан нақтылыққа өрлеу тәсілін қай нақты ғылымдардың қалыптасу тарихынан айқын көрсетуге болады.

Атомистикалық натурафилософияның өкілдері Левкин (б.э.д 500-400ж), Демокрит (б.э.д 470-380ж), Эпикур барлық денелер көлемі мен формалары әртүрлі атомдардан тұрады. Бұл олардың сапалық өзгершіліктерін түсіндіреді деп болжам айтты.

Аристотель (384-322) мен Эмпедоко (440-430) денелердің әртүрлілігін оптиотомистикалық поэзиядан денедегі әртүрлі элементтердің тіркелуі арқылы құбылыстармен элемент қасиеттерінің мен қосылуымен түсіндірді. Химия ғылымының даму кезеңі XVII ғ. екінші жартысынан 19 ғ. басына дейінгі кезеңді жатқызады. Заттардың қасиеттерінің пайда болу мәселесінің шешімін ағылшын ғылымы Р.Бойл тапты. оның зерттеулері денелердің сапалары мен қасиеттері дененің қандай материалдық элементтерден құралдығына қатысты екендігін көрсетті. Бойл заттың ең кіші субстанцияларын (minimanaturalia) деп аталады. Бұл бөлшектер бір-бірімен байланысын үлкенірек бөлшектер – кластерлер жасайды деп тұжырым жасайды. Жалпы химия ғылымының зерттеулерін бір жүйеге тізглеп мынадай зерттеу әдісі қалыптастырады. Заттың қасиеттері . Бұл тәсіл ғылыми химиялық білімдердің бірінші деңгейі болған заттардың құрамы туралы ілімнің басын бастады.