Seyran Suleyman kir

Сейран Сулейман

АКТЁР

Чыкъты санагъа актёр, Джисми онынъ, исми башкъа. Театр эв, сана бир тёр, Оюны ляйыкъ алгъышкъа.

Бильмем энди къач кере, О кене санада эким. Дертлиге гонъюль бере, Бойле ойнап олмаз эр ким.

Ярын исе о бир кёр, Шах къызына севда олгъан...

Буюк муаллим актёр, Бу санада, дерсинъ, догъгъан.

2006 с. ноябрь 10

БАЙРАГЪЫМ

Аджувсыз олды заман, танымай кимсени, Эр шейни алды явур, алалмай тек сени. Азат Къырым юртуны корем мен тамгъанъда,

Халкъымнынъ кечмишини кяде бир анъгъанда.

Керекмей, керекмей, манъа башкъа байракълар, Эписи менимки дегиль, менден узакълар.

Бир риджам, ниязым, истегим бар Танърыдан, Юртумыз, байрагъымыз джанлансын янъыдан.

Байрагъым – ай ярыгъым, сенсиз мен эсирим, Элимден тюшсенъ бир кунь, аф этмез несилим. Татарлыкъ дегенде сен акълыма келесинъ, Байрагъын севмегенге мен айтам делисинъ.

Буюк халкъ, буюк миллет, кок байракъ саиби, Байрагъынъ ичюн яша, бунынъ ёкъ айыбы.

«Бал тамчыдан джыйылыр», джыйыл сен Ватанда, Янъы девлет къургъанынъ корейим тамгъанъда.

2003 с. декабрь 18 – 2004 с. январь 3

БЕКЛЕ МЕНИ, БЕКЛЕГЕНИМ КИБИ...

Гульзарда чокъ гуллер тапа билем, Тек сен киби гузельни тапамам. Фиркъат чеккен юрегимни санъа,

Факъат санъа ададым бир тамам.

Бир умюдим бар – сенинъле олмакъ, Ич бир заман вазгечмем мен ондан. Бир ань биле мен яшамам сенсиз, Дерт-у-асретиме сенсинъ дерман.

Денъиз далгъасыдай баш котерип, Санъа етип келирим узакътан. Севгимизге сукъланыр бу дюнья, Эрте-ярыкъ уяныр узакъ танъ.

Кене ведалашмакъ вакъты кельсе, Санъа мен текрар сёйлерим эр ань: «Бекле мени, беклегеним киби, Асретинъе севгинъ олур дерман».

2005 с. январь 14

БИР ЭРКИНЛИК ДУЯРЫМ

«Джаны дарагъачта олгъан бир адам ичюн дуанынъ кучю буюктир»

C. Дагъджы.

1.

Джаным бугунь Кене дарагъачта.

Ким оны аскъан?! Сен дегильсинъ кок, Сен дегильсинъ ана, сен дегильсинъ баба. Озюм, озюм астым, Бильмей, истер-истемезден Сувукъ батакъларгъа батып.

Бинъ кере янъылып, якъылып, тирилип...

Талдым. Де къалкъмакъ, де батмакъ. Алдым къалем. Тюштим сёзлер дерьясына. Дым къаранлыкъта не яза билем?!

Къан акъызып, агъламаса юрек, Анълармы недир – бугъавлы юрьмек!

2.

Джаным бугунь Кене дарагъачта.

Кене кокте бугунь сыджакъ кунеш, Къушлар бугунь кене оте.

Кене рузгяр узакълардан келе Ёл-ызларда тоз-чёпни обалап, Четке ташлап, ёлун девам эте.

3.

Джаным ярын

Олмаз дарагъачта.

Мен инанам. Танъ аткъанда турып, Джаным седжде этмез батакъларгъа. Мени гъамдан азат эйлер Серин ава. Нурлу саба.

О ань Бутюн дарагъачларны унутып,

Сынъырсыз бир эркинлик дуярым...

БИР СЁЗ…

Дюнья деген дегирменде Бинъ бурьтюктен бири мен де: Арман къазыкъ укюминде, Бир сёз шиир тюркюминде.

2004 с. июль 1

ДАА БИР ПЫТАЧЫКЪ...

(Учь яшында вефат эткен Фериденинъ хатырасына)

Даа бир пытачыкъ япракъсыз къалды. Топракъкъа комюльди сонъки козьяшы. Гонълюмде долаша ах-у-ферьятлар, Инсандан хатыра оксюз басташы.

Не эди гунахы? Бармыдыр сучу?

Шу фаний дюньяда корьдими бир бахт?! Гульдай осерди япракълар солды. Кулькюси янъгъырай узакътан, эйат.

Умютлер, кенъ ёллар-кесильди бирден. Пайнозю къалдылар. Ёлджусыз олар! Къайтылмаз мекянгъа учты бир къушдай...

Энди тек дуагъа узана къоллар.

ДЮНЬЯ ЭДИНЪ...

Устазыма

Дюнья эдинъ, аят эдинъ, феза эдинъ, Сени джойгъан миллетинъе эйат энди. Кунеш эдинъ, рузгяр эдинъ, зия эдинъ, Дертке тойгъан миллетинъе эйат энди.

Геми эдинъ, демир эдинъ, девир эдинъ, Сени джойгъан денъизинъе эйат энди. Къая эдинъ, къартал эдинъ, мешъаль эдинъ,

Сенсиз янгъан эр изинъе эйат энди.

Шаир эдинъ, Мевлям шаат, шаир эдинъ, Санъа мухтадж къалемине эйат энди. Шиир сахрасында гуллер тапкъан эдинъ, Аджиз козьяш-налемиме эйат энди.

2007 с. апрель 25

ЭЙ, ГОНЪЮЛЬ!

Эй, гонъюль къайда къачарсынъ, Къайсы къая сыртына.

Ах чекип, къайда яшарсынъ, Далмай севги далына.

Эй, гонъюль, дертинънинъ дерманы, Севги деген дуйгъуда, Ич долмай онынъ керваны, Омюр кечмей юкъуда.

ЭЙВАХ!...

Эйвах, ай-ярыкъ ёкъ, зульмет этрафта, Эйвах, къан тёкюле эр бир тарафта. Эйвах, джеалетинъ тамыры эпкин, Эйвах, ич енъильмей не нефрет, не кин! Эйвах, къальплер буздай, корюнмей керем, Эйвах, къайда бакъсанъ, эр ерде элем. Эйвах, дост яныкъта билинмей къала! Эйвах, анасыны терк эте бала.

Эйвах, унутыла адалет, урьмет, Эйвах, парча-парча болюне миллет!...

Аджеп, къайдан кельди бизге шу лянет?!

ИСМАИЛ ГАСПРАЛЫГЪА БАГЪЫШЛАНА

Юксек тура Чуфут Къале Юзюнде къаарь ве нале. Шаркъ тарафа чевирилип, Ята Салачыкъ керилип.

Улу филис оськен анда Озен, къая арасында. Кунеш нурларыны сарып, Илим дерьясына далып. Онынъ уста «Терджиман»ны, Ярып кельди зифт туманны. Буюк тиллерде язылды Эм тиллерде бакъий къалды.

Мен дюньяны бильмейим, Дюнья мени бильмей. Ялысына чыкъарып, Назарыма ильмей.

Серсем киби адашам, Догъру, тюзгюн ёлда. Гъам чокълаша юк олып, Умют сёне хорда.

Сонъ гъайрыдан туташа, Мени огге итей:

«Сонъ нефескедже яша!», – Деп кучь бермек истей.

Мен дюньяны бильмейим, Дюнья мени бильмей. Гедже куньдюзден къачып, Якъын биле кельмей.

Янып сёнген ай нуру, Аджеп, нелер дуя? Нуруны эм догъура, Эм ольдюре дюнья.

МИЛЛИЙ АВА

Орталыкъта бирев Чалса миллий авалар Унутыла экен Элем, дерт ве давалар.

Белли ола билем Бельки бир чокъ саада Тек чалгъыджы киби Мен чалалмам санада.

Динълемекчюн догъдым Шукюр олсун бунъа да. Миллий ава – дева, Эр бир гъамдан дюньяда.

2006 с. июнь 4

КЪАДЫНЛАРГЪА БАГЪЫШЛАВ

Къадын эли айландыра сейярени, Къайсы эркек севмез ана ве ярени?

Керек дегиль къадын ичюн къурбан чалмакъ,

Етер эфкяр баскъанда гонълюни алмакъ.

Назик эндам, къара къашлар, эля козьлер, Эльден къачырмайыкъ бу байлыкъны бизлер. Гъафлет къалсакъ душман бизни къаргъар, юзьлер, Алып къачар татар къызын, къалмаз излер.

Йылда бир кере ола мевсим-и баарь, Баарьни баарь эткен – къадын ве къызлар. Кимге далфес яраша, кимге фырланта, Кими пайнозю юре, кимде – къоранта.

Эскиден къалгъан адет – эллерин опьмек, Эки шей мукъаддестир – къадын ве отьмек. Алемдеки эйилик – къадыннынъ иши, Къадын-къызлар олмаса, нишлер эр киши?!

Ташый юрек астында баланы къадын, Ана къартайгъан сонъра ким чекер къайдын?

Барып да, къадынлар, биз мугъайтсакъ эгер, Бизни багъышланъыз, багъышланъыз сизлер.

Айлансын сейяре, айлансын токътамай, Дюньялар тургъандже турсун къадын-апай!

2004 с. март

КЪАЛЫР ЭР ИЗИНЪ...

Бекир Чобан-задеге

Языларынъ чокътан чыкъты ортагъа, Сенинъ адынъ анъа халкъынъ дуада. Къулан чёллер ашып, етишип дагъгъа, Сесинъ къалды Къырым, Баку ве Дунайда.

Олсун сен кутькен джигитлик адети, Янсын сен якъкъан татарлыкъ йылдызы. Озюне къайтсын душманнынъ лянети, Джуртунъда силинмей къалыр эр изинъ.

2006 с. майыс 26

КЪЫРЫМГЪА...

Сен, Къырым, топракъсынъ, Чёль ве дагълардан Олушкъан ада.

Кельгенге дуракъсынъ, Кеткенге кельме, деп

Айтмадынъ даа. Юртум, эвлятларынъ, Къачан бирлешир? Ниетке сенинъле Бирге иришир? Сенинъ къыйметинъни, Ким биле, айтчы? Багърына такъылгъан Бу кимнинъ хачы? Джаным, огълунъ сени, Ольсе де сатмаз. Ватанны юрегинден Чыкъарып атмаз!

Сен, бакъма, Къырымым, Козьяшынъ тыйып. Юртум, бар экенсинъ, Олмамыз гъайып.

Даа бар билекте Аттиладан кучь. Къалсакъ да эскиден – Джемден бир авуч.

2004 с. сентябрь 8

КЪЫРЫМТАТАР!

Ярым ёлда токътадымы ельаякъ атынъ? Артыкъ не арткъа, не огге кеталмай батынъ.

Юкъунъ агъыр, дердинъ чокъ, къай сазгъа баттынъ?

Аякъ астында къалмазмы шу улу адынъ?

Къана бугунь тапылса Гаспыралыдай адам, Бизлер алып дюньяны девирирдик къадам. Факъат бугунь акъыл дегиль, арта эв къаты, Къайда къалды Къырымтатарнынъ озаджакъ аты?!

2004 с. ноябрь 17

СЕНИНЪ КОЗЬЛЕРИНЪДЕ

Сенинъ козьлеринъде Йылдызлар корьдим, Денъизлер корьдим, Булутлар корьдим.

Ешиль-ешиль орманлар, Гузель янсылар корьдим.

Корьмесе эдим –

Яшамаз эдим, Къуванмаз эдим, Язамаз эдим.

Сенинъ козьлеринъде Агърылар корьдим. Тамчы-тамчы козьяшлар, Суаль-нидалар корьдим. Кяде бир кунеш, Кяде бир айны корьдим.

Корьмесе эдим – Агъламаз эдим, Кунешке, айгъа Къуванмаз эдим.

Сенинъ козьлеринъде Сени корем ана. Керек дегиль сёзлер Козьлеринъ олгъанда.

СЮКЮНЕТ

Неге индемейсинъ, джеп телефоным, Кимсеге керексиз къалдыммы бугунь Десене бир аньде мен телеф олдым, Кунни басып алды къап-къара бир тюн.

Неге индемейсинъ, не ичюн сустынъ? Сенинъ де юзюнъден силинди аят. Къальбим дертли бугунь, неден сен кусьтинъ? Къабир тынчлыгъындан чекем бир ферьят.

Савуштыр ярамны, шенълендир мени, Унуттыр тасамны ве бильдир манъа: Къайда булмакъ мумкюн меним яремни, Шимди узакъ ерде о кимни анъа?..

2006 с. ноябрь 17

ШУ КЪЫРЫМДА...

Шу Къырымда Зёресини тапты Таир Шу Къырымда медхиелер язды шаир: Олсун Ашыкъ, олсун Бекир яки Шакир.

Шу Къырымда сонетлерни язды Адам Шу Къырымда севда олды нидже адам: Олсун чобан, олсун султан яки атам.

Шу Къырымда...

Шу Къырымгъа...

Антларымны къальп тёрюнден алып айтам: Сени севем азиз Ватан, Севгимни ёкъ этмез иджран. Янъгъырасынъ акис-садам:

«Ватаным бир ешиль адам!»

ТЫЛСЫМДЖЫ РЕССАМ

(верлибр)

Рессам котерди фырчысын, Семада пейда олды Ай. Бакъам, кечер-кечмез бир ань – Ай бинъ йылдыз ортасында. Алем юкълай шу маальде, Алем муджизени корьмей. Рессам бунъа языкъсына, Рессам – Гедже.

О фырчысыны узата, Рессам – Куньге...

***

Шай севгим фаний экенини Бильмедим ве бильмей яшадым. Мен дуймай къалдым кеткенинъни, Бар энди менде тек яш адым.

Бириси айта: о, истидат, Бири: умютли шаиримиз. Мен исе тапалмайым имдат, Сен кеткенде ольдю биримиз.

Эм янъгъыз къалды узун лиман, Тан къызы, севгимиз нереде? Акълымда тура сенинъ сыманъ, Эр шей ёгъалды бир кереден.

2006 с. майыс 21

***

Догъру айтасынъыз достлар, Адиль курешчидир шаир. Тешсе де багърыны окълар, Акъ сёз онынъ ичюн къадир.