экология

Филология факультеті

Экология және тұрақты даму

4 жыл

1,2 курс

Бекишев К.Б., Дүзбаева Н.М., Нүркенова А.Т.

Өзара қарым-қатынастағы екі түрдің бір жерде қатар тіршілік етуі бұлардың біреуіне қарсы әсерін тигізіп, ал екіншісі үшін ешбір әсер көрсетпейтін болса, бұл қатынас:

A) комменсализм

B) мутуалаизм

C)& аменсализм

D) бәсекелестік

E) нейтрализм

*****

Популяцияның санын сақтау үшін табиғи бөгеттер (тау, өзен т. б.) арқылы ареалдарды бөлудің маңызын көрсетіңіз:

A)& оң, пайдалы әсер тигізеді

B) кері әсерін тигізеді

C) еш әсерін тигізбейді

D) кейде әсер етпейді, кейде кері әсер етеді

E) кейде оң, кейде кері әсер етеді

*****

Қорғаныш қызметін атқаратын Жердің осы ауа қабатында орналасқан:

A) мезосфера

B) тропосфера

C) термосфера

D) атмосфера

E)& стратосфера

*****

Ғылымға «Биосфера» терминін енгізген ғалым:

A) В.И.Вернадский

B)& Э.Зюсс

C) В.Н.Сукачев

D) Г.Ф.Морозов

E) Э.Геккель

*****

Қазақстандағы қорық саны:

A)& 10

B) 9

C) 8

D) 7

E) 6

*****

Тіршіліктен туыдайтын заттар қалай аталады B.И.Вернадский бойынша:

A) жанама заттар

B) биокостық заттар

C) тірі заттар

D)& биогенді заттар

E) белдеулік

*****

Құрылу барсында тірі және тірі емес процестер қатынасатын зат аталады:

A) косты зат

B)& биокосты заттар

C) биогенді зат

D) тірі зат

E) биосфералық зат

*****

Құрылу барысында тірі емес процестер қатынасатын зат аталады:

A)& косты зат

B) биокосты заттар

C) биогенді зат

D) тірі зат

E) биосфералық зат

*****

В. И. Вернадскийдің ноосфераға берген анықтамасы:

A)& ақыл-ой сферасы

B) Жердің ауа қабаты

C) азотты қабат

D) литосфера мен гидросфераның жиынтығы

E) Жер қабаттарының бірі

*****

Мына газ концентрациясының жоғарылауы «Жылу эффектісін» тудырады:

A) күкірт қостотығы (SO₂)

B)& көмір қышқыл газы (СО₂)

C) аммиак (NH₃)

D) хлор (СОI)

E) күкірттісутек (Н₂S)

*****

Жел эрозиясының түрлерін атаңыз:

A) мелиорация және дефляция

B) рекультивация және мелиорация

C) аэрация және дефляция

D) дефляция және дауыл

E)& дефляция және шаңды-дауыл

*****

Қалпына келмейтін табиғи ресурстарға жатады:

A) топырақ құнарлығы

B) өсімдік пен жануарлар

C) орман ресурстары

D)& минералдық шикізаттар

E) күн энергиясы

*****

«Қышқылдық жауынның» негізгі себебі:

A) климаттың өзгеруі

B) көмірқышқыл газының көбеюі

C) ауадағы озонның молаюы

D)& ауаға күкірт қос тотығы мен азот тотықтарының таралуы

E) ауада шаң тозаңдардың молаюы

*****

Адамда әртүрлі ауру тудыратын, табиғи ортаның тірі организмдермен ластануы аталады:

A) радиоактивтік ластану

B)& биологиялық ластану

C) химиялық ластану

D) шу дыбыстарымен ластану

E) иондаушы сәулелермен ластану

*****

Топырақ құнарлылығы анықталады:

A) минералдық заттардың мөлшерімен

B)& қара шіріктің (гумус) құрамымен

C) тірі организмдердің санымен

D) судың құрамымен

E) саңылаулардың болуымен

*****

Ақсу-Жабағылы қорығы құрылды:

A) 1976 жылы

B) 1960 жылы

C) 1956 жылы

D) 1938 жылы

E)& 1926 жылы

*****

Қорғалжын қорығы құрылды:

A) 1960 жылы

B)& 1968 жылы

C) 1970 жылы

D) 1974 жылы

E) 1926 жылы

*****

Үстірт қорығы құрылды:

A) 1960 жылы

B) 1968 жылы

C) 1970 жылы

D)& 1984 жылы

E) 1926 жылы.

*****

Барсакелмес қорығы құрылды:

A) 1969 жылы

B) 1960 жылы

C) 1950 жылы

D) 1949 жылы

E)& 1939 жылы.

*****

Наурызым қорығы құрылды:

A) 1950 жылы

B) 1948 жылы

C) 1940 жылы

D)& 1934 жылы

E) 1938 жылы

*****

Гидросферадағы тіршілік шегі мына тереңдікті құрайды:

A)& 11-11,2 км

B) 8-9 км

C) 5-9 км

D) 3-5 км

E) 2-3 км

*****

Сыртқы ортадан ағзаға және керісінше ішкі ортаға мына айналым үздіксіз жүреді:

A) трофтық тізбек

B)& биогеохимиялық айналым

C) биохимиялық айналым

D) геологиялық айналым

E) биологиялық айналым.

*****

Су ортасын ластаушылардың ағзаларға көбірек зиян келтіретінін көрсетіңіз:

A) топырақтардың өзен және көл суларымен шайылуы

B) газды түтінді қалдықтар

C) ауыл шаруашылық өнімдерінің төгілуі

D)& зиянды ағызынды сулардың түсуі

E) мал шаруашылық өнімдері.

*****

Арал теңізі су деңгейінің төмендеуі негізгі себебі:

A) сол аймақта климаттын құрағақтануы

B) су тұздылығының жоғарылауы

C)& Амудария және Сырдариядан келетін су көлемінің азаюы

D) шөлдену

E) биоалуандылықтың азаюы.

*****

Топырақ қасиеттері мен құнарлылығының нашарлауы аталады:

A) топырақ рекультивациясы

B)& топырақ деградациясы

C) топырақ дегазациясы

D) топырақ денитрификациясы

E) топырақ дезактивикациясы.

*****

Автокөлік жолдарына жақын жатқан топырақта жиналатын металл:

A) сынап

B) мыс

C)& қорғасын

D) қалайы

E) кадмий.

*****

Топырақтың екінші қайтара тұздануының негізгі себебі:

A) қарқынды мал өрістету

B) судың жетіспеушілігі

C) жер асты су деңгейінің төмендеуі

D) су булануының төмендеуі

E)& артық жер суару.

*****

Бұзылған жерлерді қалпына келтіру үрдісі:

A) мелиорация

B)& рекультивация

C) дефляция

D) дегредация

E) демеркуризация.

*****

Қандай шаралар топырақты жел эрозиясынан сақтайды:

A) аудара жырту

B) топырақты көп қайтара өңдеу

C)& топырақ бетінде өсімдік қалдықтарын сақтау арқылы өңдеу

D) өсімдік қалдықтарын жою

E) минералды тыңайтқыштарды ендіру.

*****

Қоршаған орта ластануының жағдайын анықтау үшін өсімдіктерді қолдану үрдісі:

A) мониторинг

B)& биоиндикация

C) сертификация

D) рекультивация

E) стандартизация.

*****

Жер, су, орман, минералды ресурстар осы классификация бойынша анықталады:

A) қолдануға байланысты

B) адам әрекеттері

C)& табиғаттың тікелей және жанама компоненттеріне байланысты

D) континенттер бойынша

E) биосфераның компоненттері бойынша

*****

Бұзылған жерлерді түбегейлі жақсартуды атаймыз:

A) эрозия

B) дефляция

C) минерализация

D)& мелиорация

E) рекультивация

*****

Организмдердің бір бірлестіктерінің белгілі кезектілікпен басқаларымен алмасу процесі аталады:

A) рекреация

B) мелиорация

C)& сукцессия

D) популяция

E) дефляция

*****

Биосферадағы кіші зат айналымын атаңыз:

A)& биогеохимиялық

B) биофизикалық

C) геохимиялық

D) геофизикалық

E) химиялық

*****

Қалпына келмейтін ресурстарға жатады:

A) орман ресурстары

B) жануарлар әлемі

C)& қазба байлықтары

D) жел энергиясы

E) күн энергиясы

*****

Қалпына келетін табиғи ресурстарға жатады:

A) минералдар

B)& жануарлар мен өсімдіктер әлемі

C) мұнай және мұнай өнімдері

D) жел энергиясы

E) күн энергиясы

*****

Жартылай қалпына келетін табиғи ресурстарды көрсетіңіз:

A)& орман ресурстары, топырақ

B) жануарлар мен өсімдіктер әлемі

C) қазба байлықтары

D) жел энергиясы

E) күн энергиясы

*****

Уытты тұманның лондондық түрі анықтайды:

A) көздің қабынуы

B) мұрын және тамақ қуысының клегейлі қабығының қабынуы

C)& бронхты-өкпе ауруларының асқынуы

D) жүрек-тамыр ауруларының асқыныуы

E) тұмау ауруы

*****

Фотохимиялық тұман «смог» шақырды:

A)& көз, тамақ, мұрын қуыстарының кілегейлі қабатының қабынуы

B) инфаркт

C) инсульт

D) онкологиялық аурулар

E) тамыр аурулары

*****

Атмосфераның ластануында қандай шаралар қолданады:

A) фильтрлер, зарарсыздандыру

B) қайнаған сулар, оның тұнуы

C) тұнбаларда тұнуы

D) судың ластануында заттардың тітіркенуі

E)& қалдықсыз және аз қалдықсыз технологияны өндірісте қолдану

*****

Атмосфераның ластануында қандай шаралар қолданады:

A) фильтрлер, зарарсыздандыру

B) қайнаған сулар, оның тұнуы

C) тұнбаларда тұнуы

D) судың ластануында заттардың нитрленуі

E)& өндіріс аймағында санитарлы –қорғауды ұйымдастыру

*****

Биосферадағы үлкен зат айналымын атаңыз:

A) геофизикалық

B) биофизикалық

C)& геологиялық

D) биогеохимиялық

E) химиялық

*****

Атмосфераға автокөліктің және өнеркәсіп орындардың жану өнімдері ретінде көп енетін зиянды газ:

A) күкіртті ангидрид (SO₂)

B)& көміртегі оксиді (СО₂)

C) күкіртсутек (H₂S)

D) фтор қосылыстары

E) азот оксиді (NO, NO₂) .

*****

Азот тотықтарының (NO, NO₂ ) атмосфераға түсу көзін атаңыз:

A) көміртекті заттардың жануынан

B) күкіртті кендерді өңдеуде

C)& азот тыңайтқыштарын өндіруде

D) бояу түрлерін дайындауда

E) жасанды талшық өндірісінде.

*****

Энергия алудың экологиялық жолы:

A) атом-электр станциясы

B) жылу элктр станциясы

C)& гидроэлектростанциясы

D) жанар-май қолдану

E) шымтезек жағу

*****

Жер бетіндегі гидросферадағы тұщы су қорының жалпы көлемі:

A) 1 пайыз

B)& 2 пайыз

C) 3 пайыз

D) 4 пайыз

E) 5 пайыз

*****

Тұщы судың негізгі бөлігі қайда орналасқан:

A) өзендерде

B) теңіздерде

C) мұхиттарда

D)& мұздықта

E) көлде

*****

Неліктен тұщы су жетіспеушілік мәселесі туындады:

A)& халық тұрғындарының жылдам өсуі және олардың қажеттіліктері

B) мұздықтардың еруіне байланысты

C) климаттың жылдам еруіне байланысты

D) қышқыл жаңбырдың түсуіне байланысты

E) озон тесігінің пайда болуынан

*****

Судың сапалығын жақсартудағы негізгі әдістерді атаңыз:

A) су мөлдірлігігің артуы

B) қышқылдану, қорлану, түссіздену

C) зарарсыздандру, азондау, қайнату

D) залалсыздандыру, тұнбалау, фильтрлеу

E)& тұндыру, түссіздендіру, залалсыздандыру

*****

Смогтардың түрлерін анықтаңыз:

A) Лондон-Чикаго типті

B) Лондон және Мадрид типті

C) Лос – Анджелес және Милан типті

D) Лос – Анджелес Мадрид типті

E)& Лос – Анджелес және Лондон типті.

*****

Атмосфералық ауа құрамында азот мөлшері (%):

A)& 78,08

B) 101

C) 15

D) 48,2

E) 25,31

*****

Қызыл кітаптағы организмдердің ерешеліктерін атаңыз:

A) анықталмаған, сирек, жойылып кеткен, жойылып бара жатқан

B) азайып бара жатқан, сирек жойылып кеткен, селекциондық

C)& анықталмаған, сирек, жойылып бара жатқан, азайып жатқан

D) сирек, жойылып бара жатқан, жойылып кеткен, қалпына келу

E) қысқартылған, сирек, эндемдк түр

*****

Түрлердің азаюына себеп болады:

A) биосфералық апат

B)& мекен ету орнының бұзылуы, шектен тыс пайдалану

C) систематикадағы жаңа критерилердің пайда болуы

D) экожүйеге байланысыты

E) бір түрдің екінші түрге ауысуы

*****

Патогенді саңырауқұлақтармен күресу үшін пайдаланады:

A)& фунгицидтерді

B) инсектицидтерді

C) пестицидтерді

D) гербицидтерді

E) акарицидтерді

*****

Зиянкес жәндіктермен күресу үшін пайдаланады:

A) фунгицидтерді

B)& инсектицидтерді

C) пестицидтерді

D) гербицидтерді

E) нематоцидтерді

*****

Қазақстанның Жер кодексі мына жылы қабылданды:

A) 1999 жылы

B) 2000 жылы

C) 2001 жылы

D) 2002 жылы

E)& 2003 жылы.

*****

Рекреациялық және ғылыми мақсатта құрылған ерекше қорғалатын табиғи аумақтың түрі:

A) қорық

B)& табиғи ұлттық саябақ

C) қорғалым

D) табиғат ескерткіштері

E) ботаникалық бақ.

*****

В. Шелфордтың ғылымға енгізген экологиялық заңы:

A) минимум заңы

B)& толеранттылық заңы

C) тіршілік жағдайының тең мәнділік заңы

D) биоалуандылықтың көптүрлілік заңы

E) массаның сақталу заңы.

*****

Қоршаған ортаны шумен ластануының негізгі көзіне жататыны:

A) құрылыс

B) гидроэлектростанция

C) метрополитен

D) электрді тарату желісі

E)& автокөлік.

*****

Адам денсаулығына және оның ұрпағына зиянды әсер етпейтін топырақ, ауа немесе су ортасын ластаушыларының мөлшерінің дұрыс аталуы:

A) максимальды бірреттік шекті рұқсат етілген концентрация (ШРК м. б. )

B) орташа тәуліктік шекті рұқсат етілген концентрация (ШРК о. т. )

C)& зиянды заттардың шекті рұқсат етілген концентрациясы (ШРК)

D) шекті рұқсат етілген экологиялық жүктеме (ШРЭЖ)

E) шекті антропогендік жүктеме (ШАЖ).

*****

Озон бұзушы заттар:

A) азот пен күкірт тотықтары

B) көмірқышқыл газы мен метан

C)& фреондар

D) автокөліктерден бөлінетін газдары

E) иондандырушы сәулелер

*****

Қалдық сулар иісін жою процесі:

A) сорбция

B) кристаллизация

C) коагуляция

D) флотация

E)& дезодорация

*****

Павлодар облысы территориясында орналасқан мемлекеттік ұлттық саябақ:

A) Алтын-Емел

B) Іле-Алатау

C)& Баянауыл

D) Көкшетау

E) Ақсу-Жабағылы

*****

Экологиялық қуыс түсінігін ғылымға енгізген:

A) Геккель

B) Сукачев

C) Зюсс

D) Вернадский

E)& Элтон

*****

Ақмола облысында орналасқан мемлекеттік ұлттық табиғи саябақ:

A) Алтын-Емел

B) Іле-Алатау

C) Баянауыл

D)& Көкшетау

E) Ақсу-Жабағылы.

*****

Адамдардың демалуы үшін арналған аймақ:

A)& рекреациялық аймақ

B) село типі аймақ

C) өндірістік аймақ

D) орманды аймақ

E) антропогендік аймақ

*****

Урбанизация процесінің көрінісі:

A) ауыл және ауыл тұрғындары халқының өсуі мен дамуы

B) ауыл және ауыл тұрғындары халқы санының азаюы

C)& қала тұрғындарының көбеюі және қалалардың өсуі мен дамуы

D) қала тұрғындар санының азаюы

E) қоғам дамуында қала мәнінің төмендеуі

*****

Суды ластаушылар:

A) аэрополлютанттар

B)& гидрополлютанттар

C) детергенттар

D) пестицидтер

E) планктондар

*****

Суды көпшілік жағдайда ластаушы заттар:

A) детергенттер

B) пестицидтер

C)& мұнай және мұнай өнімдері

D) радиоактивті заттар

E) сілтілер

*****

Экологиялық мәселелерді шешу бойынша қоршаған ортаны қорғаудың БҰҰ бағдарламасы:

A)& ЮНЕП

B) ТҚХО

C) ЮНЕСКО

D) ДДСҰ (ВОЗ)

E) ГРИНПИС

*****

Экожүйенің мына компоненттері ыдыратушылар болып табылады:

A) кенелер

B) кесірткелер

C) түлкі

D) массалар

E)& бактериялар

*****

Марқакөл қорығының құрылған жылы:

A) 1990 жылы

B) 1988 жылы

C) 1986 жылы

D) 1980 жылы

E)& 1976 жылы

*****

Биосфера туралы ілімді қалыптастырған атақты биогеохимик ғалым:

A) Морозов

B) Зюсс

C)& Вернадский

D) Сукачев

E) Геккель

*****

Адамдардың саналы іс-әрекеттері негізгі анықтаушы фактор болып табылатын биосфераның даму сатысы:

A) техносфера

B) антропосфера

C)& ноосфера

D) мезосфера

E) тропосфера

*****

Семей қаласында бірінші атомдық жарылыс болды:

A) 1939 жылы

B) 1943 жылы

C) 1947 жылы

D)& 1949 жылы

E) 1950 жылы

*****

Семей полигоны осы қозғалыстан кейін жабылды:

A) «Жасыл ел»

B) ЭКОМ

C) Ұлы Ертіс

D)& Невада-Семей

E) Жетісу

*****

Уытты тұман (смог) көбіне қалыптасады:

A) орман үстінде

B) Антарктидада

C) таулардың үстінде

D)& қалалардың үстінде

E) ауылдық елді мекендерде

*****

Қалпына келмейтінтін табиғи ресурстарға жатады:

A) топырақ құнары

B) өсімдік пен жануарлар

C) орман ресурстары

D)& минералдық шикізаттар

E) күн энергиясы

*****

Биосферадағы негізгі қозғалыстарды қамтамасыз ететін маңызды үрдіс:

A) биосфера құрлымының сансыз көп түрлілігі

B) жоғарғы дәрежеде реттеліп ұйымдасқаны

C)& атомдардың биогенді өрісі

D) өзін-өзі реттейтін механизмнің болуы

E) өзін-өзі тазартуға қабілеттілігі

*****

Табиғи экожүйенің тұрақтылығы мына құбылысқа байланысты:

A) өсімдіктердің жоғарғы өнімділігіне

B) органикалық заттардың мөлшеріне

C)& түрлердің әртүрлілігіне

D) микроорганизмдер қызметінің қарқындылығына

E) жыртқыш пен жемтіктің болуы.

*****

Канцерогенді заттар дегеніміз:

A) сана-сезімді бұзатын заттар

B)& рак ауруына шалдықтыратын заттар

C) созылмалы улануды тудыратын заттар

D) жұқпалы ауруларды тудыратын заттар

E) аллергиялық ауруларды қоздыратын заттар

*****

Стратосфера қабатында орналасқан озон қабатының қалыңдығы:

A) 10-12 мм

B) 8-10 мм

C) 6-8 мм

D) 4-6 мм

E)& 2-4 мм

*****

Мына организмдер көп жағдайда эдификаторлар болып табылады:

A) микроорганизмдер

B)& өсімдіктер

C) шөпқоректі жануарлар

D) жыртқыш жануарлар

E) паразиттер

*****

Көлемі 10 млн. км² болатын озон тесігі алғаш рет осы жерден анықталған:

A) Шығыс Европа

B) Солтүстік Азия

C)& Антарктида

D) Ресей

E) Солтүстік Америка

*****

Мына өңір экологиялық апат аймағына жатады:

A) Каспий теңізі аймағы

B) Балхаш аймағы

C) Ертіс өзен бассейні

D)& Арал теңізі аймағы

E) Зайсан көлі

*****

Шөлдену процесін тудыратын антропогендік факторды атаңыз:

A) біріңғай мал бағу

B)& қарқынды мал өрістету

C) тыңайтқыш ендіру

D) қарды көп тоқтату

E) біріңғай шөп шабу

*****

Қазақстанның осы аумақтары шөлденуге ұшыраған:

A) Ертіс маңы

B)& Арал маңы

C) Қазақтың ұсақ шоқылары

D) Шығыс Қазақстан

E) Солтүстік Қазақстан.

*****

Зауыт бөлмелері мен зертханалардағы дыбыстың шекті мөлшердегі деңгейі:

A) 100 дБ

B)& 70 дБ

C) 10 дБ

D) 50 дБ

E) 30 дБ.

*****

Бұзылған жерлерде өсімдіктер жамылғысын құру әрекеті:

A) техникалық рекультивация

B) құрылыстық рекультивация

C) алдын-ала жасалатын рекультивация

D)& биологиялық рекультивация

E) дайындық рекультивация

*****

Қоршаған орта объектісінің осы түрі халықаралық деңгейде қорғалады:

A) топырақ қабаты

B) жер қойнауы

C) су көздері

D)& атмосфералық ауа

E) жабайы жануарлар

*****

Өсімдіктерді отырғызу арқылы жерлерді жақсарту бойынша іс-шаралар аталады:

A)& фитомелиорация

B) эвтрофикация

C) сукцессия

D) мелиорация

E) орманды мелиорация

*****

Ағынды суларды анаэробты бактериялардың көмегімен биологиялық тазартуға арналған құрылғы:

A) аэротенк

B) кяриз

C) бакштаг

D) аэрофлокула

E)& метантенк

*****

Гидропоника – дегеніміз:

A) Жануарларды тек сумен қоректендіру тәсілі.

B) Энергия алу үшін суды қолдану.

C)& Өсімдіктерді ертінділерде өсіру тәсілі.

D) Астық өнімдерінің жоғары сапасын алудың жалғыз жолы.

E) Суару үшін суды пайдалану

*****

Бүкіл гидросферадағы су айналымының белсенділігі құрайды (жыл):

A) 30 жыл.

B) 100 жыл.

C) 200 жыл.

D) 1 жыл.

E)& 3000 жыл.

*****

Топырақтың құнарлы қабатының (гумустың) қалыптасуы үшін қажет:

A) 10-30 жыл.

B)& 100-200 жыл.

C) 300-400 жыл.

D) 1-2 жыл.

E) 1000 жыл

*****

Рио-де-Жанейродағы өткізілген БҰҰ конференциясында «Тұрақты даму» Тұжырымдамасы қабылданды:

A) 1972 жылы

B)& 1992 жылы

C) 1994 жылы

D) 1997 жылы

E) 1999 жылы

*****

Сарқырама су, ғасырлық ағаштар, үңгірлер сияқты объектілер кіреді:

A) Қорықтар құрамына

B) Қорықшалар құрамына

C) Ұлттық саябақтар құрамына

D)& Табиғи ескерткіштерге

E) Ерекше қорғалмайтын объектілерге

*****

Жабайы табиғатты қорғаудың әлемдік қоры:

A) ГРИНПИС

B) CITES

C)& WWF

D) TRAFFIK

E) ЮНЕСКО

*****

Табиғат және қоғамның өзара әрекеттесуі тарихындағы негізгі кезеңдерін көрсетіңіз:

A) палеолиттік, мезолиттік, неолиттік

B)& биогендік, аграрлық, өнеркәсіптік, ақпараттық

C) протерезой, палеозой, мезозой, кайназой

D) биогендік, неогендік, өнеркәсіптік, ақпараттық

E) әлеуметтік, экономикалық, техногендік, ядролық

*****

Құрып бара жатқан флора мен фауна саудасының халықаралық конвенциясының сәтті ұйымдастырылуын қамтамасыз ететін бағдарламаны көрсетіңіз:

A)& CITES

B) ЮНЕП

C) WWF

D) TRAFFIK

E) ЮНЕСКО

*****

Жеке арнайы сұрақтар бойынша көпжақты халықаралық келісім дегеніміз:

A) декларация

B) келісім-шарт

C)& конвенция

D) консолидация

E) консилиум

*****

Йоханнесбургтегі Бүкіләлемдік саммит өтті:

A) 1992 жылы

B) 1994 жылы

C)& 2002 жылы

D) 2004 жылы

E) 2006 жылы

*****

БҰҰ шешімімен «Тұрақты даму» термині қоғамға енгізілді:

A)& 1987 жылы

B) 1997 жылы

C) 2000 жылы

D) 1988 жылы

E) 1998 жылы

*****

Ауыз суды залалсыздандырудың мына әдісі экологиялық қауіпсіз болып саналады:

A) техникалық фильтрлеу

B) хлорлау

C)& озонмен өңдеу

D) күн сәулесімен өңдеу

E) суды қайнату

*****

Математикалық моделдеу саласында халық санының өсуіне байланысты табиғи ресурстардың қоры туралы «Әлемдік динамика» деген ғаламдық үлгіні жасаған ғалым:

A) Донелл Медоуз

B)& Джей Форрестер

C) Дэнис Медоуз

D) Аурелио Печчеи

E) Кофи Аннан

*****

Экономикалық дамуда адамзаттың ғаламдық дағдарысының мүмкін болуын болжап, осы мәселе жөнінде күрескен ұйым:

A) Біріккен Ұлттар Ұйымы

B) ТҚХО

C)& Рим клубы

D) Вена клубы

E) Бүкіләлемдік денсаулық сақтау ұйымы (БДҰ)

*****

Жердің табиғи байлығын сақтау мен оны тиімді пайдаланудың үкіметаралық ғылыми-кеңестік ұйымы:

A) Біріккен Ұлттар Ұйымы

B)& ТҚХО

C) Рим клубы

D) Вена клубы

E) Бүкіләлемдік денсаулық сақтау ұйымы (БДҰ)

*****

Су, энергетика, денсаулық сақтау, ауыл шаруашылығы және биоқабатты сақтау мәселелерін шешуге байланысты көлемді жоспарлар қабылданған конференция:

A) Рио-деЖанейрода өткен конференция

B)& Йоханнесбургте өткен конференция

C) Женевада өткен конференция

D) Стокгольмде өткен конференция

E) Киотада өткен конференция

*****

Қазіргі уақыттың мұқтаждығын қанағаттандыратын, бірақ келешек ұрпақтың мұқтаждығын қанағаттандыруын қауіпке қоймайтын даму түрі:

A) экономикалық-экологиялық даму

B) дағдарыстық даму

C)& тұрақты даму

D) эволюциялық даму

E) тарихи-әлеуметтік даму

*****

Қоршаған ортаға зиян келтірусіз мемлекеттің әлеуметтік-экономикалық дамуының түрі:

A) саяси-экологиялық даму

B)& тұрақты даму

C) дағдарыстық даму

D) эволюциялық даму

E) тарихи-әлеуметтік даму

*****

Қазақстан Республикасы Тұрақты дамуға көшу тұжырымдамасын мына жылдарға қабылдады:

A)& 2007-2012 жж

B) 2008-2015 жж

C) 2004-2015 жж

D) 2004-2007 жж

E) 1997-2030 жж

*****

Қазақстан Республикасы әлемде экологиялық тұрақтылық жағынан осы индекспен, әрі осы орында тұр:

A)& 63,8 индекспен 70-ші орында

B) 70,8 индекспен 60-ші орында

C) 5 индекспен 2-ші орында

D) 80,8 индекспен 80-ші орында

E) 20 индекспен 10-ші орында

*****

ҚР экологиялық қауіпсіздік тұжырымдамасын осы жылдарға қабылдады:

A) 2007-2012 жж

B) 2008-2015 жж

C)& 2004-2015 жж

D) 2004-2007 жж

E) 1997-2030 жж

*****

Қоршаған ортаның ластану деңгейiн төмендету және оны тұрақтандыру жөнiндегi iс-әрекет жоспарын әзiрлеу осы кезеңге жатады:

A) бастапқы кезеең (2003 - 2005 жылдар)

B)& бiрiншi кезең (2004 - 2007 жылдар)

C) екiншi кезең (2008 - 2010 жылдар)

D) үшiншi кезең (2011 - 2015 жылдар)

E) төртіншi кезең (2015 - 2030 жылдар)

*****

ҚР "Ерекше қорғалатын табиғи аумақтары туралы" Заңы осы жылы қабылданды:

A) 1972

B) 1992

C) 1994

D)& 1997

E) 1999

*****

Киото хаттамасы осы жылы енгізіліп, мына шешім қабылданды:

A) 1994 жылы, климаттың өзгеруі туралы

B) 1979 жылы, тұрақты органикалық ластаушылардың трансшекаралық таралуы туралы

C)& 1997 жылы, парниктік газдардың шығарылымын қысқарту туралы

D) 2002 жылы, тұрақты дамудың ұлттық стратегиясындағы су мен санитария туралы

E) 2002 жылы, адамдардың білімге оңай қол жеткізулері – қайыршылықты түбімен жою туралы

*****

«Адамзат экономикалық жүйеден экологиялық-экономикалық жүйеге өту қажеттілігі» деген тұрақты дамудың нысанасын ұсынған ғалым:

A) Э.Геккель

B) М.Я. Лемешев

C)& М. Стронг

D) В.И.Вернадский

E) Дж. Форрестер

*****

Орхус келісімі осы жылы енгізіліп, мына шешім қабылданды:

A) 1994 жылы, климаттың өзгеруі туралы

B)& 1979 жылы, тұрақты органикалық ластаушылардың трансшекаралық таралуы туралы

C) 1997 жылы, парниктік газдардың шығарылымын қысқарту туралы

D) 2002 жылы, тұрақты дамудың ұлттық стратегиясындағы су мен санитария туралы

E) 2002 жылы, адамдардың білімге оңай қол жеткізулері – қайыршылықты түбімен жою туралы

*****

Рама Конвенциясы осы жылы енгізіліп, мына шешім қабылданды:

A)& 1994 жылы, климаттың өзгеруі туралы

B) 1979 жылы, тұрақты органикалық ластаушылардың трансшекаралық таралуы туралы

C) 1997 жылы, парниктік газдардың шығарылымын қысқарту туралы

D) 2002 жылы, тұрақты дамудың ұлттық стратегиясындағы су мен санитария туралы

E) 2002 жылы, адамдардың білімге оңай қол жеткізулері – қайыршылықты түбімен жою туралы

*****

ЮНЕСКО инициативасы бойынша табиғат пен табиғи ресурстарды қорғаудың Халықаралық одағы (ТҚХО) құрылды:

A) 1964 жылы

B) 1974 жылы

C) 1972 жылы

D)& 1948 жылы

E) 1987 жылы

*****

ҚР биологиялық алуантүрлілік туралы Конвенциясына қол қойылып, бекітілген жылдар:

A) 1994 және 1996

B)& 1992 және 1994

C) 2001 және 2002

D) 2000 және 2003

E) 1997 және 1999

*****

Марқакөл қорғының ең басты қорғау мақсаты:

A) минералды байлықтар

B) өсімдіктер әлемі

C)& балықтар

D) суда жүзетін құстар

E) камшаттар

*****

Халықаралық Қызыл Кітаптың алғашқы басылымы осы жылы шықты:

A) 1978

B) 2005

C) 1984

D) 2000

E)& 1963

*****

ЮНЕСКО-ның биосфералық статусын алған Қазақстандағы алғашқы қорық:

A) Қаратау

B)& Ақсу-Жабағылы

C) Үстірт

D) Марқакөл

E) Наурызым

*****

Ақтау қаласында АЭС тің базасында теңіз суын тұщыландыратын зауыттың ашылған жылы:

A) 1973

B) 1983

C)& 1981

D) 1955

E) 1966

*****

Қоршаған ортаны қорғау саласындағы халықаралық ынтымақтастықтың 2-ші кезеңі осы жылдарды қамтиды:

A) 1913-1948 жылға дейін

B) 1913-1958 жылға дейін

C)& 1948-1968 жылға дейін

D) 1958-1968 жылға дейін

E) 1968-1978 жылға дейін

*****

Саналы іс-әрекеттері негізгі анықтаушы фактор болып табылатын биосфераның даму сатысы:

C) ноосфера

*****

Биоценоз бен биотптың үйлесімді бірлігі - биогеоценоз туралы ілімнің авторы:

C) В.Н.Сукачев

*****

Биосферадағы өзгерістерді және қоршаған табиғи ортаның жағдайын ұзақ уақыт бойында бақылайтын кешенді үрдіс:

A) мониторинг

*****

Жерді ультракүлгін сәулесінен қорғау қызметін атқаратын қабат осы ауа қабатында орналасқан:

E) стратосфера

*****

2004 жылдан бастап Қазақстан Республикасында жұмыс істейтін қорық саны:

A) 10

*****

Оңтүстік Қазақстанда орналасқан Ақсу-Жабағылы қорығы құрылды:

E) 1926 жылы

*****

Наурызым қорығы құрылды:

D) 1934 жылы

*****

Су қабаты - гидросферада тіршілік кездесетін тығыздық құрайды:

A) 11-11,2 км

*****

B.И.Вернадский бойынша тіршіліктен туыдайтын заттар қалай аталады: