экология

D) биогенді заттар

*****

Жалпы құрылымында тірі және тірі емес процестер қатынасатын зат:

B) бионегізді заттар

*****

Тірі емес процестердің қатынасуымен қалыптасатын зат аталады:

A) негізді зат

*****

Экологиялық зардаптардың бірі - жел эрозиясының түрлері:

E) дефляция және шаңды-дауыл

*****

Концентрациясының жоғарылауы «Жылу эффектісін» тудыратын газ:

B) көмір қышқыл газы (СО₂)

*****

Келесі ресурстардың бірі қалпына келмейтін ресурстарға жатады:

C) қазба байлықтары

*****

Табиғи ресурстардың ішінде қалпына келетіндерге жатады:

B) жануарлар мен өсімдіктер әлемі

*****

Табиғи ресурстардың ішінде салыстырмалы қалпына келетін ресурстарды көрсетіңіз:

A) орман ресурстары, топырақ

*****

Ноосфера дегеніміз:

A) ақыл-ой сферасы

*****

Экологиялық зардаптардың бірі - «Қышқылдық жауынның» туындау себебі:

D) ауаға күкірт қос тотығы мен азот тотықтарының таралуы

*****

Көмірқышқыл газы, күйе және басқа да қатты бөлшектердің атмосферада жиналуынан пайда болатын «көшеттік эффекттің» тудыратын зардаптары:

C) температураның жоғарылауынан, биосферада тіршілікке қолайсыз өзгерістер туады

*****

Қоршаған ортаға әртүрлі улы заттардың түсуі:

A) химиялық ластану

*****

Ауру тудырушы инфузориялармен судың ластануы:

B) биологиялық ластану

*****

Температурамен немесе радиоактивті заттармен судың ластануы:

D) физикалық не химиялық ластану

*****

«Озон тесігінің» пайда болуының негізгі себебі:

C) фтор және хлор концентрацияларының жоғарылауы

*****

Өнеркәсіп орындардың және автокөліктің жану өнімдері ретінде көп мөлшерде атмосфераға енетін зиянды газ:

B) көміртегі оксиді (СО₂)

*****

Атмосфераға азот тотықтарының (NO, NO₂ ) түсу көзін атаңыз:

C) азот тыңайтқыштарын өндіруде

*****

Атмосфераның осы қабатында озон қабаты орнасласқан:

C) стратосфера

*****

Уытты тұмандардың түрлерін анықтаңыз:

E) Лос – Анджелес және Лондон типті.

*****

Келесі айналым түрі сыртқы ортадан ағзаға және керісінше ішкі ортаға үздіксіз жүріп отырады:

B) биогеохимиялық айналым

*****

Тірі ағзаларға көбірек зиян келтіретінін су ортасының ластаушылары:

D) зиянды ағызынды сулардың түсуі

*****

Адамзат іс-әрекеттерінің салдарынан Арал көлі деңгейінің төмендеуінің негізгі себебі:

C) Амудария және Сырдариядан келетін су көлемінің азаюы

*****

Қасиеттері өзгеріп, топырақ құнарлылығының нашарлауы аталады:

B) топырақ деградациясы

*****

Осы металл автокөлік жолдарына жақын жатқан топырақта жиналады:

C) қорғасын

*****

Екінші қайтара топырақтың тұздануының негізгі себебі:

E) артық жер суару.

*****

Деградацияға ұшыраған жерлерді қалпына келтіру үрдісі:

B) рекультивация

*****

Топырақты жел эрозиясынан сақтайтын шаралар:

C) топырақ бетінде өсімдік қалдықтарын сақтау арқылы өңдеу

*****

Өсімдіктерді табиғи ортаның ластану жағдайын анықтау үшін қолдану әдісі:

B) биоиндикация

*****

Осы жүйе бойынша су, жер, орман, минералды ресурстар анықталады:

C) табиғаттың тікелей және жанама компоненттеріне байланысты

*****

Деградацияға ұшыраған жерлерді түбегейлі жақсарту іс-шарасы:

D) мелиорация

*****

Ғаламдық экожүйедегі кіші зат айналымы:

A) биогеохимиялық

*****

Смогтың лондондық түрі тудырады:

C) бронхты-өкпе ауруларының асқынуы

*****

Уытты тұманның бір түрі – фотохимиялық смог тудырады:

A) көз, тамақ, мұрын қуыстарының кілегейлі қабатының қабынуы

*****

Осы іс-шараларды атмосфера ластанғанда қолданады:

E) қалдықсыз және аз қалдықсыз технологияны өндірісте қолдану

*****

Ғаламдық экожүйедегі үлкен зат айналымы:

C) геологиялық

*****

Энергия алудың таза жолы:

C) гидроэлектростанциясы

*****

Гидросферадағы тұщы су қорының жалпы көлемі:

B) 2 пайыз

*****

Ауыз суының негізгі бөлігі шоғырланған:

D) мұздықта

*****

Тұщы судың жетіспеушілік мәселесі туындады:

A) халық тұрғындарының жылдам өсуі және олардың қажеттіліктері

*****

Тұщы судың сапалығын жақсартудағы негізгі әдістер:

E) тұндыру, түссіздендіру, залалсыздандыру

*****

Атмосфералық ауа құрамында азот мөлшері (%) :

A) 78,08

*****

Осы көрсеткіштері арқылы ағзаларды Қызыл кітапқа тіркейді:

C) анықталмаған, сирек, жойылып бара жатқан, азайып жатқан

*****

Тірі ағзалардың түрлерінің азаюына себеп болады:

B) мекен ету орнының бұзылуы, шектен тыс пайдалану

*****

Ауру тудыратын саңырауқұлақтармен күресу үшін пайдаланады:

A) фунгицидтерді

*****

Ауыл шаруашылығында зиянкестермен күресу үшін пайдаланады:

B) инсектицидтерді

*****

Біздің республикамызда Жер кодексі қабылданды:

E) 2003 жылы.

*****

Ерекше қорғалатын табиғи аумақтың осы түрі рекреациялық және ғылыми мақсатта құрылған:

B) табиғи ұлттық саябақ

*****

Табиғи ортаның дыбыспен, шумен ластануының негізгі көзіне жатқызылады:

E) автокөлік.

*****

Топырақ, ауа немесе су ортасын ластаушыларының адам денсаулығына және оның ұрпағына зиянды әсер етпейтін мөлшері:

C) зиянды заттардың шекті рұқсат етілген концентрациясы (ШРК)

*****

Мына заттар озон қабатын бұзады:

C) фреондар

*****

Ластанған сулардың иісін жою процесі:

E) дезодарация

*****

Кереку өңірінде орналасқан мемлекеттік ұлттық саябақ:

C) Баянауыл

*****

Ақмола облысында орналасқан мемлекеттік ұлттық табиғи саябақ:

D) Көкшетау

*****

Жалпы денсаулыққа пайда тигізе отырып, демалуға арналған аймақ:

A) рекреациялық аймақ

*****

Урбанизация процесінің көрінісі:

C) қала тұрғындарының көбеюі және қалалардың өсуі мен дамуы

*****

Табиғи су көздерін ластаушылар:

B) гидрополлютанттар

*****

Көпшілік жағдайда табиғи су көздерін ластаушы заттар:

C) мұнай және мұнай өнімдері

*****

Қоршаған ортаны қорғаудың экологиялық мәселелерді шешу бойынша БҰҰ бағдарламасы:

A) ЮНЕП

*****

Марқакөл қорығының құрылған жылы:

E) 1976 жылы

*****

Ғаламдық экология - биосфера туралы ілімді қалыптастырған биогеохимик:

C) Вернадский

*****

Шығыс Қазақстан өңірінде бірінші атомдық жарылыс болды:

D) 1949 жылы

*****

Осы қозғалыстан кейін ядролық сынақ полигоны жабылды:

D) Невада-Семей

*****

Уытты тұман (смог) көбіне қалыптасады:

D) қалалардың үстінде

*****

Жүре қалыптасқан иммундық тапшылық синдромын тудыратын вирустар ластанудың осы түріне жатады:

C) биологиялық

*****

Табиғи ресурстардың ішінде қалпына келмейтінтін қорларға жатады:

D) минералдық шикізаттар

*****

Биосферадағы негізгі қозғалыстарды қамтамасыз ететін маңызды үрдіс:

C) атомдардың биогенді өрісі

*****

Канцерогенді заттар дегеніміз:

B) рак ауруына шалдықтыратын заттар

*****

Озон қабатының қалыңдығы:

E) 2-4 мм

*****

Эдификаторлар болып табылатын ағзалар:

B) өсімдіктер

*****

Мөлшері жағынан ең үлкен озон тесігі алғаш рет осы жерден анықталған:

C) Антарктида

*****

Экологиялық апат аймағына жатады:

D) Арал теңізі аймағы

*****

Шөлдену процесін тудыратын антропогендік факторды атаңыз:

B) қарқынды мал өрістету

*****

Қазақстанның осы аумақтары шөлденуге ұшыраған:

B) Арал маңы

*****

Зауыт бөлмелері мен зертханалардағы дыбыстың шекті мөлшердегі деңгейі:

B) 70 дБ

*****

Бұзылған жерлерде өсімдіктер жамылғысын құру әрекеті:

D) биологиялық рекультивация

*****

Қоршаған орта объектісінің осы түрі халықаралық деңгейде қорғалады:

D) атмосфералық ауа

*****

Өсімдіктерді отырғызу арқылы жерлерді жақсарту бойынша іс-шаралар аталады:

A) фитомелиорация

*****

Ағынды суларды анаэробты бактериялардың көмегімен биологиялық тазартуға арналған құрылғы:

E) метатенк

*****

Топырақтың құнарлы қабатының (гумустың) қалыптасуы үшін қажет:

B) 100-200 жыл.

*****

Рио-де-Жанейродағы өткізілген БҰҰ конференциясында «Тұрақты даму» Тұжырымдамасы қабылданды:

B) 1992 жылы

*****

Сарқырама су, ғасырлық ағаштар, үңгірлер сияқты объектілер кіреді:

D) Табиғи ескерткіштерге

*****

Табиғат және қоғамның өзара әрекеттесуі тарихындағы негізгі кезеңдерін көрсетіңіз:

B) биогендік, аграрлық, өнеркәсіптік, ақпараттық

*****

Құрып бара жатқан флора мен фауна саудасының халықаралық конвенциясының сәтті ұйымдастырылуын қамтамасыз ететін бағдарламаны көрсетіңіз:

A) CITES

*****

Жеке арнайы сұрақтар бойынша көпжақты халықаралық келісім дегеніміз:

C) конвенция

*****

Йоханнесбургтегі Бүкіләлемдік саммит өтті:

C) 2002 жылы

*****

БҰҰ шешімімен «Тұрақты даму» термині қоғамға енгізілді:

A) 1987 жылы

*****

Математикалық моделдеу саласында халық санының өсуіне байланысты табиғи ресурстардың қоры туралы «Әлемдік динамика» деген ғаламдық үлгіні жасаған ғалым:

B) Джей Форрестер

*****

Экономикалық дамуда адамзаттың ғаламдық дағдарысының мүмкін болуын болжап, осы мәселе жөнінде күрескен ұйым:

C) Рим клубы

*****

Жердің табиғи байлығын сақтау мен оны тиімді пайдаланудың үкіметаралық ғылыми-кеңестік ұйымы:

B) ТҚХО

*****

Қазіргі уақыттың мұқтаждығын қанағаттандыратын, бірақ келешек ұрпақтың мұқтаждығын қанағаттандыруын қауіпке қоймайтын даму түрі:

C) тұрақты даму

*****

Қоршаған ортаға зиян келтірусіз мемлекеттің әлеуметтік-экономикалық дамуының түрі:

B) тұрақты даму

*****

Қазақстан Республикасы Тұрақты дамуға көшу тұжырымдамасын мына жылдарға қабылдады:

A) 2007-2012 жж

*****

ҚР экологиялық қауіпсіздік тұжырымдамасын осы жылдарға қабылдады:

C) 2004-2015 жж

*****

Қоршаған ортаның ластану деңгейiн төмендету және оны тұрақтандыру жөнiндегi iс-әрекет жоспарын әзiрлеу осы кезеңге жатады:

B) бiрiншi кезең (2004 - 2007 жылдар)

*****

ҚР "Ерекше қорғалатын табиғи аумақтары туралы" Заңы осы жылы қабылданды:

D) 1997

*****

«Адамзат экономикалық жүйеден экологиялық-экономикалық жүйеге өту қажеттілігі» деген тұрақты дамудың нысанасын ұсынған ғалым:

C) М. Стронг

*****

Орхус келісімі осы жылы енгізіліп, мына шешім қабылданды:

B) 1979 жылы, тұрақты органикалық ластаушылардың трансшекаралық таралуы туралы

*****

Рама Конвенциясы осы жылы енгізіліп, мына шешім қабылданды:

A) 1994 жылы, климаттың өзгеруі туралы

*****

ҚР биологиялық алуантүрлілік туралы Конвенциясына қол қойылып, бекітілген жылдар:

B) 1992 және 1994

*****

Марқакөл қорғының ең басты қорғау мақсаты:

C) балықтар

*****

Халықаралық Қызыл Кітаптың алғашқы басылымы осы жылы шықты:

E) 1963

*****

ЮНЕСКО-ның биосфералық статусын алған Қазақстандағы алғашқы қорық:

B) Ақсу-Жабағылы

*****