2.3 Зертханалық сабақтардың жоспары

1-зертханалық жұмыс. Borland C++ ортада өрнектерді, айнымалардың әртүрлі типтерді, стандартты функцияларды, қолданып программаларды құру. Басқару құрылымдарды қолдану

1-ші зертханалық жұмысқа арналған тапсырмалар

1. a,b,c,d нақты сандары берілген. Олардың қосындысын, айырмасы мен көбейтіндісін алу.

2. x және y нақты сандары берілген. Есептеу: .

3. Куб жағының ұзындығы берілген. Куб көлемін және жоғарғы жақ бетінің ауданын тап.

4. Екі нақты оң сан берілген. Олардың арифметикалық орташа мәні мен геометриялық орташа мәнін анықтау.

5. Екі нақты сан берілген. Арифметикалық орташа мәні мен олардың модульдерінің геометриялық орташа мәнін анықтау

6.Тік бұрышты үшбұрыштың катеттері берілген. Оның гипотенузасы мен ауданын анықтау.

7. t₁ температуралы V₁ литрлі су t₂ температуралы V₂ литрлі сумен араласқан. Пайда болған заттың көлемі мен температурасын анықтау.

8. r радиусты шеңбер маңайындағы дұрыс n - бұрыштың периметрін анықтау.

9. R₁, R₂, R₃ кедергілері параллель байланысқан. Байланыс кедергісін есептеу.

10. h биіктіктен жер бетіне тастың төмен түсу уақытын анықтау.

11. x, y, z берілген. Есептеу a, b, егер

а) ,z +) ;

ә) ,;

б) ,;

в) ,;

г) ,;

д) ;

е) ;.

12. Тең бүйірлі үшбұрыштың бір бүйірі берілген. Осы үшбұрыштың ауданын табу.

13. L ұзындықты маятниктің тербеліс периодын анықтау.

14. Бір-бірінен r қашықтықта жатқан m1 және m2 массалы денелер арасындағы F тартылыс күшін анықтау.

15. Тік бұрышты үшбұрыштың гипотенузасы мен бір катеті берілген. Екінші катеті мен ішіне енгізілген шеңбер радиусын анықтау.

16. Шеңбер радиусы белгілі болғандағы осы шеңбермен шектелген шеңбер ауданын табу.

17. Ішкі радиусы - 20, ал сыртқы радиусы берілген r (r > 20) санына тең сақина ауданын табу.

18. үшбұрыш өзінің бұрыштарының мәнімен және шеңбер радиусымен берілген. үшбұрыштың қабырғаларын табу.

19. Бір-біріне бірдей үдеумен жылжып келе жатқан екі дененің кездесу уақытын, егер олардың бастапқы жылдамдықтары, үдеулері мен ара қашықтығы белгілі болғанда анықтау.

20. Арифметикалық прогрессия мүшелерін табу : a, a +d,..., a+(n+1)d.

21. Негіздері a мен b болатын және a үлкен негізінде ( бұрышы бар тең бүйірлі трапецияның ауданын табу.

22. үшбұрыш өзінің жақ ұзындықтарымен берілген. Табу керек:

a) биіктіктер ұзындығын; ә) медианалар ұзындығын;

б) биссектрисалар ұзындығын; в) үшбұрышты іштей және сырттай жанаған шеңбердің радиуысын.

23. x1, y1 және x2, y2 координаталарымен берілген нүктелердің ара-қашықтығын есепте.

24. Төбелер координаталарымен берілген үшбұрыштың:

а) периметрін; ә) ауданын табу.

25. x, y нақты сандары берілген. Алу керек:

а) max (x, y); ә) mіn ( x, y );

б) max ( x, y ), mіn (x,y).

2.6 x, y, z нақты сандары берілген. Аллу керек:

а) max ( x, y, z ); ә) mіn ( x, y, z ), max ( x, y, z ).

27. x, y, z нақты сандары берілген. Есептеу:

а) max (x + y + z, xyz); ә) mіn((x + y+ z/2, xyz).

28. a, b, c нақты сандары берілген. a < b < c теңсіздіктердің орындалу - орындалмауын тексеру

29. a, b, c нақты сандары берілген. Егер a  b  c болса, олардың көбейтіндісін алу, кері жағдайда олардың абсолюттік мәндерін алу.

30. x, y нақты сандары берілген. z есептеу :

31. Екі нақты сан берілген. Егер біріншісі екіншісінен кіші не тең болса, онда оны нөлмен ауыстыру керек, әйтпесе екеуін де еш өзгертусіз қалдыру.

32. Екі нақты сан берілген. Егер біріншісі екіншісінен үлкен болса, онда оны экранға шығару керек, кері жағдайда екеуін де шығару.

33. үш нақты сан берілген. Олардың (1,3) интервалына жататындарын таңдау.

34. x, y ( x  y ) нақты сандары берілген. Екі санның кішісін олардың жарты қосындысымен, ал үлкенін екі еселенген көбейтіндісімен ауыстыру.

35. үш нақты сан берілген. Олардың ішіндегі оң мәнділерін квадраттау.

36. x,y нақты сандары берілген. Егер олар теріс болса, олардың әрқайсысын олардың модулімен ауыстыру. Ал егер екеуінің біреуі ғана теріс болса, олардың әрқайсысын 0,5-ке өсіру. Егер екеуінің ешқайсы да теріс болмаса және [0.5, 2.0] аралыққа жатпаса, оларды 10 есеге азайту. Қалған жағдайларда оларды еш өзгеріссіз қалдыру.

37. x,y,z нақты оң сандары берілген. x,y,z жақ ұзындықтарымен берілетін үшбұрыш бар екендігін білу. Егер үшбұрыш болса, онда оның сүйірбұрыш болып келетіндігін анықтау.

38. a, b, c ( a  0 ) нақты сандары берілген. Мына теңдеудің ax²+ bx²+c = 0 нақты шешімдері бар ма. Бар болса, оларды табу керек. Немесе, олардың жоқтығын растайтын мәлімдеме шығаруы қажет.

39. a нақты сан берілген. Есептеу f (a), егер

а) ; ә);

б); в)

Негізгі әдебиет: 1[55-81], 2[48-176], 3[28-57], 3[83-112], 5[60-64]

Қосымша әдебиет: 1 [3-27]

Бақылау сұрақтары:

1. Borland C++-программада қолданылатын айнымалылардың типтерін атаңыз?

2. Айнымалыларды баяндау бөлімі қандай түінді сөзбен басталады?

3. Borland C++-программаларда қандай математикалық функцияларды пайдалануға болады?

4. Құрамды оператор дегеніміз не?

5. IF шартты операторының құрылымын келтіріңіз?

2- зертханалық жұмыс. Borland C++-те цикл операторларды қолдану

2–лабораториялық жұмысқа арналған тапсырмалар

Берілген n - бүтін және x - нақты сандары үшін берілген өрнекті есептеу алгоритмінің блок-схемасын және программасын құру. Өрнектердің мәні циклдік операторлар көмегімен есептеледі. №16 тапсырмадан бастап өрнектерді есептеу берілген дәлдікпен жүргізіледі. Программа құру барысында әртүрлі циклдік операторларды қолдану қажет.

Есептің варианттары (№1ден №15 варианттар үшін берілген n мен x үшін өрнектерді есептеу):

1. 2. 3. 4.

5. 6. 7. 8.

9. 10.11. 12. 13. 14. 15.

№16ден №30 варианттар үшін берілген n мен  (10^-6, берілген дәлдік) үшін қосындыларды есептеу

16. 17. 18. 19.

20. 21. 22. 23.

24. 25. 26. 27.

28. 29. 30.

Негізгі әдебиет: 1[82-99], 2[99-137], 3[104-126], 4[64-70]

Қосымша әдебиет: 1[28-40]

Бақылау сұрақтары:

1. While және do while цикл операторларының қандай ерекшеліктері бар?

2. Қандай жағдайда While циклдық операторы шексіз болып табылады?

3. For цикл операторы қандай жағдайда бір ретте орындалмайды?

4. Циклдік есептеу процессі дегеніміз не?

5. Сыртқы және ішкі циклдарда индекстер қалай өзгереді?

3–лабораториялық жұмыс. Бір өлшемді және екі өлшемді массивтерді қолданып программаларды құру

3–лабораториялық жұмысқа арналған тапсырмалар

Бір өлшемді массивтерді өңдеу есебін шешу алгоритмінің блок-схемасын және программасын құру. Берілген есептерді программалау кезінде әртүрлі циклдік операторларды қолдану ұсынылады.

Екі өлшемді массив қолданылатын есептерді шешудің алгоритмінің блок-схемасын және программасын құру. Берілген есептерді программалау кезінде әртүрлі циклдік операторларды қолдану ұсынылады.

Есептің варианттары:

1. А(10) массиві берілген. Бірінші нөл элементіне дейінгі оң элементтердің қосындысы мен санын табу;

2. А(20) массиві берілген. Массивтің ең үлкен және ең кіші элементін және олардың реттік нөмірін табу;

3. А(15) массиві берілген. Массивтің тақ позициясында орналасқан ең кіші элементті тауып, сонымен қатар ең кіші элементтен кейінгі, нөлге тең емес элеметтердің көбейтіндісін және санын табу;

4. А(30) массиві берілген. Массивтің ең үлкен және ең кіші элементі арасында тұрған оң элементтердің қосындысы мен санын табу;

5. Егер А(30) массивінде В-ға тең элемент болса, онда Х айнымалысына бірінші кездескен осы элементке дейінгі барлық жұп оң сандардың қосындысын меншіктеу, әйтпесе Х айнымалысына 0 меншіктеу;

6. Егер А(20) массивінде соңғы элементтің квадратына тең элемент бар болса, онда осы элементтен кейінгі элементтерді квадраттау, кері жағдайда массивті өзгеріссіз шығару;

7. Егер В(40) массивінің элементтері өсу ретімен болса, Х айнымалысына 1 меншіктеу, қарсы жағдайда 0 мәнін меншіктеу;

8. А(10) массиві берілген. Массивтің ең үлкен элементін тауып, одан кейінгі элементтерді кему ретімен реттеу;

9. Берілген екі массив элементтерінен үшінші массив құрылады: басында бірінші массив элементтері, ал соңында екінші массив элменттері;

10. Берілген екі массивтің сәйкес элементтерінің ең үлкенінен тұратын үшінші массив құру;

11. В(20) және С(30) массивтерінің элементтерінен А (50) реттелген массивін құру. В(20) және С(30) массивтері алдын-ала өсу ретімен реттелген;

12. А (40) массиві берілген. Массивтің элементтерін кему ретімен реттеу;

13. А (50) массиві берілген. Жұп позицияда тұрған теріс элементтердің санын және тақ позицияда тұрған оң элементтердің қосындысын табу;

14. А (50) массиві берілген. Әр бесінші элементін бесінші дәрежесімен ауыстыру;

15. А (20) массиві берілген. Массивтің ең үлкен элементін тауып, сол элементке дейін тұрған элементтерді кему ретімен орналастыру;

16. А (30) массиві берілген. Егер массив элементтерінің ішінде белгілі бір М санына тең элемент болса, онда осы санға дейін орналасқан нөл емес элементтердің көбейтіндісін тауып, Х айнымалысына меншіктеу, ал егер ондай сан болмаса Х айнымалысына 0 меншіктеу;

17. Бірінші нөл элементіне дейінгі элементтердің қосындысы мен санын табу;

18. А (50) массиві берілген. Бірінші нөлге тең элементке дейінгі оң және тақ элементтердің қосындысы мен санын табу;

19. А (50) массиві берілген. Ең көп қатар тұрған оң тақ элементтердің санын табу.

20. А (50) массиві берілген. Элементтерінің орташа мәнің табу керек.

21. A [5,5] массиві берілген. Массивтің тақ жолында орналасқан элементтердің арасындағы ең кіші элементті табу;

22. A [6,6] массиві берілген. Егер массив элементтерінің ішінде белгілі бір В санына тең элемент болса, онда осы санның сол жағында орналасқан оң элементтердің қосындысын тауып, Х айнымалысына меншіктеу, ал егер ондай сан болмаса Х айнымалысына 0 меншікте;

23. A [5,5] массиві берілген. Келесі ережемен В(5) массивін тұрғызу: А массивінің J бағанындағы кіші элементті B(J) –ға меншікте;

24. A [7,7] массиві берілген. Бас диагональдің үстінде жатқан жұп оң элементтердің көбейтіндісі мен қосындысын табу;

25. A [6,6] массиві берілген. Жолдың оң элементтерінің қосындысын тауып, қосымша диагональдің сәйкес элементтеріне меншіктеу;

26. A [5,5] массиві берілген. Келесі ережемен В(5) массивін тұрғызу: егер I жолында ең болмағанда бір теріс элемент болса, онда B(I)-ға 1 санын меншіктеу, кері жағдайда B(I)-ға 0 меншіктеу;

27. A [6,6] массиві берілген. Келесі ережемен В(6) массивін тұрғызу: егер А массивінің I жолындағы нөл емес элементтердің саны нөл элементтерінің санынан көп болса, онда B(I)-ға 1 санын меншіктеу, кері жағдайда B(I)-ға 0 меншіктеу;

28. A [8,8] массиві берілген. Қосымша диагонаольдің үстінде жатқан элементтердің ең үлкенін табу. Қиылысында ең үлкен элемент тұрған жол және баған элементтерінің орнын ауыстыру;

29. A [7,7] массиві берілген. Келесі ережемен В(7) массивін тұрғызу: егер А массивінің I жолындағы элементтер өсу ретімен орналасса, онда B(I)-ға 1 санын меншіктеу, кері жағдайда B(I)-ға 0 меншіктеу;

30. A [6,6] массиві берілген. Келесі ережемен В(6) массивін тұрғызу: В(1) –ге бас диагональдің нөл элементтерінің санын меншіктеу, В(2)-ге бас диаганальдің үстіндегі параллель диагональдің нөл элементтерінің санын меншіктеу және сол сияқты;

31. A [5,5] массиві берілген. Қосымша диагональға параллель диагональдардың оң сандарының кіші қосындысын табу;

32. A [6,6] массиві берілген. Әр жолдың ең үлкен элементін және әр бағанның ең кіші элементін табу. Табылған элементтердің сәйкес жолдары мен бағандарының орнын ауыстыру;

33. A [7,7] массиві берілген. Массив элементтерін жол бойынша реттеу;

34. A [6,6] массиві берілген. Бір реттен көп қайталанатын элементтердің ішінен ең үлкен элементін табу;

35. A [8,8] массиві берілген. Массивтің локальді максимумдарының санын табу;

36. A [7,7] массиві берілген. Сәйкес элементтері бар бағандардың санын табу;

37. A [8,8] массиві берілген. Өсу бойынша немесе кему бойынша орналасқан жол элементтерінің ішінен ең үлкен элементті табу;

38. A [7,7] массиві берілген. Массивтің жолындағы үлкен элементтен бастап, кему ретімен орналастырып шығару;

39. A [8,8] массиві берілген. Бас диагональге параллель диагональдің нөл емес элементтерінің көбейтіндісін табу;

40. A [7,7] массиві берілген. Бас және қосымша диагональда орналасқан элементтердің ең үлкенін тауып, оны осы диагональдің қиылысындағы элементпен алмастыру.

Негізгі әдебиет: 1[101-106], 2[259-297], 3[192-195]

Қосымша әдебиет: 1[41-45]

Бақылау сұрақтары:

1. Borland C++ тіліндегі массивтің сипатталуы Turbo Pascal тіліндегі мәліметтердің сипатталуынан айырмашылығы қандай?

2.Екіөлшемді массивтерді жолдар бойынша сұрыптауда қанша циклдық операторларды пайдалануға болады?

3. Екіөлшемді массивтерді бағаналары бойынша сұрыптауда қанша циклдық операторларды пайдалануға болады?

4. Екіөлшемді массивтерді жолдар бойынша монитор экрананына шығару үшін қанша циклдық операторларды пайдалануға болады?

5. Екі матрицаны бір-біріне көбейту үшін бірінің ішіне бірі енген циклдық операторларды ұйымдастырыңыз.

4–лабораториялық жұмыс. Borland C++-тегі функциялар

4–лабораториялық жұмысқа арналған тапсырмалар

Функцияларды қолданылатын есептерді шешудің алгоритмі мен программасын құру. Төменде келтірілген есептерді программалау үшін кей жағдайларда есептердің өзін функция ретінде шешіп, программаның жеке фрагменттері ретінде сипаттау керек.

1. s, t нақты сандары берілген. Есептеу керек: f(t, -2s, 1.17)+f(2.2, t, s-t), мұндағы .

2. s, t нақты сандары берілген. Есептеу керек: g(1.2,s)+g(t,s)-g(2s-1,st), мұндағы .

3. a, b, c нақты сандары берілген. Есептеу керек: .

4. n натуралды саны берілген. n, n+1,…, 2n сандары арасында егіз сандар яғни, айырмашылықтары 2 –ге тең жай сандар бар ма, соны анықтау. (Жәй сандарды анықтайтын процедура жазу).

5. n, m натуралды сандары және a₁,...,a_n, b₁,…,b_m, c₁,…,c₃₀ бүтін сандары берілген. Есептеу керек:

6. n натуралды саны берілген. 1, 2,..., n сандары арасында екі натуралды сандардың квадраттарының қосындысы ретінде көрсететін сандарды табу.

7. x₁,y₁,x₂,y₂,…,x₇,y₇ нақты сандары берілген.

Координаттары (x₁,y₁), (x₂,y₂), ..., (x₇,y₇) сәйкес келетін жеті бұрыштың периметрін табу.

8. a, b, c, d нақты сандары берілген. Суретте бейнеленген бесбұрыштың ауданын табу. (Берілген үш қабырға бойынша үшбұрыштың ауданын табатын процедурасын анықтау).

9. Бірінші жолдан екінші жолда қайталанатын символдарды өшіретін процедура жазу.

10. А(10), В(10) екі массиві берілген. А(10), В(10) массивтеріндегі бірінші нөл элементіне дейінгі элементтерді 0,5 санына ауыстыру.

11. А(5,5), В(5,5), С(5,5) үш массиві берілген. Тақ жолдарда орналасқан нөл емес элементтердің ең кіші көбейтіндісін табу.

12. А(5,5), В(5,5), С(5,5), D(5,5), Ғ(5,5) бес массиві берілген. Массивтердің көбейтіндісін табу. Екі массивтің көбейтіндісін процедура ретінде сипаттау.

13. А(5,5), В(5,5), С(5,5), D(5,5), төрт массиві берілген. Осы массивтердің қосымша диаганольнің үстіндегі минималды элементтерінің көбейтіндісін табу.

14. Координаттары (x₁,y₁), (x₂,y₂), ..., (x₇,y₇) сәйкес келетін жетібұрыш табу. Максималды ауданы бар үшбұрышты баспаға шығару. Үшбұрыштың ауданын Герон формуласымен анықтайтын функция жазу.

15. Квадратты матрицаның ізі деп, бас диагональ элементтерінің қосындысын айтасыз. m өлшемді квадратты матрицасы және n натуралды саны берілген. А, А², ..., Аⁿ матрицаларының ізін табу.

16. A[7,7], B[7,7], C[7,7] үш массиві берілген. Осы массивтердің оң және 5-ке қалдықсыз бөлінетін элементтерінің жалпы қосындысын табу.

17. A[6,6], B[6,6], C[6,6], D[6,6] төрт массиві берілген. Осы массивтердің жұп бағаналарында орналасқан минимальды элементтерінің қосындысын табу.

18. A[8,8], B[8,8], C[8,8] үш массиві берілген. Осы массивтердегі локальды максимумдардың жалпы санын табу.

19. A[5,5], B[5,5], C[5,5], D[5,5] төрт массиві берілген. Қосымша диагоналінің астында орналасқан тақ элементтерінің қосындысы ең кіші массивті баспаға шығару.

20. A[5,5], B[5,5], C[5,5], D[5,5] төрт массиві берілген. Осы массивтердің тақ жолдарында орналасқан оң жұп элементтерінің қосындысының ең кіші мәнін есептеу.

21. A[4,4], B[4,4], C[4,4], D[4,4] төрт массиві берілген. Осы массивтердің қосындысын табу. Процедура түрінде сипаттау керек.

22. A[7,7], B[7,7], C[7,7] үш массиві берілген. Бас диагоналінің астында орналасқан нөлден өзгеше элементтерінің көбейтіндісін есептеу.

23. A[6,6], B[6,6], C[6,6] үш массиві берілген. Массивтердің бас диагоналында орналасқан ең үлкен элементтерінің қосындысын есептеу.

24. Екі тең бүйірлі трапецияның табандары мен биіктігі берілген. Тең бүйірлі трапецияның табандары мен биіктігі бойынша периметрін есептейтін функцияны анықтап, олардың периметрлерінің қосындысын табу.

25. Натурал санның факториалын есептейтін функцияны анықтап, өрнегінің мәнін есептеу.

26. Екі сөйлем берілген. Сөйлемдегі «н» әріпінің санын есептейтін функцияны анықтап, осы сөйлемдердегі «н» әріпінің жалпы санын табу.

27. Берілген санды әртүрлі қосындыларға жіктеу.

28. Берілген натурал санның цифрларының қосындысын табу.

29. Берілген натурал санның цифрларының санын табу.

30. Экранға натурал санның цифрларын кері ретпен шығаратын рекурсивті процедурасын жазу.

Негізгі әдебиет: 1[147-197], 2[177-258], 3[170-190]

Қосымша әдебиет: 1 [160-172]

Бақылау сұрақтары:

1. С++ тілінде функциялар қалай сипатталады?

2. Формальды параметр-айнымалыларды қолдану мысалдарын келтіріңіз.

3. Функциядағы есептеулердің нәтижесі программаға қалай беріледі?

4. Неліктен функцияны өрнектен шақыруға болады?

5. Функциялар не үшін пайдаланылады?

5-ші зертханалық жұмыс. Бір өлшемді және екі өлшемді массивтермен жұмыс атқарған кезіңде көрсеткіштерді пайдалану

Жұмыстың мақсаты : Бір өлшемді және екі өлшемді массивтермен жұмыс істеу үшін көрсеткіштерді пайдалануға машықтану.

5-ші зертханалық жұмысқа арналған тапсырмалар

1. n натурал, нақты сандары берілген. 6-суретті пайдаланыңдар. тізбегін құру.

2. n натурал, нақты сандары берілсін. Егер тізбек кему ретімен берілсе сол күйінде қалдыру қажет, керісінше жағдайда тізбегін алу қажет. 7-суретті пайдаланыңдар.

3. n натурал, нақты сандары берілген. 6-суретті пайдаланып, есептеңдер:

а);ә);

б).

6-сурет.

4. n натурал, нақты сандары берілсін

а);ә);

б); в).

5. n натурал, нақты сандары берілсін.сандарыішінде ұқсас сандарды табу керек.

6. n натурал, нақты сандары берілсін. Егер осы тізбекте 3 кіші сан табылса, осы кіші сандарды квадраттаңдар. Кері жағдайда тізбектің барлық мүшесін 0.1 көбейтіңдер.

7. “Есептеуіш”. N, M натурал сандары берілсін. N адам шеңбер жасап тұр делік. Олар сағат тіліне қарсы бағытта 1,2...,n нөмір алады. Сағат тіліне қарсы бағыттан бастап m адам шеңберден шығарылады (n-m адам). Осылайша бір адам қалғанша жалғастырылады. Соңында қалған адам нөмірін анықта. 7-суретті пайдаланыңдар.

7-сурет.

8. жәнеөлшемдегіА және В матрицалары берілген. АВ матрицасын алу.

9. n реттік шаршы матрица берілген. матрицасын алу.

10. n реттік шаршы А және В матрицалары берілген. АВ-ВА матрицасын алу.

11. n реттік шаршы А матрицасы мен n элементті вектор берілген. Келесі векторларды алу:

а) ; ә)б), мұндағы Е -n реттік бірлік матрица.

12. n реттік шаршы А,В және С матрицалары берілген. (А+В)С матрицасын алу.

13. n реттік шаршы А,В матрицалары берілген. А(В-Е)+С матрицасын алу, мұндағы Е - n-реттік бірлік матрица, ал С матрицаның элементтері: формуласымен анықталады.

14. өлшемдегі нақтыА матрицасы берілген. одан (оның өлшемі -) транспонирленген матрицасын алу.

Негізгі әдебиет: 1 [123-146], 2[321-349], 3[192-239]

Бақылау сұрақтары:

1. Көрсеткіштермен жұмыс істеуге арналған операцияларды атаңыз?

2. Көрсеткіштен бүтін санды қосу кезінде көрсеткіш мәні қандай мәнге артады?

3. Айнымалы-көрсеткішті инициалдау мысалын келтіріңіз.

4. Айнымалы-көрсеткішті жариялау мысалын келтіріңіз.

5. Сілтеме бойынша шақыруды құру үшін қандай операция қолданылады?

6–лабораториялық жұмыс. С++ тілдің графикалық функцияларды қолданып программаларды құру

6–лабораториялық жұмысқа арналған тапсырмалар

Графикалық стандартты модулін пайдаланып есеп шешу үшін алгоритм және программа құру.

1. Сызықты фукцияның графигін тұрғызу: для

2. Мына фукцияның графигін тұрғызу: ;

3. Мына фукцияның графигін тұрғызу:

4. Мына фукцияның графигін тұрғызу:

5. Мына фукцияның графигін тұрғызу:

6. Мына фукцияның графигін тұрғызу:

7. Мына фукцияның графигін тұрғызу:

8. Келесі функцияның анықталу облысын тауып, графигін тұрғызу:

8. Келесі функцияның анықталу облысын тауып, графигін тұрғызу:

8. Келесі функцияның анықталу облысын тауып, графигін тұрғызу:

8. Келесі функцияның анықталу облысын тауып, графигін тұрғызу:

8. Келесі функцияның анықталу облысын тауып, графигін тұрғызу:

8. Келесі функцияның анықталу облысын тауып, графигін тұрғызу:

8. Келесі функцияның анықталу облысын тауып, графигін тұрғызу:

8. Келесі функцияның анықталу облысын тауып, графигін тұрғызу:

8. Келесі функцияның анықталу облысын тауып, графигін тұрғызу:

8. Келесі функцияның анықталу облысын тауып, графигін тұрғызу:

8. Келесі функцияның анықталу облысын тауып, графигін тұрғызу:

8. Келесі функцияның анықталу облысын тауып, графигін тұрғызу:

20. Келесі функцияның анықталу облысын тауып, графигін тұрғызу:

21. Берілген элементарлы қабыршақтардың өлшемдері бойынша экранды балықтың қабыршағы суретімен толтыру керек.

22. Экранда динамикалық элементтері (жанып өшпелі гирлянда, салют, жанып тұрған шырақ және т.б.) бар мейрамға (Жаңа жыл, туған күн және т.б.) арналған құттықтау открыткасын өңдеп даярлау керек.

23. Экранда жұмыс істеп тұрған жел диірменін бейнелеу керек. Қанаттарының айналу жазықтығы экран жазықтығына параллель болуы тиіс.

24. Тұрақты жылдамдықпен экранды оның горизонталь осіне параллель оннан солға қарай қиып өтетін нүктені бейнелеу керек.

25. Экранда шеңбер бойымен бір қалыпты бұрыштық жылдамдықпен қозғалатын нүктені бейнелеу керек.

26. Экран жазықтығында өзінің бір нүктесі бойынша айналатын түзуді бейнелеу керек, сонымен бірге түзудің түсі бір қалыптан екінші қалыпқа ауысқанда өзгеруі тиіс.

27. Экран жазықтығында өзінің центрін жағалай айналатын дұрыс үшбұрышты бейнелеу керек.

28. Экран жазықтығында өзінің ауырлық центрін жағалай айналатын қабырғалары әртүрлі үшбұрышты бейнелеу керек.

29. Тор дорбасы жоқ биллиардтың бойымен қозғалып бара жатқан шардың қозғалысын бейнелеу керек.

30. Экранда алыстан бері қарай жақындап келе жатқан шарды бейнелеу керек. Уақыт өтуіне байланысты шардың көзге көрінетін диаметрі қай заң бойынша өседі?

Қосымша әдебиет: 1[54-62],[172-206]. 4[24-29],5[3-288]

Бақылау сұрақтары:

1. Программада графиканы инициализациялау қалай жүргізіледі?

2. Берілген нүктеден белгілі бір түспен белгіленген шекараға дейінгі қандайда бір аумақты берілген шаблон және түс бойынша бояуды қандай процедураның көмегімен іске асыруға болады?

3. Қандай функция арқылы экранның мүмкіншілігін және адаптердің жұмыс режимінің атын білуге болады?

4. Шеңбердің доғасын сызу үшін қандай процедура қолданылады?

5. Rectangle стандартты процедурасының Bar процедурасынан өзгешелігі неде?

7–лабораториялық жұмыс. Мәліметтердің құрылымдарды және файлдық айнымалдарды өңдеутің есептерді программалау

7–лабораториялық жұмысқа арналған тапсырмалар

Мәліметтер құрылымдарының типтерін пайдаланып есептерді шешудің алгоритмі мен программасын жазу.

1. Топтың студенттері туралы мәліметтер берілген: студенттің аты-жөні, студенттің туылған күні және туған жері. Студенттердің туған жылдарының кемуі бойынша топ тізімін шығару.

2. Аттестация нәтижелері туралы мәліметтер берілген: студенттің аты-жөні, бес пәннің аты мен әр пәннен алған баллдары. Барлық пәндерден аттестация алған студенттердің тізімін шығару.

3. Алдыңғы есептегідей аттестация нәтижелері туралы мәліметтер берілген. Пәндерден аттестация алмаған студенттердің тізімін шығару.

4. Кітапханаға түскен кітаптар туралы мәліметтер берілген: автордың аты-жөні, кітаптың аты, баспаның аты, шыққан жылы, кітаптың кітапханаға келіп түскен күні. “Кітап” баспадан шыққан, соңғы бес жылда кітапханаға келіп түскен кітаптар туралы мәліметтерді шығару.

5. Сессия нәтижелері туралы мәліметтер берілген: студенттің аты-жөні, төрт пәннің аты мен әр пәннен алған бағалары. Жалпы баллдарының кемуі бойынша топ тізімін шығару.

6. Алдыңғы есептің шарттары сақталады. Жалпы балдары максималды жалпы балдан 2 балға ғана айырмашылығы бар студенттердің тізімін шығару.

7. Алдыңғы есептің шарттары сақталады. Балдары берілген пәннің орташа баллынан 0,5 баллға жоғары студенттердің тізімін шығару.

8. Экспорттық тауарлар туралы мәліметтер берілген: мемлекет аты, шетелдерге шығарылатын (импортталатын) тауар, тауар аты, келіп түскен партияның данасы. Берілген экспортталатын тауар бойынша мемлекет атын, экспорттың жалпы көлемін табу.

9. Алдыңғы есептің шарттары сақталады. Берілген экспортталатын тауар көлемінің кемуі бойынша экспортталатын тауар тізімін шығару.

10. Алдыңғы есептің шарттары сақталады. Берілген мемлекет бойынша экспортталатын тауар туралы мәліметтер шығару.

11. Топ студенттері туралы мәліметтер берілген: студенттің аты-жөні, топ аты, студенттің туған жылы. Потоктағы фамилиялары бірдей студенттер тізімін шығару.

12. Алдыңғы есептің шарттары сақталады. Берілген топтағы фамилиялары бірдей студенттер тізімін шығару.

13. Фирма қызметтері туралы мәліметтер берілген: қызметкердің аты-жөні, туған жылы, мекен- жайы, телефон нөмірі. Жастары қызметкерлердің орташа жастарынан аспайтын қызметкерлердің тізімін шығару.

14. Автомобильдер туралы мәліметтер берілген: иесінің аты-жөні, бағасы, автомобильдің маркасы мен нөмірі.

15. Алдыңғы есептің шарттары сақталады. Автомобильдің бағасының өсу ретімен автомобильдер тізімін шығару.

16. Әртүрлі дата туралы мәліметтер берілген. Әрбір мерзім (дата) – бұл күн, ай, жыл. Ең кеш датаны шығару.

17. Алдыңғы есептің шарттары сақталады. Жыл мезгілдеріне топтай отырып датаны шығару (алдымен көктемдік даталар т.с.с.).

18. Кубик туралы мәліметтер берілген: кубиктің өлшемі, оның түсі, материалы. Берілген материал бойынша қабырғасы 3 см-ден аспайтын кубиктар санын табу.

19. Алдыңғы есептің шарттары сақталады. Берілген түсі бойынша кубиктер санын және қосынды көлемін табу.

20. Кітаптар туралы мәліметтер берілген: автордың аты-жөні, кітаптың аты, баспаның аты, шыққан жылы. “Программирование” атты кітаптың шыққан жылының өсуі бойынша мәліметтерді шығару.

Файл өңдеу есебін шешу үшін алгоритм және программа құру.

21. Компоненттері нақты сан болатын f файлы берілген. Табу керек:

а) f файлының компоненттерінің қосындысын;

б) файлдың соңғы компонентін.

21. Компоненттері нақты сан болатын f файлы берілген. Табу керек:

а) жұп нөмірлі компоненттің ең кіші мәнін;

б) файлдың бірінші және соңғы компоненттерінің әртүрлілігін.

21. f символды файлы берілген. f файлында ең кемінде екі компонент бар. Файлдың алғашқы екі компоненті санба ма, соны анықтау. Егер ия болса, онда осы екі саннан тұратын сан тақ па соны анықтау.

22. Компоненттері бүтін сан болатын f файлы берілген. f файлының жұп сандарын g файлына жазу, тақ сандарын h файлына жазу. Сандардың реті сақталады.

23. f символды файлы берілген. f файлының компоненттерін g файлына кері ретпен жазу

24. Компоненттері бүтін сан болатын f файлы берілген. Файлдың ешбір компоненті нөлге тең емес. f файлында неше теріс сан болса, сонша оң сан бар. h қосымша файлын пайдаланып, f файлының компоненттерін төмендегідей шартпен g файлына жазу:

а) бір таңбалы көрші екі сан болмайтындай;

б) алдымен оң сандар, кейіннен теріс сандар орналасатындай.

21. Компоненттері бүтін сан болатын f файлы берілген. f файлының компоненттерін жүз-жүзден g файлына жазу. Егер соңғы топта жүз компоненттен аз болса, онда g файлының соңғы компоненті f файлының ең үлкен компонентіне тең болуы керек.

22. f және g символды файлдары берілген. f файлының компоненттері g файлының компоненттерімен сәйкес келе ме, соны анықтау.Егер сәйкес келмесе, онда f және g файлдарының ең бірінші сәйкес емес компоненттерінің нөмірін табу. Егер файлдың біреуі n (n0) компоненттен тұрса және келесі файлдың басын қайталаса, онда жауап n+1 саны болуы керек.

23. f символды файлы берілген. Бос орынмен бөлінген, арасында бос орын жоқ бір немесе бірнеше символдан тұратын символдар тобын сөз делік. Файлдан бірәріпті сөздерді және артық пробелдерді өшіріп g файлына жазу.

24. Мекеменің қызметкерлері туралы мәлімет келесі үлгімен жазылған f символды файлы берілген: фамилиясы_аты_әкесінің аты, фамилиясы_аты_әкесінің аты, ... Осы мәліметтерді g файлына келесі үлгілермен жазу:

а) аты_әкесініңаты_ фамилиясы, аты_әкесінің аты_ фамилиясы, ...

б) фамилиясы_а._ә., фамилиясы_а._ә., ...

21. Жолаушы жүгі заттарының саны мен заттарының жалпы салмағымен сипатталады. Әрбір жолаушының жүгі туралы мәліметі екі саннан тұратын, бірнеше жолаушының жүгі туралы ақпараты бар f файлы берілген:

а) Екі заттан артық жүгі бар жолаушылар санын және заттары орташа зат санынан асатын жолаушылар санын анықтау.

б)Жүктерінің санымен сәйкес келетін және салмағымен 0,5 кг артықшылығы бар екі жолаушы бар ма соны анықтау.

21. Оқушылар туралы мәлімет олардың аты, фамилиясы, олар оқитын сынып аттарынан (оқу жылы және әріп) тұрады. Мектеп оқушылары туралы мәліметтерден тұратын f файлы берілген.

а) Қандай да бір сыныпта фамилиясы бірдей оқушылар бар ма соны табу;

б)g файлына 9-10 сынып оқушылары туралы мәліметтерді келесі ретпен жинау: алдымен 9а, содан соң 9б т.с.с. содан соң 10а, 10б т.с.с.

21. Автомобильдер туралы мәліметтер оның маркасынан, нөмірінен және иесінің фамилиясынан тұрады. Бірнеше автомобиль туралы мәліметтерден тұратын f файлы берілген. Табу керек:

а) Берілген марка бойынша иесінің фамилиясы мен нөмірін;

б) әр маркадан қанша автомобиль бар екенін.

21. Ойыншықтар туралы мәліметтері бар f файлы берілген: ойыншықтың аты (мысалы: қуыршақ, кубиктер, доп, құрастырғыш т.с.с.), оның бағасы (тиынмен), осы ойыншықтар арналған балалардың жас шекаралары (мысалы: екі жастан бес жасқа дейін). Келесі мәліметтерді алу керек:

а) ең қымбат құрастырғышты тауып, келесі үлгімен сипаттау: ... теңге ...тиын

б) Доптан басқа 3 жастағы балаға арналған ойыншық алып, оған қоса доп алғанда ойыншықтардың бағасы 5 теңгеден аспайтын етіп таңдап алуға бола ма?

21. Паскаль тіліндегі программадан тұратын f текстік файлы берілген. Осы программаның ашылған және жабылған дөңгелек жақшалары сәйес еместін тексеру. Программа операторларының әріп біреуі :

а) f файлының бір жолын ғана ала алады;

б) файл жолдары еркін (произвольный) санын ала алады.

21. f текстік файлы берілген. f файлының жолдарын g файлына төңкеріп жазу. g файлындағы жолдар төмендегідей болуы керек:

а) f файлының берілген жолдарымен сәйкес болуы керек;

б) Берілген файлдың ретіне қатысты кері болуы керек.

21. Компоненттері натурал сан болатын f файлы берілген. Файлдың жалпы саны 4 еселі болу керек. Төрт санның алдыңғы екеуі төртбұрыштың жоғарғы сол координаты, келесі екеуі төртбұрыштың төменгі оң координаты. Берілген f файлы бойынша төртбұрыш тұрғызу.

Негізгі әдебиет: 1[437-471], 2[737-767], [781-804]. 3[240-255], [277-299].

Қосымша әдебиет: 1[211-222], 4[14-23]

Бақылау сұрақтары:

1. Мәліметтер құрылымдарының массивтерден айырмашылығы неде?

2. Мәліметтердің құрылымдарды қалай сипатталады?

3. Қандай стандартты процедура тек қана мәтіндік файлдар үшін пайдаланылады?

4. Файлдың соңы қандай функцияның көмегімен анықталады?

5. Файлда керекті компонентті іздеу қандай процедураның көмегімен орындалады?