Добавил:
Upload Опубликованный материал нарушает ваши авторские права? Сообщите нам.
Вуз: Предмет: Файл:

Грамматика латинского языка. Учебное пособие

..pdf
Скачиваний:
759
Добавлен:
14.02.2015
Размер:
566.25 Кб
Скачать

December. Numa, secundus rex Romanōrum, numĕrum mensium duōbus augēbat. Postea Romāni Quintīlem mensem Julium, Sextīlem – Augustum nominābant. Julii nomen est a Juliō Caesăre, Augusti – ab Augustō imperatōre. Primus mensis dies Kalendae nominabātur, quintus – Nonae, tertius decĭmus – Idus; in mensĭbus autem Martiō, Majō, Juliō, Octobri septĭmi diēi nomen erat Nonae, Idus – quinti decĭmi.

Ad memorandum

1.Una hirundo ver non facit. 2. Testis unus, testis nullus. 3. Prtimus inter pares. 4. Tres faciunt collegium. 5. Tertium non datur. 6. Homo quadrātus.

34

♣ Отбрасывая каждый раз по одной букве, постройте словесные пирамиды из слов clamare, gravis, doleo, vires, modi по образцу слова sedes:

s se sed sede sedes

♣ Догадайтесь, какая буква скрывается в следующей загадке:

Ego sum principium mundi

Et finis saeculorum.

Per me omnia continentur,

Sine me nihil est.

Sum Ttinus et Unus,

Attamen non sum Deus.

♣ Изменяя по одной букве перейдите от “Цереры” к “хлебу”:

С

E

R

E

S

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

P

A

N

I

S

JOCUS

Martīus: Eheu! Quam pulchra puella olim eras! Nunc foedia anus es!

Uxor: Quam bonus olim eras! Hodie ebrius es!

Martīus: Sed cras ego ebrius non ero, at tu cras… (дополните).

35

ЗАНЯТИЕ 19

Будущее первое время изъявительного наклонения активного и пассивногозалогов (Futūrum I (primum) indicatīvi actīvi et passīvi)

Переведите:

Verum amīcum pecunia non parābis. Pericŭlum sine pericŭlo non vincetur. Ante portas est bellum; si unde non pellĭtur, jam intra moenia erit, et arcem et Capitolium scandet, et in domos vestras vos persequetur (Livius). Modestia discipulōrum semper a magistris laudabĭtur. Stellas caeli nunquam numerabitis. Omnia mutabantur, mutantur, mutabuntur. Inimīci nostri semper vincebantur et vincentur. Bonos semper laudabimus, improbos semper vituperabimus. Opera hominum tempore delebuntur, virtūtem autem nullum tempus diruet, sed ea semper manēbit. Si virtūtem amābis, ab omnibus bonis amaberis.

Упражнения

1.Проспрягайте в futurum I activi et passivi: parere, monstrāre, vincĕre, audīre, narrāre, quaerĕre, munīre.

2.Определите формы глаголов и переведите: ridebĭmus, capiēris, tenebĭmur, audientur, videbo, vincemĭni, erunt, erant, diceris, dicēris.

3.Замените слова в скобках латинскими формами и переведите: quando ego Ciceronem (услышу)? Nisi stultus es, (не поверишь) homĭni illi. In urbe Roma (мы будем жить). Bonum et justitia (будут управлять) mundum. (Вы научитесь) in schola legĕre et recitare versus Latinos.

4.Образуйте от следующих глаголов 3 лицо ед. и множ. числа в futurum I activi et passivi: necare, sentire, defendĕre.

5.К каким латинским словам восходят следующие дериваты:

раритет, паритет, Купидон, оригинальный, фиктивный, традиционный, ректор.

6.Переведите на латинский язык:

1. Не делай этого, люди будут смеяться. 2. Поэмы Гомера всегда будут читаться с удовольствием. 3. Терпение победит лень (act. et pass.). 4. Приближается весна, прилетят птицы, расцветут сады. 5. Вы будете храбро сражаться и победите. 6. Мы охотно будем читать книги о древнем Риме. 5. Мир победит войну. 7. Спаси меня, я спасу тебя.

◄De Cornelia►

Matrōna Campāna in villa Corneliae, clarae feminae Romānae, est et amīcae ornamenta sua monstrat. Filii Corneliae in schola erant. Matrōna Campāna Corneliam interrogat: “Ubi filii tui sunt?”. Tum Cornelia: “Mox hic erunt”. Paulo post filii intrant. “Ubi, - inquit, - erātis, filii?”. “In schola erāmus, mox in horto erimus”. Cornelia amīcae filios monstrat et “haec, - inquit, - ornamenta mea sunt; beāta sum”.

36

◄De dies Gallorum et Germanorum►

Vir quidam gallinam, quae cotidie ovum aureum pariebat,habuisse tradĭtur. Homo cupĭdus contentus non erat iis ovis, quae cotidie acccipiebat, et sperans magnam copiam auri intra ventrem gallinae inesse: “Occidam, - inquit, - illam et omne aurum habebo”. Necavit igĭtur gallinam, sed nihil invenit; itaque neque aurum, neque ova, neque gallinam habet. Recte igĭtur proverbium: avarus semper eget; atque illud: rarus fortuna sua contentus.

Ad memorandum

1.In hoc signo vinces (Eusebius). 2. Sine justitia nihil valebit prudentia (Cicĕro). 3. Si quaerētis, reperiētis. 4. Vives, et vives ita, ut vivis (Cicĕro). 5. Unum castigābis, centum emendābis. 6. Ut salūtas, ita salutabĕris.

ЗАНЯТИЕ 20

Прошедшее время совершенного вида изъявительного наклонения активного залога (Perfectum indicatīvi actīvi). Способы

образования основ перфекта

Переведите:

Caesar, postquam Pharnăcem, regem Pontĭcum, facĭle superavit, ad amicum suum scripsit: “Veni, vidi, vici”. Romŭlus, Martis filius, urbem Romam condĭdit et multos annos regnavit. Divitiae multis hominĭbus nocuērunt. Romāni multas urbes celeberrimas expugnavērunt. Semper patriae salūti servivi, nunquam meae. Temporibus Periclis artes et litterae apud Athenienses floruērunt. Post bellum Persārum Athenienses urbem suam firmis muris munivērunt. Caesar decem annos bellum in Gallia gessit et ibi multas gentes vicit. Xerxes, rex Persārum, Eurōpam et Asiam ponte iunxit et copias suas traduxit. Captīvi militum praeda fuērunt.

Упражнения

1.Проспрягайте целиком выражение “veni, vidi, vici”.

2.Образуйте формы 2-го лица мн. числа в perf. ind. act. от глаголов, имеющих следующие словарные формы: do, dedi, dare; adsum, affui, adesse; doceo, docui, docere; rego, rexi, regĕre; orno, ornavi, ornare; possum, potui, posse.

3.Определите к какому типу относится перфект глаголов: caedit – cecīdit, ponit – posuit, promittit – promīsit, quaerit – quaesīvit, advenit – advēnit, agit – ēgit, currit – cucurrit, scribit – scripsit, ducit – duxit, habet – habuit.

4.К каким латинским словам восходят: квота, квант; нем.

Qualität; англ. quality, captive, auxiliary.

5.Переведите на латинский язык:

1. Я оставил город; мы остались в городе; солдаты защищали город. 2. Ты должен был говорить; вы написали письмо; мы прочли эту книгу. 3. Где

37

ты был вчера? 4. Римляне назвали Цицерона, после того как он спас римское государство, отцом отечества. 5. В городах Италии было много красивых храмов. 6. Фемистокл укрепил Афины высокими стенами. 7. Мы полюбили поэтов древней Греции и Рима.

◄De Aenēa►

Graeci diu Troiam urbem oppugnavērunt; decĭmo anno Troiam expugnavērunt. Aenēas, unus e principĭbus Troianōrum, cum patre sene et filio parvŭlo et cum sociis naves conscendit et post multos et longos errōres in Italiam advēnit. Rex Latīnus Aenēan in hospitium accēpit et filiam Laviniam in matrimonium ei dedit. Sed primum Troiāni cum Rutŭlis pugnābant, Latīnus enim antea Laviniam Turno, Rutulōrum princĭpi, in matrimonium dare promīsit. Aenēas oppĭdum Lavinium et filius eius, Ascanius, Albam Longam condĭdit. Eā gente Romŭlus, condĭtor Romae, fuit.

◄De puĕro mendaci►

Puer, custos ovium, saepe per jocum auxilium rogavit magna voce clamans: “Auxilium mihi date! Lupus adest!”. Vicini auxilio veniebant, sed lupum non videbant, et puer eos irridebat. Aliquando lupi re vera in oves irruerunt, et puer, ut antea, clamavit: “Lupi adsunt! Auxilium mihi date!” Sed nemo puĕro mendaci credĭdit neque ei auxilium dedit, et lupi multas oves arripuerunt.

Ad memorandum

1. Fuĭmus Troes, fuit Troa! (Vergilius) 2. Dixi et animam levavi. 3. Éxegí monumén(tum), aére perénniús (Horatius). 4. Vixērunt. 5. Abiit, excessit, evāsit, erūpit (Cicĕro). 6. Veni, vidi, vici.

ЗАНЯТИЕ 21

Supinum. Perfectum indicativi passivi. Четыре основные формы глагола

Переведите:

Magna Italiae pars olim a rege Pyrrho vastāta est. Multa bella a Romānis terra marīque gesta sunt. Sicilia prima provincia Romāna appellāta est. Luna lucet non sua propria, sed a sole accepta luce. Hannĭbal patriam defensum revocatus bellum gessit adversus P. Scipionem. Spectatum veniunt. Multae fabulae de Hercule a poētis fictae sunt. Carthago et Numantis a Scipiōne Minōre delētae sunt. Romulus et Remus, urbis Romae conditōres, a lupa nutrīti sunt. Semiramis a filio occīsa est. Oppidum permultis monumentis statuisque ornātum est. Gallia est omnis divīsa in partes tres. Magna classis Persārum parvo numero navium Graecōrum victa est.

38

Упражнения

1.Образуйте participium perfecti passivi от следующих глаголов и переведите эти формы на русский язык: donare, tangĕre, accĭpere, punīre, delēre, defendĕre, appellare.

2.Образуйте формы 2 лица мн. числа в perfect. ind. act. et pass. от глаголов: statuĕre, ponĕre, invenīre, clamare.

3.Определите часть речи и форму слов: occidistis, cibo, statuebant, nobis, misĕros, potuerunt, gesti sunt, fame, ducta es.

4.К каким латинским словам восходят следующие дериваты:

сальто, тангенс, тактичный, инспектор, диктор, адвентисты, статут.

5.Переведите на латинский язык:

1.Город был укреплен высокими стенами. 2. Многочисленные колонии были основаны римлянами в Северной Африке. 3. Цицерон был назван римскими гражданами отцом отечества. 4. Мое письмо было послано тебе после битвы. 5. Города многих стран и нравы граждан были описаны греческим писателем Геродотом. 6. Вторая Пуническая война была окончена римским полководцем Сципионом в 201 году. 6. Во времена Цезаря Галлия была разделена на три части.

◄De Gallia►

Caesar in libris, qui Commentarii de bello Gallĭco nominantur, et de bellis, quae cum popŭlis Gallorum et Germanorum Romani gerebant, et de morĭbus institutisquae eorum scripsit.

Pleraeque Gallorum gentes a Julio Caesăre jam victae sunt. Una tamen gens – nomĭne Arverni – diu Romanis restĭtit. Regŭlus Arvernorum Vercingetorix, dux summae fortitudĭnis, multis proeliis defessus, intra moenia oppĭdi Alesiae fugatus est. Mox Caesar advēnit et oppĭdum obsidere statuit.

Castra extra moenia a Romanis posĭta sunt et oppĭdum extĕro muro cinctum est. Post multos menses obsidii incŏlae Alesiae cibo et aqua carebant. Tum

princĭpes arma Romanis dare constituerunt. Milites, qui vi et armis capi non potĕrant, fame victi sunt. Multi Gallorum statim occisi sunt; ceteri cum Vercingetorīge in vincŭla conjecti sunt. Proxĭmo anno Romam adducti sunt; ibi Caesar Gallos triumpho duxit; deinde misĕros capĭte damnavit.

Ad memorandum

1. Alea jacta est! (Caesar). 2. Post scriptum (P.S.). 3. Ab urbe condĭta. 4. Acta est fabŭla (Suetonius). 5. Quod scripsi, scripsi (Evangelium). 6. Jucundi acti labores (Cicĕro). 7. Vae victis!

39

ЗАНЯТИЕ 22 Plusquamperfectum indicativi activi et passivi

Переведите:

Socrătes verba, quae ei orator praeclarus scripsĕrat, in judicio non dixit, sed suis verbis se defendit. Romŭlus et Remus in eisdem locis, ubi flŭmine Tibĕri exposĭti et a pastore educati erant, urbem condĕre statuerunt. Capitolium a Gallis non expugnātum est, nam clamor anaerum adventum hostium Romānis nuntiaverat. Cicĕro, qui patriam servaverat, pater patriae a civibus appellātus est. Xerxes, rex Persārum, cum tantis copiis in Europam invāsit, quantas nemo habuerat. Diogĕnes virum doctum, qui de caelestĭbus multa narravĕrat, interrogavit: “Quando tu de caelo descendisti?” Romāni oppidum, quod a Gallis munītum erat, post longam obsidiōnem expunāvērunt.

Упражнения

1.Проспрягайте в imperf., perf. и plusquamperf. ind. pass. следующие глаголы: constituĕre, appellare, respondere.

2.Определите глагольные формы и постарайтесь перевести на русский язык: condĭtur, condebatur, condĭtus est, condi, condetur, condĕre, descendunt, descendebant, descendant, descendĕrant.

3.Определите происхождение следующих дериватов:

конструктивный, конструкция, спонтанный, линия, линейный.

4.Переведите на латинский язык:

1. Большой флот, который Ксеркс привел из Азии, был разбит греками. 2. В 146 году до н.э. римляне разрушили город Карфаген, который основала (pass.) царица Дидона. 3. Галлы взяли Рим и убили всех сенаторов, которые остались в городе. 4. Прометей подарил людям огонь, который он похитил у Юпитера. 5. Греки воздавали божественные (= богов) почести тем мужам, которые убили тиранов. 6. Мы прочли все речи, которые написал Цицерон.

◄De viro avaro►

Vir quidam, ad fluvium sedens, flebat et lamentabat, nam secūris, qua navem construebat, in aquam excidĕrat. Tum fluvii deus, qui fletum viri audivĕrat, emersit et “Cur ploras,” – interrogavit. Tum vir: “Eheu, securis mea excĭdit in aquam; faber sum, et securim novam emĕre non possum, pecunia mihi deest”. Tum deus aqua se immersit et paulo post venit, securim auream gerens. “Estne eădem, quam amisisti? Si tuam securim cognovĕris, accipies eam”. Negavit vir probus securim suam esse. Tum deus portavit aliam, argenteam. Quā securi a fabro quoque non acceptā deus eandem, quae excidĕrat, portavit eamque faber suam cognovit. Deus probitate viri commotus tres secures ei donavit.

Faber laetus domum properavit et vicinis omnia narravit. Tum vicinus ejus ad fluvium properavit, securim sua sponte in aquam demisit et ad fluvium sedens lamentavit. Tum deus idem emersit, auream securim gerens, et: “Estne tua?” – interrogavit. Ille respondit securim suam esse. At deus iratus: “Homo es avarus et mendax, neque auream neque tuam securim habebis!” – et in undas se immersit. Sic vir avarus se ipse securi privavit.

40

ЗАНЯТИЕ 23

Futurum II (exactum) indicativi activi et passivi

Переведите:

Si animum virtutibus ornaveris, semper beātus eris. Ut alios tractaveritis, ita ab eis tractabimini. Calchas sacerdos Graecis in Troiam navigantibus “Non solventur, - inquit, - naves, priusquam Agamemnonis filia immolāta erit”. Si interrogātus eris, non respondēbis? Ut fuerit industria vestra, ita etiam praemium vestrum erit. Ubi autumnus venerit, multae aves in celidiōres regiōnes avolābunt. Hostes oppidum nostrum non opugnābunt, si id bene munītum erit. Si ea, quae dicte, attente audiveritis, multa scitis. Nisi nives iter nostrum impedivĕrint, veniemus. Philippus, rex Macedonum, Lacedaemoniis scripsit: “Si in Laconĭcam venĕro, finĭbus vos exturbabo”.

Упражнения

1.Определите формы глаголов и образуйте futurum II в том же залоге, лице и числе: strinxerunt, conabĭmur, obtemperabam, misus est, exurietis.

2.Образуйте 3 л.ед.ч. во всех временах 2-х залогов от глагола: doceo, docui, doctum, docēre; 3 л.мн.ч. от глагола: punio, punīvi, punītum, punīre.

3.Объясните происхождение и значение слов: нумерация,

милиция, пертурбация, Пий, пиетет.

4.Переведите на латинский язык:

1. Я буду искать тебя, пока не найду. 2. Ганнибал говорил, что никогда не будет другом римлян. 3. Рмляне после долгой осады взяли город, который укрепили неприятели. 4. Если ты расскажешь, я выслушаю. 5. Если услышишь новое, напиши мне. 6. Мы не будем бояться смерти, если проживем честно.

◄De lupo esuriente►

Lupus esuriens cibum quaerebat. Tandem audivit intra casam rustĭcam puĕrum plorantem et matrem clamitantem “Nisi desivĕris, lupo te dabo”. Ităque lupus praedam exspectans totum diem ibi stabat. Sed vespĕri audivit matrem dicentem: “Mi fili, bono anĭmo es. Lupus te non habebit: si venĕrit, necabĭmus eum”. Tum lupus tristis recendens: “Homĭnes, - inquit, - alia dicunt, alia sentiunt”.

Ad memorandum

1.Odero si potero, si non, invitus amabo. 2. Dónec erís felíx, multós numerábis amícos // Témpora sí fuerínt núbila, sólus erís (Ovidius). 3. Ut sementem fecĕris, ita metes (Cicĕro). 4. Cárpite flórem // quí, nisi cárptus erít, túrpiter ípse cadét (Ovidius).

41

1

Gaudeāmus, igitur, Juvĕnes dum sumus!

Post jucundam juventūtem, Post molestam senectūtem Nos habēbit humus. – (bis)

2

Ubi sunt, qui ante nos In mundō fuēre? Vadĭte ad supĕros, Transĭte ad infĕros,

Quos si vis vidēre! –(bis)

3

Vita nostra brevis est, Brevi finiēntur. Venit mors velocĭter, Rapit nos atrocĭter,

Nemĭni parcētur! –(bis)

4

Vivat Academia! Vivant professōres!

Vivat membrum quodlibet, Vivant membra quaelibet, Semper sint in flore! – (bis)

5

Vivat et respublĭca Et qui illam regunt! Vivat nostra civĭtas, Maecenātum caritas,

Qui nos hic protēgunt. – (bis)

GAUDEAMUS

6

Vivant omnes virgĭnes, Gracĭles, formōsae! Vivant et muliĕres, Tenĕrae, amabĭles, Bonae, laboriōsae! – (bis)

7

Pereat tristitia, Pereant dolōres! Pereat diabŏlus, Quivis antiburschius Atque irrisōres! – (bis)

42

43

Соседние файлы в предмете [НЕСОРТИРОВАННОЕ]