73

Однако они «призывали уподобиться Западу не для того, чтобы стать частью «цивилизованного сообщества», а для того, чтобы эффективнее защищаться от его экспансии и сохранить свою самобытность. Формула «восточное учение - основное, западное - прикладное» стала рефреном интеллектуальных и идеологических дискуссий в Китае не только в XIX, но и в XX веке» [4].

Характерной чертой китайского национализма является ориентир на долговременность. Бертран Расселписал: «Китаймыслитвпределахнедесятилетий, авеков...» [3]. Долгосрочностьподразумевает понимание ответственности при принятии решений и естественно предопределяет уважение к традициям. Китайцы не хотят просто копировать западные идеи модернизации общества. Они творчески переосмыслили конфуцианские традиции и выбрали самостоятельный путь. Направленность китайской государственной политики точно передает политическая установка – «западные новшества на китайской основе». В развитии современного китайского общества успешно сочетаются социалистическая и капиталистическая модель, образующие китайскую модель развития на основе традиций и исторического прошлого, а также избирательного использования достижений Запада. У руководства страны пока получается сочетать государственное планирование и рыночные механизмы.

«Правильные традиции, знание своей истории и ритуалов Великий учитель считал основой процветания любого общества»[5]. Национальные традиции, базирующиеся на конфуцианстве, можно увидеть и сегодня. В психологии китайцев, в их политической культуре церемонии и традиции играют очень важную роль. Конфуций говорил: «Государь управляет чиновниками посредством церемонии, чиновники служат государю посредством преданности» [6]. На XIX-м Всекитайском съезде КПК, который состоялся 18-24 октября 2017 года в Пекине [7], «церемониальная составляющая прослеживалась очень четко прямо с момента открытия, когда Си Цзиньпин появился в президиуме в сопровождении бывших руководителей Цзян Цзэминя и Ху Цзиньтао, что стало символом преемственности власти и курса» [6].

В конце 2003 года Китай заявил о новой идеологии взаимодействия с внешним миром, основой которой опять-таки послужило древнее конфуцианское мировоззрение единения без унификации. В современном контексте эта фраза великого учителя Конфуция трактуется как «желание Китая укреплять мир, гармонию и сотрудничество с Западом (единение) без перехода на позиции союзника Запада и признания его ценностей (унификации)» [8].

Таким образом, конфуцианские принципы по-прежнему остаются самой главной культурной ценностью Китая, хотя они и подверглись трансформации в ходе развития и урбанизации.

Современный мир сильно подвержен глобализации, часто отождествляемой с американизацией, связанной с усилением мирового влияния США во второй половине XX в. Бо́льшую часть фильмов для мирового проката выпускает Голливуд, в США берут своё начало мировые корпорации: Microsoft, Intel, Coca-Cola, Procter&Gamble, Pepsi, а McDonald's и KFC стали имволом глобализации из-за своего присутствия во многих странах мира.

Некоторые из вышеперечисленных компаний представлены и в Китае, но китайцам есть чем ответить. К примеру, китайцы пользуются гаджетами отечественной компании Xiaomi, функции и дизайн которых не уступают IPhone от Apple.

Самым мощным катализатором глобализации и стандартизации национальной идентичности все же является Интернет. И тут Китай снова не собирается идти на уступки мировым сайтам, соцсетям, приложениям. Напр., весь мир для просмотра видеороликов и фильмов пользуется сайтом YouTube. В это же время весь Китай для тех же целей использует собственный видеопортал Youku. В Китае создали замену и для мессенджера WhatsApp: граждане Китая успешно используют систему для передачи сообщений WeChat (Weixin), разработанную китайской компанией Tencent [9]. А Baidu, который поначалу был поисковиком, но сейчас имеет браузер, антивирус, переводчик и т.д., заменил китайцам Google. Таким образом, создание аналогов мировых брендов и интернет-ресурсов стало методом защиты национального самосознания и идентичности китайцев от внешних глобализационных факторов, влияющих на процесс унификации всего мира. И в этой борьбе Китай побеждает, используядревнийконфуцианскийпринцип«единениябезунификации» – уКитаяестьвсе то же, что и у всего остального мира, но свое.

Так Китай не только защищает себя, но и распространяет свое видение мира. Иностранцы, изучающиекитайский язык, работающиевкитайских компаниях илисотрудничающие сними, атакже те, кто просто интересуется историей и культурой Поднебесной, активно пользуются китайскими сайтами, приложениями и т.п., постепенно и незаметно перенимая элементы китайской культуры.

Язык – это основа национальной культуры и идентичности, без языка велика вероятность того, что народ исчезнет, растворится в других народах. «Формирование и поддержание отношений, образующих социальный ландшафт, происходит в языке, именно поэтому язык осуществляет

171

основнуюкоординациюсоциальныхдействий. Языкпредставляетсобойосновнуюсредуопределения, сохранения и передачи социального опыта»[10]. Все социальные отношения формируются в рамках языковой системы.

«Национальный язык представляет собой также некий конструкт как результат идеологической работы с целью создания и укрепления нации. При создании национального государства и нации возникает необходимость введения системы одного официального языка в пределах данной страны, поэтому само формирование наций в некоторой степени является следствием процесса лингвистической стандартизации [10]».

Изучение китайского языка, несмотря на всю его сложность, стало трендом двух последних десялетий во всем мире. К причинам такой заинтересованности, несомненно, можно отнести мощный экономический потенциал Китая и необходимость в переводчиках и специалистах со знанием языка для осуществления экономического сотрудничества, но более важным фактором является активная политика руководства КНР по распространению китайского языка. Для распространения китайского языкаипропагандыкитайскойкультурывомногихстранахирегионахмирабылиоткрыты Институты Конфуция, финансирование которых осуществляется из бюджета КНР.

«За тридцать лет реформ и открытости ( - Gǎigé kāifàng) языковая политика стала одной из важных составляющих по улучшению имиджа Китая за рубежом. В 1984 году при Министерстве образования КНР была создана Канцелярия по делам распространения китайского языка за рубежом, а с 1992 года применяется система тестирования на знание китайского языка как иностранного - экзамен HSK ( - Hànyǔ Shuǐpíng Kǎoshì)» [11] по образцу международного экзамена на

знание английского языка в его североамериканском варианте «TOEFL».

Что касается языковой политики внутри страны, то еще в 1982 году задача распространения северного диалекта «Путунхуа была упомянута в Конституции КНР, а в 1986 году была принята очередная программа, ставившая целью превратить путунхуа в общегосударственный язык общения и образования уже к новому тысячелетию» [11]. Как отмечалось выше, введение системы одного официального языка в пределах одной страны является необходимым шагом для сохранения национальной идентичности [10]. Широко известным фактом является то, что в Китае существует множество диалектов, во многих городах и регионах есть свой, местный «язык», но повсеместно, на радио и телевидении, на работе и в учебе [12], в том же интернете - везде используется официальный китайский язык Путунхуа, также известный как мандарин в западной литературе. Граждане страны используют его, а также его иероглифическое написание в повседневной жизни, что, несомненно, сближает людей и способствует формированию единого мировоззрения и, в долгосрочной перспективе, единой национальной идентичности.

«Между тем, ни одна этническая общность никогда не могла существовать изолированно от других, практически каждый этнос в той или иной степени всегда был открыт для контактов и восприятия культурных достижений других народов и одновременно был готов делиться собственными культурными достижениями и ценностями [13]».

Китай не стал исключением и после долгого периода изолированности от других культур стал открыт миру. В настоящее время Китай является второй экономикой мира по номинальному ВВП после США, а это значит, что он активно развивает тесные связи с другими странами в различных областяхэкономики, политики, культурыит.д. Казалосьбы, этомоглостатьпричинойзасоренияязыка заимствованными словами, однако на помощь Китаю снова приходит принцип Конфуция, известный

как (zhèngmíng) — «Исправление имён», который предполагает «приведение названия в соответствие с сущностью вещей и явлений» и который издревле оберегал идентичность китайцев.

ВсовременномКитаеданныйпринципживетидействует. Названия, использующиесявовсеммире созвучно оригиналу (например, топонимы, технические, медицинские термины и др.), часто переиначиваются согласно с пониманием и отношением к ним китайцев. В то время, когда почти весь

мир использует слово Интернет для обозначения всемирной паутины (в Японии – (Intānetto), в России – Интернет (Internet)), в Китае придумали свой термин со смыслом, близкий и понятный китайцам (Hùliánwǎng, буквально переводится как «сеть взаимной связи»). И хотя в

китайской речи существуют заимствованные слова, часто они лишь на слух совпадают с общепринятым во всем мире произношением, однако их смысл обыгрывается благодаря богатому выбору иероглифов и сметливости китайских лингвистов. Например широкоизвестный бренд Кока-

кола, в китайском варианте (Kěkǒukělè), буквально переводится как «вкусно и весело».

На сегодня проблема национальной идентичности продолжает обостряться глобализационными процессами. Рост национального самосознания за последние годы явился результатом защитной реакции на глобализацию и стандартизацию общественных отношений. Представители разных этнических групп ощущают угрозу своей национальной и культурной уникальности. Мировому

172

сообществу пытаются навязать какую-то одну единственную модель, и вполне естественным и оправданным является стремление многих народов защитить себя и свою национальную самобытность.

Информатизация как часть глобализации формирует единое мировое информационное пространство и создает глобальное сетевое общество, которое открывает доступ к материальным и духовным благам, способствующим устойчивому общественному развитию. Однако это не безоговорочное благо. Информационные технологии также создают возможности для манипуляции общественным сознанием и угрожают сохранению национальной идентичности, ведут к ее размыванию.

Информационная открытость приводит к культурной стандартизации. Глобализация размывает барьеры между культурами, и только те культуры, которые смогут адаптироваться к быстро меняющимся условиям и при этом не потерять своей идентичности, смогут выжить в таких условиях.

Яркий пример – китайская культура. Как уже отмечалось выше, наиболее оптимально защитить свою уникальность удается китайцам. Китай издревле был закрытой страной. В настоящее время, хотя и был снят железный занавес, но закрытость все еще присутствует в политике государства. Эту характернуючертуможнопроследитьвсамойглавнойнасегодняшнийденьсфере– информационной, которая является одним из инструментов политики «мягкой силы». Наличие у Китая своих аналогов почти всех мировых социальных сетей, видеопорталов, а также коммуникационных приложений позволяет ему сохранить информационную и национальную безопасность, которая, в свою очередь, является одним из главных кирпичиков, поддерживающих национальную идентичность. Мировые средства коммуникаций, которыми пользуется весь мир, созданы западными разработчиками, а это значит, что их контент и содержание пронизано западным мышлением и элементами западной национальной идентичности. И не в последнюю очередь благодаря тому, что жители Поднебесной пользуются отечественной продукцией, им удается поддерживать, сохранять и даже укреплять свою идентичность. Таким образом, политика Китая вкупе с традициями, основанными на конфуцианской идеологии, являются надежным щитом китайской национальной идентичности от обезличивающей культурной глобализации.

Список использованной литературы

1.Колесникова А.К. Глобализацияиее влияние на экономику России//"Теорияипрактика современнойнауки" №1(19)

2017

2.Байдаров Э.У.. Влияние глобализации на культуру и ценности человека// Теоретический журнал "Credo".2005

3.Гавриил Попов. Китайский национализм и китайские реформы. // "Московский комсомолец" №26900. 2015. С.6

4.Алан Бадов. Первое открытие Китая // Электронный журнал «Эксперт-online» // Обзоры стран №1 (1). 2000.

5.Вывод по конфуцианству// http://academy-blog.ru/vivod-po-konfucianstvu

6.Цыплаков С.С. Вождистская модернизация Китая. // Электронная газета «Независимая». 2017.

7.All delegates to 19th CPC National Congress elected // Xinhua. 2017 г.

8.Кочетков В.В., Лымарь М.П.. Китайская национальная идентичность: чтобы понять китайский народ // Журнал

"Геополитика" №9. С 94-105. – 2011, 127 стр

9.Свободная энциклопедия Википедия. https://ru.wikipedia.org/wiki/Youku#cite_note-3

10.Евсеева, Л. Н. Роль языка в формировании национальной идентичности : Автореферат диссертации на соискание ученой степени кандидата философских наук / Л. Н. Евсеева .— 2009 .— 21 с.

11.Завьялова О.И.. Языковая ситуация и языковая политика в КНР// Китай: поиск гармонии. К 75-летию академика М.Л. Титаренко. М., 2009. С. 492–499.

12.A.N. Bitkeeva, M.Ya. Golik. Languages Of The People’s Republic Of China: Sociolinguistic Portra.// Scientific notes of Orel State University. Vol. 6 – no. 69. 2015, С 107-112

13.Кузнецова Е.В.Язык и национальная идентичность//Омский научный вестник № 3(98). 2011 - с 102-105

Кәмәлиева А.С.

4 курс, факультет востоковедения

КазУМОиМЯ имени Абылай хана Научный руководитель: Кагазбаева Э.М., к.пол.н., доцент

ПРОБЛЕМА СТАРЕНИЯ В ЮЖНОЙ КОРЕЕ; ПРИЧИНЫ И ПУТИ РЕШЕНИЯ

Южная Корея является одной из самых экономически развитых стран в мире. По причине модернизации и экономического роста в Корее появилось множество социальных явлений. Одной из долгосрочных проблем является демографическая проблема. Быстрое старение населения, в сочетании с низким уровнем рождаемости, представляют собой серьезную угрозу для Южной Кореи. С момента, как Южная Корея переживает демографическое старение прошло 19 лет. В 2000-х годах численность стариков составляла 7%, на данный момент население, состоящее из людей преклонного возраста,

173

составляет4.380.000 людей. Втовремякакизобщейчисленностинаселения9.1% составляютстарики, к 2020 г. ожидается увеличение в два, а в 2030 году в три раза [1].

Определение термина «Демографическое старение» и настоящая ситуация явления.

Демографическим старением называется увеличение числа пожилого населения от целого числа жителей. ПоданнымООН, населениеизкоторыхтолько 4% составляютлюдистарше65 летназывают «молодое общество», «зрелым обществом» называют общество, где взрослое поколение переходит границу от 4% до 7%. Превышая норму 7%, общество называется «стареющим», превышая 14% от общего числа людей такое общество называют «пожилым». Общество, которое прогрессирует из «пожилого» в более стареющее имеет название «сверх старое общество» [2].

Население Кореи с возрастом свыше 65 лет из целого числа людей в 1970 г. составило 3,1%, к 1980 выросладо3,8%, до1990 г. 5,1%, в начале2000 годовсоставилопримерно7,2%, полноценновторгаясь в ряды стареющих обществ. На данный момент, старое поколение из общего числа людей составляет 14,3% . Ожидается, что количество пожилых к 2030 увеличиться до 24,3% и войдет в ряды стран с пожилым обществом, а к 2050г. возрастет до 38,2% Средняя продолжительность жизни корейцев на 1970 г. составила 61,9 лет, на 1980 г. 65, 7 лет, в 90-е годы увеличилось до 71, 3%, в 2000 до 76 лет, в 2010 до настоящего время постоянно увеличивается, и достигло 79 лет. Предполагается, что к 2030 году средняя продолжительность жизни увеличиться до 83,1%, а к 2050 г. до 86 лет [1].

Для того, чтобы показать тенденцию старения были взяты показатели процентного соотношения пожилых людей и детей. Индекс старения Кореи, отражая явление старения, непрерывно увеличивается. В 1980 году сравнивая число пожилых и детей, если взяв 100 детей, 11 приходилось на стариков, когда к 2010 г. коэффициент стариков увеличился до 68 людей и таким образом превысил численность детей. Следовательно, в перспективе следует ожидать к 2050 году численность пожилых людей превысит численность детей в 4,3 раза. Если плата за содержание стариков трудоспособным населением (15 – 64 лет) в 1960 г. составляла 5,3%, в 2010 г. она увеличилась до 10,1%, то ожидается, что к 2020 г. она повыситься до 21, 7%, а к 2050 г. возрастет до 72%. А именно, если в 2000-х годах, трудоспособное население из числа 10 человек содержала одного пожилого, то к 2050 г. ситуация предполагает, что на 1,4 человека будет приходиться 1 пожилой человек [3].

Причины демографического старения. Одной из причин демографического старения является снижение рождаемости, рост средней продолжительности жизни. Численность населения состоящее из молодежи снижается и наоборот, число лиц преклонного возраста продолжает увеличиваться.

Также причиной старения общества стал рост ожидаемой продолжительности жизни и низкой рождаемости. Причинами ожидаемой продолжительности жизни, безусловно, стало развитие медицины, рост экономики и улучшение уровня жизни. Повышается роль и статус женщины в обществе, институт семьи также подвергается трансформации. Женщины, получившие хорошее образование заняты карьерой, к планированию семьи подходят рационально. Таким образом, низкая рождаемость вызывает много экономических и социальных проблем в обществе.

Причина не желания жениться у корейского общества. Опираясь на американские данные переписи населения, был сделан анализ того, что условия рынка труда и уровень брачности населения взаимосвязаны. Утверждается, что изменения в условиях рынка труда являются важной причиной, которая влияет на коэффициент брачности. Говоря конкретнее, в случаях, когда условия рынка труда у женщин хорошие, а у мужчин нет, процент заключения браков снижается.

Если рассматривать данные случаи по возрастным группам, причина, из-за которой мужчины не женятся, является финансовое затруднение. Безработица, нестабильность на рынке труда отражается на мужчинах, что является одной из причин не желания жениться.

Одинокие старики и самоубийство пожилых людей. Одной из причин самоубийств среди стариков являются, безусловно, экономические причины, но еще большее влияние на такое решение оказывает их изоляция от общества и семьи. Врач психиатрического отделения больницы Асан в Сеуле Ким Чан Юнутверждает, что большинство самоубийствсредипожилых людейпроисходитиз-задепрессии. По его мнению, помимо активного леченияидиагностики, необходимсоциальныйинтерес по отношению к старикам, страдающих старческой депрессией [4]. Также причиной самоубийства является ухудшение здоровья, финансовые трудности, развод. Учитывая вышеизложенные факторы, будет лучше проведение политики создания «больших семей», вместо «ядерных» семей, которые так распространены в последнее время.

Пути решения демографической проблемы Кореи. В случае проведения политики создания

«больших семей», решаются вопросы с медицинским обслуживанием стариков, обеспечением их жильем в пригородах, молодое поколение, находясь рядом со стариками, естественно ухаживают за ними, решается вопрос одиночества.

174

Ким Чон Сук, глава Сеульского департамента социального обеспечения пожилого населения утверждает, что необходимо найтичастныекомпании, религиозныеорганизации, находитьотдельных спонсоров и других сторонников для поиска социальных предприятий для создания рабочих мест пожилым людям. Так, предприятие «Shilbeo Taekbae” осуществляет перевоз груза в квартиры или определенныеопорныепункты, доставщикиболеепреклонноговозрастасортируютгрузидоставляют его в соседние дома или квартиры. По всей стране функционирует более чем семьдесят штаб квартир «Shilbeo Taekbae», в которой задействованы 500 людей, старше 65 лет [5].

Выводы: В XXI веке старение населения будет оказывать глубокое воздействие на общество и потребует повышенного внимания со стороны управленческих органов. Как в развитых, так и во многих развивающихся странах доля пожилых людей в структуре населения увеличивается быстрыми темпами. Старение населения в большей степени рассматривается как социальное явление, с негативными последствиями. Старение населения также обусловливает возникновение проблем, связанных, в частности, с обеспечением финансовой жизнеспособности пенсионных систем, покрытием расходов на системы здравоохранения и всесторонним использованием потенциала пожилых людей как активных участников процесса общественного развития. Гражданам Казахстана неплохо бы иметь в виду, что проблемы, с которыми сейчас сталкивается Южная Корея, в недалеком будущем появятся, в том числе и у Казахстана. Но пока, именно Южной Корее одной из первых придется вполноймереощутитьнасебенеожиданные последствия демографических перемен, имевших место в последние 50–70 лет.

Список использованной литературы:

1.. . « : », 2013 г. – 5 с.

2.Sung Jao Choi. Department of Social Welfare. Seoul National University. “Ageing Society issues in Korea”, 2007 г. – 5с.

3.. . « : », 2013 г. – 7 с.

4.. . « », 2013 г. – 15 с.

5..« », электронный ресурс : http://www.shinnara.org/room25/2242, 2017

6., “ ”, , , 2010.

Ниязова А.Е.

Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ Қытайтану кафедрасының 1 курс студенті Ғылыми жетекші: оқытушы Маулит Б.

ҚЫТАЙДЫҢ ДӘСТҮРЛІ ЫРЫМ-ТЫЙЫМДАРЫ

Халқымыз өзінің рухани бастауларын сақтау үшін ежелден «халық педагогикасының» негіздеріне айналған ырым-тыйымдарға сүйенген. Бұған дәлел- «Қызға қырық үйден тыйым, ұлға отыз үйден тыйым» секілді халық даналығы. Бұндай өмірлік тәжірбиеден туған ырымдар мен тыйымдар өзге ұлттарда да жоқ емес.

Бесмың жылдық тарихы бар Аспан асты елінің наным-сенімдері мен ырым-тыйымдары да бүгінгі таңдаөзмаңызынжоғалтпаған. Күнделіктіөмірдекөріністауып, алдымен, қытайұлтыныңерекшелігін айқындап, тіпті, болашақ ұрпақтың тәлім-тәрбиесіне өз үлесін қосып келеді.

Сандарға байланысты ырым-тыйымдар.

Қытай халқының қазақ халқымен ұқсастықтарының бірі-сандардың қадір-қасиетіне сену. Мысалы, ұлтымыз «7», «13» сандарын киелі деп дәріптесе, кересінше қытайлықтар «4» саны мен «1» санын

жақсы көрмейді. Бұған себеп те дәйекті: «4» санын білдіретін (si-сы) иероглифінің дыбысталуы

«өлім» мағынасын білдіретін (si-сы) иероглифінің дыбысталуымен бірдей. Қызығы, «4» санынан қорқу-белгілі бір фобияға айналған. Ғылыми тілде оны «тетрафобия» деп атайды. Ал, заманауи Қытайда «4» санынан ғимарат қабаттарын, ұшақтағы жолаушы орындарын номерлегенде қолданбауға тырысады. Тіпті, қарапайымтелефонномеріндекездесетін «4» саныдақытайлықтардың қорқынышын туғызады. Бірақ, бұл тұста ҚХР териториясының өте үлкендігін ескеру шарт, себебі кейбір ырымтыйымдар барлық провинциялар үшін орындалмайлы. Мысалы, «4» саны Гуандун провинциясында байлықтың, бақ-дәулеттің символы. Жергілікті диалекте оның дыбысталуы «су» мағынасын білдіретін

(shui-шуэй) иероглифінің дыбысталуымен бірдей. «1» саны жалғыздыққа теңеліп, халық арасында дәріптелмейді. Ал, керісінше «8» саны қытайлықтар үшін сәттілік пен байлықтың белгісі-. Біріншіден, дыбысталу тұрғысынан «8» санын білдіретін (ba-ба) иероглифі «гүлдену», «байлық» мағынасын

175

білдіретін (fa-фа) иероглифімен ұқсас. Ал, санды көлденеңнен орналастырса ол « » шексіздік

белгісіне ұқсайды. Міне, бұл санның осындай ерекше қасиеттері қытай халқын «8» санын ұнатуға мәжбүрлесе керек. Әдетте, бұл санды сауда-саттықта тауардың бағасын белгілеу үшін қолданады. Кейде, Қытай дүкендерінде тұтынушылардың санын арттыру үшін тауардың соңғы бағасын осы «8» санымен аяқтайды. Сенім бойынша, бұндай ырым сауданың жүруіне, кәсіптің дөңгелеуіне, сәттілікке жетелейді. Мәселен, Пекинде өткен Жазғы Олимпиада ойындары 2008 жылы, сегізінші ай - тамыздың сегізінші жұлдызында, сағат сегізден сегіз минут кете ресми түрде ашылған болатын.

Сыйлықтарға байланысты ырым-тыйымдар.

Қазақи менталитет бойынша, кітап-білім бұлағы, тәлім-тәрбие бастауы. Әдетте, жақын туыстар үшін, достар мен таныстар үшін, әсіресе, енді хат танып, жаңа сауатын ашқан балалар үшін кітаптан артық сыйлық табылмас. Алайда, аспан асты елінің өкілдері үшін кітаптан асқан дөрекі сыйлық жоқ.

«Кітап» мағынасын білдіретін (shu-шу) иероглифінің дыбыстауының өзі «жеңіліске ұшырау» мағынасын білдіретін иероглифтің ( shu-шу) дыбысталуымен ұқсас. Сондықтан, маңызды шешім қабылдау алдында немесе іске кірісер алдында «кітап» сөзінің аталуы - үлкен сәтсіздіктің белгісі. Сонымен қатар, тыйым салынған сыйлықтардың бірі-сағат. Бұның себебі де қытай тілінің дыбысталу жүйесімен тығыз байланысты: «сағат сыйлау» мағынасын білдіретін (songzhong-сонгджонг) иерголифінің дыбысталуы «өлер алдындағы адаммен қоштасу сөзі» мағынасын білдіретін

(songzhong-сонгджонг) иероглифінің дыбысталуымен ұқсас. Сондықтан, сағат сыйлығы адамды о дүниеге аттандыру тілегімен беріледі деп есептеледі. Аспан асты елінде лайықты сыйлық ретінде Қытай мифологиясының кейіпкерлері айдаһар (Лунг), «қанаттылар патшасы» саналатын феникс құсының бейнесіндегі кәдесыйлықтарды атап өтуге болады. Олармен қоса, даналықтың, ұзақ өмірдің, батылдық пен адалдықтың символына айналған тасбақа, жолбарыс, арыстан, жарқанат, алтын карп балығы,

қызылбасты тырна бейнесі кездесетін әр сыйлық қытайлықтар үшін нағыз сыйластықтың белгісі саналады. Міне, осылайша Қытайда сыйлықтар таңдау ісі үлкен мән-мағынаға ие болса, олар қапталатын түсқағаздың шартқа сай болуы соншалықты маңызға ие. Түсқағаз таңдау ісінде тыйым

салынған түс ретінде «ақ» түс (baise-байсы) қарастырылады. Бұған себеп ақ түстің қытайлық

жерлеу дәстүрінде немесе өлікті соңғы сапарға шығарып салу кезінде қолданылуы, сондықтан бұл түс қытайлық сенім бойынша о дүниемен, қайғы-қасіретпен ассоциацияланады. Сонымен қатар, қара түс

те (heise-хейсы) жамандықтың, наразылықтың белгісі саналады. Қытайлықтар қара түсті мүлдем қолданбайды, оны үлкен бақытсыздық әкеледі деп сенеді. Бұл тұста ең тиімді варианттар күш пен қуаныштың, салиқалы салтанаттың символы «қызыл» түс (hongse-хонгсы) және императорлық түс «сары» түс (huangse-хуангсы) болып есептеледі. [1]

Ұлттық асханаға байланысты ырым-тыйымдар.

Тағамдарының дәмімен, пайдалы шөптесін құрамымен, түрлі дәмдеуіштермен ерекшеленетін бай қытайлық асхананы да ырым-тыйымдар айналып өтпеген. Мәселен, трапеза кезінде күріш салынған ыдысқа немесе күріштен босаған ыдысқа таяқшаларды салуға тыйым салынады. Негізгі себеп - бұндай дәстүрдің жерлеу рәсімі кезінде орын алуы. Сонымен қатар, таяқшалардың ұшы мен шәйнек аузын қарсы отырған адамға бағыттау қытай мәдениетіне жат. Ал, таяқшаларды жұдырықта қысып ұстау үстел басындағы қалған адамдарға деген әдепсіздікті көрсетеді. Егер ас ретінде балық ұсынылса, оны бірден кері бетіне айналдыруға тыйым салынады: «өмір кемесін құлатуға болмайды». Алдымен үстіңгі бөлігін жеп, сүйегінен тазалап, тек содан кейін ғана астыңғы бөлігіне кірісу міндет. Кеспелерді ұзындығына қарамастан, үзбей жеуге тырысқан жөн. Себебі, қытайлықтар үшін кеспе ұзындығы ұзақ өмірмен сипаттайды және және бұл дәстүр бір ауыздан сақталуы тиіс. Трапеза біткен кезде, таяқшаларды айқастырып қою тағамның дәмді болғандығы мен аспазға деген алғысты білдіреді.

Гигиенаға байланысты ырым-тыйымдар.

Қытайлық наным-сенімдердің ең қызықтыларының бірі қол жууға байланысты. Қытай дәстүрі бойынша, егер адам жақын арада жеке өмірі мен кәсібінде ірі жеңіске жетіп, үлкен қуанышқа бөленсе, оның қол жууға асықпағаны жөн. Себебі, бұл гигиеналық қажеттілік сәттіліктің ауылын алыстатып жіберуі мүмкін. Керісінше, адам бақытсыздыққа тап болып, жұмысы жүрмесе, қолын жиі-жиі жууы тиіс. Осы әрекет арқылы бар қиындық та шайылып кетеді деген сенім бар. Қол жуумен қоса, тырнаққа байланысты тыйым да Қытайда өз міндетін лайықты атқарып келеді. Түнде тырнақ алуға қатаң тыйым салынған, себебібұләрекетнаразырухтардыоятып, адамныңөзінезиянынтигізуімүмкін. Тіпті, күндіз тырнақ алу да қауіпті. Сондықтан да, тырнақ қалдықтарын міндетті түрде жинап алып, өртеп жіберген жөндепесептеледі. Қытайлықтардыңпікірінше, ерадамныңмұртыменсақалыныңболуыжақсылыққа жат ұғым. Бұл тек мұрты мен сақалы бар жанға емес, оның отбасының барлық мүшелеріне де қауіпті.

176

Алайда, ел территориясындағы кейбір этностар үшін бұл тыйымның күші жоқ. Кейбір ұлт өкілдерінде мұртты «әке» атанғандар, сақалды «ата» атанғандар ғана қояды. [2]

Тұрмыстық ырым-тыйымдар.

Мифологиялық символдар айдарһар, феникс құсы сонымен қатар, тасбақа, панданы қадір тұтумен қатар, аспан асты елінің тұрғындары қарапайым күнделікті өмірде сыпыртқыны қадір тұтады. Сыпыртқы тек өзінің негізгі мақсаты - үйді, көшені сыпыру үшін ғана қолданылады. Қытайда оны өзге мақсатта қолдану ауыр қылмыспен тең. Әсіресе, сыпыртқымен адамның басынан ұру бірнеше жылдық қарғыс әкеледі деп саналады.

Жануарларға байланысты ырым-тыйымдар.

Үй жануарларынан қытайлықтар тек балықты ғана жақсы көреді және оны әр қытайлықтың үйінен байқауға болады. Әсіресе, қызыл карп балығы танымалдылыққа ие. Сенім бойынша, бұл балық табыстықамтамасызетеді, алоныңиесібайлыққакенеледі. Соныменқатар, үйдетасбақаұстаукәсіптің тасбақа жылдамдығымен жылжуына әкеледі деп есептелдеді. [3]

Жаңа жылға байланысты ырым-тыйымдар.

Қытайлық көптеген ырымдар Көктем Жаңа Жылына байланысты. Мәселен, мейрам кезінде отшашулар ату батыс елдеріне Қытайдан келген дәстүр. Сондай дәстүрлердің бірі, қытайлықтар қонаққа барған кезде міндетті түрде 2 мандарин алып баруы. Себебі, «жұп мандарин» мағынасындағы иероглифтің дыбысталуы «байлық» мағынасындағы иероглифтің дыбысталуымен бірдей. Алайда, Жаңа Жылды ескі киіммен қарсы алуға болмайды деген сенім бар: осылайша ескі жылдың қаржылай ауырлығы келер жылға қалып қоюы мүмкін. Бұл үшін гардеробты міндетті түрде жаңартып, тым болмаса бір-екі жаңа киім сатып алып, ырымдау қажет. Жаңа Жыл алдында қытайлықтар міндетті түрде қолдан қызыл түсті конверттер мен ашықхаттар жасап, оған тілектерін жазып, конверт ішіне купюра салып, жақын туыстары мен достарына сыйлайды. Сыйланған ақша келесі табыстың бастаушысы, кәсіптің дөңгелеуіне талисман болып табылады. Ал, Жаңа Жылда істеуге болмайтын әрекеттер қатарына, үйді тазалау мен шаш қысқарту жатады. Қытайлық сенім бойынша Жаңа Жыл басталғанаптадаүйтазалауотбасығакелгенбақ-дәулетті, бақытпенынтымақтыәкетеді. Осыменқоса, алдыңғы бір ай ішінде шаш қысқарту өте қауіпті. Тыйымға қарсы келген жағдайда жақын туыстардың бірінің өлімімен аяқталуы мүмкін. Аспан асты елінің өкілдері үшін Жаңа Жыл басталысымен балық

жеуге болмайды. Бұның себебі, балық мағынасын білдіретін (yu-үи) иероглифінің дыбысталуы «шағым» мағынасын білдіретін (yu-үи) иероглифінің дыбысталуымен ұқсас. [4]

Фэншуй Төрткіл дүниеде қытайлықтар санмыңжылдық тарихы, мәдениеті, ерекше асханасымен қатар,

материалды және рухани гармонияға жету жол (fengshui-фэншуй) фэншуймен де танымал. Тікелей аудармасы «жел-су» мағынасын білдіретін даосизмдік тәжірбие белгілі бір кеңістіктегі дизайнға, интерьерге назар аудара отырып, өмірлік энергияның (qi-чи) молаюына септігін тигізеді

деп есептеледі. Ал, фэншуйдің іске асуы үшін негізгі талаптардың біріешқашан солтүстікке беттеген үй тұрғызбау. Бұл тыйым, негізінен, дәстүрлі наным-сенімнен бастау алады. Қытайда солтүстік бет ашулы рухтармен, сәтсіздікпен байланыстырылады. Кей пікірлер бойынша, солтүстік бетті жек көрушілік бірнеше ғасырлар бұрын тарихи жағдайларға байланысты қалыптасқан жауынгер моңғолдардан қорқыныш пен үрейден деп есептеледі. [5]

Шығыс елдерінің ең көнесі саналатын Қытайда бірнеше мыңжылдықтар бойы наным-сенімге, әлеуметтік теңсіздікке, күнделікті тіршілік қажеттіліктеріне байланысты әр түрлі ырым-тыйымдар қалыптасыпүлгерген. Бүгіндебұлардыңзаманағымынасайқолданысаясыныңтарылуынақарамастан, халық өмірінен жоғалмай, ұрпақтан ұрпаққа беріліп отыруы қытай халқының тарихи бастауларының сақталуын көрсетіп отыр. Негізінен, сандар мен түстерге, қытайлық асханаға байланысты, сонымен қатар, ЖаңаЖылмерекесікезіндегіырым-тыйымдарданқұралғанқытаймәдениетініңбұлсферасыаса байлығымен, халық логикасының толықтай көрініс табуымен ерекшеленеді.

Пайдаланған әдебиеттер тізімі:

1.Chinese superstations.- https://internchina.com/chinese-superstitions/

2.Приметы и суеверия Делового Китая http://www.artchina.su/articles/primety-i-sueveriya-delovogo-kitaya/ 3. Very superstitious.- https://blogs.transparent.com/chinese/very-superstitious/

4.Алдабек Н., Түргенбай А. Қытай мәдениетінің тарихы: оқулық. – Алматы: Қазақ университеті, 2011. - 248 б. 5.

Фэншуй.- https://massaget.kz/kyizdarga/shayra/855

177

Скатова Д.,

әл-Фараби атындағы ҚазҰУ Шығыстану факультеті, 1-курс магистранты Ғылыми жетекші: т.ғ.д., профессор Алдабек Н.Ә.

ҚЫТАЙДЫҢ ДӘСТҮРЛІ РУХАНИ МӘДЕНИЕТІ ЖӘНЕ ОНЫҢ МОДЕРНИЗАЦИЯ ПРОЦЕСІНЕ ӘСЕРІ

Қытайдың сәтті модернизациясына мықты мәдени фактор әсер етті: «Қытай – бұл кез келген құбылысты дамымаған қалпында қалдырмаған үдемелі мәдениеттің елі»1. Соның арқасында Қытайда модернизацияның қарапайым түрі қолданылған жоқ, оның орнына арнайы өзіндік даму теориясы қалыптасты.

Қытайдың дәстүрлі ұлттық мәдениетке қарым-қатынасы ерекше. Ол әлемдегі ең көне мәдениеттің түріне жатады, өзінің ерекшелігімен, бірегейлігімен, мұрагерлігімен дараланады. Ол қытайлықтардың ойлау ерекшелігін, бағалау құндылықтарын, тәртіп-қылықтарын, ұлттық психологиясын айқындайды. КөнеҚытайфилософтарыадамды, әлеуметтік-саясиортаны, моральмәселесінзерттеугекөпбасымдық берген. Гносеологиялық және онтологиялық мәселелер көбінесе екінші орынға қалып отырған. Конфуцийлік – феодалды қоғамда философиялық бағыттағы ресми идеология. Бұдан басқа Қытай қоғамында даосизм мен буддизм басым рөл атқарады.

Қытайдағы көптеген династиялардың саясаты «егін шаруашылығын мадақтау және сауданы елемеу» қағидасы бойынша құрылды. Көптеген императорлар осыған сәйкес реформалар жүргізді. Біздің дәуірімізге дейінгі 359 жылы легизм әкелерінің бірі Шан Ян Цинь хандығында келесідей өзгерістер енгізген: «жалпыға бірдей заңдар қабылданды, барлығы заң алдында бірдей, мемлекет уездерге бөлінді, шенеуніктер халыққа егін жерлерін бөліп беріп, нені қашан егетінін нұсқап отырған, егіні дұрыс шықпағандарды жазаласан, жақсы шыққандарды мақтаған»2.

Цинь Шихуанның басшылығы кезіндегі Қытай. Империи басшысы Хань У-Ди конфуцийлік философ Дун Чжуншудың кеңесімен егіншілікті мадақтау және сауданы елемеу қағидасын ұстанды, оның бұйрығымен «аристократтардың жерлері бөлініп, байып кеткендердің жерлері тартып алынып, крестьяндарға бөлініп берілген. Ал құлдар босатылған»1. Мұндай саясаттың нәтижесі б.д. 2 жылы халық санының 60 млн. адамға жетуі, «бұл мың жылда бір қайталанатын құбылыс» 2. Б.д. 11 жылы Хуанхэ өзенінің бөгеттерді жаруы, біраз аймақты су басуы, құрғақшылық, азаматтық соғыс халық санының 21 млн-ға дейін азаюына себеп болды.

Дәстүрлі ойлауда адам мен табиғат, адам мен қоғам арасындағы үйлесімділікті сақтауға негізгі мән беріліп отыр. Адам табиғаттың бір бөлшегі ретінде әлеммен табысуға асығуы қажет және табиғатқа бағынуы керек деген көзқарасты ұстанады. Бұған инновацияның өсуі емес, адамның шығармашыл ойлауыәсеретті. Қытайлықтарұзақжылдарбойытабиғатқабағынуды, табиғатүйлесімділігінзерттеді. Ал қазіргі даму үшін табиғатқа бағыну ұстанымы табиғатты қорғауда, сақтауда үлкен үлесін тигізіп отыр.

Профессор Лян Шумин өзінің «Шығыс пен Батыс мәдениеті» атты еңбегінде мәдениеттің үш типін көрсетеді: еуропалық, үнді және қытай. Ол батыс мәдениетінің ерекшелігі болашаққа бағыт бұруында, қытай мәдениетінің ерекшелігі орталық бағытқа бет бұруында, ал үнді мәдениеті өткенге бет бұрады деген көзқарасты ұстанады. Оның зерттеуінде батыс философиясы табиғат пен адам үйлесімділігіне басымдық беретіні жайлы айтылады, бірақ табиғат әлемін зерттеуге көп назар аударылады.

Модернизация Қытайға мәдени-тарихи жаңашылдық әкелгені айқын. Бұл процесс қытай білгіштерімен зерттелуде, мысалы профессор Чжао Чжихао өзінің «Қытайдағы модернизация процесі және оның даму тенденциясы» мақаласында «прогресс» ұғымы қытайлықтардың санасына кіргеннен бастап, сызықтық және циклды ойлау жүйесін қалыптастырды. Сызықтық ойлау жүйесі алға қарай жылжуды алға тартады. Ал циклды ойлау жүйесі жоғары-төмен, көтерілу-төмен түсу идеясын ұстанады 3. Дайындалмаған ойлау эволюциясының идеясы дискомфорт ұғымын тудырды4.

Модернизациялық процестер дәстүрлі қытайлық санада терең өзгерістер енгізді. Біріншіден, жаңа заманда болып жатқан информатизация, глобализация, маркетизация құбылыстары халықтың көп нәрсеге көзін ашты. Адамдар болашаққа деген көзқарастарын өзгертіп, мақсаттар қойып, алға ұмтылуда.

Екіншіден, дәстүрлі қоғамда индивидке көп көңіл бөлінуде, жеке тұлғаның қызығушылығы мен үйлесімде болуы кеңінен ауқым алуда. Үшіншіден, жаңа заманғы ғылым Қытай қоғамында сыни рух пен аналитикалық ойлау жүйесін қалыптастырды. Дэн Сяопиннің талпыныстарының арқасында «сананың босау» құбылысы орын алды. Әлеуметтік-экономикалық және саяси бағдарламалар КХР-да қытайлық мәдениеттің «алға жылжуына» өз үлесін қосуда.

178

«Экономикалық жүйенің реформасы адамның рухани қалпының, мінезінің, мәдениетінің, әлеуметтік психологиясының өзгеруіне әсер етуде» 5.

Н.А. Абрамова өз еңбегінде қытайлық этиканың негізгі көрсеткіштері ретінде «парыздың орындалуы, пайданы ойламау» деп көрсетеді 6. Жаңа әлеуметтік рухани мәдениетті құруда дәстүрлі қытайлық қарыз және пайда категориялары «и» және «ли» атты жаңа атауларға ие болған. Бұл түсінік бойынша «пайданы көп жинаудан қашу керек, себебі түптің түбінде бұл рухтың әлсіреуіне әкеліп соғады» дейді екен. Екінші жағынан «өмірдің материалды құндылықтарын елемеу адам өміріне экономикалық зардап әкелуі мүмкін» 7.

Дәстүрлі қытайлық философияда амандық және борыш (парыз) ұғымдарына әртүрлі түсінік бар. Мэн-цзы адамның рухани дамуына материалды құндылықтың қажеттілігі болатынын жасырмаған4. Философ тоқ адам ғана адамды жақсы көруді және борышын өтеуді ойланады екен:: «Көктегі ақылдыларбұршақтұқымдарыныңкөлемісуменоттыкіндейболсаекендептілеген…сондайжағдайда ғана адам өзге туралы, жалпы әлем туралы ойлайды» 8 . «Пайда» м е н «борыш» ұғымдарының арасында Мэн-цзы үшін бірінші орында борыш тұрады. «Мейірбан күйеу пайдадан бас тартпайды, бірақ ол сол пайданы өзіне емес, өзгеге жаратады» дейді, философ Чэнь-цзы9.

Даосизм өкілдері үйлесімді қоғам үшін арнайы өзіндік модель құрастырған. Ол – «Соғыссыз, қанаусыз, қысымсыз аз халқы бар кішкентай мемлекет құру». Мінсіз қоғам «Дао-дэ цзиннің» 80чжанында былай көрсетілген: «Мемлекет – кішкентай, ал халық аз болуы керек. Егер қару болса, оны қолданудың қажеті жоқ. Адамдар мына дүниемен қоштасқанға дейін өз мекенінен кетпесінші. Жүруге арналған қайықтар болса, оларды қолданбасыншы. Қару мен жауынгерлер болса, олармен мақтанудың керегі жоқ. Біздің жейтін тағамымыз дәмді, киіміміз жақсы, үйіміз ыңғайлы, ал мінезіміз көркем болсыншы. Халық басқа аймақтағы халықтарды көрсінші, иттердің үргенін, әтештердің ән салғанын естиікші. Ал адамдар бір-бірімен жақсы қарым-қатынаста болуға және ұзақ өмір сүругеұмтылсыншы» 10. Осылайша, даостар өзара түсіністікті, үйлесімділікті, тепе-теңдікті, төзімділікті талап ететін қоғамдағы үйлесімділікті құрды.

«Чжуан-цзы» мен «Дао-дэ цзин» ұстанымдары бірдей: адамдарды ешкім де ештеңе де басқармауы тиіс, администратор функциясы адамның еркін өмір сүруіне кедергі келтіреді. Толықтай кемелденген адам Көкте болуы керек, ал адамдар оны тіпті байқамаулары тиіс («Ең жақсы басқарушы адамдардың көз алдында болмауы тиіс»). Шенеуніктер мүлде болмаулары тиіс. Олар туралы тіпті дао трактаттарында да еске түсірілмейді. «Дао-дэ цзиннің» 18-чжанында мемлекетте беймаза жағдай болған жағдайда «әділ қызметкерлер» пайда болады делінген. (Бұл жерде «әділ қызметкерлер» деп шенеуніктерді меңзеп тұр). Сонымен даолықтар ешқандай басқарушысыз адам қоғамда тіршілік ете алады деген пікірді ұстанады. Ал адамдар алғашқы құрылған қоғам сияқты қандай да бір дамудың көзін білмей өмір сүрулері керек дейді» 11 , – әйгілі тарихшы-шығыстанушы Л.С. Васильев.

ҰлытибеттікЦзонхава(1357-1419) өзінің«Бодхидіңұлыкезеңдері» атты трактатында үштұлғаны (кіші, орташа және жоғары) зерттеген 12. Кіші тұлға тек осы әлемнің игілігін ойлайды, «құтқарылу» ұғымысанасынакіріптешықпайды. Орташатұлғатұрмыстыңигілігін, жасағанкүнәсінойлайды, бірақ өзінің жеке «игілігі мен қорғанысын» ғана ойлайды. Жоғары (ұлы) тұлға өзгелерді қиындықтан құтқарудың жолдарын ойлайды. Бұл дегеніміз – Бодхичитта.

Үйлесімділік отбасыдағы қарым-қатынастармен шектелмейді, адамдар басқаларына адамгершілік, мейірімділік, қолдау танытуы қажет.

Отбасылық қарым-қатынастардың нәтижесінде мемлекетке деген қарым-қатынас түзіледі: басшылархалықтыжақсыкөрукерек, оларзаңбойыншадұрысжүріп, халықтықажетқұндылықтармен қамтамасыз етулері тиіс. Конфуций қоғамда иерархиялық жүйе болу керектігін айтқан. Ол дегеніміз – адамдарға көмектесу, ритуалды құрметтеу, адамдардың үйлесімділікте өмір сүруін қамтамасыз ету.

Екіншіден, адам мен табиғат арасындағы үйлесімділік. Конфуцийлікте адам – табиғаттың бір бөлшегі. Табиғат пен адам бір-бірімен тығыз байланысты, бірақ бір-бірінің орнын алмастыра алмайды. Мэн-цзы адам қоршаған ортаны қорғаған жағдайда ғана өзі бақытты, дені сау бола алады деген тұжырым жасаған. Ол: «егер де тұрмыстық-шаруашылық жұмыстарды жасамаса, азық-түлік молшылығыболмайды, суқоймаларыластанса, балықмолшылығыболмайды, егердеорманбайлығын балтамен шапса, өсімдік-ағаш атаулының молшылығы болмайды», - деген екен 13. Бұл үзіндіден табиғат заңдарын құрметтеуді және табиғат ресурстарын елемеу дұрыс еместігін ұғамыз.

Конфуцийліктің негізгі қағидалары өзара түсіністік, әлеуметтік үйлесімділік, қоғам мен адам тарапынан болатын қарапайым заңдар. Мысалы, Цзы Ся былай деген болатын: « М е й і р б а н к ү й е у е ң б і р і н ш і х а л ы қ т ы ң с е н і м і н е и е б о л у ы к е р е к , с о д а н к е й і н ғ а н а х а л ы қ т ы е ң б е к т е н у г е ж ұ м ы л д ы р а а л а д ы . Ол сенімге ие болмай, халықты ешнәрсеге көндіре алмайды. Егер де халықтың сеніміне ие болмаса, онда халық оны өтірікші деп тануына толық негіз бар» 14.

179

Үкімет басқа да әлеуметтік институттар секілді «Дао» және «дэ» жүйесіне негізделуі тиіс. Яғни бұл дегеніміз «у чан/ у син» деп аталатын рухани жүйенің архетипі.

Конфуцийден кезінде біреу «Неге басқарушы істермен айналыспайсыз?» деп сұрағанда, ол «Ши цзин» сөздерін еске ала отырып, былай деп жауап берген екен: «Ізет көрсететін уақытта ізет көрсет, үлкен және кіші аға-інілеріңмен дос бол. Басқарушы деген сол уақытта көрініс табады. Бұл арқылы мен басқарушылық танытамын» 15. Сондай-ақ, «Луньюй»-да «Дао» отбасылық қарым-қатынас нәтижесінде түзіледі десе, ал «дэ» «Дао»-ның артынан еріп, қоғамда қалыптасатын ахуалдан бастау алады делінген.

Қытай үшін үйлесімділіктің дәстүрлі көзқарастарын саралай келе, философиялық түйіндердің Қытай модернизациясына әсер ететінін байқаймыз.

Біз Қытайдағы әлеуметтік дерттерді дәстүрлі мәдениетпен жеңуге болады деп айтпаймыз. Бірақ дәстүрлі ілімді жаңарта келе, біз кез келген дертті адам мен қоғамның бірлескен бірлігі жеңе алатынын айтқымыз келеді.

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:

1.Алексеев В.М. Китайская народная картина. – Москва, 1966. – С. 107.

2.Нефедов С.А. Факторный анализ исторического процесса. История Востока. - Москва, Изд-во Территория будущего, 2008. – С. 211.

3.Чжао Чжихао. (Процесс модернизации Китая и тенденции ее развития) //

(Политические исследования). – №2. – С. 45.

4.Мартынов Д. Е. Конфуцианское учение и маоизм – Казань: Изд-во Казанского государственного университета, 2006. – С. 64.

5.Абрамова Н. А. Межкультурное взаимодействие и традиционная культура Китая. – Чита, 1998. – С. 200.

6. Абрамова Н.А. Традиционная культура Китая и межкультурное взаимодействие. – Чита: ЧитГУ, 1998. – С.150.

7.Там же.

10. Дао Дэ цзин, 80-й чжан. Цит. по: Васильев Л.С. Древний Китай. Т.3. [Электронный ресурс] // Наименование ресурса: Историческая библиотека. Режим доступа http://historylib.org/historybooks/Vasilev-L-C-_Drevniy-Kitay--Tom-3--

12.Кузнецов Б. И. Основные идейные принципы учения Шонхавы «Великие этапы пути Бодхи» [Электронный ресурс] // Наименование ресурса: Библиотечный комплекс международного университета природы, общества и человека

«Дубна». Режим доступа: dubna.ru/search/files/rel_ist_kuznecov/rel_ist_kuznecov.pdf (Дата обращения 20.12.2013).

13.Цит. по: Линь Таошэн. (Философский анализидеи «строительства гармоничного общества) // Дисс. на соискание уч. ст. канд.философских наук. – Фучжоу, 2005. – С. 14.

14.Переломов Л.С. Конфуций: Луньюй. – Москва: Восточная литература, 2000. – С. 443.

15.Переломов Л.С. Конфуций: Луньюй. – Москва: Восточная литература, 2000. – С. 390.

Абильдашова А.Ж.,

студентка 3 курса специальности «Востоковедение», член клуба молодых востоковедов-аналитиков «Orient.kz» Казахского УМО и МЯ им. Абылай хана Научный руководитель: Шотанова Г.А., к.и.н., доцент кафедры ЯиП региона Ближнего Востока

ПРОБЛЕМА ИДЕНТИЧНОСТИ В ЯПОНСКОМ ОБЩЕСТВЕ: ОТНОШЕНИЕ К "ХАФУ "

Ежегодно, представители разных национальностей вступают в межэтнические браки. И в этом браке рождается ребенок, полукровка, который принадлежит двум или более нациям. Таких людей мы обычно называем «метисами», что в переводе с французского означает «смесь». Изначально это слово использовалось для обозначения людей, рожденных от европейца и американского индейца, но сейчас оно используется в основном для определения большинства смешанных людей. В наше время, общество спокойно воспринимает смешанных людей, хотя во многих странах, таких людей не воспринимают как представителя именно своей нации. И таким полукровкам тяжело живется в таком обществе. Феномен, национализма очень сильно распространен в Японии. 95% населения острова,

180