Добавил:
Опубликованный материал нарушает ваши авторские права? Сообщите нам.
Вуз: Предмет: Файл:

73

.pdf
Скачиваний:
1
Добавлен:
07.06.2023
Размер:
6 Mб
Скачать

байланыстырады. Бұл ең біріншіден, судың кебуіне әкеліп соғады. Яғни жаңбырдың мөлшері азаяды. Осы мәселе өзендер мен көлдердің су мөлшерінің азаюына әкеледі.

Батыс Әжербайжан провинциясында Армян тауының етегінде Урмия көлі орналасқан. Көл жойылудың шегіне жетті. Оған себеп 1998 жылдан басталған көлдің жағасындағы қалалар тұрғындарының көлден су алуы құрғақшылыққа әкеліп соқтыруда. Қазіргі таңда ол көлдің түсі қызыл түске өзгерген. 1995 жылдан есептегенде көл 70%-ға тартылған. Егер көл толық тартылса, оның орнында 10 млрд тонна тұз қалады. Әр жыл сайын 3млрд метр куб су тартылады екен. Алдыңғы 4 жылдакөлбөгеткеайналадыдегенболжамбар. Бұлмәселенішешу үшінИранөкіметікөптегенкелісім шарт жасап жатыр, Армениядан су әкелу туралы келісім шартқа қол қойылды, ал Каспий теңізінен су тасу туралы келісім шарт әлі қарастырылып жатыр.

Иран мен Ауғанстан жерінің шекарасында Заболь деген қала 2016жылы ең ауасы лас қала ретінде бүкіл әлемге танылған. Бұл аймақта құмды дауыл жиі болып тұрады. Осы аймақта Хамун көлі бар. Хамун көлі елдегі ең тұзды көлдердің біріне жатады. Жоғарыда аталып кеткен Урмия көлімен мәселелері ортақ.

Бес елге ортақ экологиялық мәселе ол Каспий теңізінің экологиялық проблемалары. Бұған біз ең бірінші судың ластануын айтамыз. Көлден өндірілетін мұнай тек қана суды ластап қана қоймай, сондай-ақ көлдің ішіндегі тірі организмдердің өлуіне себепші болып отыр. Бұл мәселені шешу үшін 1995 жылы 5 елдің арасында (Қазақстан, Ресей, Әзербайжан, Түркменстан, Иран) Теһран конвенциясына қол қойылды. Алайда бұл конвенция өз күшіне 2006 жылы енді.

Қорытындылай келе, Ирандағы экологиялық мәселелердің шешу жолдары тікелей өкіметке қатысты болып отыр. Зауыттар, фабрикалар табиғатқа зиянын келтірмеу үшін, өкімет барлық экономикалық өнеркәсіптерге бақылау жүргізу керек. Экотехнологияларды өнеркәсіпке көптеп енгізу керек. Бірақ, экологияға қосқан үлес әр адамның өзінен басталады. Сол үшін әрқайсымыз табиғатты барынша қорғауымыз керек.

Пайдаланылған әдебиеттер:

1.1391 ناﺮﮭﺗ .ﯽﺳﺎﻨﺷ ناﺮﯾا ﯽﮑﻤﻠﺑ داﺰﮭﺑ یﺪﯿﻌﺳ ﺎﺿر ﺪﻤﺤﻣ https://taravat-bahar.org/tb http://www.asriran.com/fa/news https://agronic.ir/post/1191

«Экология негіздері» Ж.Жатқанбаев, 2003 ж.

91

ШЫҒЫС ТІЛДЕРІНІҢ ӨЗЕКТІ МӘСЕЛЕЛЕРІ

Әшімхан Д.Е.,

әл-Фараби атындағы ҚазҰУ 1-курс магистранты Ғылыми жетекші: PhD Батырхан Б.Ш.

«АБАЙ ЖОЛЫ» РОМАН-ЭПОПЕЯСЫНДАҒЫ ТҰРМЫСТЫҚ РЕАЛИЙЛЕРДІҢ ПАРСЫ ТІЛІНЕ АУДАРЫЛУ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ

Иран және түркі халықтарының арасындағы мәдени, әдеби байланыстар тарихтың терең қойнауынан тамыр тартады. Парсы классикалық поэзиясындағы Рудаки, Фердоуси, Омар Хаям, Руми, Хафиз, Сағди, Жәми туындыларын қазақ тіліне аударған Т. Ізтілеуұлының, Қ.Бекхожиннің, Ғ.Ормановтың, М.Әлімбаевтің, С.Оспанның нұсқалары әдеби байланыстардың дамуына қосқан зор үлес болып табылады. Қазақ-Иран арасындағы әдеби, тілдік қатынастарды С. Талжанов, Л. Рүстемов, Ө. Күмісбаев, И.Жеменей, т.б. ғалымдар зерттеген. Ө.Күмісбаев өз зерттеулерінде Фердоусидің «Шахнама» дастанының қазақ тіліне аударылу тарихы туралы, Низами, Науаи шығармаларының ықпалындағы Абай мен Шәкәрімнің «Ескендір», «Ләйлі – Мәжнүн» дастандарындағы нәзирагөйлік дәстүрі туралы сөз етеді. Ө.Күмісбаевтың «Абай және Шығыс» [1] деген еңбегі қазақ-парсы әдеби байланыстары жөніндегі кейінгі зерттеулерге үлкен бағдар болып табылады.

Біздің ел тәуелсіздік алғаннан кейін басқа мемлекеттермен түрлі саладағы қатынастарымен бірге әдеби-мәдени байланысы да кеңінен дами бастады.Қазақ әдебиетінен парсы тіліне Абайдың өлеңдері мен қара сөздері, Мұхтар Әуезовтің «Абай жолы» роман-эпопеясы мен «Қараш қараш оқиғасы» және Тахауи Ахтановтың «Боран» романы аударылды. 1995 жылы Абай Құнанбайұлының 150 жылдығы ЮНЕСКО аясында дүние жүзі бойынша аталып өтті. Ирандықтар да осы іс-шараға барынша атсалысты. Абай өлеңдері мен қара сөздері парсы тіліне аударылды. Өлеңдерін Ф.Хаджанди, қара сөздерін С. Абдолла аударған. Сондай-ақ, 1997 жылы кемеңгер жазушы М.Әуезовтің 100 жылдық мерейтойы да ЮНЕСКО-ның шешімімен дүниежүзілік деңгейде аталып өтті. Әлем әдебиетінің алтын қорына енген «Абай жолы» роман-эпопеясы парсы тіліне аударылып, ирандық оқырмандармен қауышты. Роман-эпопеяны парсы тіліне аударған – Назли Асғарзаде ханым.

«Абай жолының» парсы тіліндегі аудармасын зерттеген ғалымдардың еңбектері өте маңызды. Д. Дүйсебаев туындының парсы тіліндегі аудармасының сапасын қарастырған, сондай-ақ, аударматану, этнолингвистика, лингвомәдениеттану салаларының теориясы мен практикасы үшін бағалы мәліметтер берген. [2] Ал Р.К. Садықова өз зерттеу жұмысында «Абай жолы» роман-эпопеясының парсы тіліндегі аудармасында түс атауларының берілуіне талдау жасады. [3]

«Абай жолы» роман-эпопеясы – бір кейіпкердің өмірі арқылы бүкіл қазақ халқының жарты ғасырлық тарихын, әлеуметтік, тұрмыстық, қоғамдық ғұмырын бейнелейтін ауқымды туынды. Романэпопеяда кездесетін реалий сөздер қазақ ұлтының әлеміне тән ұлттық психологияқ ерекшеліктер мен қазақхалқының мәдениетінжәне жалпылайкөшпелілер мәдениетініңерекшеліктерінкөрсетеді. «Абай жолы» роман-эпопеясында қазақ халқының мәдениетінің этникалық бейнесі анық көрінеді. Романда қазақ халқының мәдениетін, өмір сүру бейнесін көрсететін тұрмыстық реалийлер көп кездеседі. Тұрмыстық реалийлерге: тамақ түрлері, сусындар, киім атаулары, тұрғын үй, көлік, жиһаз, ыдыс және т.б. атауларыжатады. Мысалы: бөрік, сәукеле, шапан, қымыз, сырмақ, текемет, шаңырақ, тостаған, т.б.

Әр халықтың тілі бұл сол халықтың тарихымен, мәдениетімен және қоғамдық өмірімен тығыз байланыста дамитын тірі ағза іспеттес. Көркем әдебиет туындыларын аудару, әсіресе сол шығармада кездесетін белгілі бір халықтың мәдениет элементінің көрінісі болып табылатын реалий сөздерді аудару өте күрделі, шеберлікті талап ететін іс болып табылады. Ғалым Л.С. Бархударовтың анықтамасы бойынша: «Реалий – белгілі бір ұлттарға және халықтарға ғана тән материалдық мәдениеттің, тарихи фактілердің, мемлекеттік мекемелердің, ұлттық және фольклорлық кейіпкерлердің аттары, мифологиялық тіршілік және т.б. атаулары. Тілдерді салаластырған кезде, бұл құбылыстарды білдіретін сөздерді баламасыз лексикаға жатқызады». [4, 57] Ал Е.В. Бреустің анықтамасы бойынша: «Реалий – бұл бір ұлттың адамдарының күнделікті өміріне, тұрмысына, дәстүріне, тарихына, материалдықжәнеруханимәдениетінеқатыстыұғымдар»[5, 107] Сондай-ақ, T.A. Казакова берген реалий анықтамасын ескеру керек: «Реалий - бұл халықтың өзіндік ұлттық мәдени нысандардың аталуы». [6, 72]

Көптеген ғалымдар өзеңбектеріндереалийсөздердізерттепжәнеоныңклассификациясын жасауға көңіл бөлген. А.А. Реформатский, Е.М. Верещагин мен В.Г.Костомаров, А.С. Ермағамбетова, С.

92

Влахов пен С. Флорин реалий сөздердің классификацияларын ұсынған. Соның ішінде С. Влахов пен С. Флориннің [7] ұсынған классификациясы бойынша реалийлер: географиялық, этнографиялық, қоғамдық-саяси болып бөлінеді. Ал этнографиялық реалийлер тобына тұрмыс, еңбек, мәдениет пен өнер, этникалық нысандар, ақша және өлшем атаулары жатады.

Көркем әдебиет шығармаларында реалий-сөздер ұлттық, жергілікті және тарихи колоритті көрсетеді. Қандай да бір құбылыстарды реалийлерге жатқызуда олардың ұлттық бояуға ие болуы шешуші фактор болып табылады. Аудармашы реалийлерді дұрыс анықтап және оларды аударма жасалатын тіл мәдениетіне барынша сәйкестендіріп аударуға қабілетті болу керек. Ол үшін реалий сөздің нақты қандай мағына беретінін білу шарт.

Реалийлерді аудару көптеген тілдерде аударма тілінің мәдениетінде мақсатты тілде сол реалий сөзбен белгіленетін құбылыс немесе нысан болмағандықтан үлкен қиындықтар тудырады. Осыған орай, реалийлерді бір тілден екінші тілге аудару кезінде екі тілдің «формалды және семантикалық жүйелеріндегі айырмашылықтарға қарамастан, аудармалық эквиваленттілікке (аударманың адекваттығына) қол жеткізу үшін әртүрлі трансформациялық өзгерістер» болып табылатын аударманың түрлерін қолдану керек». [4, 190]

В.Н. Комиссаров, реалийлерді бір тілден екінші тілге аударудың негізгі бес әдісін қарастырады:

1.Аударма тілінде реалийдің формасы мен айтылуының берілуі (транскрипция және транслитерация);

2.Сәйкестік - калькалар – сөздің немесе сөз тіркесінің морфемдік құрамын аудару;

3.Сәйкестік-баламалар – аударылатын сөзге мағынасы жағынан ең жақын болып табылатын нұсқалармен аудару;

4.Түрлендіру үдерісінде қалыптасатын лексикалық алмастырулар;

5.Басқа әдістер орынсыз болғанда немесе оларды пайдалану мүмкін болмаған кезде қолданылған сипаттамалы аударма [8, 148-150].

Реалийсөздердіжеткізудетранслитерациялаутәсіліқолданылады. Аудармашыкөбінесеқоғамдықсаяси өмір мен жалқы есімдерді аударуда осы тәсілге жүгінеді. Калькалау – сөзбе-сөз аудару арқылы жүзеге асады. Осы тәсілді қолдану арқылы реалий сөздің мағынасын барынша толық сақтап жеткізуге болады. Алайда мағынасын сақтау оның колоритін сақтауды білдірмейді, өйткені ол аударма тілдің құралдары арқылы беріледі. Мағынасы жақын сөздермен ауыстыру тәсілі жиі қолданылады. Осы тәсілде реалий сөздің функционалды эквивалентін табу көзделеді. Транслитерациялау арқылы аудару мүмкін емес реалий сөздер сипаттау, түсіндіру арқылы аударылады. Жоғарыда аталған тәсілдердің өз артықшылықтары мен кемшілік тұстары бар. Мәселен, транслитерациялау тәсілін қолдануда шет тіліндегі сөздің колориті сақталады, бірақ кей кездері оқырманға жақсы таныс болмаған жағдайда, түсініктеме беру қажеттігі туындайды. Мағынасы жақын сөздермен аударуда оқырманға түсіндіріп жатудың керегі жоқ, бірақ та транслитерациялауда, калькалауда шет тілін білмейтін оқырманға аударылатын сөздің немесе сөз тіркесінің мағынасы дұрыс ашылмайтын жайттар кездеседі. Осы жағдайда сипаттау немесе түсіндіру арқылы аудару тәсілін қолданған жөн.

Толыққанды көркем аударма - түпнұсқа мәтіндегі шындықтарын дұрыс түсініп, оның түп негізгі мән-мағынасынсақтайотырып, басқа ұлттыңөкілінетүсініктіетіп, шығарманыбасқатілдеқайтақұру. Әдебиеттанушылар мен көркем аударма шеберлері туындылардың ұлттық бояуы реалий сөздер арқылы жиі көрсетілетінін атап өтеді.

«Абай жолы» роман-эпопеясында кездесетін қазақ халқының ұлттық колоритін бейнелейтін реалий сөздерді С.Влахов пен С. Флоринннің класификациясының негізінде анықтап көрейік.

А. Географикалық реалий сөздер Физикалық география және метеоролигия нысандарының атаулары, эндемиктер: сексеуіл,

баялыш, арқар, арғымақ, құралай, атан, мая, бота, нар, т.б. Б. Этнографиялық реалийлер 1) Тұрмыс:

Тағам, сусындар және т.с.с: қымыз, жент, балқаймақ, т.б.

Киімдер (соның ішінде бас киім де, аяқ киім де бар): тымақ, бөрік, күпі, ішік, бешпет, сәукеле, кимешек, камзол, шолпы, шапан

Тұрғын үй, жиһаз, ыдыс және т.б. керек-жарақтар: киіз үй, торсық, саба, тегене, тостаған, текемет, алаша, тұскиіз, сырмақ, шаңырақ, уық, кереге, түндік, ауыл, т.б.

Көлік: атарба, арба. 2) Еңбекке қатысты:

Адамдар: ақын, шабарман, елубасы, старшын, би, шонжар, жыршы, жырау, малшы, болыс, аға сұлтан, бай, атқамінер, төре.

Еңбек құралдары : орақ, шоқпар.

93

3) Мәдениет пен өнер:

Музыка мен музыкалық аспаптар: домбыра, қобыз, күй, терме.

Фольклор немесе мифологиялық ұғымдар: Қыдыр Ата, Алдар Көсе, құж, албасты, мыстан, Зеңгібаба, диуана, құж, шайтан.

Әдет-ғұрып, салт-дәстүр: шашу, бесік той, сүндет той. Мейрамдар мен ойындар: асық, көкпар, алтыбақан. 4) Этническалық нысандар:

Этнонимдер мен тайпалар: найман, керей, уақ, тобықты, арғын Туыстық атаулар: абысын, бәйбіше, тоқал, құда.

Топонимдер: Сарыарқа, Қаратау, Ертіс, Көкше, Ресей, Арал, Бақанас, Байқошқар, т.б.

Мәтінініңтүпнұсқасынжәнеаудармамәтінінталдаубарысында М.Әуезовтің«АбайЖолы» романэпопеясында тұрмыстық реалий сөздерінің аударудың келесі жолдарын белгілеуге мүмкіндік берді:

1. Төмендегі мысалдарда тымақ пен бөрік деген қазақтың ұлттық бас киім түрлері парсы тіліне هﻼﮐ «kolah» деген бір сөзбен аударылған. Ал هﻼﮐ«kolah» деген сөз парсы тілінде жалпы «бас киім, шляпа» деген мағына береді. Тымақ – биік төбелі, маңдайы, екі құлағы бар, желке, жотаны жауып тұратын артқы етектен тұратын, аңның, малдың терісінен тігілген қысқы бас киім. Суықтан, бораннан қорғайтындай мол пішіледі. Сыртын берік және жақсы, қымбат маталармен тыстайды. Ал бөрік – қазақтың ертеден қалыптасқан ұлттық бас киімі, оны бағалы аң терісінен және жас төлдің елтірісінен тігеді. Оның жаздық және қыстық түрлері болады. Терінің түріне қарай бөрік түрлері.құндыз бөрік, сусар бөрік, кәмшат бөрік, түлкі бөрік, елтірі бөрік, т. б. деп аталады. Оны ерлер де, қыздар да киеді.

Түпнұсқа: «Абай ақсия, сүйсіне күліп, тымағын қолына алып, Дәрменге қарай қисая құлап, тыңдап қапты.» [10, 11]

Аударма: دراﺬﮕﺑ هﺪﻨﺸﻧ ار یا ﮫﻤﻠﮐ ادﺎﺒﻣ ﺎﺗ دﻮﺑ ﮫﺘﺷادﺮﺑ ﺮﺳ زا ار ﺶھﻼﮐ ﯽﺘﺣ ... ﺪﯾﺪﻨﺧ ﯽﻣ ﺖﯾﺎﺿر ﺎﺑ یﺎﺑآ.

Түпнұсқа: «Әйгерім Абайдың қыс киетін түлкі тымағын тігіп отыр» [10, 22]

Аударма: دﻮﺑ شﺮھﻮﺷ یاﺮﺑ هﺎﺑور ﺖﺳﻮﭘ ﯽﻧﺎﺘﺴﻣز راد ﮫﺷﻮﮔ هﻼﮐ زود و ﺖﺧود مﺮﮔﺮﺳ و ﮫﺘﺴﺸﻧ قﺎﺟآ رﺎﻨﮐ ﻢﯾﺮﮕﯾآ.

Түпнұсқа: «Таңертеңгі асты ішкен соң, жаңа жеңіл күпіні иығына жамылып, басына лақ терісі жеңіл бөрік киіп, Абай қалың кітаптар оқиды.» [10, 20]

Аударма: ﺮﺳ ﺮﺑ ار ﺰﺑ ﺖﺳﻮﭘ زا ﮏﺒﺳ ﯽھﻼﮐ و ﺖﺧاﺪﻧا ﺶﯾﺎھ ﮫﻧﺎﺷ یور ار ﯽﮐزﺎﻧ شﻮﭘﻻﺎﺑ یﺎﺑآ...

Түпнұсқа: Жұмабайдыңқалыңқаратымағынкөзінеқарайбасакигізіпжіберіп, солсәттешоқпарға жармасты. [11, 5]

Аударма: ﺪﯿﺸﮐ ﺶﻧﺎﮔﺪﯾد یور ﺮﺑ ار یو هﺎﯿﺳ راد ﮫﺒﻟ دﺎﺸﮔ هﻼﮐ ﺖﻋﺮﺳ ﮫﺑ و دﺮﺑ ﮫﻠﻤﺣ ﺶﯾﻮﺳ ﮫﺑ

Бұл сөйлемдерде «бөрік» және «тымақ» сөздерін парсы тіліне аударғанда, аудармашы гипонимикалық аударма әдісін пайдаланып, هﻼﮐ«kolah» жалпылама «бас киім» деп берген. Әрине, парсы тіліндегі هﻼﮐ«kolah» сөзі жалпылама мағынасында қазақша «бөрік» пен «тымақ» сөздерінің мағыналарын, бас киім екенін білдіреді. «Бөрік» пен «тымақ» сөздерін транслитерация әдісін қолданып, сілтеме беріп, кітап бетінің төменгі жағына түсініктеме беріп, аударуды ұсынатын едім.

2.Келесі бір мысал «кимешек» сөзінің аудармасы. Кимешек сөзі یزود ﮫﻠﯿﻠﻣ هﻼﮐ «kolah-e malileduzi» депаударылған. Бұл тіркестіңпарсы тіліндегі мағынасы - «алтынменкөмкерілгенбаскиім». Кимешек

қазақ әйелдерінің дәстүрлі ұлттық бас киімі. Кимешек ақ матадан тігіліп, жиегі астарланады. Кимешек жас ерекшелігіне қарай көркемделеді.

Түпнұсқа: «Басындағы кимешек шаршысы да ұқыпты сәнмен тартылған, кіршіксіз аппақ» [10, 22].

Аударма: ﺖﺷاد یا هﺪﻨﻨﮐ هﺮﯿﺧ یﺪﯿﻔﺳ شﺮﺳ یور یزود ﮫﻠﯿﻠﻣ هﻼﮐ

Бұл жағдайда да «кимешек» сөзін транслитерация әдісі арқылы беріп, сілтеме жасап, түсініктемесін беріп аударған жөн болар еді.

3.Дәл осы сияқты, шапан деген ұлттық киім атауы парсы тіліне شﻮﭘﻻﺎﺑ «balapush» деп аударылған. Шапан Қазақстан мен Орта Азия халықтарының ұлттық киімі. Оны қалың матадан арасына жүн, мақта салып, астарлап немесе қос астарлап сырып тігеді. Ол негізінен тік жағалы, ішінара қайырма жағалы да болады. Ал شﻮﭘﻻﺎﺑ «balapush» деген сөз парсы тілінде «пальто, плащ, шинель, жамылғы» деген мағына береді.

Түпнұсқа: «Үстінде қалың күрең шапаны бар». [10, 16]

Аударма: ...ﺪﯾود ﯽﻣ ﺶﯾا هﻮﮭﻗ شﻮﭘ ﻻﺎﺑ ﺖﺸﭘ و ﺎھﻮﻠﮭﭘ رد دﺎﺑ و

Әрине, шапан – сырт киім түрі, ал شﻮﭘﻻﺎﺑ «balapush» сөзі жалпылама сырт киімге қатысты қолданылады. Бұл мысалда аударма «шапан» сөзінің мағынасына шамамен жақындатылып, жалпылай берілген. Бірақ аударма қазақ ұлттық киім түрінің нақты табиғатын аша алмай, ирандық оқырманға дұрыс емес түсінік беруі мүмкін. «Шапан» сөзін транслитерация мен түсіндірмелі әдістерді қолдану арқылы аударған жөн болар еді.

94

Бір қызық жайт, келесі бір жағдайда аудармашы «шапан» сөзін осы транслитерация әдісімен, сілтеме беріп, түсініктеме беру арқылы аударған:

«Кәдімгі «жолбасар» ұрыларша шапан-бөркін айналдырып киіп, мұрны мен аузын қызыл орамалмен таңып алып, Жұмабайды куғанда тағы сол ұрыларша, «дауысымды танытпаймын» деп, мыңқылдап сөйлеп бұйрық берген». [11, 5]

دﻮﺑ هﺪﻧﺎﺷﻮﭘ ﯽﻟﺎﻤﺘﺳد ﺎﺑ ار شا هﺮﮭﭼ و هدﺮﮐ ور و ﺖﺸﭘ ار دﻮﺧ نﺎﭘﺎﭼ و هﻼﮐ ٬ﺶﯿﭘ زا ﯽﻌﻗاو نﺰھار ﮏﯾ ﺪﻨﻧﺎﻣ یﺎﺑآ ﺪﻧزاﺪﻧا ﯽﻣ شود یور ﮫﮐ ﻞﻨﺷ ﺎﯾ شﻮﭘﻻﺎﺑ - نﺎﭘﺎﭼ (түсіндірмесі)

4.«Барымта» сөзін аударғанда да, аудармашы сілтеме беріп, кітап бетінің төменгі жағына түсініктемесін берген:

«Бертінде, ұрыншақ, қолшыл болып және барымташы жортуылшы жігіті көп шықты». [11, 22]

ﺎھ ﯽﺸﮐﺮﮑﺸﻟ ٬ﺎھ ﺖﻤﯾرﺎﺑ و زﺎﺗ و ﺖﺧﺎﺗ نﺎﻘﺷﺎﻋ و نﻻدﺮﯿﺷ ﺰﯿﻧ و یﺎﺑﺰﯿﮕﻨﭼ مﺎﻧ ﮫﺑ ﯽﺟﻮﺠﻟ و ﺖﺨﺳﺮﺳ ﻢﮐﺎﺣ ﺰﯿﻧ ﮏﯿﺘﮕﯾژ مﻮﻗ ﯽﻧﺎﻣز دﻮﺑ هﺪﯾد دﻮﺧ ﮫﺑ یدﺎﯾز کﺎﻨﻓﻮﺧ یﺎھ ﯽﯾﻮﺟاﺮﺟﺎﻣ.

ﮫﻠﮔ ﺖﻗﺮﺳ - ﺎھ ﺖﻤﯾرﺎﺑ

5.Ал «сырмақ» сөзін аударғанда екі жағдайда ﺶﻘﻧﺮﭘ یﺎھﺪﻤﻧ «суреттері көп төсеніш» деген балама аударма тәсілі және ﮫﺘﻓﺎﯾ ﻦﯿﯾﺰﺗ ﯽھﻮﮐ ﺰﺑ و هﺮﺑ ﺖﺳﻮﭘ ﺰﯿﻧ و تﻮھﺎﻣ زا ﯽﯾﺎھ یزود ﮫﮑﺗ ﺎﺑ مﺮﻧ یﺎھزاﺪﻧاﺮﯾز... «шұғадан, қой немесе тау ешкісі жүнінен құрақталып безендіріле жасалған жұмсақ төсеніштер» деп түсіндірмелі аударматәсілдеріқолданылған. Сырмақ киізден жасалып, өрнектелген қазақ төсеніштері. Көбіне үйдің қабырғалары мен еденін сәндеу үшін қолданылатын қолдан жасалған, арнайы тоқу технологиялары бар бұйымдар.

Түпнұсқа: «Төр жақта сырмақ үстіне салынған арқар терісі, жүні ұзын сеңсең бөстектер жатыр.» [10, 20]

Аударма:ﮫﺘﻓﺎﯾ ﻦﯿﯾﺰﺗ ﯽھﻮﮐ ﺰﺑ و هﺮﺑ ﺖﺳﻮﭘ ﺰﯿﻧ و تﻮھﺎﻣ زا ﯽﯾﺎھ یزود ﮫﮑﺗ ﺎﺑ مﺮﻧ یﺎھزاﺪﻧاﺮﯾز ﺰﯿﻧ ﮫﻤﯿﺧ رﺪﺻ رد ...

Түпнұсқа: «Кілемдер тұтылып, әсем оюлы сырмақтар жазылыпты» [10, 20]

Аударма: دﻮﺑ ﮫﺘﻓﺎﯾ ﻦﯿﯾﺰﺗ رﺎﮕﻧ و ﺶﻘﻧﺮﭘ یﺎھﺪﻤﻧ و ﺎﮭﯿﻟﺎﻗ ﮫﻠﯿﺳو ﮫﺑ ﻢﯾﺮﮕﯾآ ﮫﻤﯿﺧ

6.Шаңырақ сөзінің аудармасын қарасақ, бұл сөз ﻒﻘﺳ «sakf» яғни, парсы тіліндегі «үйдің төбесі, күмбез, шатыр» мағыналарын беретін сөзбен аударылған. Бұл да балама аудармаға жатады. Алайда «Шаңырақ» сөзінің терең ұғымын толық бере алады деп айтуға болмайды. Шаңырақ - киіз үй күмбезін кереге көзді крестімен дөңгелек ішінде қоршалана аяқталған конструктивті элемент.

Түпнұсқа: «Абай кітап оқыса да, тыстағы күннің райын анда-санда шаңыраққа қарап, жиі барлайды» [10, 22]

Аударма: ﺖﺧود ﯽﻣ نﺎﻤﺳآ ﮫﺑ ﻢﺸﭼ ﻒﻘﺳ زﺎﺑ یﺪﻤﻧ رد نﺎﯿﻣ زا و ﺖﻓﺮﮔ ﯽﻣ ﺮﺑ بﺎﺘﮐ زا ﻢﺸﭼ ﯽھﺎﮔ زا ﺮھ یدﺎﺑآ

Шаңырақ қазақ халқының мәдени өмірінде, ұлттық санасында ерекше мәнге ие. «Шаңырақ» сөзін аударғанда да транслитерациямен, сілтеме беріп, түсініктемесін беріп аударған жөн деп санаймын.

М.Әуезовтің «Абай жолы» роман-эпопеясының парсы тіліндегі аудармасында қазақ ұлттық тұрмыстық реалийлерін аударудың әртүрлі әдістері қолданылды. Алайда қазақ халқының мәдени ерекшеліктерінің кейбір қырлары аударма мәтінінде нақты көрінісін таппады. Ұлттық мәдениеттің ерекшелігінкөрсететінреалийлербасқамәдениеттіңөкілінеәрдайымтүсініктіболабермейді. Осындай сәттерді практикада сәтті шешу аудармашылардың зор еңбегін қажет етеді. Қорытындылай келгенде, ұлтсанасыменмәдениетіментығызбайланыстағы реалийсөздержәнероман-эпопеядағыкөшпенділер мәдениеті, салт-дәстүрлері сөз етілген тұстардың парсы тіліне аудару кезінде аударма сапасына кері әсерінтигізгенфакторлардыайтакеткенжөн. Осыаталғанмәселелергеқатыстыбастыолқылықтардың негізгі себебі роман-эпопеяны парсы тіліне аударма жасаған адамның түпнұсқа тілін білмеуі болуы мүмкін, яғни аудармашы жанама түрде роман-эпопеяны орыс тілінен аударған.

Аударма түрлі ұлт өкілдерінің өзара әрекеттесуінің, мәдениетаралық коммуникацияның маңызды жолдарының бірі болып табылады. Осылайша, қорытынды жасай отырып, біз белгілі бір ұлтқа тән мәдени ерекшеліктерді көрсететін реалийлерді басқа тілге аударғанда шындықты жеткізудегі негізгі қиындық – оның ұлттық және тарихи бояуларын жеткізу екенін түсінеміз.

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

1.Күмісбаев Ө. Абай және Шығыс. – Алматы: ҚазМУ. – 1995. – 344 б.

2.Дүйсебаев Дәуірбек Абай жолы - парсы тілінде [Текст] / Дүйсебаев Дәуірбек // Әлем әдебиеті. - 2007. - №2. - С.

226-241

3.Садықова Р.К. Түр мен түс атауларының аудармада берілуі («Абай жолы» роман-эпопеясының

парсы тіліне аудармасы негізінде): филол. ғыл. канд. ... дисс. – Алматы, 2010.-144 б.

4.Бархударов Л. С. Язык и перевод, — М.: — Международные отношения, 1975. — 240б.

95

5.Бреус Е. В. «Основы теории и практики перевода с русского на английский язык», М.,- УРАО, 2000. -208б.

6.Казакова Т. А. «Практические основы перевода», СПб., - Союз, 2001. – 320б.

7.Влахов С., Флорин С. Непереводимое в переводе, М.: Международные отношения, 1980. — 343б.

8.Комиссаров В.Н. Теория перевода (лингвистические аспекты). М.: Высшая школа, 1990. — 253c.

9.Федоров А.В. Основы общей теории перевода, — М.: Высшая школа, 1983. — 303б.

10.Әуезов М.О. Абай жолы: Роман-эпопея. Үшінші кітап. – Алматы: Жазушы, 2007. – 384б.

11.Әуезов М.О. Абай жолы: Роман-эпопея. Бірінші кітап. – Алматы: Жазушы, 2007. – 368б.

12.Рубинчик Ю. Персидско-русский словарь. Т ІІ. М.: Советская энциклопедия, 1970. – 848б.

13.ص٧٩٠ ـ .١٣٧۶ ٬ارآ هژاو :ناﺮﮭﺗ .هدازﺮﻐﺻا ﯽﻟزﺎﻧ ﮫﻤﺟﺮﺗ ٬یﺎﺑآ هار

Камирдинова Н.С.

КазНУ имени аль-Фараби, кафедра БВ и ЮА магистрант 2-курса

Научный руководитель: к.ф.н., доцент Калиева Ш.С.

ДИПЛОМАТИЧЕСКАЯ ПЕРЕПИСКА И ЕЕ ХАРАКТЕРИСТИКИ

Дипломатический дискурс, рассматриваемый нами как институциональный, представляет собой устойчивую систему статусно-ролевых отношений, сложившихся в коммуникативном пространстве социального института дипломатии. Ядром институционального дискурса является общение базовой пары участников коммуникации: адресант сообщения – порождающий и отправляющий устное/письменное сообщение, адресат сообщения – слушающий/читающий и декодирующий сообщение [2].

В дипломатическом дискурсе в роли адресанта выступает представитель института дипломатии, либо представители политических кругов государства, вовлеченные в процесс реализации внешней политики государства, защиты его прав и интересов за границей. Адресатом дипломатического дискурса является представитель того же института дипломатии, либо другого института или представитель общества в целом. Дипломатический дискурс обязывает участников жестко и строго соблюдать определенное пространство свободы письма, проявлять себя не отдельной личностью, а представителем института, обладающим определенным статусом. При этом личностные характеристики человека и его собственные мнения отступают на второй план. При условии несогласия с правительством: «se soumettre ou se demettre» (подчиниться или подать в отставку). У дипломатов «независимость суждений не должна доходить до нарушения дисциплины»[4]. Таким образом, любой дипломатический документ должен носить точку зрения государства. В данной работе мы рассмотрим, какие есть разные виды дипломатических переписок.

Cтиль дипломатической переписки всегда изменяется в зависимости от языка и традиций различных стран, однако он, тем не менее, подчиняется некоторым общим правилам, определяемым международной практикой и условностями. Протокол официальной переписки, целью которого является оказать адресатам корреспонденции знаки уважения, на которые они имеют право, при соблюдении в то же время соотношения рангов между отправителем и адресатом, строится таким образом, чтобы отношения между государствами и их представителями основывались на равенстве, уважении и взаимной корректности. Официальные лица обязаны со всей тщательностью соблюдать эти правила.

Работа дипломата тесно связана с документами: чтение, подготовка, оформление. Дипломатические документы могут быть предназначены для собственного правительства или для передачи представителям другого государства. Поэтому можно разделить дипломатические документы на две больших группы: внутренние и внешние. Значительную часть дипломатической документации государств составляют документы, имеющие внутриведомственный характер. Другая категория — это документы, посредством которых осуществляются письменные официальные сношения между государствами и которые выражают их позиции по тому или иному вопросу. Данные документы пишутся на «дипломатическом языке». Это язык, на котором ведутся официальные дипломатические сношения и составляются международные договоры. Он содержит специальные термины, фразы и клише, совокупность которых составляет общепринятую дипломатическую лексику. Г. Никольсон говорит, что «дипломатия … – искусство письменное» [7], так как сама вырабатывает свой профессиональный язык и свой стиль. Русский исследователь В.И. Поповотмечает, что«дипломатическийстильдолженотличаться, преждевсего, простотойиясностью. Под этим подразумевается не простота ремесленного способа выражения, а классическая форма

96

простоты, которая умеет выбирать для каждого предмета единственно подходящее при данных обстоятельствах слово, которое, к примеру, избегает имени прилагательного, когда для правильной передачи мысли в этом нет абсолютной необходимости» [6, 413]. Дипломатическая переписка – совокупность различных видов официальной корреспонденции и документации дипломатического характера, посредством которой осуществляются сношения между государствами, одна из основных форм внешнеполитической и дипломатической деятельности государства [3]. Среди документов дипломатической переписки принято выделять следующие жанры: меморандум (mémorandum),

памятная записка (aide-mémoire), личная нота (note signée), вербальная нота (note verbale).

Личная нота: это документ, содержание которого должно быть предметом серьёзного и скорейшего рассмотрения. Личная нота начинается с обращения а заканчивается формулой уважения так называемая «трафаретная фраза» вежливости, составленная в первом лице на нотном бланке с государственным гербом и подписью под гербом «Министерство Иностранных Дел» или «Посольство». Отсюдаифранцузскоеназвание «note signée», что впереводедает «подписаннаянота». Она содержит обращение, которое как и заключительный комплимент, обязательно пишутся от руки. Обычно личной нотой посол извещает других послов о вручении им верительных грамот или оповещает о прибытии в столицу страны пребывания.

Вербальная нота – дипломатическая нота без подписи, приравниваемая к заявлению, сделанному в устной форме, а потом записанное. Вербальной нотой называют документ, написанный

втретьем лице на нотном бланке, не подписанный официальным лицом, заверенный лактичной гербовой печатью. Вербальная нота охватывает самый широкий круг вопросов от запроса об агремане до выражения протеста. Проведя контент-анализ ряда вербальных нот на французском языке, являющемся одним из официальных языков ООН, А.С. Кожетева [5] выяснила, что частотность употребления личных местоимений в данных текстах представлена таким образом: личное местоимение, 3-е лицо единственное число, присутствует на 69%. 3-е лицо множественного числа – 21%. Неопределенно-личнаяформа – 10%. Итакнашвывод, чтоупотребление3-еголицаввербальных нотах обуславливается стремлением автора текста объективно изложить факты, избегая каких-либо личностных оценок, и отдалить свою личность, подчеркнув таким образом, что он является представителем определенного института.

В обоих видах ноты есть определенные правила писания, которые их объединяют, в основном,

официальное обращение, комплимент: «Посольство Государства … в … выражает свое уважение и имеет честь сообщить / уведомлять / напомнить / поставить в известность…», завершающий комплимент «Посольство Государства … в … пользуется настоящим случаем, чтобы возобновить … уверения в своем высоком уважении».

Меморандум – документ, который может быть самостоятельным или приложением к ноте, где развивается и обосновывается содержание ноты. Меморандум имеет отличительную черту, подробно излогать фактическую и юридическую стороны вопроса и его отдельные аспекты. А единственное отличие, по сравнению с нотой, в том что меморандум не начинается и не заканчивается формулой вежливости инесодержитподпись. А.С. Кожетевадобавляет, чтодлямеморандумахарактернанизкая степень персонализации: на бланке меморандума отсутствует адрес отправителя и получателя. Об адресатеиадресантеговоритсявтретьемлице: стороны, власти, договорники…., либоониненазваны

вовсе. Например:

«Каждая из Властей,

во исполнение целей Меморандума, будет

консультироваться,

сотрудничать и обмениваться информацией с другими Властями» (парижский

меморандум о взаимопонимании о контроле судов государством порта 10 мая 2007, ст. 3). Активно используются неопределенно-личные формы, например: «Признавая тем не менее, что в целях пресечения эксплуатации субстандартных судов требуются эффективные действия со стороны государствпорта» (парижскиймеморандумовзаимопониманииоконтролесудовгосударствомпорта

10мая 2007, ст. 2). [8].

Памятная записка имеет целью подчеркнуть важность просьбы или заявления сделанного во время беседы, предупредить возможность неправильного толкования беседы или устного заявления. В отличие от вербальной или личной ноты, памятная записка не скрепляется печатью и не имеет порядкового номера. Ее оформление ограничивается указанием даты и места отсылки. Текст памятной записки составляется в безличной форме: доводится до сведения/ обращается внимание/ сообщается....

Например: «Another remarkable and noteworthy result has been achieved in the monetary area with the signature, on 29 November 2000, of the Monetary Agreement between the Italian Republic, on behalf of the European Community, and The Republic of San Marino… Памятная записка не содержит ни обращения,

ни заключительного комплимента.

По содержанию дипломатическая переписка должна быть краткой, без лишних фраз, тщательно отредактированной. При написании любого документа, дипломат должен уметь выразить свои мысли

97

в краткой и чёткой форме, иногда в каких-то более красноречивых, витиеватых и образных формах. В русской дипломатической среде говорят, что дипломатический язык – язык пушкинской прозы: сжатый, точный, без вычурности. А слово в дипломатии есть само по себе действие и, как правило, дипломатические документы начинаются с комплимента и заканчиваются им. Даже если это протест, отправитель не должен опускаться ниже дипломатического достоинства и достоинства межгосударственного общения. Любой дипломатический документ имеет свой протокол составления.

Содержание дипломатической переписки может быть разное. Это может быть оценка тех или иных факторов, их описание, взгляд государства на них, информация об отъезде/приезде посла, предложения, касающиеся одних или других вопросов… Документ не должен содержать фраз принуждающего характера: Вы должны, Вы обязаны, Вы вынуждены…, а также не должен содержать обидных сравнений, насмешек, повышения тона. Дипломатический язык настолько тонок, что, составляя какой-либо документ, необходимо принимать во внимание особенности страны.

Для языка дипломатии характерно употребление международной дипломатической терминологии и терминологии международного права, в основном латинского и французского происхождения, например: консул, конвенция; атташе, демарш, коммюнике, так как языком дипломатии в Средние века был латинский, а позднее французский.

В дипломатических документах часто употребляются слова, имеющие стилистическую помету книжное, высокое, которые придают дипломатическим документам торжественное звучание.

Например: Высокий Гость, визит вежливости, сопровождающие лица и т.п. Используется так называемая этикетная лексика, в состав которой нередко входят историзмы: Его Величество, Его Высочество, госпожа, господин и т.д., а также близкая к этикетной лексике дополнительная лексика (протокольные официальные формулы дипломатической вежливости): свидетельствовать почтение, принять уверение в почтении (в глубоком уважении) и т.п. Многие из этих протокольных официальных формул имеют международный характер.

Для синтаксиса дипломатических документов характерно употребление условно-уступительных предложений, гибких формулировок, что соответствует требованиям дипломатического этикета, дипломатического такта. Согласно Вебер главной целью дипломатического дискурса является бесконфликтное мирное разрешение противоречия. [1].

Повелительное наклонение, и соответственно, императивные предложения употребляются в дипломатическом подстиле в исключительных случаях – в нотах протеста, в ультиматумах, например: отрывки из второй Дипломатической ноты Посольства США в Туркменистане в адрес Министерства иностранных дел Туркменистана против выселения Отдела общественных связей Посольства и Американского центра из занимаемых ими помещений (г. Ашхабад, 22 августа 2003 года): «На государстве пребывания лежит специальная обязанность принимать все надлежащие меры для защиты помещений представительства от всякого вторжения или нанесения ущерба и для предотвращения всякого нарушения спокойствия представительства или оскорбления его достоинства».

В данной статье в общем плане мы рассмотрели дипломатическую переписку и ее лексическую и стилистическую систему. Термины, общеупотребительные слова и словосочетания с одной стороны, а также стилистические характеристики с другой стороны, непосредственно влияют на общее представление о стране, которое мы хотим передать через дискурс. Дипломатическая вежливость и такт проявляется в дипломатической переписке, в которой стараются избегать резких выражений и всяких выпадов, обидных для установлений и учреждений государств, в которых дипломат аккредитован. По этой же причине в документах дипломатической переписки применяются протокольные формулы уважения, нет открытых категорий долженствования, употребляется сослагательное наклонение в различных значениях, преобладает полная номинация государств, чрезвычайно редко используются сокращенные их наименования. Дипломатическая вежливость основывается на общепризнанном международном обычае и традиции.

Список использованной литературы:

1.Вебер Е.А. Опыт лингвистического исследования когнитивного диссонанса в английском дипломатическом дискурсе: Диссертация кандидат филологических наук: 10.02.04 [Текст] / Е.А. Вебер. - Иркутск, 2004. - 213 c.

2.Викулова Л.Г. Основы теории коммуникации: практикум / Л.Г. Викулова, А.И. Шарунов. М., 2008.

3.Дипломатический словарь: в 3 т. / под ред. Громыко А.А., Ковалев А.Г., Севостьянов П.П. М., 1984–1986, с. 309

4.Камбон Ж. Дипломат. М., 1945.

5.Кожетева А.С. Языковая объективация адресанта и адресата в дипломатическом дискурсе // [Электронный ресурс].

Режим доступа: http://www.teoria-practica.ru/-1-2012/philology/kozheteva.pdf

6.Попов В.И. Современная дипломатия // [Электронный ресурс]. – Режим доступа: http://www.ifns2009.ru/bookinfo-v- i-popov/v-i-popov-sovremennya-diplomatiya-razdel-4/15882-stranica-413.html

7.Harold Nicolson, Diplomacy, London 1938

8.http://www.diplomatie.gouv.fr/fr/IMG/pdf/Memorandum_France_2008_v_1.5_mission_a_Paris.pdf

98

Камирдинова Н.С.

КазНУ имени аль-Фараби, кафедра БВ и ЮА магистрант 2-курса

Научный руководитель: к.ф.н., доцент Калиева Ш.С.

ВЕРБАЛЬНАЯ НОТА КАК СЛУЖЕБНЫЙ ДОКУМЕНТ ДИПЛОМАТИЧЕСКОЙ ПЕРЕПИСКИ

Вербальная нота представляет собой самый распространенный жанр дипломатической переписки и является, как правило, результатом переговоров - устной формы общения участников дипломатического дискурса. Данный факт отражен в названии жанра. Изначально вербальная нота по своей сути являлась заявлением, сделанным устно во время личной встречи с собеседником и затем изложенным на бумаге, чтобы суть заявления не была утрачена, забыта или искажена [1].

Вопределении, данном Юридической энциклопедией, подчеркивается, что вербальная нота является дипломатическим документом в международном праве [2]. В дипломатической практике замечают, что вербальная нота, в отличие от личной, составляется в третьем лице и не содержит ни обращения, ни подписи. Англоязычный юридический словарь дает следующее определение вербальной ноте: «неподписанная нота, отправляется в случае, когда какое-либо дело остается без ответа, дабы напомнить о его безотлагательности, либо прояснить детали» [3].

Внотах излагаются политические, экономические, научно-технические и другие проблемы как двустороннего, так и многостороннего характера:

- запрос визы; - сообщение об автодорожных происшествиях с участием сотрудников посольств;

- организация поездок дипломатического корпуса по стране; -приглашение дипломатов на мероприятие по случаю национального" праздника страны и т.д. [4].

Вербальная нота имеет целью прояснить детали или резюмировать важный разговор между представителями различных государств.

Вмеждународной дипломатической практике обмен нотами является одной из форм заключения международных договоров и соглашений:

>(Настоящая нота и ответ подобного содержания, который Посольство пожелает направить Министерству, будут считаться соглашением, заключенным между двумя Государствами).

>(Если все вышесказанное приемлемо для Правительства Индии, я предлагаю следующее: настоящая нота, идентично, составленная на английском и французском языках вместе с вашим ответным подтверждением, составят договор между нашими Государствами, который войдет в силу в день получения вашего ответа).

Проведя сравнительный анализ англоязычных, арабоязычных и русскоязычных учебников по дипломатии и протоколов, а также самих вербальных нот на английском, арабском и русском языках, мы выяснили, что структура данного дипломатического документа остается постоянной, вне зависимости от языка составления. Могут меняться лишь формулы вежливости, следуя особенностям языка, культурным традициям и реалиям страны.

На вопрос о том, на каком языке должна составляться вербальная нота, являясь частью официальной переписки, в специальной литературе нет четкого ответа, но определенные нормы, тем не менее, просматриваются.

Еслипосольствоистранапребыванияимеютодинитотжеофициальныйязык, топерепискаможет происходитьнаэтомязыке. Обесторонымогуттакжеподписатьсоглашенияобиспользованиикакогото определенного языка в переписке. Если в письме речь идет о вопросах государственной важности, обсуждаются деликатные вопросы, то адресат может выбрать один из официальных языков международного общения [5]. Отметим, что выбор статусного языка для составления документа свидетельствует об институциональном характере документа. Статусом официального языка ООН обладают английский, арабский, французский, испанский, русский и китайский языки. Во избежание двусмысленностей и неточностей понимания в особо важных государственных вопросах, к документу можетприлагатьсяпереводнагосударственныйязыкадресанта. Государственный язык - это язык(или языки) государственного делопроизводства; языковая система, используемая для речевой коммуникации в официальных условиях [6].

Например, в нотной переписке между Министерством иностранных дел Канады и посольством США в Канаде используется два языка, являющихся государственными в Канаде: английский и французский. Нота, направляемая посольством США, составлена только на английском языке:

99

>The Embassy of the United States of America presents its compliments to the Department of Foreign Affairs and International Trade and has the honour to refer to the following treaties, to which both Canada and the United States of America are parties...[VN EU-Can 1996] (Посольство Соединенных Штатов Америки свидетельствует свое уважение Министерству иностранных дел и Международной торговли и имеет честьнапомнитьодоговорах, вкоторыхКанадаиСоединенныеШтатыАмерикипринималиучастие...)

Аответная нота МИД Канады отправлена на французском:

>he Ministere presente ses compliments a VAmbassade des Etats-Unis d'Amerique. Dans sa Note n° 44, datee du 21fevrier 1996, VAmbassade avait demande au Canada d'accepter de designer certains aerodromes comme sites d'atterrissage d'urgence pour la navette spatiale [NV Can-EU 1996]. (Министерство свидетельствуетсвоеуважениеПосольству Соединенных штатовАмерики. Всвоейнотеот21 февраля 1996, Посольство просило позволения Правительства Канады назначить некоторые аэропорты площадкой экстренной посадки космических челноков).

По результатам проведенного контент-анализа дипломатических нот на английском языке, составленных в период с 1926 по 2012 гг., общим объемом порядка 150 000 слов, участниками переписки являются:

 

Таблица 1 Участники нотной переписки

 

 

 

 

 

 

Участник коммуникации 1

Участник коммуникации 2

Процент

от

общего

(адресант/адресат)

(адресант/адресат)

количества

 

изученных

 

 

 

документов

 

 

 

Правительство страны

Правительство страны

 

18%

 

 

Псольство

Министерствро

 

35%

 

 

 

иностранных дел

 

 

 

 

Постоянное

Международная

 

26%

 

 

представительство страны при

организация, либо сервисная

 

 

 

 

международных организациях

международная служба

 

 

 

 

Другое

Другое

 

21%

 

 

Согласно Таблице 1, общение посредством вербальных нот ведут, как правило, МИД и Дипломатическое представительство государства (посольство):

Обращение Министерства иностранных дел одного государства к Министерству иностранных дел другого государства не принято. Обращение друг к другу дипломатических миссий, находящихся на территории одного государства, возможно в особых частных случаях.

Примером непосредственного общения правительств служит следующая вербальная нота, в которой обсуждаются зоны Советского влияния в послевоенной Германии:

>(Правительство Федеративной республики Германия, полагает нужным донести до сведения правительства Союза Советских Социалистических республик, в ответ на его ноту от 18 сентября 1958 года, следующее...)

По объему данный жанр документа, как правило, не превышает одной страницы. Печатается вербальная нота на специальном нотном бланке, который изготавливается типографским способом на особой, нотной бумаге, имеющей водяные знаки. Как правило, в левом верхнем углу такого бланка выполнены теснением и типографской краской государственный герб и титульное наименование учреждения-адресанта, что является проявлением институциональное документа. Под титульным наименованием или справа

от него проставляется индекс подразделения и номер вербальной ноты.

Адрес получателя проставляется либо вверху справа от титула отправителя, либо внизу слева, после текста ноты

В отличие от личной ноты, текст вербальной ноты составляется в третьем лице от имени направляющего ее дипломатического представительства или ведомства внешних сношений одной страны соответствующему представительству или ведомству другой страны и состоит из трех частей:

Вступительный комплимент содержит стандартные фразы – формулы вежливости:

>Министерство Иностранных Дел Российской Федерации свидетельствует свое уважение Посольству Соединенных Штатов Америки [ВН РФ-США 1995].

Содержание ноты. После вводной части следует представление просьбы или предложения по конкретному вопросу:

^ (Организация Объединенных наций по пищевой и сельскохозяйственной промышленности выражает свое уважение Постоянному представительству Италии при Организации Объединенных

100

Соседние файлы в предмете [НЕСОРТИРОВАННОЕ]