Тема: «Чысхаан дойдутугар айан»

Интеграция образовательных областей «Познание», «Коммуникация», «Музыка», «Физическая культура»

Сыала - соруга: тылы сайыннарыы, тылы байатыы: Чысхаан, тыйыс, Өймөкөөн, силлиэ–буурђа, кырыа, туундара, хаар эбэ, хабдьы, маңан кырса; ођо этин сиинин эрчийии, айылђађа, тулалыыр эйгэђэ истиң сыһыаңңа иитии, үөрэтии. Хоту дойду тыйыс усулуобуйатын, дьонун–сэргэтин, кыылын – суолун кытта билиһиннэрии.

Туттар тэрил: Чысхаан харыыната, хотугу дойду хартыыната, кыылара, дьоно сэргэтэ. Заал оформленията: кыһыңңы айыл5а, хайа көстөр, дьукээбил уота умайар. Сюрпризнай момент Чысхаан ођонньор, ођус.

Бэлэмнэнии үлэтэ: Ођолору Чысхааны кытта билиһиннэрии, хотугу дойду дьонун сэргэтин туһунан кэпсээһин, ханнык кыыллар үөскүүлэрин кэпсээһин, слайданы көрүү.

Дьарык ис хоһооно :

Иитээччи: Үтүө күнүнэн, бүгүн биһиги Чысхаан дойдутугар айанныахпыт, кини дойдута туундара, ирбэт тоң сирдээх, тыйыс тымныылаах Өймөкөөн сиригэр олорор эбит. (фоновай музыка тыаһыыр).

Тымныы дойдуга айанныах иннинэ, үчүгэйдик эппитин – хааммытын ириэрэргэ дьулуьуохтаахпыт.

Билигин илиибитин эрчийэбит: үөһээ – аллараа түһэрэбит, онтон ойођоско илдьэбит;

Миэстэбитигэр туран 6-7 төңкөйөбут;

Аны атахтар сүһүөхтэрин хамсатабыт;

Ол кэнниттэн миэстэбитигэр туран сүүрэбит.

Скамейка устун төттөрү – таары хаамабыт, мээчиктэри ылан уңа – хаңас илиибитинэн бырађаттыыбыт. Маладьыастар, биһиги айаңңа барарга бэлэм буоллубут.

Иитээччи: Өймөкөөн сиригэр олорор Чысхааммыт улахан икки муостаах «Дьыл» диэн ааттаах ођустаађа. Ол ођоһунан сир хорутан, мас мастаан, уу баһан олорбута. (Музыка тыаһыыр силлиэ, бурђа. Чысхаан ођуһунан киирэр уонна бэйэтин билиһиннэрэр).

Чысхаан: Үтүө күнүнэн күндү ођолоор. Мин силлиэ –буурђа аргыстаах, Дьыл ођуһа дорђоонноох Өймөкөөн сиригэр, тымныы киинигэр, хаар эркиннэх, муус олбохтоох, хайа дьиэлээх кырыа кыһын Чысхаан диэн буолабын.

Иитээччи: Чысхаан, биһиги эн дойдугар күүлэйдии кэллибит, тулабыт барыта сып – сырдык маңан хаар түһэр. (Музыка тыаһыыр кыргыттар хаар үңкүүтүн үнкүүлүүллэр).

Чысхаан: Күндү ођолорбутун, эһигини мин баай туундарам устун күүлэйдии ыңырабын.

Иитээччи: ођолоор бүгүн биһиги туундарађа күүлэйдии кэллибит. Тыађа сылдьар быраабыланы билэђит дуо? Тыађа сылдьан хайыа суохтаахпытый? (ођолор эппиэттииллэр).

(Хоту дойду айылђатын слайданы көрөн билсэллэр, хайдађын ырытаһаллар. Уруһуйга ханнык өңүнэн тутталларын кэпсииллэр. Араас хоту дойдуга олорор кыыллары көрөллөр.)

Иитээччи: Ођолоор, туундара айылђата хайдах эбитий? (ото – маһа ађыйах, үксэ талах), туундара дьонноро хайдах таңастаахтарый? (Таба тириитэ), туундарађа ордук тугунан айанныыллар эбитий? (табанан, булчуттар ытынан) ханнык кыыллар баалларый? (маңан кырса, таба, хаар эбэ, хабдьыы). Маладьыастар!

Иитээччи: Чэ эрэ ођолоор, Чысхааңңа махтаныаххайын, уонна төттөру бэйэбит сирбитигэр айанна туруоххайын. Ол иннинэ иттэ таарыйа хаарынан барахса оонньуоххайын (хамсаныылаах оонньуу «Хаар бырахсыы»).

Чысхаан: хайа ођолоор мин дойдубар ыалдьыттаабыккытыттан наһаа үөрдум, этэңңэ буолун. (ођолор Чысхааны кытта быраһаайдаһаллар уонна бараллар).

Иитээччи: остуолбутугар олордубут уонна илииспитигэр уруһуйдуох иннинэ, ким тугу Өймөкөөн сиригэр сөбүлээбитин кэпсээн эрэ? Холобур, айылђата хайдађый? Кыһыңңы айылђаны уруһуйдуурга үксүн ханнык өңңөрүнэн туттуохха сөбүй? (Наһаа үчүгэйдик барытын өйдөөн көрбүккүт дии). Маладьыастар (ођолор уһуйдуур кэмнэригэр силлиэ – бурђа тыаһа иһиллэр, уруһуйдарын кэпсииллэр).

Түмүк:

Иитээччи: Ођолоор, Чыысхаан диэн ким эбитий? Кини ханна олорор эбитий? Хоту дойду дьонноро хайдах олороллоруй? Ханнык кыыллар баалларый? Иитээччи аналиһа