- •Латын алфавиті
- •Фармацевтикалық терминология
- •1 Сабақ
- •§ 1 Фармацевтикалық терминология туралы жалпы түсінік
- •§ 2 Фармацевтикалық терминологияның құрамы
- •§ 3 Кейбір фармацевтикалық терминдердің түсініктемесі
- •§4. Дәрі-дәрмектердің тривиальды атаулары
- •§5. Тривиальды атаулардың жасалу моделі
- •§6. Сөз құрамында жиі кездесетін сөз бөлшектері
- •II. Дәрі-дәрмектердің аттарын латынша жазып, мағынасын түсіндіру
- •III. Жиі кездесетін түбірлердің астын сызып, мағынасын түсіндіру
- •2 Сабақ
- •§ 7. Етістік туралы жалпы түсінік
- •§ 8. Етістіктің жіктелу түрлері. Сөздіктегі түрі
- •§ 10. Шартты рай
- •§ 11. Бұйрық рай (Imperativus)
- •§12. Рецепте кездесетін етістіктер
- •§13. Рецепте fierі деген етістіктің қолдану мысалдары
- •3 Сабақ
- •§14. Химиялық элементтер
- •§15. Қышқылдар атаулары (қышқыл- Acidum, I n)
- •§16. Оксидтердің атаулары
- •Жасалу моделі
- •§17. Тұздардың атаулары
- •Аниондардың атаулары
- •§18. Эфирлердің атаулары (aether, eris m)
- •Эфирлердің жасалу моделі
- •1. Қышқылдардың жасалуы
- •II. Оксидтердің, пероксидтердің, гидроксидтердің жасалуы.
- •III. Тұздардың жасалуы
- •§19. Рецепт
- •§ 20. Рецепттің құрамы
- •§21. Дәрі- дәрмектердің мөлшерін белгілеу жүйесі
- •Рецепт үлгісі
- •§ 22. Рецептте қосымша қойылатын белгілер
- •§ 23. Рецепттің латын тілінде жазу ережесі
- •Рецепт жолының жазылуы
- •§24. Көп сөзді дәрі-дәрмектердің аттары
- •§25. Рецепте кездесетін предлогы бар сөз тіркестері
- •Латын септіктерінің жалғаулар кестесі
- •§ 26. Таблеткалардың және суппозийторийлердің жазылу ерекшеліктері
- •Таблеткалардың, суппозиторийлердің, драже және аэрозольдердің рецепт жолында жазылуы:
- •Рецепттер бойынша тапсырмалар
- •1 Тапсырма
- •2 Тапсырма
- •3 Тапсырма
- •4 Тапсырма
- •5 Тапсырма
- •6 Тапсырма
- •7 Тапсырма
- •Фармацевтикалық терминологиядан қысқаша сөздік
- •Дәрі-дәрмектердің аттарында жиі кездесетін түбірлер
- •2 Тапсырма химиялық номенклатура Химиялық элементтерінің атаулары
- •Тұздардың және эфирлердің атаулары
- •Химиялық номенклатурадағы қолданылатын сын есімдер
- •3 Тапсырма Дәрі түрлерінің аттары
- •Дәрілік заттардың аттары және басқа сөздср
- •Дәрі-дәрмектердің аттары
- •4 Тапсырма Дәрілік шикізаттар
- •Б) Өсімдіктердің аттары
- •Дәрі-Дәрмектердің аттары
- •Дәрі- дәрмектердің аттарында кездесетін анықтауыштар
- •5 Тапсырма Дәрілік шикізат. Өсімдіктердің аттары
- •Дәрілік заттардың аттары
- •Дәрі дәрмектердің атауларындағы анықтауыштар
- •6 Тапсырма Рецептерде кездесетін предлогы бар сөз тіркестері
- •Дәрілік заттардың аттары
- •Дәрі - Дәрмектердің атауында кездесетін анықтауыштар
- •Рецепттегі қысқартулар
- •Рецептегі қысқартулар
- •Әдебиеттер
§ 11. Бұйрық рай (Imperativus)
Бұйрық райдың екі формасы бар: екінші жақтың жекеше және көпше түрлері.Бұйрық райдың жекеше түрінің І, ІІ, I түрлерінде тұйық райдың – re жалғауының алып тасталуы арқылы жасалады, ал жіктеудің ІІІ түрінде е жалғауы жалғанады. Бұйрық райдың көпше түрінің екінші жағын жасау кезінде жіктеудің І, ІІ, IV түрлерінде етістіктің негізіне –te жалғауы, ал жіктеудің ІІІ – түрінде -ite жалғауы жалғанады.
-
Imperativus
Екінші жақтың жекеше түрі
Екінші жақтың көпше түрі
I cura – (емде)
II misce – (араластыр)
III solve – (еріт)
IV audi – (тыңда)
cura – te (емдеңдер)
misce – te (араластырыңдар)
solv – i - te (ерітіңдер)
audi – te (тыңдаңдар)
§12. Рецепте кездесетін етістіктер
Рецепте етістіктер бұйрық және шартты райда қолданылады. (Іmpеrаtivus et Conjunctivus).
Рецепттерде етістіктердің қолданылуы.
-
Imperativus
Conjunctivus
Da. Бер. Signa Белгіле Misce. Da. Signa Араластыр. Бер Белгіле
Detur. Берілсін. Беру
Signetur. Белгіленсін. Белгілеу
Misceatur Араластырылсын Араластыру
Sterilisa. Зарарсыздандыр Repete. Қайтала
Da tales doses numero
Саны осындай мөлшерімен бер
Sterilisetur. Зарарсыздандырылсын Зарарсыздандыру
Repetatur. Қайталансын. Қайталау.
Dentur tales doses numero
Саны осындай мөлшерімен берілсін саны.
Осындай мөлшермен берілсін саны.
§13. Рецепте fierі деген етістіктің қолдану мысалдары
-
Imperativus
Conjunctivus
Misce, fiant species
Misce, fiat pulvis
Қоспа жасау үшін араластыр
Ұнтақ жасау үшін араластыр
Misce, fiat unguentum
Жағатын май жасау үшін араластыр
Misce, fiat linimentum
Линимент жасау үшін араластыр
Misce, fiat pasta
Паста жасау үшін араластыр
Misce, fiat suppositorium rectale
Ректальды суппозиторий жасау үшін араластыр
Misce, fiat suppositorium vaginale
Вагинальды суппозиторий жасау үшін араластыр