- •Латын алфавиті
- •Фармацевтикалық терминология
- •1 Сабақ
- •§ 1 Фармацевтикалық терминология туралы жалпы түсінік
- •§ 2 Фармацевтикалық терминологияның құрамы
- •§ 3 Кейбір фармацевтикалық терминдердің түсініктемесі
- •§4. Дәрі-дәрмектердің тривиальды атаулары
- •§5. Тривиальды атаулардың жасалу моделі
- •§6. Сөз құрамында жиі кездесетін сөз бөлшектері
- •II. Дәрі-дәрмектердің аттарын латынша жазып, мағынасын түсіндіру
- •III. Жиі кездесетін түбірлердің астын сызып, мағынасын түсіндіру
- •2 Сабақ
- •§ 7. Етістік туралы жалпы түсінік
- •§ 8. Етістіктің жіктелу түрлері. Сөздіктегі түрі
- •§ 10. Шартты рай
- •§ 11. Бұйрық рай (Imperativus)
- •§12. Рецепте кездесетін етістіктер
- •§13. Рецепте fierі деген етістіктің қолдану мысалдары
- •3 Сабақ
- •§14. Химиялық элементтер
- •§15. Қышқылдар атаулары (қышқыл- Acidum, I n)
- •§16. Оксидтердің атаулары
- •Жасалу моделі
- •§17. Тұздардың атаулары
- •Аниондардың атаулары
- •§18. Эфирлердің атаулары (aether, eris m)
- •Эфирлердің жасалу моделі
- •1. Қышқылдардың жасалуы
- •II. Оксидтердің, пероксидтердің, гидроксидтердің жасалуы.
- •III. Тұздардың жасалуы
- •§19. Рецепт
- •§ 20. Рецепттің құрамы
- •§21. Дәрі- дәрмектердің мөлшерін белгілеу жүйесі
- •Рецепт үлгісі
- •§ 22. Рецептте қосымша қойылатын белгілер
- •§ 23. Рецепттің латын тілінде жазу ережесі
- •Рецепт жолының жазылуы
- •§24. Көп сөзді дәрі-дәрмектердің аттары
- •§25. Рецепте кездесетін предлогы бар сөз тіркестері
- •Латын септіктерінің жалғаулар кестесі
- •§ 26. Таблеткалардың және суппозийторийлердің жазылу ерекшеліктері
- •Таблеткалардың, суппозиторийлердің, драже және аэрозольдердің рецепт жолында жазылуы:
- •Рецепттер бойынша тапсырмалар
- •1 Тапсырма
- •2 Тапсырма
- •3 Тапсырма
- •4 Тапсырма
- •5 Тапсырма
- •6 Тапсырма
- •7 Тапсырма
- •Фармацевтикалық терминологиядан қысқаша сөздік
- •Дәрі-дәрмектердің аттарында жиі кездесетін түбірлер
- •2 Тапсырма химиялық номенклатура Химиялық элементтерінің атаулары
- •Тұздардың және эфирлердің атаулары
- •Химиялық номенклатурадағы қолданылатын сын есімдер
- •3 Тапсырма Дәрі түрлерінің аттары
- •Дәрілік заттардың аттары және басқа сөздср
- •Дәрі-дәрмектердің аттары
- •4 Тапсырма Дәрілік шикізаттар
- •Б) Өсімдіктердің аттары
- •Дәрі-Дәрмектердің аттары
- •Дәрі- дәрмектердің аттарында кездесетін анықтауыштар
- •5 Тапсырма Дәрілік шикізат. Өсімдіктердің аттары
- •Дәрілік заттардың аттары
- •Дәрі дәрмектердің атауларындағы анықтауыштар
- •6 Тапсырма Рецептерде кездесетін предлогы бар сөз тіркестері
- •Дәрілік заттардың аттары
- •Дәрі - Дәрмектердің атауында кездесетін анықтауыштар
- •Рецепттегі қысқартулар
- •Рецептегі қысқартулар
- •Әдебиеттер
Дәрі - Дәрмектердің атауында кездесетін анықтауыштар
1 |
активтенген |
activatus, a,um |
2 |
антисептикалық |
antisepticus, a,um |
3 |
биологиялық |
biologicus, a, um |
4 |
асқазан (дық) |
stomachicus, a,um |
5 |
сусыз |
anhydricus, a, um |
6 |
витамин қосылған |
vitaminisatus, a, um |
7 |
сүзілген |
filtratus, a, um |
Рецепттегі қысқартулар
Рецепті жазғанда дәрігерлер қысқартуларды қолданады.
Дәрілік түрдің, өсімдік мүшелерінің және стандартты рецептуралық сөз тіркестері қысқартылады. Дауыссыз дыбысты қысқартады. Егер қасында екі және бірнеше дауыссыз дыбыстар тұрса, онда барлық дауыссыз дыбыстар қысқартылады.
Мысалы: extr (extractum) – экстракт, сығынды
dep (depuratus a, um) – тазартылған
NB! Дәрілік заттың, және өсімдіктердің атаулары қысқартылмайды.
Мысалы:
1. Rp: Sol. Thiamini bromidi 3 % 1 ml.
D.t.d. № 10 in amp
S
2. Rp.: Trichomonocidi 0,25
Vaselini ad 50,0
M.f. supp.
Steril.!
Da. S.
3. Rp.: Natrii chloridi 20,0
Aq. destiill.q.s.ad solutionem
Lanolini 30,0
Ol. Helianthi 100,0
M.f.lin.
Da. S.
4. Rp.: Inf. herb. Serpylli 15,- 200,0
Da. S.
Рецептегі қысқартулар
Қысқартулар |
Толық атауы | |
латын тілінде |
қазақ тілінде | |
aa ac., acid. ad us. ext. ad us. int. aq. aq. dest. comp., cps., cpt. concentr. cort. D. dec., det dep dil. D. t. d.
empl. emuls. extr. f. fl. fluid. fol. fr. gel. gran. gtt., dtts. h., hb. in ampull. in caps. inf. in obl. in tab. in vitr. nigr. linim. liq. M. mucil. N. obd. ol. past. praec., pct., ppt. pro inject. pulv. q. s. r., rad. Rp.: rectif. rhiz. S. sem. simpl. sir. sol. spec. spir. Steril.
supp. supp. vagin.
susp. tab. t-ra, tinct. ung. |
ana acidum ad usum externum ad usum internum aqua aqua destillata compositus concentratus cortex Da. Detur. Dentur. decoctum depuratus, a, um dilutus, a, um Da (Dentur) tales doses
emplastrum emulsum extractum fiat, fiant flos fluidus, a, um folium fructus gelatinosus, a, um granulum guttam, guttas herba in ampullis in capsulis infusum in oblatis in tabulettis in vitro nigro linimentum liquor Misce. Misceatur mucilago numero obductus, a, um oleum pasta praecipitatus, a, um. pro injectionibus pulvis quantum satis radix Recipe: rectificatus, a, um rhizoma Signa. Signetur semen simplex sirupus solutio species spiritus Sterilisa Sterilisetur. suppositorium suppositorium vaginale
suspensio tabuletta tinctura unguentum
|
тепе-тең, бірдей. қышқыл сыртқы қабылдауға арналған ішкі қабылдауға арналған су дестилденген су күрделі концентратты қыртыс Бер. қайнатпа тазартылған сұйытылған Бер (Берілсін) осындай мөлшерімен. пластыр эмульсия экстракт, сығынды жасалсын гүл сұйық жапырақ жеміс желатинді гранула тамшы, тамшылар шөп ампуларда капсулада тұндырма қабықтарда таблеткаларда қара шыны ыдыста линимент сұйық Араластыр. Араластырылсын қоймалжың саны қабықпен қапталған май паста тұндырылған инъекцияға арналған ұнтақ қанша керек тамыр Ал: тазартылған (спирт, скипидар) тамырсабақ Белгіле. Белгіленсін. тұқым жай, қарапайым. сироп ерітінді қоспа спирт Залалсыздандыр. Залалсыздандырылсын. суппозиторий вагинальды суппозиторий
суспензия таблетка тұнба жағатын май |
Предлогы бар латын сөз тіркестері
1 |
A priori |
Тәжірибеден бүрын | |
2 |
A posteriori |
Тәжірибе негізінде | |
3 |
Ab hoс et ab hac |
Қалай болса солай | |
4 |
Ab igne ignem |
Көмекке көмек | |
5 |
Ab imo pectore |
Шын жүректен
| |
6 |
Ad absurdum |
Мағынасыз қортындыға келтіру | |
7 |
Ad disputandum |
Талқылау үшін | |
8 |
Ad hoс |
Осы орайда | |
9 |
Ad examplum |
Үлгі бойынша | |
10 |
Ad futura memoriam |
Естелік үшін | |
11 |
Ad infinitum |
Шексіз | |
12 |
Ad libitum |
Еркімен | |
13 |
Ad memorandum |
Еске сақтауға | |
14 |
Ad modum |
Үлгі бойыша | |
15 |
Ad multos annos |
Үзақ жылдарға | |
16 |
Ad oculos |
Көрнекті | |
17 |
Ad opus |
Жұмысқа | |
18 |
Ad prima facie |
Бір көргеннен | |
19 |
Ad rem |
іске | |
20 |
De jure |
Заң бойынша | |
21 |
Examino |
Шын ниетпен | |
22 |
Ex dano |
Сыйға | |
23 |
Ex juvantibus |
Сынай емдеу | |
24 |
Ex libris |
Кітаптардан | |
25 |
Ex necessitate |
Қажет болғанда | |
26 |
Ex promtu |
Алдын ала дайындықсыз | |
27 |
Ex professo |
істі біліп істеу | |
28 |
In brevi |
Қысқаша | |
29 |
In compacto |
Қысқа түрінде | |
30 |
In dubio |
Күдіктену | |
31 |
In extremis |
Ең болмағанда | |
32 |
In facto |
Іс жүзінде | |
33 |
In medias res |
Істің түп мәнінде | |
34 |
In pleno |
Толық құрамында | |
35 |
In spe |
Үміттену | |
36 |
In summa |
Қорытындысында | |
37 |
In toto |
Жалпы алғанда | |
38 |
In usum et abusum |
Пайдалы да зиянды | |
39 |
Inter nos |
Арамызда | |
40 |
Per occasionem |
Кезі келгенде | |
41 |
Per domo suo |
Өз пайдасына | |
42 |
Pro forma |
Көзге түсіру | |
43 |
Pro et contra |
Жақтау және қарсы бөлу | |
44 |
Pro tempore |
Дер кезінде | |
45 |
Post factum |
Істелгеннен кейін | |
46 |
Post mortem |
Өлгеннен соң | |
47 |
Post scriptum |
Жазғаннан соң | |
48 |
Sub modo |
Болған жағдайда | |
49 |
Sub ferula |
Мәжбүр болу | |
50 |
Sub verbo |
Сөз жүзінде | |
51 |
Sine causa |
Себепсіз | |
52 |
Sine dubio |
Күмәнсіз | |
53 |
Sine mora |
кешеуілдемей | |
54 |
Sine spe |
Үмітсіз |