Суда / мұзға түскеннің жағадағы алғашқы жәрдем (Первая помощь на берегу провалившемуся под лед).

Жағаға алып шыққаннан кейін біріншіден демалуын қараңыз. Егер демі болмаса бірден жасанды дем жасаңыз. Егер дені болса үстіне құрғақ киім тастаңыз су киімнің үстіне және тез арада жылуға кірсізіңіз.

Егер ол жүре алмаса, сол жерде аяғын (растереть) қимылдатыңыз. Көмектеспесе үстіне салып апарыңыз. Жылуда болғанда киімін ауыстырыңыз. Керек болса (обмороженные) суық тиген жерін (растереть) қимылдатыңыз (дұрыс спирті қоса). Егер жылы жері алыс болса, сол жерде от жағыңыз. Оттың үстінде киімін кептіріңіз, оған өзінің киімін беріңіз.

Суда / полыньяға түскенде (Падение в полынью).

Полыньга түскен уақытта сіздің қасыңызда ешкім болмауы мүмкін. Сондықтан сізге өз бетімен шығуға керек болады.

Сіздің іс-әрекетіңіз:

1. Сасқалақтамаңыз. Ақырын ауаны көбірек алып демалыныз.

2. Аяғымен сіз велосипедте кележатқандай қимылдатыңыз.

3. Бірден мұзға шығуға ұмтылмаңыз, жанжақтағы мұз жұқа болады. Сондықтан сіздің ауырлығыңыңды ұстай алмайды.

4. Жағаға қарай жылжыңыз, қолыңызбен мұзды жары.

5. Қолыңыздан мұз жарылуын қойғаннан кейін, мұзға шығуына тырысыңыз.

6. Бірден бүкіл денемен шықпаңыз, мұз қайтадан сынуы мүмкін.

7. Бүкіл денеңізбен мұзға жатыңыз.

8. Жатқан қалпында жағаға қарай жылжыңыз.

9. Жағаға шыққаннан кейін жүгіріп жылы жерге барыңыз.

Пайдалы қенестер:

• Мұзға ешқашан шықпаңыз, егер сіз мұзды қатты екенін нақты білмесеңіз. Есте сақтаңыз жағаға қарай мұз қатты, терең жерлерде мұз қаттылығы төмендейді және шөп бар жерде мұз жұқа немесе қатты ағыс жерлерінде.

• Мұз қаттылығы ауаның температурасына байланысты болады. Таңертең және түсте мұз онша қатты емес кешкісімен салыстырғанда.

Мұзда жүргенде қара аймақтарды айналып өтіңіз, ол жерде мұз жұқа болады.

Суда / қалай штормның келуін білуге болады (Как распознатьприближение шторма).

ТАБИҒАТ БЕЛГІЛЕРІ:

• Үлкен борпылдақ бұлт жанында жиналады, көк жиектен келе жатқан жақын арада нөсер жаңбыр не күннің күркіреуі болатынын белгілейді.

• Нөсер жаңбыр не штормның жақындауын жақын арадағы 36 сағат ішінде айдың айналасындағы қаралау ореол не бронзалық түс күн батқан кезде не шықан кезде белгілейді.

• Жақын арадағы желдің қаттылуын және жаңбыр болуын биік аспанда кішкентай бұлттардың тез жылжуы және сарғылтау күн батуы.

• Қызыл не ашық, бірақ қызғылтау аспан болуы күн шыққанда, ауа ылғалдылығының көбейюі жақын арадағы ауа райының бұзылуын белгілейді.

АУА РАЙЫ БАРОМЕТР БОЙЫНША

• Егер барометр тілшесі шкаланың сандары төмен жаққа түссе, онда ол ауа райының жаман жаққа қарай өзгеруін білдіреді.

• Шторм болатын уақытта барометр тілшесі жанжаққа жылжиді да көрсеткіш (показатель) төмендейді.

Суда / қайықпен жүзу шторм басталайын деп жатқан уақытта (Плавание на судне в предштормовую погоду).

Штормнің келе жатқанын көрген уақытта не істеу керегін шешуініз керек төрт нұсқаның біреуін қолданып.

БАЯҒЫ БАҒЫТПЕН ЖҮРІП ОТЫРУ.

• Ол үшін жылдамдығын кеміту не жартылай парустарын алу.

• Ұмытпаңыз, бұл шешім дұрыс болады теқ қана жел керек бағытпен болса ғана. Егер ол басқа бағытқа жылжыса онда басқа нұсқа алу керек.

ПОРТҚА ҚАРАЙ ЖЫЛЖУ.

Сіз оны істеуіңіз болады, егер:

• Егер жел бағыты портқа қарай болса.

• Күннің бұзылуын ақырын жүрсе және сіз портқа жетуге үлгерсеніз. Байқаңыз (бурное) тынымсыз теңіз қайық жылдамдығын ақырындатады.

ДРЕЙФКЕ ЖАТУ.

Егер басқа нұсқа болмаса, сізге қайықты желге қарсы ұстауға желдің жылдамдығымен тура келеді.

ШТОРМНЫҢ АЛДЫНДА ЖҮРУ

Бұл нұсқа іске асуы мүмкін, егер сіз ашық теңізда болсаңыз, жаға алыс және тасқа (скалаға) соғылуы қауіпі жоқ желмен жүзіп отыру керек.