- •Пытанні і адказы да экзамена па Гісторыі Беларусі
- •1. Цывiлiзацыйная I фармацыйная тэорыi развiцця грамадства. Тыпы цывiлiзацый. Перыядызацыя сусветнай I айчыннай гiсторыi.
- •3. Станаўленне сярэдневяковай цывiлiзацыi ў Эўропе I Беларусi. Полацкае княства. Кiеўская Русь.
- •4. Барацьба насельнiцтва заходніх зямель Pyci з iншаземнымымi захопнiкамi ў 9 — 13 стст.
- •5. Узнiкненне I распаўсюджванне хрысцiянства. Хрышчэнне Pyci I беларускiх зямель. Культура Беларусi у 9 — 13 стст.
- •6. Асноўныя палiтычныя I эканамiчныя тэндэнцыi ў развццi Заходняй Эўропы I Маскоўскай дзяржавы ў познiм сярэднявеччы (13-14 стст).
- •7. Перадумовы фармiравання I утварэнне адзiнай балцкаславянскай дзяржавы - Вялiкага княства Лiтоускага, Рускага I Жамойцкага.
- •8. Палiтычны лад вкл I яго асаблiвасцi.
- •9. Дынастычная барацьба ў вкл. Крэуская унiя. Пачатак распаўсюджвання каталiцтва у вкл.
- •2. Вкл і Польшча захоўваюць дзяржаўную незалежнасць і самастойнасць.
- •3. Ягайла жэніцца на польскай каралеве Ядвізе, прымае каталіцтва і ўводзіць каталіцтва ў Жамойці.
- •10. Сацыяльна-эканамiчнае развiццё вкл. Аграрная рэформа I канчатковае запрыгоньванне сялян.
- •11. Знешняя палiтыка вкл у часы княжання Вiтаута. Грунвальдская бiтва I яе значэнне.
- •12. Сацыяльны I нацыянальны склад насельнiцтва вкл. Фармiраванне беларускай народнасцi.
- •14. Эўропа на шляху ад сярэднявечча да Новага часу. Зараджэнне капiталiстычных адносiн. Стварэнне каланiяльнай сiстэмы.
- •16. Гуманiзм I Рэфармацыя ў Эўропе I на Беларусi. Дзеячы Рэфармацыi.
- •1) Мастацкую;
- •2) Агульна-культурную;
- •3) Сацыяльную.
- •17. Контррэфармацыя ў Эўропе I Беларусi. Брэсцкая царкоўная ўнiя.
- •18. Войны на тэрыторыi Беларусi у часы Рэчы Паспалiтай (17-18 стст).
- •19. Палiтычны крызiс I спроба рэформ у Рэчы Паспалiтай у канцы 18 ст. Першы I другi падзелы дзяржавы. Канстытуцыя 3 мая 1791 г.
- •20. Паўстанне пад кiраунiцтвам т. Касцюшкi. Трэцi падзел Рэчы Паспалiтай.
- •21. Асноўныя тэндэнцыi палiтычнага I сацыяльна-эканамiчнага развiцця сусветнай гiсторыi ў 19 ст. Фармiраванне iндустрыяльнай цывiлiзацыi.
- •23. Вайна 1812 г. I Беларусь. "Польскае пытанне" напярэдаднi I ў час вайны.
- •24. Грамадска-палiтычны рух на тэрыторыi Беларусi ў першай палове 19 ст. Паўстанне 1830-1831 гг. I яго вынiкi.
- •25. Крызіс прыгонніцтва. Адмена прыгоннага права.
- •26. Паўстанне 1863 г. Беларусі нацыянальны рух у 2 пал XIX ст. .
- •27. Развіццё капіталізма ў Беларусі ў другой пал XIX ст —пач XX ст.
- •28. Роля марксізма і сацыял-дэмакратычнага руху ў грамадка-палітычным жыцці Эўропы I Беларусi ў 19 – пачатку 20 ст.
- •29. Беларуcкі нацыянальны pyx у канцы XIX – пачатку XX стст.
- •30. Фарміраванне беларускай нацыі. Культура Беларусi у 19 – пачатку 20 ст.
- •31. Рэвалюцыя 1905-1907 гг у Pacеі I на Беларусі.
- •32. Сталыпiнскiя рэформы I вынiкi IX правядзення на тер. Беларусi.
- •33. Першая сусветная вайна I Беларусь.
- •34. Лютаўская рэвалюцыя. Усталяванне двоеўладдзя.
- •35. Беларускі нацыянальны рух у 1915 - кастрычніку 1917г.
- •36. Кастрычніцкая рэвалюцыя I ўсталяванне савецкай улады на Беларусі.
- •3 Актам 25 сакавіка лічыліся шэраг дзяржаваў, якія прызналі незалежнасьць Беларусі, у тым ліку Летува, Латвія, Эстонія, Фінляндыя, Украінская Народная Рэспубліка, Чэхаславакія, Турцыя.
- •39. Утварэнне бсср I Літоўска-Беларускай рэспублікі.
- •40. Польска-савецкая вайна 1919-1920 . Рыжскі Mip I яго вынікі.
- •41. Акупацыйны рэжым на тэрыторыі Беларусі ў часы польска-савецкай вайны (1919-1920). Нацыянальны рух I барацьба супраць польскіх акупантаў.
- •42. Спробы мадэрнізацыі эканомікі ў 20-я гады. Нэп
- •44. Сацыяльна-эканамічнае I кулътурнае жыцце беларускай вескі у 1920-30 гг. Палітыка калектывізацыі I яе вынікі.
- •45. Індустрыялізацыя бсср I яе вынікі.
- •46. Палітыка беларусізацыі I яе вынікі. Развіцце культуры у міжваенны перыяд (1921-1939)
- •47. Масавыя рэпрэсіі 1920-30 гг I на Беларусі
- •48. Палітычнае I сацыяльна-эканамічнае становішчы Заходняй Беларусі.
- •49. Нацыянальна-вызваленчы рух у Заходняй Беларусі ў 1921-1939 гг
- •50. Узмацненне супярэчнасцей памiж эўрапейскiмi дзяржавамi ў канцы 30-х гадоў. Мюнхенскае пагадненне I савецка-германскi дагавор аб ненападзе (1939 г.)
- •51. Пачатак другой сусветнай вайны. Уз’яднанне Заходняй Беларусi з бсср. Сацыялiстычныя пераўтварэннi ў Заходняй Беларусi.
- •52. Пачатак Вялiкай Айчыннай вайны. Абарончыя баi на тэр. Беларусi.
- •53. Акупацыйны рэжым на тэр. Беларусi ў гады другой Сусветнай Вайны.
- •54. Падпольны I партызанскi рух на тэр. Беларусi ў гады другой Сусветнай. Дзейнасць армii Краёва.
- •55. Калабарацыя на тэрыторыі Беларусi у гады другой Сусветнай Вайны.
- •56. Сталiнградская I Курская бiтвы. Пачатак вызвалення Беларусi.
- •57. Вызваленне Беларусi ад нямецка-фашыскiх захопнiкаў. Уклад беларускага народа у разгром фашызма. Канец другой Сусветнай Вайны.
- •58. Міжнароднае становішча пасля другой Сусветнай Вайны. Удзел бсср у стварэнні аан. Пачатак “халоднай вайны”.
- •59. Эканамічнае аднаўленне Эўропы пасля 2 сусветнай вайны. Аднаўленне народнай гаспадаркі бсср у 1945 - сяр. 1950-х гг.
- •60. Грамадска-палітычнае I кулътурнае жыцці бсср у часы аднаулення народнай гаспадаркі (1944- сяр.1960 гг)
- •61. Беларусь у перыяд спроб дэмакратызацыі грамадства I эканамічных рэформ (сяр. 1956-х - сяр. 60-х гг.)
- •62.Нарастанне крызісных з'яу у ссср.
- •64. Крызіс ссср як унітарнай дзяржавы. Прыняцце Дэкларацыі аб дзяржаўным суверэнітэце Беларусi.
- •1) Навукова-тэхнічнага прагрэсу, адсюль першачарговая ўвага развіццю машынабудаўнічага комплексу – базы гэтага прагрэссу;
- •2) Структурнай перабудовы эканомікі;
- •3) Актывізацыі чалавечага фактару, павышэння творчай актыўнасці людзей.
- •65. Дасягненне незалежнасці Беларусі. Дэнансацыя саюзнага дагавора 1922 г I ўтварэнне снд
- •66. Дзяржаўнае будаўніцтва ў пачатку канца XX ст I у XXI ст.
- •67. Сацыяльна-экнамічнае развіцце Рэспублікі Беларусь у пачатку XXI ст.
- •68. Незалежная Беларусь на міжнароднай арэне. Утварэнне саюза Беларусі I Pacеi.
5. Узнiкненне I распаўсюджванне хрысцiянства. Хрышчэнне Pyci I беларускiх зямель. Культура Беларусi у 9 — 13 стст.
Прыняцце хрысціянства стала адной з самых важкіх падзей культурнага жыцця беларускіх зямель у ІХ- пач. ХІІІ стст. Першыя звесткі аб пранікненні на ўсходнеславянскія землі хрысціянства па візантыйскім узоры адносяцца да ІХ ст. Лічыцца, што хрысціянкай была кіеўская княгіня Вольга. Ісландская «Сага аб хрышчэнні» ўзгадвае пра манастыр Іаана Прадцечы ў Полацку, заснаваны каталіцкім місіянерам Торвальдам-вандроўнікам у Х ст. У канцы Х ст. кіеўскі князь Уладзімір прыняў хрысціянскую веру па візантыйскім (праваслаўным) узоры. Першай датай, што тычыцца прыняцця хрысціянства на землях Беларусі, лічыцца заснаванне Полацкай епархіі (каля 992 г.). Прыняцце хрысціянства на ўсходнеславянскіх землях спрыяла ўмацаванню дзяржавы і ўлады, стала вялікім крокам наперад у эканамічным і культурным развіцці. Менавіта з пачаткам хрысціянізацыі на беларускіх землях пачынае распаўсюджвацца кірылічная сістэма пісьма. Аб распаўсюджванні пісьменнасці сярод розных катэгорый насельніцтва сведчаць знаходкі спецыяльных прыстасаванняў для пісьма - пісал (у Наваградку, Мінску, Друцку), подпіс на пячатцы полацкага князя Ізяслава (канец Х ст.), на цагліне Сафійскага сабора ў Полацку (ХІ ст.), на каменных прасліцах з Пінска, Друцка і Віцебска, «Рагвалодавых» і «Барысавых» камянях (ХІІ ст.), берасцяных граматах і г. д. Увогуле, пісьмовыя помнікі першай паловы ХІІІ ст. даюць падставу сцвярджаць, што ўжо ў гэты перыяд пачынае фарміравацца пісьмовая беларуская мова (дагавор Смаленска з Рыгай і Гоцкім берагам 1229 г.).
У першай палове ХІ ст. на ўсходнеславянскіх землях пачалося летапісанне. Некаторыя падзеі, што адбыліся на Беларусі, згадваюцца ў «Аповесці мінулых гадоў» (пачатак ХІІ ст.). В. Тацішчаў у сваіх працах згадвае Полацкі летапіс, страчаны ў ХVІІІ ст. - помнік не толькі літаратуры, але і мастацтва ХІІ ст. Звесткі аб полацкіх князях змешчаны ў «Слове пра паход Ігаравы» (ХII ст.).
Значная роля ў пашырэнні асветы і культуры на беларускіх землях належыць праваслаўным царкоўным дзеячам - Ефрасінні Полацкай (1101(?)-1167), Кірыле Тураўскаму (каля 1130 - каля 1182), Кліменту Смаляцічу ((?) - пасля 1164) і Аўраамію Смаленскаму (? - ?). Даволі поўная інфармацыя аб іх дзейнасці ўтрымліваецца ў агіяграфічнай (жыційнай) літаратуры, росквіт якой прыпадае на канец ХІІ - ХІІІ стст.
Адным з вынікаў прыняцця хрысціянства стала з’яўленне на беларускіх землях манументальнага дойлідства. Грэчаскія майстры прынеслі ва Усходнюю Еўропу сістэму крыжова-купальнага храма, у аснову якой быў закладзены квадрат, падзелены чатырма слупамі так, што ў плане ён уяўляў сабой крыж. Найбольш слынным з мураваных збудаванняў на нашых землях стаў Сафійскі сабор у Полацку, пабудаваны пры Усяславе Чарадзеі (1044-1066). Храм быў узведзены з чырвонай цэглы, унутры аздоблены рознакаляровымі фрэскамі. Першапачаткова гэта быў пяцінефны сямікупальны будынак, які выконваў не толькі культавыя, але і грамадскія (скарбніца, бібліятэка, зала для прыёму паслоў) функцыі і з’яўляўся своеасаблівым сімвалам незалежнасці і сілы Полацкай зямлі.
З наступленнем феадальнай раздробленасці (ХІІ ст.) памеры храмаў значна змяншаюцца. Прыкладна ў гэты ж час на заходніх землях фарміруецца гродзенская школа, для помнікаў якой характэрны цагляная аднародная муроўка, вонкавое ўпрыгожванне сцен паліраванымі пліткамі і шліфаванымі камянямі, наяўнасць у канструкцыі сцен гаршкоў-галаснікоў, адсутнасць фрэскавых роспісаў, аздабленне падлогі рознакаляровай керамічнай пліткай. Усе гэтыя рэчы ўвасоблены ў Барысаглебскай (Каложскай) царкве (Гародня, канец ХІІ ст.).
У ХІІ ст. у Полацку налічвалася каля дзесяці храмаў, сем - у Смаленску, тры ў Гародні, па аднаму - у Мінску, Віцебску, Наваградку, Ваўкавыску, Тураве, Пінску. Мураванае дойлідства пашыралася і ў грамадскім будаўніцтве - знойдзены рэшткі будынкаў у Слуцку, Мінску, Мсціславе, княжацкага палаца ў Гародні.
У другой палове ХІІІ ст. на межах беларускіх зямель будуюцца абарончыя вежы, з якіх да нашых дзён дайшоў толькі «Камянецкі слуп», пабудаваны на беразе рэчкі Лясная дойлідам Алексай «со тоземцы». Для вежы характэрны гатычныя элементы (спічастыя праёмы, тынкаваныя нішы, пояс з пакладзеных «на вугал» цаглін). Гэты мастацкі стыль быў распаўсюджаны ў Заходняй Еўропе ў ХІІ - ХVI стст.
З ХІ ст. пад візантыйскім і заходнееўрапейскім уплывам на Беларусі пачынае развівацца манументальны жывапіс (фрэскі), іканапіс, кніжная мініяцюра. Як і ў архітэктуры, у жывапісе назіраўся працэс фарміравання мясцовых лакальных школ. Мясцовыя майстры працавалі таксама з бурштынам, шклом, каляровымі металамі, апрацоўвалі камень і дрэва. Своеасаблівым сімвалам беларускіх зямель можна назваць створаны ў 1161 г. па заказе ігуменні Ефрасінні полацкім майстрам Лазарам Богшам шасціканцовы крыж.
Беларуская культура ІХ-ХІІІ стст. развівалася ў межах сусветных культурна-гістарычных тэндэнцый. Значны ўплыў на яе аказала прыняцце хрысціянства, якое стала штуршком у развіцці культурных працэсаў. У той жа час на гэтым этапе быў закладзены падмурак фарміравання беларускага этнасу і адметнай культуры нашага народа.