13.Қоршаған ортаны қорғау саласындағы дауларды шешу тәртібі қалай жүзеге асырылады? Табиғатты қорғау істері бойынша сот тәжірибесінің маңыздылығы қандай?.

Қоршаған ортаға зиян келтiрген тұлға келтiрiлген залалды ерiктi түрде жоюға не өзгеше тәсiлмен оның орнын толтыруға құқылы. Тұлғаның залалды жою не оның орнын толтыру туралы мiндеттемесi кепiлхатта жазылуға тиiс.Зиянды өтеу қоршаған ортаға зиян келтiрген тұлғаның өз қаражаты немесе сақтандыру төлемдерi есебiнен құндық нысанда жүзеге асырылуы мүмкiн. Зиянды өтеудiң құндық нысандарына қоршаған ортаның зиян келтiрiлгенге дейiнгi жай-күйiн қалпына келтiруге, табиғи ресурстарды молықтыру жөнiндегi iс-шараларды орындауға, талапкерге, алынбай қалған пайданы қоса алғанда, өзге шығындарды өтеуге арналған ақшалай қаражат жатады.Тараптардың келiсiмiмен сот шешiмi бойынша зиян жауапкерге қоршаған ортаны қалпына келтiру жөнiндегi мiндеттердi жүктеу жолымен заттай нысанда өтелуi мүмкiн.Зиянды өтеудiң заттай нысандарына қоршаған ортаның зиян келтiрiлгенге дейiнгi жай-күйiн қалпына келтiру, жойылған не бүлiнген табиғи ресурстың орнына оған құны тең ресурс беру жөнiндегi шаралар жатады. Зиянды заттай нысанда өтеу келтiрiлген зиянды өтеудiң тәртiбiн, талаптарын, мерзiмдерi мен көлемiн регламенттейтiн шарт және (немесе) келiсiм жасасу жолымен жүргiзiледi.Зиянды өтеудiң өндiрiлiп алынатын сомасы мемлекеттiк бюджетке, ал Қазақстан Республикасының заңнамасында белгiленген жағдайларда жәбiрленушi тұлғаға аударылады.Зиянды өтеу қоршаған ортаға зиян келтiрген тұлғаны әкiмшiлiк және қылмыстық жауапкершiлiктен босатпайды.Экологиялық дауларды соттар Қазақстан Республикасының заңнамалық актiлерiнде белгiленген тәртiппен шешедi.     

 14.Қ.Р Су Кодексінің жалпы сипаттамасын беріңіз.Су қорларын басқару органдары қалай құрылады және олардың құзіреттері қандай?Су пайдалану құқығы дегеніміз не? Суды құқықтық қорғау шараларының анықтамасын беріңіз.

Су Кодексі 11-бөлім,32-тарау, 146-баптан тұрады.Су қорын пайдалану мен қорғау, сумен жабдықтау және су бұру саласындағы мемлекеттiк басқаруды Қ.Р Үкiметi, су қорын пайдалану ж/е қорғау саласындағы уәкiлеттi орган, Қ.Р заңдарында белгiленген өз құзыретi шегiнде облыстардың (республикалық маңызы бар қаланың, астананың) жергiлiктi өкiлдi және атқарушы органдары жүзеге асырады. Су қорын пайдалану мен қорғау саласындағы басқару құрылымы кешендiлiгi мен қоса бағыныстылығы ескерiле отырып, мынадай деңгейлерге бөлiнедi: 1)мемлекетаралық2)мемлекеттiк;3) бассейндiк;4) аумақтық.  Мем/к органдар су қорын ұтымды пайдалану мен қорғау жөнiндегi шаралар бағдарламасын әзiрлеуге және жүзеге асыруға азаматтар мен қоғамдық бiрлестiктердi тартуы мүмкiн. Су қорын пайдалану мен қорғау саласындағы мем/к басқару: 1)су қорын пайдалану мен қорғау, сумен жабдықтау ж/е су бұру саласындағы мем/к реттеу мен бақылау; 2)тұрақты су пайдалану-суды ұқыпты, ұтымды ж/е кешендi пайдалану мен қорғауды ұштастыру; 3)су пайдаланудың оңтайлы жағдайларын жасау,қоршаған ортаның экологиялық тұрақтылығын ж/е халықтың санитарлық-эпидемиологиялық қауiпсiздiгiн сақтау; 4) бассейндiк басқару; 5) су қорын пайдалану ж/е қорғау саласындағы мемлекеттiк бақылау мен басқару функцияларын ж/е су ресурстарын шаруашылық пайдалану функцияларын бөлу принциптерiне негiзделедi. 1. Жеке ж/е заңды тұлғаларға су объектiлерiн пайдалану құқығы Қ.Р су заңнамасында белгiленген арнайы, оқшау н/е бiрлесiп пайдалану тәртiбiмен берiледi.  Жеке ж/е заңды тұлғаларға су объектiлерi:1) қысқа мерзiмдi пайдалану; 2) ұзақ мерзiмдi пайдалану құқығымен табысталады. 3. Қысқа мерзiмдi пайдалану құқығы бес жылға дейiнгi мерзiмге.