статистика

Халықаралық туризмнің дамуына жәрдемін тигізетін пегізгі факторларды статикалық және динамикалық деп екіге бөлуге болады. Оның біріншісіне жататындар: табиғи-географиялық факторлар жиынтығы. Олардың өзгермейтін жоые келе бермейтін маңызы бар. Адам оны тек қана өзінің керегіне ынғайлап, пайдалануға қолайлы етеді. Екіншісіне жататындар: демографиялық, әлеумеггік-экономикалық, материалдық-техникалық және саяси факторлар. Бүл фактор-лардың бағасы мен маңызы кеңістік пен уақыт аралығында озгеріп түруы мүмкін. Халықаралық туризмнің дамуының табиғи-географиялық факторлары сүлу, бай табиғат, климат, жер бедерлерінің көрінісінен табылады. Табиғаттың жаратылысы бойынша рекреациялық шаруашылыққа дейін табиғи элеменггер мен кешендер алгашқыда рекреациялық іс-өрекеттің жағдайы ретінде болады. Рекреациялық сүраныстың пайда болуының арқасында оларга баға беріліп, технологиялық деңгейге дейін жеткізілінеді, содан кейін туристік-рекреациялық ресурсқа өтеді. Сол сияқты процестер әлеуметтік-экономикалық объек-тілер экскурсиялық туристік-рекреациялық ресурстарға өткенде де қайталанады. Сүраныстың көбеюі және рекреациялық қүндылық мөлшерінің дамуы халықтың модени деңгейінің көтсрілуі пайдаланылатын объектілердің шеңберінің кеңеюіне әсерін тигізеді, олардың көбісі арнайы өндеуден өткенпен кейін экскурсиялық шараларға үсынылады. Әлемдегі демографиялық факторлардың екінші Дүние-жүзілік соғыстан кейін бірқатар жалпыға бірдей сипаты болды. Бүл кезеңнің ерекшелігі - әлемдегі, еуропалық елдердегі жөне дамушы елдердегі халықтың санының өсуі. Әлсмдегі халықтың санының өсуінің қарқынына тура сойкес туристердің де санының өсетіндігін зерттеулердің нәтижссі корсетеді. Жердегі халықтың орналасуының жылдамдығы түтынушылар санын есіріп, туристік нарықты кеңеіітеді. Соңғы он жылдықтағы демографиялық жарылыс дамушы елдерде ғана болып жатыр, ондағы томенгі омір деңгейі, кедейшілік жалпы демалыс пен туризмді үйымдастырудың жолындағы басты кедергі болып табылады. Туристердің негізгі санын өсіріп отырған индустриясы дамыған елдерде оған керісінше, туудың төмендеуінен халықтың саны нашар осуде. Экономикалық және демографиялық өсудің полюс-терінің болуы әлемдегі туристік сүраныстың қалыптасуына территориялық теңсіздік туғызады. Халықтың жас қүрамы туристік сүранысқа елеулі әсерін тигізеді. Оркендеген Ьатыс елдерінде туристік сүраныс негізінен 30-50 жастың арасына келеді. Дегенмен, соңғы жылдары туризм нарқында жасы 55-тен жоғары адамдардың да саны өсуде. Урбандалу процесі қалаларда көрініп келе жатыр. Әс іресе ғылыми-техникалық прогресс дөуірінде халқы өсіп, экономикасы дамып, урбандалу процесі индустриализация-ның басталуымен едоуір жылдамдады. Жер шарының түрғын-дарының жартысы қалаларға жиналған, оның саны өсе тусуде. Қазіргі ірі қала адам өміріне екі жақты осерін тигізеді. Бір жагынаи, адамдардың материалдық-техникалық, әлеуміттік-экономикалық жағдайлары жақсарса, екінші жағынан, қша өмірінің жылдамдығынан, ауасының ластануынан адамның жүйкесі мен психологиясына қысым көбейеді. Туристік сұраныс пен рекреациялық қажеттіліктің қалыптасуында урбандалудың рөлі зор. Қала неғұрлым үлкен болса, оның түрғындарының демалысты қаладан тыс жерде откізуге ынтасы соғүрлым жоғары болады. Халықаралық туризмнің өсуінде әлеуметтік-экономи-калық факторлардың ерекше маңызы бар. Оның ішінде басты орын алатыны — ұлттық табыс. Үлттық табыстың өсуі мен саяхаттардың кебеюінің өзара байланыстылығы өбден қисынды және түсінікті. Бірақ та туристік саяхаттың кобеюі — адамның жақсы түрмысына ғана төуелді емес, сонымен қатар бос уақьптың үзақтығына да байланысты. Соңғы 15-20 жылда Еурола елдерінің кебінде адамдардың бос уакыты едәуір үзарды. Толенетін жылдық демалыстың үзаруы қазіргі болып жаткан ғылыми-техиикалық революцияға байланысты болып отыр, өйткені онда ақыл-ой еңбегі артады, ондіріске жөпе түрмысқа ынта қою күшейеді, қоршаған ортаның жағдайы нашарлайды. Міне, осының барлығы адамдарға физикалық және психологиялық қысым туғызады жөне олардың еңбек қабілетін қалпына келтіруді қажет етеді. Белсенді демалыс — туризм арқылы, бүл мақсаттар жылдам және тиімді орын-далады. Халықаралық туризмнің өсуіне өсерін тигізетін әлеу-меттік-экономикалық факторларға жатқызуға болатындар: халықтың білімі мен мәдениет деңгейінің жоғарылауы және эстетикалық талғамының өсуі. Әрине, халықтың ондай талгамдары туристік саяхаттар кезінде ғана толықтырылады. Туристік іс-әрекеттің жиілігі мен белсенділігіне және мөлшерінің көтерілуіне жасалынатын маңызды жағдай — ол халықтың нақты табысының өсуі. Қазіргі шақта жер шарының әрбір тұрғыны XIX — XX ғасырларда түрған ездері-нің ата тегінен орташа есеппен 4,5 есе бай түрады. Материалдық түрмыс жағдай деңгейінің өсіп жақсаруымен жеке іүгыну қүрылымында зандылык, түрде өзгерістер болады. Мамандардың талдауына қарасақ, жан басына шаққан-дағы үлттық өнімнің жалпы көрсеткіші мен азамаітардың көшіп-қону рекреациясының арасындағы тура сәйкестіктігін байқаймыз. Бүндай зерттеулер елде өмір деңгейі неғүрлым жогары болса, соғүрлым демалыс кезіндегі саяхатшылар да кеп болатындығын көрсетеді. Откен дәуірлерде бос уақытты қоғамның жеке тұлғалары ғана пайдаланса, онан айырмашылығы - XX ғасырда әлеу-меттік сферада нағыз төңкеріс болды, яғни ол жаппай халық үшін туризмге даңғыл жолы ашылды. Халықаралық туризмнің көтерілген шағы XX ғасырдың 30-шы жылдары болды, бүл кезде индустриалды дамыған елдер жалдаған жүмысшылардың еңбек жағдайын ретгейтін заңдар қабылдады. Ол адамдардың демалысқа қүқығын бекітті. Туризм үшін ерекше маңызы болғаны - төленетін демалыстардың енгізілуі; олар АҚШ-та (1914), Австралия мен Жаңа Зеландияда (1919), КСРО-да (1922) және баска да бірнеше елдерде енгізілді. Қазіргі шақта 500 млн-нан астам жалданған жүмысшылар, әсіресе Еуропа мсн Солтүстік Америкада, жыл сайын төленетін демалыс алуға күқық берілді, бүл дегеніміз нақты туристік көрсетілетін қызметті түтынушылардың пайда болуы. Белсенді туристік іс-өрекст ұшін бос уақыт қорының болуы жеткіліксіз. Жаппай туристік қозғалыстың қалыптасуы үшін ең бастысы — өмір деңгейінің көтерілуі, ол екінші Дүниежүзілік соғыстан кейін ғана басталды. Қоғамның өлеуметтік-кәсіптік қүрылымы баска да факторлар сияқты туризмнің дамуына өзінің әсерін тигізеді. XX ғасырдың басталуына дейін туризмде аристократтық сипат болды. Туризм туралы өте ерте мәлімет Антикалық дәуірге жатады. Ежелгі ерте замандағы гректер мен римдіктер ең алғашқы болып теңіз арқылы да жөне жер бетімен де саяхатқа шығып түрды. Кейінгі ортағасыр дәуірінде ағылшын қоғамының аристократтар шеңберінде гранд-тур деген жаңа коғамдық күбылыс пайда болды. Ауқатгы ағылшындар балаларының оқуын шетелдерде жалғастыру үшін 2-3 жылга балаларын оқуға жіберіп түрды. XX ғасырдың 50-ші жылдарындағы Еуропадағы туристік сүраныстың қалыптасуы төмендегілердің үлесіне жатты: — американдық өмір стилін қабылдаған басқарушылар мен бизиесмендер; — өндірістегі жоғарғы топтардың, мемлекеттік аппарат-тардың, технократтардың, курорттарға барып демалуды қоғамдық статустың белгісі ретінде санайтындардың; - қоғамдағы қатарын мойындауды аңсайтын, сол үшін барлығын төгіп демалуға барып, өзінше байлығын көрсетуге тырысатын әлеуметтік аз топтар (мысалы еврейлер); - Үлыбритания, Франция жөне басқа да Батыс елдерінің туризм секторларына орналасқан иммигранттар (итальяндар, египеттіктер, гректер, армяндар). Олар осы елдердің туризмінің дамуына себебін тигізді. Жана олеумсттік топтың өсерімен, өсіресе жастардың бастауымен 60-шы жылдары туристік үлгінің түрі маңызды өзгеріске үшырады. Хиппи, панки, ал кейінірек "жасыл" және кейбір солшыл мәнді қозғалыстар адамның ойлау кабілетіне және қоғамның түтыну түріне тура әсерін тигізді. Халықаралық туризмнің әсуінде материалдық-техни-калық факторлардың маңызы зор. Олардың ішіндегі ең бастылары: орналастыру орындары, көлік, қоғамдық тамақ-тандыру мекемелері, бөлшек саудалар және т. б. Туристерді орналастыру үшін арналған материалдық базасы туристік инфрақүрылымды қүруда ең басты орын алады. Олар қонақ үйлері, пансионаттар, мотельдер, турбазалар, кемпиштер, жеке пәтерлср жөне т. б. Туристік саяхаттар кезінде түнеу орнымен қатар туристердің тамағын үйымдастыру да маңызды роль атқарады. Сондықтан да, туристердің көптігіне қарамай жылдам қызмет көрсетуге болатын үлкен мейрамханалар салынғаны жөн. Туристердің тамағын үйымдастыруда туристік саяхаттардың мезгілдік ерекшеліктеріне байланысты күрделі мәселелер туындайды. Әдеттегідей, жаппай туристік ағым жазғы айларға келеді, сондықтан да азық-түліктің кейбір түрлерін жинап, қоймада сақтауға тура келіп түр. Ол үшін арнайы тоңазытқыш қондырғылары керек. Қазіргі техникалық жетістіктер көптеген тамақтың түрлерін шағын пакеттерге салып, үзақ қатырып консервілей алады. Ол туристердің тамақ мәселесін шешуге көмсктеседі. Колік материалдық базаның негізін қүрайды. Қазіргі техникалық жетістіктер көлік сферасына елеулі есерін тигізіп отыр. Қандай бір келік болмасын оның динамикалық сапасы - жылдамдық. Адамдарды тасымалдайтын көліктердің жыл-дамдығы 1815 жылы 15 км/сагат болса, ал қазір олардың жылдамдығы 2000-2500 км/сағат. Әр түрлі келіктер үшін сапа корсеткіші деп тасымалдаудың түрақтылығын білеміз, бүл саяхатшылардың уақытын үнемдеуіне мүмкіндіктер туғызады. Темір жол көлігі қарқынды дамуда. Басқаға қарағанда төменгі баға тарифі темір жол көлігін жаппай туризм үшін пайда-лануға мүмкіндіктер береді. Теңіз және өзен жолаушы көліктерінің дамуы мен оның модернизаңияландырылуы сумен саяхаттаушы туристерге жақсы жайлылық жасайды. Автомобиль көлігі өзінің тура байланысу мүмкіндігімен туристік саяхаттардың көбейіи өсуіне мүмкіндіктер жасауда. Тасымалдау бағасының төмендігі, темір жол колігімен таласа алатындығын көрсетеді. Оның тағы бір артықшылығы: бір экскурсовод 30-50 туристке қызмет көрсете алады. Соңғы онжылдықга жеке меншіктегі жеңіл машиналар санының өсуі, уақытпен, маршрутпен және қозғалу график-терімен санаспайтын, жеңіл машинамен туристік саяхаттың артықшылығын асырды. Егер де әлемде, жеке алганда Еуразия континентіндегі, саяси жағдайлар түсініксіз болып қала берсе, туризмнің дамуына себебін тигізетін барлық саналып айтылған факторлар олі капитал болып қала берер еді. Халықаралық туризм, тіпті елдер арасындағы сөл ғана болатын шиеленіске де, өте сезімтал келеді. Мемлекеттер арасындағы саяси өзара кдтынастың түрақсыздығы бүндай аудандарға туристік ағымды бірден қысқартады. Еддердің арасындагы екіжақты немесе копжақты түрақтылық, бейбітшілік туристік алмасуды көбей-тіп, есіреді. Статистикалық мөлімет бойынша, соңғы екі онжылдықта Еуропадағы халықаралық туризмнің мөлшері жыл сайын өсуде. Парсы шығанағындағы оскери қозғалыстың кезінде Африка континентінде халықаралық туризм сферасынла қүлдырау байқалды. Жоғары дорежедегі қауіптіліктен коп адамдар Египет пен Мароккоға сапар шегуден бас тартты. Тунис 1991 жылдың бірінші тоқсанында келетін туристіқ ағымның 80% жоғалтты

Начало формы

Қытай коммунистік партиясы (ҚКП, Чжунго гунчаньдан) – коминтерннің жәрдемі, Қытайдың Шанхай, Пекин және басқа да қалаларында пайда болған коммунистік топтардың бірігуі негізінде 1921 жылы құрылды. Қытайға марксизм-ленинизм идеяларының таралуы нәтижесінде және Ұлы Қазан социалистік төңкеріс ықпалымен басталған жұмысшы қозғалысының өрлеуі ҚКП-нің құрылуында аса маңызды алғы шарт болды. Партияны құруда Солтүстік Қытайда марксистік алғашқы үйірмелерді ұйымдастырғанЛи Да-чжао көрнекті рөл атқарды. 1921 жылы маусымның аяғы мен шілденің басында Шанхайда өткен ҚКП-нің 1 съезі партияның негізгі міндеті – Қытайда социализм орнату деп жариялады. ҚКП-нің 1922 жылғы 2-съезі Устав және манифест қабылдап, онда ҚКП-нің таяудағы негізгі міндеті демократиялық революцияны жүзеге асыру деп тапты. Съезд Коминтернге кіру туралы шешім қабылдады. Партияның 3-съезі гоминьданмен бірге біртұтас майдан құру туралы бағытты бекітті. 1925 жылы қаңтар айында Шанхайда өткен ҚКП-нің 4-съезі жұмысшы табының ұлттық революциядағы жетекшілік рөлін күшейтуге, пролетариат бастаған шаруаларды революциялық қозғалысқа тартуға шақырды: 1927 жылы гоминьдан басшыларының бірі, армия қолбасшысы Чан Кайши контр революциялық төңкеріс жасап, партиямен ынтымақтастыру туралы келісімді бұзд, оған қарсы жаппай террор ұйымдастырды. Осындай ауыр жағдайда, 1927 жылдың сәуір-мамырында өткен ҚКП-нің 5-съезі Коммунистік Интернационал Атқару коммитеті 7-пленумының қытай мәселесі жөніндегі қарары рухында партияның стратегиясын, жоспарын белгілеу туралы үкім шығарып, Партия Жарғысына демократиялық централизм принципін енгізді. ҚКП-нің 1928 жылғы Мәскеуде шақырылған 6-съезі Қытайдағы революцияның буржуазиялық-демократиялық сипатын анықтап, партияны революцияны кеңінен өрістетуге бағыттады, қарулы күштерді нығайтып, советтік аудандар құруға шақырды. Осы жылдары партияның революциялық күресі негізінен қаладан ауылдық жерге ауысты. Партия Қытай Қызыл армиясын құрып,Оңтүстік, Орталық және Солтүстік Қытайдың жеке аудандарында Қытай Совет республикасын жариялады. 1937 жылы Жапония милитаристерінің шабуылынан кейін партия гоминьданмен бірге біртұтас майдан құруға күш салды (қ. Қытай халқының жапон басқыншыларына қарсы ұлт-азаттық соғысы) (1937-45). 1946 жылы АҚШ империалистеріне сүйенген Чан-Кай-ши бүлікшілері елде азамат соғысының өртін тұтатты. Компартия қытай халқын Отан жауларымен шешуші күреске шақырды. Бұл күрес халық революциясының жеңісімен аяқталып, 1949 жылы 1-ші қазанда Қытай Халық Республикасы (ҚХР) жарияланды. Совет Одағы, халықтық-демократиялық елдермен дүние жүзілік коммунистік қозғалыс тарапынан көрсетілген батыл да жан-жақты көмектің бұл жеңіске қосқан үлесі зор. 1949-52 жылы ҚКП-ның басшылығымен аграрлық реформа, бюрократтық капитализмді экспроприациялау жүзеге асырылып, халық шаруашылығы келтірілді,мәдениет пен рухани өмірде социалистік өзгерістер басталды, экономикада социалистік уклад туа бастады. 1953 жылы ҚКП социализмге өту кезеңінің басты бағытын белгіледі. Осы бағытқа сәйкес 1-5 жылдық жоспар жүзеге асырыла бастады. КСРО және басқа да социалистік елдердің көмегімен индустрияландыру базасы құрылып, қала мен ауылда социалистік өзгерістер іске асырылды. 1956 жылы қыркүйекте өткен Қытай коммунистерінің 8-сьезінде партияның ішкі және сыртқы саясаттағы түбірлі мәселелері бойынша маркстік-лениндік қағидалар қабылданды. Сьезд сыртқы саясатта «Ұлы Совет Одағымен және барлық халықтық-демократиялық елдерімен мәңгі және мызғымас, туысқандық достықты одан әрі нығайтып, күшейте беруді» белгіледі.

50 жылдардың ақырында ҚКП-ның басшылары арасында ұлы державалық ұлтшылық бағыт күш алды. Бұл бағыт партия басшылығы бірте-бірте Мао-Цзэ-дун қолына көшкен (1935 жылдан) кезден-ақ бой көрсете бастаған еді. Мао-Цзэ-дун тобы экономиканы жоспарлы дамытудан тайдырып х. ш-н дағдарысқа ұшырататын «үш қызыл ту» (жаңа «басты бағыт», «үлкен секіріс», «халық коммунасы») дегенді ұсынды. Сыртқы саясатта 1960 жылдардан бастап коммунистік және жұмысшы партияларының халықаралық Кеңестері қабылдаған 1957 жылғы Декларация мен 1960 жылғы Мәлімдеменің негізгі шарттарына қайшы келетін ерекше гегемондық бағытты ашықтан-ашық іске асыра бастады. Мао-Цзэ-дун тобының аарандатушылық ішкі және сыртқы саясаты ҚКП ішінде тартыс туғызып, ауыр дағдарысқа ұшыратты. Маошылдар «мәдени революция» жүргізіп, өздеріне сенімді әскери бөлімдер мен алданған оқушы жастарға сүйене отырып, партия ұйымдарын талқандаумен болды. ҚКП-ның 9-съезі осы «мәдени революцияны» мақұлдады, социализм құру программасын «үздіксіз революция», «таптық күрес», «соғысқа әзірлік» деген саяси нұсқаулармен ауыстырды. Съезд тағы да «партияның теориялық негізі – Мао-Цзэ-дун идеялары» деп жарияланған Устав қабылданды. КОКП-қа қарсы күресті, дүние жүзілік коммунистік, жұмысшы және ұлт-азаттық қозғалысында жікшілдік әрекет жүргізуді программалық міндеттер деңгейіне көтерді. ҚКП басшылары коммунистік және жұмысшы партияларының 1969 жылы маусымда Мәскеуде өткен халықаралық Кеңесіне қатысудан бас тартты. 1961 жылы ҚКП-нда 17 млн адамнан астам мүше мен кандидат болды. (1962-72 жылы ҚКП-ның саны туралы мәлімет жарияланған жоқ). ҚКП-ның 9-съезі қабылдаған устав бойынша, партияның жоғары органы – съезд. Съезд аралығында партияның жұмысына ОК басшылық етеді. ОК ҚКПОК-нің Саяси бюросын, ,қкп ок Саяси бюросының Тұрақты к-тін сайлайды. ҚКП ОК-нің председателі – Мао-Цзэ-дун. Орталық органы «Жэньминь жибао» газеті мен «Хунци» журналы.

Японо-китайская война 1937–1945

гг. 7 июля 1937 г., использовав вооруженный инцидент в районеЛугоуцяо (инцидент на мосту Марко Поло), японская армия начала войну, направленную на захват всегоКитая. На первом ее этапе, в июле-августе 1937 г., японцам удалось добиться значительных успехов. Имибыли захвачены обширные районы Северного Китая, города Пекин и Тяньцзинь. К концу 1937 г. японскаяармия заняла Шанхай и контролировала огромную территорию Северного и Центрального Китая, где былрасположен практически весь китайский промышленный потенциал. Правительство Чан Кайши бежало в г.Чунцин в провинции Сычуань. Японское нападение на Китай получило поддержку со стороны Германии иИталии, что способствовало формированию военно-политического блока этих стран. Вместе с тем эта войнадополнительно осложнила отношения Японии с США и Великобританией, имевшими собственные интересыв Китае. Что касается СССР, то он оказал Китаю значительную экономическую и военную помощь. В армиюЧан Кайши были направлены советские военные советники, советские летчики принимали участие в боях настороне Китая. В 1940 г. политическая обстановка в Китае изменилась. В условиях, когда правительство ЧанКайши развернуло активные боевые действия против сил китайских коммунистов, Советский Союз прекратилвоенную поддержку Гоминьдана и впредь оказывал помощь только войскам Мао Цзэдуна. В свою очередь,дальнейшее обострение японо-американских противоречий подвигло США на более активную поддержкуЧан Кайши. Поскольку перспективы Японии в войне на Тихом океане становились все более мрачными,японские правящие круги вновь стали уделять большое внимание континентальному театру военныхдействий, начав в марте 1944 г. новое крупное наступление в Китае, завершившееся долгожданной победойяпонских войск. Китайская армия была вновь разгромлена, японцы захватили огромные территории снаселением более 60 млн. чел. Однако Чан Кайши отказался капитулировать и сохранил контроль надчастью Китая. Вплоть до августа 1945 г. на японо-китайском фронте сохранялось неустойчивое равновесие.Китайские войска были слишком слабы, чтобы предпринимать активные действия. Япония же к этомувремени, несмотря на успехи в войне с Китаем, оказалась в тяжелом стратегическом положении иготовилась к безнадежной обороне метрополии. Вступление Советского Союза в войну на Дальнем Востоке ипоследовавшие за ним разгром Квантунской армии, освобождение советскими войсками Маньчжурии искорая капитуляция Японии завершили японо-китайскую войну.

3. Литературная революция

Составной и важной частью "Движения за новую культуру" являлась так называемая литературная революция, ставившая своей задачей преобразование литературного языка и обновление литературы. Журнал "Синь циннянь" и такие его авторы, как Чэнь Дусю, Ли Дачжао, Лу Синь, Цянь Сюаньтун, Ху Ши, Лю Бань-нун и другие выступали застрельщиками этих преобразований. Им было свойственно понимание огромного общественного значения замены старого языка классической литературы и официальной переписки (вэньянь), оторванного от устной речи, новым литературным языком, складывавшимся на основе общенародного разговорного языка (байхуа). Сделать язык книги, газеты, журнала, документа понятным простому человеку значило не только расширить доступность подлинной грамотности для народных масс, но и превратить печать и литературу в мощное средство массового идейного воздействия. Эти усилия передовой интеллигенции встретили горячий отклик, получили действительно широкую поддержку, отражавшую рост национального самосознания. Об этом свидетельствовало прежде всего широкое распространение байхуа в издании газет, журналов, а затем и книг. К 1918 г. в "Синь циннянь" все статьи печатались на байхуа. "Я начал писать рассказы в 1918 г., - вспоминал Лу Синь, - когда журнал "Синь циннянь" призывал к литературной революции. Это движение, конечно, теперь отошло в историю литературы, но тогда оно, несомненно, было революционным движением". "Движение за новую культуру" охватило значительные слои китайской интеллигенции, особенно молодой, поставило перед образованной частью общества острые проблемы обновления страны, нанесло удар по традиционной идеологии и тем самым открыло возможности для демократизации сознания передовой части китайской нации. В определенном смысле его можно рассматривать как завершение китайского просветительского движения, как важный этап становления буржуазно-демократического сознания. Буржуазного, прежде всего, в том смысле, что оно было тесно связано с капиталистической эволюцией страны, с ее буржуазным прогрессом, хотя отнести к апологетам капитализма активных участников и идеологов этого движения вряд ли возможно. Проблемы именно экономического развития и его социальной направленности (капитализм или некапитализм) участники движения не ставили - по сути дела они перед ними и не стояли: выбор был уже сделан - идти по пути Европы, Японии, США. Был сделан выбор между средневековыми китайскими порядками и европейским прогрессом. В этом выборе в пользу европейского прогресса и проявился коренной разрыв передовой интеллигенции с традиционным мышлением, по этому вопросу они вели острую полемику с консерваторами, с "реакционными китайскими романтиками", если использовать выражение Ю.М. Гарушянца. Экономическая программа в таком контексте как бы подразумевалась сама собой, как следствие принятия самой идеи "прогресса".

Национально-освободительные мотивы в "Движении за новую культуру" звучали слабо, ибо его участники не воспринимали так остро, как консерваторы, распад прежде великой империи, не чувствовали себя жизненно связанными с распадавшейся государственностью, а противоречия с империалистическими державами, полуколониальное положение страны не были еще осознаны в полной мере. Однако именно защита прав личности, борьба под лозунгом "Наука и демократия! ", реальные достижения литературной революции и т.п. привели к развитию того огромного потенциала подлинного патриотизма, который так сильно "сработал" на следующем историческом этапе.

4. Разнообразие взглядов среди представителей движения

Разрыв с традиционной идеологией и традиционными социально-политическими институтами был детерминирующим моментом в формировании самого "Движения за новую культуру" как идейно-политического движения, был главной идейной связью его участников. Однако в более широком контексте мировоззренческие и политические позиции его участников существенно отличались друг от друга. Единые в своей борьбе против средневековья, они в стремлении построить новый Китай чем дальше, тем больше расходились в понимании целей и средств этого процесса. Идейно-политические различия между активистами движения, выявившиеся в годы мировой войны, перерастают в дальнейшем в противостоящие идейно-политические платформы. Однако в рассматриваемые годы "Движение за новую культуру" представляется по сути дела своеобразным единым фронтом борцов против средневекового прошлого.

Подчеркивая идейный разрыв участников движения с традиционным идейным наследием, этот разрыв не следует абсолютизировать. Молодая прогрессивная интеллигенция ясно декларировала свою приверженность "западничеству", однако во многом она еще оставалась под влиянием традиционных представлений. И не могла не оставаться, так как объективные условия самого Китая еще не создали достаточной почвы для такого полного разрыва. Во многом традиционной была сама основная идея этого обновленческого движения - "за новую культуру", где понятие "культура" выступает в широком китайском традиционном истолковании как основной регулятор жизни и развития общества. Через обновление "культуры" к обновлению общества, через развитие "правильной идеологии" у китайской молодежи - к созданию "правильного" общественного устройства. Даже в самой критике конфуцианства проглядывали иногда традиционные черты. Так, У Юй в борьбе с конфуцианской идеологией пользовался оружием даосизма. Ли Дачжао сохранял представление о существенных преимуществах китайской цивилизации перед европейской в сфере духовной жизни, считал, что классические конфуцианские труды могут служить развитию прогрессивных социальных взглядов, полагал, что конфуцианство, с которым теперь приходится бороться - это уже фальсифицированное, а не подлинное учение великого мыслителя. На представлениях Чэнь Дусю о воспитании молодежи легко заметить влияние конфуцианской концепции "благородного мужа" и т.п. В дальнейшей идейно-политической эволюции участников движения эта традиционная "подоснова" их взглядов сыграет существенную роль.

В 1932 году Чэнь был арестован правительством националистов и провёл пять лет в тюрьме. Чэнь был одним из немногих ранних лидеров КПК, который пережил потрясения 1930-х годов, но он так и не смог вернуть себе влияние внутри партии, которую основал. В последние годы жизни Чэнь ушёл в безвестность. Позже Чэнь Дусю стал сторонником либертарного социализма и отказался от контактов как с националистами, так и с коммунистами. Все его старые соратники и первые лидерыКПК были либо убиты или впали в немилость нового поколения руководителей КПК во главе с Мао Цзэдуном.

Чэнь был освобождён из тюрьмы в 1937 году после начала войны с Японией. К этому времени компартия была вытеснена из центральных районов Китая и передислоцировалась в особый район Яньань. После освобождения Чэнь много путешествовал по стране, пока летом 1938 года не обосновался в Чунцине. В Чунцине Чэнь устроился учителем в одну из городских школ. Из-за проблем со здоровьем уехал в небольшой городок Цзянцзинь в провинции Сычуань, где провёл остаток жизни за изучением философии и древнекитайской филологии.

Умер 27 мая 1942 года в возрасте 62 лет. Похоронен на своей малой родине в Аньцине.

Маньчжоу-Го

- марионеточное государство, образованное японской Квантунскойармией после завоевания ею Маньчжурии в 1931 г. В течение 13 лет - со дня образования в 1932 г. и докапитуляции Японии во второй мировой войне в августе 1945 г. - Маньчжоу-го находилось в полнойзависимости от Токио. Географически в Маньчжоу-го входили вся Маньчжурия и часть Внутренней Монголии.В момент образования государство состояло из трех северных провинций Китая - Ляонин, Дзилинь (Кирин) иХэйлундзян. Провинция Жэхэ была аннексирована в 1933 г. Население состояло из маньчжуров, китайцев имонголов. Здесь также проживало немало корейцев, русских белоэмигрантов, небольшое число японцев,тибетцев и выходцев из Центральной Азии. В начале 40-х гг. общая численность населения составляла 43,2миллиона. Пу И, последний император династии Цин (1644–1912), был приведен к власти в качестве регентаМаньчжоу-го в марте 1932 г. Чаньчунь был избран новой столицей и переименован в Синдзин. Протоколмежду Японией и Маньчжоу-го был заключен 15 сентября 1932 г. Стороны пришли к соглашению, чтояпонское правительство берет на себя полную ответственность за внутреннюю безопасность и внешнююзащиту Маньчжоу-го. На самом деле подлинным хозяином положения в решении всех вопросов государстваоставалась Квантунская армия. В марте 1934 г. Пу И был провозглашен императором Маньчжоу-го. Между1932 г. и 1935 г. пять контингентов поселенцев из числа резервистов японской армии обосновались наземлях Маньчжоу-го. Квантунская армия также всячески способствовала притоку иммигрантов из Японии.Однако к 1940 г. количество японских семей, прибывших на жительство в марионеточное государство, непревышало 20 тысяч. Значительно активнее шла иммиграция из Кореи. Число корейцев к 1945 г. превысило2 миллиона. "Южно-Маньчжурская железнодорожная компания", которая была в авангарде проникновения ирасширения японских интересов в Маньчжурии, к 30-м гг. достигла положения государства в государстве.После 1937 г., однако, более 80 ее филиалов были объединены с синдикатом "Ниссан", чтобы образовать"Маньчжурскую компанию тяжелой индустрии", поддерживаемую Квантунской армией. После японскоговторжения в Китай в 1937 г. пограничные стычки с вооруженными силами Монгольской Народной Республикии Советского Союза стали все более частыми. Дело дошло до вооруженных столкновений у озера Хасан в1938 г. и на реке Халхин-Гол в 1939 г. Налеты на Маньчжурию американских бомбардировщиков началисьлетом 1944 г. 9 августа 1945 г. Советский Союз ввел свои войска в Маньчжоу-го. 18 августа 1945 г. Пу Иотрекся от престола и государство Маньчжоу-го прекратило существование.